Η τελευταία μεγάλη «αρπαχτή»

Η «Δύση» ανα­ζη­τεί το στίγ­μα της αυτές τις μέρες στο Αμ­βούρ­γο, στη σύ­νο­δο κο­ρυ­φής του G20 (7 και  8/7). Δεν δια­θέ­τει σαφή ατζέ­ντα, ούτε κά­ποια ελά­χι­στη κοινή ει­σή­γη­ση, αντί­στοι­χη του­λά­χι­στον των συ­νό­δων που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν στα 9 χρό­νια από τότε που ξέ­σπα­σε η χρη­μα­το­πι­στω­τι­κή κρίση. Βρί­σκε­ται, μά­λι­στα, ενώ­πιον επι­κίν­δυ­νων ρή­ξε­ων, γε­ω­πο­λι­τι­κού ή γε­ω­οι­κο­νο­μι­κού χα­ρα­κτή­ρα,  που πη­γά­ζουν από ποι­κί­λες δια­τα­ρα­χές: τις εντά­σεις στις ευ­ρω-ατλα­ντι­κές σχέ­σεις που έχει προ­κα­λέ­σει η πο­λι­τι­κή Τραμπ, τις εντά­σεις στις ευ­ρω-ρω­σι­κές και αμε­ρι­κα­νο-ρω­σι­κές σχέ­σεις, που δεν είναι πια ταυ­τό­ση­μες, τις απροσ­διό­ρι­στες επι­πτώ­σεις του Brexit, τις σχέ­σεις της «Δύσης» με το τουρ­κι­κό κα­θε­στώς ή, τέλος, το απροσ­δό­κη­το ρήγμα στον αρα­βι­κό κόσμο που προ­κά­λε­σε η πρω­το­βου­λία της Σα­ου­δι­κής Αρα­βί­ας –μο­να­δι­κής εκ­προ­σώ­που του αρα­βι­κού κό­σμου στο G20– να απο­μο­νώ­σει το Κατάρ.

Οι ανοι­κτές αυτές εντά­σεις προ­οιω­νί­ζο­νται αδυ­να­μία συ­νι­στα­μέ­νης ανά­με­σα στις ηγέ­τι­δες χώρες του διε­θνούς κα­πι­τα­λι­σμού, που αντι­προ­σω­πεύ­ουν το 80% του πα­γκό­σμιου εμπο­ρί­ου. Κι είναι απί­θα­νο η αδυ­να­μία που κα­τα­γρά­φε­ται στο επί­πε­δο των πο­λι­τι­κών ηγε­σιών να κα­λυ­φθεί στο επί­πε­δο των κε­ντρι­κών τρα­πε­ζι­τών οι οποί­οι, θε­ω­ρη­τι­κά, έχουν τον πρώτο λόγο στη δια­σφά­λι­ση του πρω­ταρ­χι­κού στό­χου του G20, δη­λα­δή της στα­θε­ρό­τη­τας του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού συ­στή­μα­τος. Η συ­νερ­γα­σία των κε­ντρι­κών τρα­πε­ζών απο­δεί­χθη­κε απο­τε­λε­σμα­τι­κή την τε­λευ­ταία δε­κα­ε­τία της χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής κρί­σης τόσο στη διά­σω­ση χρε­ο­κο­πη­μέ­νων τρα­πε­ζών (με τί­μη­μα την έκρη­ξη του κρα­τι­κού χρέ­ους) όσο και στη συ­ντή­ρη­ση της κερ­δο­φο­ρί­ας του κε­φα­λαί­ου σε συν­θή­κες ύφε­σης ή στα­σι­μό­τη­τας, με την πα­ρο­χή άφθο­νου και φθη­νού, σχε­δόν δω­ρε­άν, χρή­μα­τος.

Η «δια­τα­ρα­χή» του φθη­νού χρή­μα­τος

Η φι­λο­δο­ξία των κε­ντρι­κών τρα­πε­ζι­τών ήταν, μέσα από το τε­λευ­ταίο επει­σό­διο χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής φού­σκας, στην αρχή με την πρω­το­φα­νή ένεση ρευ­στό­τη­τας (πο­σο­τι­κή χα­λά­ρω­ση) κι ύστε­ρα με τη στα­δια­κή από­συρ­σή της (tapering), να διορ­θώ­σουν τη μό­νι­μη «δια­τα­ρα­χή» του χρη­μα­τι­στι­κο­ποι­η­μέ­νου κα­πι­τα­λι­σμού εδώ και 3 δε­κα­ε­τί­ες: την εξάρ­τη­σή του από τα χα­μη­λά επι­τό­κια για ένα διά­στη­μα πολύ πριν την τε­λευ­ταία κρίση. Βάσει της νο­μι­σμα­τι­κής μη­χα­νι­κής που κυ­ριαρ­χεί στο μυαλό των κε­ντρι­κών τρα­πε­ζι­τών, ένα πε­ρι­βάλ­λον υψη­λό­τε­ρων, «κα­νο­νι­κών» επι­το­κί­ων που κά­ποια στιγ­μή θα δια­μορ­φω­θεί, θα υπο­χρε­ώ­σει τις με­γά­λες επι­χει­ρή­σεις να ανοί­ξουν τα σε­ντού­κια ρευ­στό­τη­τας που έχουν συσ­σω­ρεύ­σει και να επεν­δύ­σουν σε αύ­ξη­ση της κερ­δο­φο­ρί­ας μέσω ενί­σχυ­σης της φθί­νου­σας πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τας.

Η Ευ­ρω­παϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα έκανε φι­λό­τι­μη προ­σπά­θεια την πε­ρα­σμέ­νη εβδο­μά­δα, με το συ­νέ­δριο που ορ­γά­νω­σε στη Σί­ντρα της Πορ­το­γα­λί­ας, να υπο­βά­λει στις άλλες κε­ντρι­κές τρά­πε­ζες του κό­σμου την ιδέα ότι η με­τά­βα­ση στη νέα κα­τά­στα­ση, που έχει ξε­κι­νή­σει από το 2013 από τη Fed, χρειά­ζε­ται εξαι­ρε­τι­κά προ­σε­κτι­κό βη­μα­τι­σμό. Γιατί η ανά­καμ­ψη, που εν­θου­σιά­ζει τις κερ­δο­σκο­πι­κές αγο­ρές, δεν έχει ούτε βάθος ούτε εγ­γυ­η­μέ­νη διάρ­κεια. Εξ ου και η δια­βε­βαί­ω­ση ότι η αντι­στρο­φή της πο­σο­τι­κής χα­λά­ρω­σης από την ΕΚΤ θα γίνει «στην ώρα της» και με χα­μη­λές τα­χύ­τη­τες. Ου­σια­στι­κά, ο Μ. Ντρά­γκι έχει υπαι­νι­χθεί επα­νει­λημ­μέ­να ότι, χωρίς το τζά­μπα χρήμα 1,8 τρισ. ευρώ της πο­σο­τι­κής χα­λά­ρω­σης, η Ευ­ρω­ζώ­νη θα ήταν ακόμη σε ύφεση· ότι η πραγ­μα­τι­κή ανερ­γία είναι πολύ υψη­λό­τε­ρη από το πλα­σμα­τι­κό 9,5% που δια­μορ­φώ­νει η πρω­το­φα­νής χρήση της με­ρι­κής απα­σχό­λη­σης· ότι η νο­μι­σμα­τι­κή ένωση μπο­ρεί να βρε­θεί στο μέλ­λον ενώ­πιον ενός πολ­λα­πλού σοκ –δη­μο­γρα­φι­κού, συ­ντα­ξιο­δο­τι­κού, τε­χνο­λο­γι­κού–· ότι τα δη­μο­σιο­νο­μι­κά ερ­γα­λεία υπο­νο­μεύ­ουν τις φι­λο­δο­ξί­ες απο­κα­τά­στα­σης του πλη­θω­ρι­σμού και ανα­θέρ­μαν­σης της οι­κο­νο­μί­ας.

Ένα ακόμη ξε­πού­λη­μα

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, η επι­χεί­ρη­ση απε­γκλω­βι­σμού του κα­πι­τα­λι­σμού από τη φού­σκα του φθη­νού χρή­μα­τος και εγ­γυ­η­μέ­νου κέρ­δους βρί­σκε­ται σε αντί­φα­ση με τη ρυθ­μι­στι­κή, ου­σια­στι­κά θε­σμι­κή λει­τουρ­γία που έχουν κα­τα­κτή­σει, με τις πλά­τες των ίδιων των κε­ντρι­κών τρα­πε­ζών, οι αγο­ρές χρή­μα­τος. Τα ψελ­λί­σμα­τα του Ντρά­γκι περί επί­τευ­ξης των στό­χων της  πο­σο­τι­κής χα­λά­ρω­σης υπε­ρερ­μη­νεύ­τη­καν από τα κερ­δο­σκο­πι­κά κε­φά­λαια, που εξα­πέ­λυ­σαν ένα με­γά­λο ξε­πού­λη­μα σχε­δόν σε όλα τα κρα­τι­κά ομό­λο­γα της Ευ­ρω­ζώ­νης κι άλλων ισχυ­ρών χωρών του κα­πι­τα­λι­στι­κού σύ­μπα­ντος. Στην προει­δο­ποί­η­ση σύ­σφι­ξης της νο­μι­σμα­τι­κής πο­λι­τι­κής της ΕΚΤ, παρά τις διορ­θω­τι­κές δη­λώ­σεις «κύ­κλων» της, οι απο­δό­σεις των δε­κα­ε­τών ομο­λό­γων αυ­ξή­θη­καν και το ευρώ ενι­σχύ­θη­κε. Το πα­ρά­δο­ξο εκ πρώ­της όψεως είναι ότι αυτή η έκρη­ξη ανη­συ­χί­ας για τα κέρδη από τις μα­κρο­πρό­θε­σμες το­πο­θε­τή­σεις αντι­σταθ­μί­στη­κε από τη ζή­τη­ση για βρα­χυ­πρό­θε­σμους κρα­τι­κούς τί­τλους (κυ­ρί­ως διετή ομό­λο­γα) ή για τα πε­ρι­θω­ριο­ποι­η­μέ­να εδώ και χρό­νια ελ­λη­νι­κά ομό­λο­γα, οι απο­δό­σεις των οποί­ων πέ­φτουν στην προ­ο­πτι­κή μιας πρώ­ι­μης εξό­δου στις αγο­ρές. Τί­πο­τα το πα­ρά­δο­ξο, όμως, δεν εμπε­ριέ­χε­ται εδώ. Υπάρ­χει απλώς το κυ­νή­γι του βρα­χυ­πρό­θε­σμου κέρ­δους, εγκα­θι­δρυ­μέ­νου στη στρα­τη­γι­κή του χρη­μα­τι­στι­κού κε­φα­λαί­ου, που στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα συμ­με­ρί­ζε­ται την απαι­σιο­δο­ξία για τη μα­κρο­πρό­θε­σμη απο­τυ­χία του συ­στή­μα­τος.

Και με bail in και με bail out

Ισχυ­ρή έν­δει­ξη της δια­πά­λης ανά­με­σα στη «μα­κρο­πρό­θε­σμη απαι­σιο­δο­ξία» και τη «βρα­χυ­πρό­θε­σμη ευ­φο­ρία» απο­τε­λεί το τε­λευ­ταίο πε­ρι­στα­τι­κό κρα­τι­κής διά­σω­σης των ιτα­λι­κών τρα­πε­ζών. Στο ιτα­λι­κό χρη­μα­τι­στή­ριο στή­θη­κε πάρτι με τις τρα­πε­ζι­κές με­το­χές στην εί­δη­ση ότι το σχέ­διο της ιτα­λι­κής κυ­βέρ­νη­σης να εκ­κα­θα­ρί­σει τις τρά­πε­ζες Banca Popolare di Vicenza και Veneto Banca –με τη με­τα­βί­βα­ση του υγιούς ενερ­γη­τι­κού τους στην Intesa Sanpaolo, με κρα­τι­κή επι­δό­τη­ση και με συ­νο­λι­κό κρα­τι­κό κό­στος 17 δισ. ευρώ– εγκρί­θη­κε από την Κο­μι­σιόν και δεν συ­νά­ντη­σε κα­νέ­να πρό­βλη­μα στην ΕΚΤ και στον Ενιαίο Μη­χα­νι­σμό Εξυ­γί­αν­σης (SRM). Η εί­δη­ση δεν ήταν τα 17 δισ. –έτσι κι αλ­λιώς από την αρχή της χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής κρί­σης η διά­σω­ση των ευ­ρω­παϊ­κών τρα­πε­ζών έχει κο­στί­σει 2 τρισ. και έχει «γεν­νή­σει» την κρίση χρέ­ους. Η εί­δη­ση ήταν ότι δεν θα εφαρ­μο­στεί η Οδη­γία για το bail in, δη­λα­δή ο επι­με­ρι­σμός του κό­στους διά­σω­σης πρώτα σε κύ­ριους ομο­λο­γιού­χους, ακο­λού­θως σε με­τό­χους και –σε έσχα­τη πε­ρί­πτω­ση– σε με­γά­λους απο­τα­μιευ­τές.

Η εξέ­λι­ξη θε­ω­ρή­θη­κε πλήγ­μα στην Τρα­πε­ζι­κή Ένωση της Ευ­ρω­ζώ­νης· από τους φα­να­τι­κούς χα­ρα­κτη­ρί­στη­κε «ανή­θι­κη κρα­τι­κή διά­σω­ση εις βάρος των φο­ρο­λο­γου­μέ­νων», σε αντί­θε­ση με τη δήθεν επι­τυ­χη­μέ­νη πρώτη εφαρ­μο­γή του bail in στη χρε­ο­κο­πη­μέ­νη ισπα­νι­κή Popular, στις αρχές Ιου­νί­ου. Η αλή­θεια είναι ότι, με εξαί­ρε­ση τις απώ­λειες που υπέ­στη­σαν οι κά­το­χοι ορι­σμέ­νων επι­σφα­λών ομο­λό­γων, η 6η σε μέ­γε­θος ισπα­νι­κή τρά­πε­ζα απο­κτή­θη­κε από την αντα­γω­νί­στρια Santander ένα­ντι 1 ευρώ! Κι αυτό που συμ­βαί­νει, είτε με bail in είτε με bail out, είναι ότι υπό την αι­γί­δα ΕΚΤ και Κο­μι­σιόν στή­νε­ται ένας μη­χα­νι­σμός συ­γκε­ντρο­ποί­η­σης του πι­στω­τι­κού συ­στή­μα­τος. Γι’ αυτό οι τρα­πε­ζι­κές με­το­χές εκτο­ξεύ­θη­καν και με το ισπα­νι­κό bail in και με το ιτα­λι­κό bail out.

Η γερ­μα­νι­κή σιωπή

Το παι­χνί­δι της ηγε­σί­ας της Ευ­ρω­ζώ­νης με την κερ­δο­σκο­πία στα ομό­λο­γα ή στις με­το­χές έχει έναν ακόμη συ­νέ­νο­χο: τη γερ­μα­νι­κή ηγε­σία. Πα­ρό­τι υπε­ρα­σπί­στη­κε με πάθος την υιο­θέ­τη­ση του bail  in, εν ονό­μα­τι του πε­ρί­φη­μου «ηθι­κού κιν­δύ­νου», δεν έβγα­λε «κιχ» για το συ­ντο­νι­σμέ­νο πλήγ­μα Κο­μι­σιόν-ΕΚΤ-αγο­ρών στην Τρα­πε­ζι­κή Ένωση. Και ανά­λο­γη ανοχή επι­δει­κνύ­ει στις πιέ­σεις που υφί­στα­νται τα πε­ρι­ζή­τη­τα ομό­λο­γά της. Και τα δυο έχουν την εξή­γη­σή τους: Η γερ­μα­νι­κή ηγε­σία από τη μια πλευ­ρά δεν θέλει μια λει­τουρ­γι­κή τρα­πε­ζι­κή ένωση που, κά­ποια στιγ­μή, θα φτά­σει και στους δι­κούς της «σκε­λε­τούς». Από την άλλη, φι­λο­δω­ρεί τα κερ­δο­σκο­πι­κά κε­φά­λαια που, μέχρι πριν ένα χρόνο, αγό­ρα­ζαν τα γερ­μα­νι­κά ομό­λο­γα με αρ­νη­τι­κά επι­τό­κια και τώρα τα φορ­τώ­νουν στην ΕΚΤ με αξιο­πρε­πέ­στα­το κέρ­δος.

Το προ­φα­νές συ­μπέ­ρα­σμα είναι ότι μια ακόμη «αρ­πα­χτή» γί­νε­ται με τις ευ­λο­γί­ες της πο­λι­τι­κής ελίτ, που κατά τα λοιπά θέλει να επα­να­φέ­ρει τους κερ­δο­σκό­πους στο δρόμο της επεν­δυ­τι­κής αρε­τής…

rproject.gr