Μια νέα Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία; ⫸ «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία: το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων που στηρίζονται σε μια εναλλακτική μορφή οργάνωσης των σχέσεων παραγωγής, διανομής, κατανάλωσης και επανεπένδυσης, βασισμένη στις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, καθώς και του σεβασμού στον άνθρωπο και το περιβάλλον». Αυτός είναι ο ορισμός τής ΚΑΛΟ, όπως είναι γνωστή με τα αρχικά της, στην ομώνυμη Διεύθυνση του υπουργείου Εργασίας (kalo.gov.gr), αφού από το 2019 έχει καταργηθεί η Ειδική Γραμματεία ΚΑΛΟ που είχε συστήσει η προηγούμενη κυβέρνηση.
Χριστίνα Πάντζου, Αφροδίτη Τζιαντζή
Οι ορισμοί, όσο εύηχα και αν ακούγονται, δεν αρκούν για να περιγράψουν τη δύσκολη πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι από τους 2.280 φορείς οι οποίοι είναι ενταγμένοι στο σχετικό μητρώο ΚΑΛΟ, ούτε οι 13.224 νομικές οντότητες που εντάσσονται κάτω από την ευρύτερη ομπρέλα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας απασχολώντας πάνω από 86.000 εργαζόμενους.
Ηταν 2011, η Ελλάδα βρισκόταν ήδη υπό μνημονιακή εποπτεία, όταν ψηφίστηκε ο πρώτος νόμος για την Κοινωνική Οικονομία (η λέξη «Αλληλέγγυα» δεν υπήρχε καν) από την κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου. Είχε προηγηθεί το κίνημα των πλατειών, συνεχίζονταν οι μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στα μέτρα λιτότητας, τα λουκέτα και οι πτωχεύσεις μικρότερων αλλά και μεγάλων επιχειρήσεων ήταν στην ημερήσια διάταξη εκτοξεύοντας τους δείκτες της ανεργίας και ωθώντας πλατιά κομμάτια του πληθυσμού στο χείλος της εξαθλίωσης.
Για ένα κρίσιμο χρονικό διάστημα τα συνεργατικά εγχειρήματα, οι άτυπες αλληλέγγυες πρωτοβουλίες, οι προσπάθειες ανάκτησης και επαναλειτουργίας πτωχευμένων επιχειρήσεων από τους εργαζόμενούς τους, με χαρακτηριστικότερη όλων την περίπτωση της ΒΙΟΜΕ, πολλαπλασιάζονταν ως μια εναλλακτική απάντηση στη μεγαλύτερη οικονομική και κοινωνική καταστροφή που είχε γνωρίσει ευρωπαϊκή χώρα σε καιρό ειρήνης.
Σήμερα, 12 χρόνια μετά την πρώτη θεσμική αναγνώριση της ΚΑΛΟ, δύο νόμους και οχτώ κυβερνήσεις αργότερα, ο λεγόμενος «τρίτος τομέας» της οικονομίας δεν προσελκύει όσο άλλοτε τα φώτα της δημοσιότητας. Κι όμως, το οικοσύστημα της ΚΑΛΟ εξακολουθεί όχι μόνο να επιβιώνει, αλλά να εξελίσσεται και να μετασχηματίζεται, έστω μετ’ εμποδίων, παρά την έλλειψη ενός συντονισμένου σχεδίου στήριξης από το «επιτελικό κράτος».
Η συζήτηση για το τι είναι και τι μπορεί να προσφέρει η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, μπορεί να μην είναι πια τόσο της μόδας, αλλά παραμένει οδυνηρά επίκαιρη σε μια εποχή που οι νόμοι του κέρδους δείχνουν ακόμα πιο έντονα τα ματωμένα δόντια τους. Η «Εφ.Συν.», ως ανεξάρτητη συνεταιριστική εφημερίδα, δίνει τον λόγο σε ερευνητές και φορείς που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ΚΑΛΟ και πασχίζουν με πείσμα να την αναδείξουν σε ένα περιβάλλον κρατικής αδιαφορίας και εσκεμμένης υποβάθμισης.
Απαραίτητα τα Κέντρα Στήριξης
Τα Κέντρα Στήριξης ΚΑΛΟ, που στόχευαν στην προώθησή της προς το ευρύ κοινό με ενημερωτικές δράσεις και αφετέρου σε υπηρεσίες υποστήριξης και συμβουλευτικής σε υφιστάμενους ή υπό σύσταση φορείς ΚΑΛΟ, είναι το μόνο στην ουσία πρόγραμμα που προκηρύχθηκε από τις αρμόδιες Αρχές και υλοποιήθηκε. Αλλά με μια εμβέλεια που υπολείπεται κατά πολύ από τις ανάγκες του πεδίου. Μετά δε το τέλος του προγράμματος τον Νοέμβριο του 2021 ελάχιστα, όπως το DOCK – Συνεργατικός Χώρος ΚΑΛΟ, συνέχισαν να λειτουργούν ως Κέντρα Στήριξης, ενώ τα περισσότερα έκλεισαν, όχι ως φορείς κοινωνικής οικονομίας γιατί έχουν και άλλες λειτουργίες, αλλά το αντικείμενό τους δεν έχει να κάνει τόσο με τη συμβουλευτική για την ΚΑΛΟ.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε με μια προδημοσίευση τον Μάρτιο του 2018 για χρηματοδότηση επί 18 μήνες 140 Κέντρων Στήριξης σε όλη την επικράτεια. Στην προκήρυξη ο αριθμός τους μειώθηκε στα 89 που θα χρηματοδοτούνταν με 127.000 ευρώ για 30 μήνες. Αλλά προκρίθηκαν μόνο 15 και τελικά λειτούργησαν μόλις 11. Και έπειτα ανακοινώθηκε πως θα υπήρχε επαναπροκήρυξη της διαδικασίας «από την οποία αναμένεται να επιτευχθεί ικανοποιητικότερη γεωγραφική κάλυψη».
Υπήρξαν ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο, όπως δείχνει έκθεση για το 2019-2020 (αφορούσε τα αποτελέσματα 2/3 του προγράμματος, δηλαδή 20 από τους συνολικά 30 μήνες λειτουργίας τους) που εκπόνησαν από κοινού τα 11 Κέντρα Στήριξης ΚΑΛΟ. Σύμφωνα με αυτή την έκθεση, προσέφεραν 880 ώρες εργασίας την εβδομάδα για τη στήριξη του πεδίου, με 8.951 περιπτώσεις ενημέρωσης και συμβουλευτικής, 43 υπηρεσίες συμμετοχικού επιχειρηματικού σχεδιασμού, 127 δράσεις δημοσιότητας που παρακολούθησαν κάπου 4.000 άτομα.
efsyn.gr
