Πώς βλέπουν άραγε τους πρόσφυγες οι μετανάστες και μάλιστα αυτά τα νέα παιδιά; Γνωρίζουν ποια είναι η λεπτή γραμμή που τους διαφοροποιεί; Ποια είναι η γνώμη τους για τον «ξένο», τον «άλλο»; Με αυτά τα ερωτήματα μπήκε στην τάξη ο Αντώνης Κουντούρης, στο μακρινό Βούπερταλ της Γερμανίας. Στα θρανία, μπροστά του, Ελληνάκια, μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς, και το προσφυγικό πρώτο θέμα συζήτησης παντού. Ηταν ευκαιρία λοιπόν να μεταφερθεί και μέσα στην τάξη, για να μάθει ο δάσκαλος και να διδαχτούν οι μαθητές του.
Σταυρούλα Ματζώρου
Το ερέθισμα για τις συζητήσεις, έτοιμο: το συγκλονιστικό λεύκωμα «Made in Europe» του βραβευμένου σκιτσογράφου Μιχάλη Κουντούρη. «Είναι αδερφός του κυρίου. Να, κοίτα, το ίδιο επώνυμο», ψιθύριζε ο ένας μαθητής στον άλλο.
Πράγματι, ο Αντώνης Κουντούρης είναι αδερφός του πολυβραβευμένου σκιτσογράφου Μιχάλη Κουντούρη. Σπούδασε κλασική φιλολογία, γλωσσολογία της Μεσογείου και ιστορική γλωσσολογία και διορίστηκε φιλόλογος στη δημόσια εκπαίδευση, έτσι αποσπάστηκε στο Βούπερταλ της Γερμανίας για να διδάξει στο εκεί Ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο. Και καθώς αυτός βρισκόταν μακριά, ένιωθε ελεύθερος ο Μιχάλης να λέει πως ήταν πιο όμορφος από τον αδερφό του – ουδέν ψευδέστερον.
Το διαπιστώσαμε στην παρουσίαση του βιβλίου του Αντώνη «Προσφυγο-ποίηση», όπου ο δάσκαλος φανερά συγκινημένος μιλούσε για τα παιδιά του και για τον τρόπο που γινόταν το μάθημα στην τάξη.
«Οταν η Ελλάδα ήταν στις πρώτες ειδήσεις για το μεταναστευτικό, δεν θα μπορούσα να μπαίνω με μισόλογα στο μάθημα. Πόσω μάλλον που απέναντί μου είχα μεταναστόπουλα. Ετσι άρχισαν οι συζητήσεις και ήταν συγκλονιστικές. Ο προβληματισμός των παιδιών, η ματιά τους σε κάθε γελοιογραφία του Μιχάλη, ο τρόπος που τη διάβαζαν ήταν μάθημα τελικά για μένα.
Ημασταν ακόμη στις αρχές αυτού του εκπαιδευτικού ταξιδιού όταν στην ερώτησή μου “τι μας φέρνουν οι μετανάστες” πήρα την πιο απροσδόκητη απάντηση: “Αρρώστιες, κύριε”. Αυτό το ίδιο παιδί, όμως, ήταν εκείνο που καθώς προχωρούσαν τα μαθήματα-συζητήσεις είπε: “Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε, κύριε, γι’ αυτούς τους δυστυχισμένους ανθρώπους, γιατί πονάνε”».
Μίλησε ώρες με τους μαθητές του γιατί έτσι μόνο «μπορούμε να οδηγηθούμε στη γνώση, στη διατύπωση αξιών», στον ανατρεπτικό στοχασμό. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το βιβλίο του, γεμάτο από τις εμβληματικές γελοιογραφίες του Μιχάλη, με ποιήματα σχετικά με τον ξεριζωμό (Ρίτσος, Μπρεχτ, Warsam Shire, Φωτιάδης, Ελευθερίου, Μπόρχες, Λειβαδίτης, αποσπάσματα Ευαγγελίων) και μικρά κείμενα-ερωτήματα του Αντώνη, που «αναζητούν» την απάντησή τους από τους μαθητές. Είναι χωρισμένο σε δέκα ενότητες και κορυφώνεται με το ερώτημα: Υπάρχει ελπίδα για την ανθρωπότητα; Κάθε σκέψη κι ένα σκίτσο, κάθε σκίτσο και πολλά ερωτήματα…
Ενα έτοιμο εγχειρίδιο όταν ο δάσκαλος θέλει να μιλήσει για τον «Αλλο», τον «ξένο», τον πρόσφυγα/μετανάστη. Δίπλα του, όμως, αυτό το βιβλίο έχει ακόμη ένα, που πάνε μαζί, αδέρφια: είναι το «λυσάρι του», όπου ο συγγραφέας καταγράφει τον τρόπο αξιοποίησης μέσα στην τάξη του υλικού του πρώτου βιβλίου, δίνει επεξηγηματικές πληροφορίες για τα σκίτσα, για τα ποιήματα και τους ποιητές, για την Ουάρσαν Σάιρ για παράδειγμα.
Ο Αντώνης Κουντούρης στην παρουσίαση του βιβλίου του μας καθήλωσε με τη μεταδοτικότητά του, με τον απλό τρόπο που εξηγούσε τις πιο δύσκολες (;) έννοιες.
Και καθώς σκεφτόμασταν πόσο τυχεροί είναι οι μαθητές του, ο δάσκαλος άρχισε να ευχαριστεί ένα ένα τα παιδιά του για τη συμβολή τους στο βιβλίο, αφού ακόμα και «οι γελοιογραφίες του Μιχάλη δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν από μόνες τους αν δεν υπήρχε το τμήμα Καλλιτεχνικής Παιδείας της Α’ Λυκείου του Ελληνικού Γυμνασίου-Λυκείου του Βούπερταλ Γερμανίας: η Αντιγόνη, η Αρετή, η Αρια, η Βάσω, η Δήμητρα, η άλλη Δήμητρα, η Διονυσία, η Ειρήνη, η Ελένη, η Ηλέκτρα, η Ιωάννα, η Κωνσταντίνα, η Λουίζα, η Μελίνα, η Πόπη, ο Στέφανος, ο Σωτήρης. Σε εσάς λοιπόν, παιδιά μου, είναι αφιερωμένο αυτό το βιβλίο».
Μακάρι να μπει σε όλα τα σχολεία γιατί -όπως γράφει δανειζόμενος τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου ο Αντώνης Κουντούρης- «αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα».
efsyn.gr
