Σας έλειψαν τα δημοψηφίσματα; Μην κάνετε όρεξη, το επόμενο αφορά τους υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου. Μετά από μια μακρά σε διάρκεια διαπραγμάτευση, ο Συντηρητικός πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέηβιντ Κάμερον και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν σε μια νέα συμφωνία για τη σχέση Βρετανίας-ΕΕ. Η νέα συμφωνία θα τεθεί στην κρίση του βρετανικού λαού στις 23 Ιουνίου, ενώ ο Κάμερον αποφάσισε να εκστρατεύσει υπέρ της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ. Αμέσως μετά την εξέλιξη αυτή, έξι υπουργοί του συντηρητικού κόμματος αλλά και ο Συντηρητικός δήμαρχος του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, ανακοίνωσαν ότι θα στηρίξουν την έξοδο από την ΕΕ, αντίθετα με τον επικεφαλής του Εργατικού κόμματος Τζέρεμυ Κόρμπυν, ο οποίος δήλωσε ότι τα συνδικάτα και το κόμμα του θα παλέψουν για την παραμονή. Ακόμη πιο ακραιφνής υπέρμαχος της παραμονής, η ηγέτιδα των Σκωτσέζων Εθνικιστών, Νίκολα Στέρτζεον, δήλωσε ότι αν η Αγγλία ψηφίσει να φύγει από την ΕΕ ενώ η Σκωτία να παραμείνει, τότε θα ανοίξει ο δρόμος για ένα νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Τι αλλάζει στη σχέση Ηνωμένου Βασιλείου-ΕΕ αν ο βρετανικός λαός υπερψηφίσει τη συμφωνία; Καταρχήν, θα υπάρξουν αλλαγές στα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ που ζουν, εργάζονται ή ταξιδεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πρώτον, για τα επόμενα εφτά χρόνια, σταματά η καταβολή επιδομάτων προνοίας στους νέους μετανάστες από την ΕΕ που εργάζονται στη Βρετανία. Δεύτερον, τα επιδόματα προνοίας των παιδιών που ζουν εκτός Μεγάλης Βρετανίας, ενώ οι γονείς τους εργάζονται εκεί, θα είναι προσαρμοσμένα στο εισοδηματικό επίπεδο της χώρας όπου ζουν και όχι ίσα με αυτά που δικαιούνται τα παιδιά που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τέλος, το Λονδίνο θα έχει το δικαίωμα να επιβάλλει περιορισμούς στην μετακίνηση από την ΕΕ προς την Βρετανία προσώπων που τα θεωρεί πραγματική και σοβαρή απειλή για την ασφάλεια του, ακόμη και αν αυτά τα πρόσωπα δεν αντιπροσωπεύουν άμεσο κίνδυνο για την ασφάλεια του Ηνωμένου Βασιλείου.
Πέρα από τις αλλαγές στα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ, θα αλλάξει και η ίδια η σχέση του βρετανικού κράτους με την Ένωση. Πλέον το Λονδίνο θα μπορεί να καθυστερεί τις αποφάσεις ακόμη και της ίδιας της Ευρωζώνης, αφού, με βάση τη νέα συμφωνία, ένα μη μέλος της Ευρωζώνης θα μπορεί να εκφράζει τις επιφυλάξεις του για τις αποφάσεις της Ευρωζώνης και—σε αυτή την περίπτωση—το Συμβούλιο της ΕΕ θα είναι υποχρεωμένο να εξετάσει τις επιφυλάξεις αυτές και να βρει μια αμοιβαία ικανοποιητική λύση για το μη μέλος. Με τον τρόπο αυτό το Ηνωμένο Βασίλειο «γλιτώνει» από την επιβολή πολλών αποφάσεων της Ευρωζώνης, ανάμεσα στις οποίες είναι και η υποχρέωση συμμετοχής στα μνημόνια «διάσωσης» χωρών όπως η Ελλάδα. Τέλος, ίσως η πιο σημαντική αλλαγή στις σχέσεις ΕΕ και Ηνωμένου Βασίλειου είναι η αναφορά στη συμφωνία για εξαίρεση του από τη δημιουργία μιας «ολοένα και στενότερης ένωσης». Έτσι το Ηνωμένο Βασίλειο θα εξαιρείται από κάθε προσπάθεια δημιουργίας ισχυρότερων κοινών υπερκρατικών θεσμών στην ΕΕ.
Μια αντιδραστική συμφωνία προοίμιο της αποσύνθεσης;
Από τα προαναφερθέντα είναι σαφές ότι η συμφωνία του Κάμερον είναι σε συντηρητική κατεύθυνση, ιδιαίτερα όσον αφορά τις αλλαγές στα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών. Οι περιορισμοί που επιβάλλει στους μετανάστες από την ΕΕ σίγουρα δεν αντιπροσωπεύουν τα ιδανικά των ανοιχτών συνόρων και της ανοιχτής κοινωνίας. Μάλλον πρόκειται για μια πολιτική παρόμοια με αυτήν της Ευρώπης-φρουρίου αυτή τη φορά όμως με θύματα τους Ευρωπαίους. Επιπλέον, τι να πει κανείς για την αχαρακτήριστη συμπεριφορά στα παιδιά των μεταναστών που δεν ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αναρωτιέται κανείς, αν το Ηνωμένο Βασίλειο, μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο δεν μπορεί να παρέχει κάποιου είδους πρόνοια στους μετανάστες από τις χώρες-εταίρους της στο όνομα των αρχών του ανθρωπισμού (και του Διαφωτισμού) τότε ποιος μπορεί;. Και πως να δικαιολογηθούν όλες αυτές οι ρατσιστικές ανοησίες όταν το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η χώρα μέσα από την οποία περνούν και αυγατίζουν τα κεφάλαια του Σίτυ; Τέλος, η ρήτρα της συμφωνίας για την ασφάλεια δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να αναπαράγει τη λογική της αστυνομικής και στρατιωτικής αντιμετώπισης της τρομοκρατίας αλλά και του εγκλήματος επεκτείνοντας αυθαίρετα την ιδιότητα του υπόπτου. Αγνοεί δηλαδή τις γενεσιουργές αιτίες των φαινομένων (φτώχεια, αποκλεισμός των μειονοτήτων, έλλειψη προοπτικής και νοήματος στις ζωές των φτωχών ανθρώπων) και προτιμά να το αντιμετωπίζει με καταστολή. Όλοι ξέρουμε πόσο καλά αποτελέσματα έφεραν αυτές οι πολιτικές βλέποντας πόσοι Ευρωπαίοι μουσουλμάνοι προτίμησαν να πάνε να πολεμήσουν για το Ισλαμικό Κράτος από το να μείνουν στις χώρες που μεγάλωσαν.
Οι αλλαγές στα δικαιώματα των Ευρωπαίων μεταναστών καθιστούν τη συμφωνία του Κάμερον μια συντηρητική και ρατσιστική συμφωνία. Οι αλλαγές όμως στη σχέση Ηνωμένου Βασιλείου-ΕΕ δεν φανερώνουν απλώς τον αντιδραστικό χαρακτήρα των Συντηρητικών και του Κάμερον αλλά και κάτι παραπάνω. Όπως διαπίστωσαν και ο Βόλφγκανγκ Μούνχαου των Financial Times και ο Στεεν Γιάκομπσεν του Trading Floor, η συμφωνία του Κάμερον αποτελεί μια οπισθοσδρόμηση στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Για πρώτη φορά εγκαταλείπεται επισήμως η προσπάθεια δημιουργίας μιας ολοένα και στενότερης ένωσης για ένα από τα μέλη της ΕΕ. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που κάλπαζε τα τελευταία 70 χρόνια με αποκορύφωμα τη δημιουργία της Ευρωζώνης, δέχεται το πρώτο σοβαρό χτύπημα. Και αν κάποιος/α υποστηρίξει ότι αυτό δεν ισχύει αφού ενδεχομένως οι Βρετανοί θα ψηφίσουν να παραμείνουν τον Ιούνιο, πρέπει να καταλάβουμε ότι θα αποφασίσουν να παραμείνουν μόνο αφού εξασφάλισαν ότι η ολοένα και στενότερη ένωση δε θα γίνει ποτέ πραγματικότητα για το Ηνωμένο Βασίλειο. Αλήθεια πόσο απέχει αυτή η κατάσταση από εκείνη του τέλους της δεκαετίας του ’60 και των αρχών του ’70 όταν οι αρχικά απορριπτικοί Βρετανοί, αποφάσισαν να αποδεχθούν την «αστοχία» τους και να μπουν στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες.
Και το πρόβλημα δεν έχει να κάνει μόνο με τη Βρετανία. Σε όλους τους τομείς το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δέχεται διαρκώς χτυπήματα. Όλοι θυμόμαστε ότι το καλοκαίρι με την υπόθεση της Ελλάδας, δοκιμάστηκε σκληρά η ενότητα της Ευρωζώνης, και μόνο η άτακτη υποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα εξασφάλισε μια πρόσκαιρη σταθερότητα. Στο προσφυγικό, μπορεί η ΕΕ να αποφάσισε το μη κλείσιμο των συνόρων και τη διατήρηση της Σένγκεν προς το παρόν (δηλαδή για τις επόμενες 15 ημέρες), όμως μια σειρά από χώρες όπως η Αυστρία, η Ουγγαρία και το Βέλγιο πράττουν μονομερώς ακριβώς τα αντίθετα. Και για να επιστρέψουμε στο θέμα του Ηνωμένου Βασιλείου, η συμφωνία του Κάμερον άνοιξε την όρεξη στη Μαρίν Λεπέν και στους Ολλανδούς ακροδεξιούς που θέτουν τώρα και αυτοί θέμα δημοψηφίσματος για την παραμονή των χωρών τους στην ΕΕ.
Τι σημαίνουν για εμάς όλα αυτά;
Τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε από όλα αυτά; Μήπως οι συντηρητικές και ακροδεξιές εμμονές με την έξοδο από την ΕΕ και το κλείσιμο των συνόρων θα έπρεπε να μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι πρέπει να υπερασπιστούμε πάση θυσία την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση; Η απάντηση είναι όχι και ο λόγος είναι ότι όλα αυτά τα φαινόμενα παρουσιάστηκαν αφού η ενοποίηση της Ευρώπης είχε προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό, ιδιαίτερα δε, μετά την δημιουργία της Ευρωζώνης. Τα αποτελέσματα της κακής αρχιτεκτονικής της τελευταίας, τα έχουμε βιώσει στο πετσί μας, αφού ποτέ άλλοτε ο Βορράς της Ευρώπης δεν κέρδισε τόσα πολλά σε βάρος του Νότου και ποτέ ξανά μετά τον Β’ ΠΠ δεν υπήρξαν τόσες έχθρες και ρατσισμός ανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης. Όσο για το προσφυγικό, είναι απορίας άξιο πως μια πλούσια ήπειρος με 740 εκατομμύρια κατοίκους δεν μπορεί να απορροφήσει τρία εκατομμύρια πρόσφυγες από τρεις χώρες (Ιράκ, Συρία, Αφγανιστάν) για τη διάλυση των οποίων φέρει και η ίδια ευθύνη. Είναι αστείο να μας λένε ότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι τόσο σημαντικό όταν δεν μπορεί να προσφέρει ούτε καν τη δυνατότητα των προσφύγων να μετακινηθούν και να ζήσουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Πόσο μάλλον που οι περισσότερες χώρες της ΕΕ ξέρουν από προσφυγιά λόγω των δυο Παγκοσμίων Πολέμων και των μετατοπίσεων ολόκληρων λαών που αυτοί προκάλεσαν.
Αν θέλουμε να λεγόμαστε αριστεροί πρέπει να καταλάβουμε πως ότι συμβαίνει στη βάση της οικονομίας της ΕΕ θα έχει επιπτώσεις και στο εποικοδόμημα, δηλαδή στην πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα και στους θεσμούς. Η άνοδος της ακροδεξιάς, οι εκβιασμοί της μιας χώρας από την άλλη, η αδιέξοδη λιτότητα, η ανικανότητα επίλυσης μιας απλής κρίσης, όλα ξεκινούν από το ότι η νεοφιλελεύθερη ΕΕ δεν μπορεί και δεν θέλει να συντηρήσει το βιοτικό επίπεδο των λαών της, αφού οι ελίτ που την διοικούν δεν δέχονται καμία ουσιαστική προοδευτική μεταβολή στις συνθήκες της καταργώντας τη δημοκρατία. Όταν οι λαοί φτωχοποιούνται και δεν βλέπουν καμία πολιτική διέξοδο από την επερχόμενη φτώχεια τους, είναι αναμενόμενο ότι ένα μέρος του πληθυσμού θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τους υπόλοιπους, η μια χώρα την άλλη και όλες μαζί θα απεχθάνονται τους πρόσφυγες. Οι λαοί της Ευρώπης όλο και περισσότερο θα περιχαρακώνονται. Εδώ πρέπει να σημειώσω ότι μακροπρόθεσμα η κατάσταση αυτή δεν είναι σταθερή. Αν δεν αλλάξει ριζικά κάτι, κάποια στιγμή το ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα καταρρεύσει άσχετα με τις επιθυμίες των κατοίκων της Ευρώπης. Η συμφωνία Ηνωμένου Βασιλείου-ΕΕ μπορεί να αποτελέσει την πρώτη επίσημη εκδήλωση αυτής της κατάρρευσης.
Η διέξοδος επομένως δεν μπορεί να είναι άλλη από την ευθεία αμφισβήτηση τόσο της συντηρητικής και ακροδεξιάς κατάρρευσης της ΕΕ όσο και των θεσμών που οδήγησαν σε αυτήν. Αντί για τον εμφύλιο των φτωχών πρέπει να αγωνιστούμε για τη δημιουργία κινημάτων που σκοπό θα έχουν να αμφισβητήσουν το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ στο σύνολό του και που θα στήσουν σε γερά θεμέλια θεσμούς αλληλεγγύης και κοινού αγώνα όλων των ευρωπαϊκών λαών και των μεταναστών που ζουν σε αυτή την ήπειρο. Μόνο τέτοια κινήματα θα μπορούσαν να προετοιμάσουν τους λαούς της για την ενδεχόμενη αποσύνθεση της ΕΕ. Η τελευταία έχει ήδη ξεκινήσει και θα σταματήσει μόνο μετά από ριζικές αλλαγές και όχι μετά από 17ωρες παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε συστημικούς ηγέτες. Κατάλαβες Αλέξη;
του Μάριου Καμπούρη
