Οι πολιτικές επιπτώσεις του 4ου Μνημονίου του α νταβανέλου

Η περί τον Αλ. Τσίπρα ηγετική ομάδα εκτιμά ότι η υπογραφή της κατάπτυστης συμφωνίας με τους δανειστές αποτελεί το «πέρασμα του κάβου», ότι η κυβέρνηση έχει πλέον μπροστά της «ήρεμα νερά», όπου δικαιούται να περιμένει από δω και μπρος κυρίως θετικές εξελίξεις, που θα της δίνουν τη δυνατότητα για πολιτικές πρωτοβουλίες και ανάκτηση του χαμένου εδάφους.

Η κυ­βέρ­νη­ση, πράγ­μα­τι, κέρ­δι­σε κά­ποιον πο­λι­τι­κό χρόνο: τη δυ­να­τό­τη­τα να πα­ρα­μεί­νει για ένα ακόμα διά­στη­μα στην εξου­σία και να κα­τα­φύ­γει στις κάλ­πες στα τέλη του 2018, πριν αρ­χί­σει η πρα­κτι­κή εφαρ­μο­γή των σκλη­ρό­τε­ρων μέ­τρων του Μνη­μο­νί­ου 4. Όμως ακόμα και αυτή η δυ­να­τό­τη­τα είναι αστα­θής και υπο­νο­μευ­μέ­νη από την προ­ϋ­πό­θε­ση ότι όλες οι «πα­ρά­με­τροι» της συμ­φω­νί­ας (οι­κο­νο­μι­κές, σχέ­σεις με­τα­ξύ ΕΕ και ΔΝΤ κ.ο.κ.) θα εξε­λι­χθούν ομαλά. Κατά τα άλλα, οι γε­νι­κό­τε­ρες αι­σιό­δο­ξες εκτι­μή­σεις στο Μα­ξί­μου είναι απο­λύ­τως κού­φιες.

Το μέλ­λον της κυ­βέρ­νη­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα κρι­θεί σε τρία ου­σια­στι­κά πεδία.

α) Η εφαρ­μο­γή των μέ­τρων. Η αν­θε­κτι­κό­τη­τα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, όπως και όλων των κομ­μά­των, κα­θο­ρί­ζε­ται από τη δύ­να­μη της σχέ­σης με τα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα που (ανέ­λα­βε να) εκ­προ­σω­πεί. Το Ασφα­λι­στι­κό, όπως μας λέει η ιστο­ρία (με κο­ρυ­φαίο πα­ρά­δειγ­μα το «εκ­συγ­χρο­νι­στι­κό», πα­νί­σχυ­ρο τότε, ρεύμα του Ση­μί­τη, που μπήκε σε ιστο­ρι­κή πα­ρακ­μή μετά την αντι­με­ταρ­ρύθ­μι­ση Γιαν­νί­τση…) είναι πα­ρά­γο­ντας κα­θο­ρι­στι­κός για τους δε­σμούς με τα ερ­γα­τι­κά-λαϊ­κά στρώ­μα­τα. Με το νόμο Κα­τρού­γκα­λου, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έκανε κα­ταρ­χήν το ίδιο με όλα τα προη­γού­με­να σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρα και δεξιά κόμ­μα­τα: μεί­ω­σε κατά 30% τις «νέες», τις μελ­λο­ντι­κές συ­ντά­ξεις. Σή­με­ρα η κοι­νω­νία κα­τα­νο­εί ότι έκανε κάτι ακόμα χει­ρό­τε­ρο: επέ­κτει­νε τις πε­ρι­κο­πές και στις «πα­λιές», στις κα­τα­βαλ­λό­με­νες συ­ντά­ξεις. Στα­δια­κά θα αρ­χί­σει να κα­τα­νο­εί ότι αυτή η αντι­με­ταρ­ρύθ­μι­ση –κατά τη γνώμη μου η χει­ρό­τε­ρη από τη Με­τα­πο­λί­τευ­ση- έκανε εφι­κτή μια βαρ­βα­ρό­τη­τα: κα­ταρ­γώ­ντας όλες τις πα­λιές «θε­σμί­σεις» αφή­νει ως μόνη στα­θε­ρά στο δη­μό­σιο ασφα­λι­στι­κό σύ­στη­μα, ως μόνη εγ­γυ­η­μέ­νη «πα­ρο­χή», τη λε­γό­με­νη «εθνι­κή σύ­ντα­ξη» των 384 ευρώ. Κατά τα άλλα, αν έχει ο Θεός θα δίνει, αν δεν έχει δεν θα δίνει…

Αν σε αυτή τη βαρ­βα­ρό­τη­τα που έχει ήδη εγκα­τα­στα­θεί στο Ασφα­λι­στι­κό, προ­σθέ­σου­με την ανάλ­γη­τη πε­ρι­κο­πή των επι­δο­μά­των και τη θη­ριώ­δη φο­ρο­ε­πι­δρο­μή πάνω στα φτω­χό­τε­ρα των νοι­κο­κυ­ριών, είναι εύ­κο­λο να συ­μπε­ρά­νου­με ότι το «κλαρί» πάνω στο οποίο ο Αλ. Τσί­πρας στη­ρί­χθη­κε για να ανέ­βει στην εξου­σία το 2015 θα έχει αμε­τά­κλη­τα «πριο­νι­στεί». Και το κενό που ήδη έχει αρ­χί­σει να δη­μιουρ­γεί­ται (βλ. πχ στις δη­μο­σκο­πή­σεις) θα πρέ­πει να κα­λυ­φθεί με γρή­γο­ρη αλ­λα­γή κοι­νω­νι­κής ανα­φο­ράς. Μόνο που αυτό, ενώ είναι εύ­κο­λο για άτομα και κύ­κλους στε­λε­χών, είναι εξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λο για κόμ­μα­τα και πο­λι­τι­κά ρεύ­μα­τα (η ιστο­ρία του ΠΑΣΟΚ είναι δι­δα­κτι­κή και σε αυτό το ση­μείο).

β) Το βύ­θι­σμα της κυ­βέρ­νη­σης στις εν­δο­α­στι­κές και στις εν­δοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κές αντι­θέ­σεις. Οι πιο θρα­σείς από την παρέα του Μα­ξί­μου, πα­ρου­σιά­ζουν ήδη το «μο­ντέ­λο» να ρε­φά­ρουν τις απώ­λειες στα ερ­γα­τι­κά και λαϊκά στρώ­μα­τα μέσα από μια πρω­το­φα­νή σε κυ­νι­σμό βελ­τί­ω­ση των σχέ­σε­ων με τμή­μα­τα της κυ­ρί­αρ­χης τάξης. Άλλοι γί­νο­νται οι «υπουρ­γά­ρες» του Με­λισ­σα­νί­δη και άλλοι στρώ­νουν το δρόμο στον Ιβάν Σαβ­βί­δη. Μόνο που δεν πρέ­πει να ξε­χνούν ότι αυτό το «μα­χαί­ρι» είναι δί­κο­πο: γιατί εκτός από τον Με­λισ­σα­νί­δη, υπάρ­χει και ο Μα­ρι­νά­κης (ποιος θυ­μά­ται άραγε κάτι πλού­σια γεύ­μα­τα σε ψα­ρο­τα­βέρ­νες του Πει­ραιά…) και εκτός από τον Σαβ­βί­δη υπάρ­χει και ο Βαρ­δι­νο­γιάν­νης. Στα 1989, ένας ισχυ­ρό­τε­ρος του Τσί­πρα πο­λι­τι­κός ηγέ­της κα­τέρ­ρευ­σε μέσα από μια υπό­θε­ση που ονο­μά­στη­κε τότε «σκάν­δα­λο Κο­σκω­τά»…Αν κά­ποιος δια­βά­σει τη λίστα των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων που ανέ­λα­βε να προ­ω­θή­σει το ΤΑΙ­ΠΕΔ, θα κα­τα­νο­ή­σει ότι ο Στ. Πι­τσιόρ­λας στή­νει ένα ξέ­φρε­νο πάρτι διαρ­κεί­ας. Μόνο που το πάρτι θα εμπε­ριέ­χει και ένα διαρ­κή, ανε­λέ­η­το πό­λε­μο για κυ­ριαρ­χία, με­τα­ξύ αν­θρώ­πων και ομά­δων που δεν φη­μί­ζο­νται για το ότι τη­ρούν το fair play.

Με ακόμα πιο επι­κίν­δυ­νο τρόπο, η ηγε­τι­κή ομάδα Τσί­πρα επι­χει­ρεί να παί­ξει ένα ανά­λο­γο παι­χνί­δι στο διε­θνές πεδίο. Ο Τσί­πρας επι­σκέ­πτε­ται το Πε­κί­νο και υπό­σχε­ται τα πάντα στην κι­νε­ζι­κή ηγε­σία, ζη­τώ­ντας να γίνει «κό­σμος» στο νέο «δρόμο του Με­τα­ξιού». Την ίδια ώρα οι Κα­μέ­νος και Κο­τζιάς επι­χει­ρούν να κλεί­σουν συμ­φω­νία με την κυ­βέρ­νη­ση Τραμπ για τη με­τα­φο­ρά της να­τοϊ­κής βάσης του Ιν­τσιρ­λίκ στη Σούδα, ενώ διεκ­δι­κούν από την υπερ­δύ­να­μη νέους εξο­πλι­σμούς με ευ­νοϊ­κούς όρους. Όσο αυτά τα «ακρο­βα­τι­κά» μοιά­ζουν να δου­λεύ­ουν, το κλίμα πα­ρα­μέ­νει εύ­κρα­το και υγιει­νό. Όταν όμως μπλο­κά­ρουν, τότε συ­νή­θως η προ­σγεί­ω­ση είναι εξαι­ρε­τι­κά οδυ­νη­ρή. Και η ομι­λία του Αμε­ρι­κα­νού πρέ­σβη σχε­τι­κά με το εν­δε­χό­με­νο πώ­λη­σης της Εθνι­κής Ασφα­λι­στι­κής σε κι­νε­ζι­κό όμιλο, ηχεί ως προει­δο­ποί­η­ση, δεί­χνει ότι η στιγ­μή που «ο κό­μπος φτά­νει στο χτένι» δεν είναι εύ­κο­λο να ανα­στέλ­λε­ται επ’ άπει­ρον.

γ) Οι διαρ­κείς αξιο­λο­γή­σεις, με από­λυ­το κρι­τή­ριο τα πλε­ο­νά­σμα­τα, που εγκα­θι­στά η νέα συμ­φω­νία. Η κυ­βέρ­νη­ση μόλις βγαί­νει από την «πε­ρι­πέ­τεια» της 2ης αξιο­λό­γη­σης του 3ου μνη­μο­νί­ου, έχο­ντας μά­λι­στα ακόμα «κρα­τού­με­να» και εκ­κρε­μό­τη­τες. Η πε­ρι­πέ­τεια αυτή ήταν κατά πολύ μα­κρύ­τε­ρη (ο Τσα­κα­λώ­τος εκτι­μού­σε ότι θα είχε ολο­κλη­ρω­θεί πέρσι το Δε­κέμ­βρη) και αρ­κε­τά οδυ­νη­ρό­τε­ρη από τον αρ­χι­κό κυ­βερ­νη­τι­κό σχε­δια­σμό.

Το μέλ­λον που εγκα­θι­στά η νέα συμ­φω­νία είναι γε­μά­το από δια­δο­χι­κές τέ­τοιες και χει­ρό­τε­ρες πε­ρι­πέ­τειες: η κυ­βέρ­νη­ση οφεί­λει να πάρει τη δόση για τα ομό­λο­γα Ιού­νη-Ιού­λη, να πα­ρα­μεί­νει ζω­ντα­νή μέσα στη δια­πραγ­μά­τευ­ση με­τα­ξύ ΔΝΤ και ΕΕ για το χρέος, να απο­δει­κνύ­ει διαρ­κώς την ικα­νό­τη­τα να δια­σφα­λί­ζει αι­μα­τη­ρά πλε­ο­νά­σμα­τα σε τα­κτι­κούς ελέγ­χους των δα­νει­στών. Σε κάθε στρο­φή αυτής της προ­ο­πτι­κής είναι πι­θα­νός ο εκτρο­χια­σμός, είτε από «ατύ­χη­μα» είτε από απώ­λεια ελέγ­χου, είτε από επι­δεί­νω­ση των διε­θνών οι­κο­νο­μι­κών, είτε από μα­ζι­κό ξέ­σπα­σμα οργής, είτε…

Μετά το 4ο μνη­μό­νιο δεν θα υπάρ­χουν «ήρεμα νερά» στις πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις. Μια κυ­βέρ­νη­ση πιο αδύ­να­μη, στη­ριγ­μέ­νη σε ένα κόμμα πιο απο­σα­θρω­μέ­νο, θα έχει να εφαρ­μό­σει μια εξαι­ρε­τι­κά σκλη­ρή πο­λι­τι­κή και μια «συμ­φω­νία» με πολ­λούς-πολ­λούς απροσ­διό­ρι­στους, «αλ­γε­βρι­κούς» όρους.

Ο Τσί­πρας και η παρέα του μπο­ρεί να επι­χει­ρή­σουν να ξε­φύ­γουν απ’ αυτά τα αδιέ­ξο­δα, παίρ­νο­ντας ένα δρόμο ολο­κλη­ρω­τι­κής σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­σης, ένα δρόμο τύπου Ρέν­τσι ή Μα­κρόν αλα ελ­λη­νι­κά. Αυτή η δια­φυ­γή δεν θα «χωρά» προ­φα­νώς όλον τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ακόμα και τον ση­με­ρι­νό. Κυ­ρί­ως όμως (όπως έχει δι­δά­ξει η ιτα­λι­κή κε­ντρο­α­ρι­στε­ρά) αυτή η δια­φυ­γή δεν συ­νι­στά οδό προς τη στα­θε­ρό­τη­τα και την πο­λι­τι­κή μα­κροη­μέ­ρευ­ση. Και κα­νείς δεν δι­καιού­ται να ξεχνά τη λαϊκή σοφία, όταν αυτή προει­δο­ποιεί για την προ­ο­πτι­κή της λε­μο­νό­κου­πας…