Κατά τα τελευταία εβδομήντα χρόνια (ενδεικτικά 1960-2020) η τουριστική βιομηχανία γνωρίζει πρωτοφανή ανάπτυξη διεθνώς. Δύο παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο σ’ αυτή την εξέλιξη: ο ένας είναι η τεχνολογική-ψηφιακή ανάπτυξη, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος οφείλει (;) να καταστεί δομικό στοιχείο ενός κόσμου τον οποίον δεν μπορεί ούτε ο ίδιος να ελέγξει, αλλά και ο ίδιος ως δημιουργός αυτού του κόσμου γίνεται πιόνι του.
Θεόδωρος Γεωργίου*
Ο δεύτερος παράγοντας έχει να κάνει με την ταχύτητα και τον εκμηδενισμό των αποστάσεων. Ο καθένας θέλει να φτάσει π.χ. σ’ ένα νησί των Κυκλάδων όταν ο ίδιος κατοικεί στη Βόρεια Ευρώπη χωρίς να βιώσει εμπειρίες ζωής! Επιδιώκει αποκλειστικά και μόνον την τεχνολογική ψευδώνυμη «ευτυχία» που του προσφέρει το νέο μοντέλο τουρισμού.
Πράγματι μπορούμε να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στον «ανθρώπινο τουρισμό» των δεκαετιών του ’60, του ’70, του ’80, έστω ακόμη και της δεκαετίας του ’90, και στον «άγριο υπερτουρισμό» των δύο τελευταίων δεκαετιών. Η ανάλυση των δύο μοντέλων της τουριστικής ανάπτυξης δεν είναι δική μου δουλειά. Η ελληνική επιστημονική κοινότητα έχει στους κόλπους της εξαιρετικούς ειδικούς επιστήμονες προς τους οποίους όλοι μας εκφράζουμε την επιστημολογική ευγνωμοσύνη μας για τις έρευνές τους.
Σε μένα απομένει το θεωρητικό καθήκον να ερευνήσω πώς διαμορφώνεται η «ανθρώπινη συνθήκη» μετά την επικράτηση του μοντέλου «άγριος υπερτουρισμός». Θα κάνω μόνον τρεις παρατηρήσεις-σχόλια επ’ αυτού του ζητήματος. Η πρώτη παρατήρηση (αφετηριακό σημείο της ιστορικής διαδρομής του ανθρώπου κατά τη νεωτερική εποχή) αναφέρεται στους ριζικούς μετασχηματισμούς που υφίσταται η σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία όσον αφορά την αναζήτηση νέων μηχανισμών μεγιστοποίησης του κέρδους.
Η επιθυμία και ο πόθος του ανθρώπου να ζήσει έξω από τον γενέθλιο τόπο του όσο γίνεται πιο ευτυχισμένος, μετουσιώνονται σε «όνειρο», σε «φαντασίωση». Αλλά δεν μπορεί να γίνει πραγματικότητα παρά μόνον υπό την πραγματολογική προϋπόθεση του ανέφικτου «πράγματος». Δηλαδή μιας ζωής την οποία δεν μπορεί να ζήσει! Αλλά αναρωτιέμαι: Τι σημαίνει να ζεις μια ζωή την οποία δεν μπορείς να ζήσεις.
Το νέο μοντέλο τουριστικής βιομηχανίας, το οποίο ονομάζω «άγριο υπερτουρισμό» «κατασκευάζει» νέες μορφές ανθρώπινης ζωής. Και αυτό έχει να κάνει με τη δεύτερη παρατήρησή μου-σχόλιο: μέσω του υπερτουρισμού εγκαθιδρύεται η «μετα-επικοινωνιακή» συνθήκη της ανθρώπινης κατάστασης, π.χ. σ’ ένα τουριστικό θέρετρο στο Αιγαίο δεν συναντιούνται οι παραθεριστές των μεταπολεμικών δεκαετιών, αλλά ομαδοποιούνται ομοεθνείς (π.χ. από την Ολλανδία) για να ζήσουμε μακριά ο ένας από τον άλλον.
Εχουν φτάσει με ειδικές αεροπορικές πτήσεις από τις χώρες τους μέσω των διεθνών οργανισμών μετακινήσεων. Με αυτά και με τα άλλα λέω απλά: Ο «άγριος υπερτουρισμός» έφτιαξε το μετα-ανθρώπινο μοντέλο της ανθρώπινης μορφής ζωής (χωρίς επαφές, χωρίς διενέξεις κ.λπ.).
Η τρίτη και τελική παρατήρησή μου-σχόλιο έχει ως εξής: Σε αντιπαραβολή με προγενέστερες ιστορικές συνθήκες (όταν τότε ο τουρισμός δεν ήταν τρόπος ζωής) διαπιστώνω ότι κατά τον εικοστό πρώτο αιώνα δύο ρεύματα-κύματα μετακινήσεων θα κορυφωθούν: το ένα είναι το τουριστικό ρεύμα και το άλλο είναι το μεταναστευτικό κύμα. Επειδή ο εικοστός πρώτος αιώνας θα καταγραφεί ως η ιστορική εποχή των μετακινήσεων του ανθρώπινου πληθυσμού, οι πολιτικές ηγεσίες σε παγκόσμιο επίπεδο καλούνται να αναλάβουν πρωτοβουλίες και τελικά αποφάσεις.
*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
efsyn.gr
Σχόλια (0)