«Poor Things»: Ένα Μανιφέστο γυναικείας χειραφέτησης και καταγγελίας της Πατριαρχίας(*)

«Poor Things»: Ένα Μανιφέστο γυναικείας χειραφέτησης και καταγγελίας της Πατριαρχίας(*)

  • |

Η καινούργια ταινία του Λάνθιμου, βασισμένη στο βιβλίο του Αλισντερ Γκρέι, με τίτλο «Χαμένα κορμιά» (εκδόσεις Νεφέλη), καταγγέλλει, σατιρίζοντας με καυστικό τρόπο, τόλμη, μαύρο χιούμορ, απολαυστικά φιλοσοφημένους διαλόγους και σατιρικές ερωτικές σκηνές, την πατριαρχία, προβάλλοντας την σεξουαλική και πνευματική απελευθέρωση της γυναίκας από το κυρίαρχο αρσενικό.

Δημήτρης Κατσορίδας

Στο Λον­δί­νο της βι­κτο­ρια­νής επο­χής (19ος αιώ­νας), μια έγκυος γυ­ναί­κα αγνώ­στων στοι­χεί­ων αυ­το­κτο­νεί, πέ­φτο­ντας από τη γέ­φυ­ρα του πο­τα­μού Τά­με­ση. Την βρί­σκει ένας εκ­κε­ντρι­κός για­τρός χει­ρούρ­γος, ο Γκό­ντ­γουιν Μπάξ­τερ (τον υπο­δύ­ε­ται ο Γουί­λεμ Ντα­φόε), και καθώς είναι κλι­νι­κά νεκρή, την επα­να­φέ­ρει στη ζωή, αντι­κα­θι­στώ­ντας τον νεκρό εγκέ­φα­λό της με εκεί­νον του μωρού που κυο­φο­ρού­σε. Μέσα δε στην αυλή του εκ­κε­ντρι­κού επι­στή­μο­να κυ­κλο­φο­ρούν και πα­ρά­ξε­να ζώα, κάπως τε­ρα­τό­μορ­φα, ως απο­τέ­λε­σμα χει­ρουρ­γι­κών επεμ­βά­σε­ων (π.χ. ένας σκύ­λος με κε­φά­λι χήνας).

Ακού­γο­ντας, πλέον, η νέα γυ­ναί­κα στο όνομα Μπέλα Μπάξ­τερ (την υπο­δύ­ε­ται η Έμα Στό­ουν), περ­νά­ει με εκ­πλη­κτι­κά γρή­γο­ρο ρυθμό όλες τις ηλι­κια­κές φά­σεις (από την παι­δι­κή ηλι­κία μέχρι την ενη­λι­κί­ω­ση), διεκ­δι­κώ­ντας την ανε­ξαρ­τη­σία της. Θα φύγει με έναν αμ­φι­βό­λου ηθι­κής δι­κη­γό­ρο, τον Ντάν­καν Γουι­ντε­μπέρν (τον υπο­δύ­ε­ται ο Μαρκ Ρά­φα­λο), προ­κει­μέ­νου να γνω­ρί­σει τον έξω κόσμο που της υπό­σχε­ται. Έρ­χε­ται έτσι σε επαφή με και­νούρ­γιες εμπει­ρί­ες εκεί που τα­ξι­δεύ­ει, κα­τα­κτώ­ντας ταυ­τό­χρο­να την ελευ­θε­ρία της, έστω κι αν αυτό την οδη­γή­σει, από δική της προ­σω­πι­κή επι­λο­γή, να πιά­σει δου­λειά σε ένα οίκο ανο­χής στο Πα­ρί­σι.

Λι­σα­βό­να, Αλε­ξάν­δρεια, Πα­ρί­σι και πάλι Λον­δί­νο είναι τα κε­φά­λαια-σταθ­μοί της δια­δρο­μής της Μπέ­λας και της ται­νί­ας. Κάθε τόπος απο­τε­λεί και ένα ση­μείο κα­μπής στη ζωή της, που τη δια­μορ­φώ­νει, την ευαι­σθη­το­ποιεί και την εξε­λίσ­σει, διότι γνω­ρί­ζει αν­θρώ­πους και δια­φο­ρε­τι­κές εμπει­ρί­ες. Η Μπέλα αμ­φι­σβη­τεί τα πάντα: την υπο­κρι­τι­κή ευ­πρέ­πεια, τα κοι­νω­νι­κά στε­ρε­ό­τυ­πα, το κυ­ρί­αρ­χο αρ­σε­νι­κό. Συ­γκλο­νι­στι­κή είναι η στάση στην Αλε­ξάν­δρεια. Την ωρι­μά­ζει κοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κά, καθώς πα­θαί­νει σοκ και δεν μπο­ρεί να συ­νέλ­θει από το κλάμα, όταν βλέ­πει τη φτώ­χεια, την εξα­θλί­ω­ση και τον θά­να­το, ιδιαί­τε­ρα πολ­λών βρε­φών, σε μια χώρα, την Αί­γυ­πτο, που επί της ου­σί­ας είναι αποι­κία της Αγ­γλί­ας.

Η Μπέλα ωρι­μά­ζει σε όλα τα επί­πε­δα, σε­ξουα­λι­κά και πνευ­μα­τι­κά, οδη­γού­με­νη στην απε­λευ­θέ­ρω­ση από τη σκιά της πα­τριαρ­χί­ας. Επί της ου­σί­ας θέλει να δεί­ξει τον δια­χρο­νι­κό αγώνα του γυ­ναι­κεί­ου φύλου για χει­ρα­φέ­τη­ση. Αυτό φαί­νε­ται έντο­να τόσο με τον δι­κη­γό­ρο Γουι­ντε­μπέρν όσο και με τον αρι­στο­κρά­τη σύ­ζυ­γό της, ο οποί­ος εμ­φα­νί­ζε­ται προς το τέλος, αλλά η ίδια πλέον δεν τον ανα­γνω­ρί­ζει. Και οι δύο αντι­προ­σω­πεύ­ουν την το­ξι­κή αρ­ρε­νω­πό­τη­τα, όπως εύ­στο­χα διά­βα­σα κάπου. Είναι και οι δύο κτη­τι­κοί, ενώ απο­δο­μού­νται όταν η Μπέλα τους αμ­φι­σβη­τεί, επει­δή αρ­νού­νται να απο­δε­χτούν την πνευ­μα­τι­κή της ωρί­μαν­ση, τη σε­ξουα­λι­κή της απε­λευ­θέ­ρω­ση και την αυ­το­διά­θε­ση του σώ­μα­τός της. Προ­σπα­θούν να την κρα­τή­σουν στά­σι­μη και να την ελέγ­ξουν πα­ντοιο­τρό­πως. Η κα­τα­σκευα­σμέ­νη ση­μα­ντι­κό­τη­τά τους κα­ταρ­ρέ­ει και ανα­δει­κνύ­ε­ται η αση­μα­ντό­τη­τά τους, με συ­νέ­πεια να οδη­γη­θούν και οι δύο σε κα­τα­στρο­φι­κές επι­λο­γές. Ιδιαί­τε­ρα, ο πρώην άντρας της, ένας ανώ­τε­ρος αξιω­μα­τι­κός του στρα­τού, αρι­στο­κρά­της, κα­κο­ποι­η­τι­κός και βί­αιος, που απει­λεί το προ­σω­πι­κό του συ­νε­χώς με ένα πι­στό­λι, η Μπέλα τον με­τα­μορ­φώ­νει σε… τράγο. «Κα­λη­μέ­ρα στρα­τη­γέ μου», του λέει, και εκεί­νος βε­λά­ζο­ντας, μα­σου­λά­ει χόρτο. Αντι­θέ­τως, ο νε­α­ρός για­τρός που την βοη­θά­ει από τα πρώτα της βή­μα­τα, την σέ­βε­ται, την απο­δέ­χε­ται, την εν­θαρ­ρύ­νει στην εξέ­λι­ξη της,όπως και στην επι­λο­γή της να γίνει και η ίδια για­τρός, και δεν την αντι­με­τω­πί­ζει ως «Poor Thing», δη­λα­δή σαν ένα άβου­λο φτωχό πράγ­μα και άρα κτήμα του, είναι αυτός με τον οποίο τε­λι­κά συν­δέ­ε­ται η Μπέλα, διότι βρί­σκει εν­δια­φέ­ρο­ντα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά στοι­χεία στο πρό­σω­πό του.

Εν κα­τα­κλεί­δι, πρό­κει­ται για μια ται­νία που καυ­τη­ριά­ζει όχι μόνο την πα­τριαρ­χία, αλλά και την εκ­με­τάλ­λευ­ση των πιο φτω­χών χωρών από την αποι­κιο­κρα­τία, καθώς και ένα ολό­κλη­ρο σύ­στη­μα που χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από μια συ­νε­χή πα­ρακ­μή. Τα σκη­νι­κά είναι έτσι φτιαγ­μέ­να, ώστε να πα­ρα­πέ­μπουν και στο σή­με­ρα, ενώ οι απο­χρώ­σεις και οι εναλ­λα­γές των χρω­μά­των φαί­νε­ται να συμ­βάλ­λουν και αυτά με τη σειρά τους στην εξέ­λι­ξη της Μπέ­λας, η οποία από παιδί γί­νε­ται κο­ρί­τσι και τε­λι­κά μια ώριμη γυ­ναί­κα που σκέ­φτε­ται και διεκ­δι­κεί. Κάτι ανά­λο­γο συ­νέ­βαι­νε με μαλ­λιά της, τα οποία μά­κραι­ναν συ­νε­χώς, σε κάθε κε­φά­λαιο-σταθ­μό, σε κάθε εξέ­λι­ξή της. Πι­θα­νόν, το σκη­νι­κό, να θέλει να πα­ρα­πέμ­ψει στον μύθο του Σαμ­ψών, της Πα­λαιάς Δια­θή­κης, του οποί­ου η δύ­να­μη οφεί­λο­νταν στα μα­κριά μαλ­λιά. Ίσως, το με­γά­λω­μα το μαλ­λιών της Μπέ­λας, να συμ­βο­λί­ζει την δύ­να­μη που απο­κτού­σε μέσα από τις εμπει­ρί­ες, την ανά­πτυ­ξη του πνευ­μα­τι­κού της επι­πέ­δου και γε­νι­κά από την χει­ρα­φέ­τη­σή της.

Εξαι­ρε­τι­κά παι­ξί­μα­τα από όλους τους ηθο­ποιούς σε μια προ­βο­λή που σου κρατά αμεί­ω­το το εν­δια­φέ­ρον!

(*)Μια προ­γε­νέ­στε­ρη μορφή, του εν λόγω άρ­θρου, δη­μο­σιεύ­τη­κε στο https://​radikal.​gr, 5-1-2024.

https://rproject.gr/article/poor-things-ena-manifesto-gynaikeias-heirafetisis-kai-kataggelias-tis-patriarhias

Εκτρωφείο Λαγων Καρφής Ευαγγελος