Με το σύγγραμμά του Ελλάδα αποικία χρέους, Ευρωπαϊκή Αυτοκρατορία& Γερμανική Πρωτοκαθεδρία (εκδόσεις Πατάκης, Απρίλιος 2013), ο αξιότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές,Πρόεδρος της Κίνησης Ιδεών και Δράσης – ΠΡΑΤΤΩκαι Υπουργός Εξωτερικών στην προηγούμενη και τη νυν συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ,κ. Νίκος Κοτζιάς διατυπώνει στη βάση της μέχρι της συγγραφής του έργου του ελληνικής μνημονιακής εμπειρίας μια νέα θέση για το σύγχρονο συλλογικό ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και της Ευρωζώνης (ΕΖ), αυτή της «αποικίας χρέους».
- του Κώστα Λαμπρόπουλου |
| red line
Ο αξιότιμος κ. καθηγητής δεν αρκείται να χαρακτηρίσει την Ελλάδα συμβατικά ως οικονομικά καθυστερημένο και περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας κράτος ή ακόμα και επικυριαρχούμενο κράτος ή συνδεδεμένο υποτελές κράτος ή ακόμα και αποτυχημένο/ διάτρητο κράτος υποβαθμισμένο σε περιφερειακή διοίκηση (είτε μέσω χρέους ή άνευ χρέους) αλλά επιθυμεί να ερμηνεύσει αυτήν την όπως και να την πεις κατάσταση της Ελλάδας ως οφειλόμενη αποκλειστικά στο χρέος, εξ’ ου και ο όρος «αποικία χρέους» που κατ’ αντιστοιχίασυναρμολογεί (201304:286): «Ο ειδικός μηχανισμός απώλειας της ανεξαρτησίας της Ελλάδας είναι το χρέος της.».
Συγκεκριμένα, ο αξιότιμος κ. καθηγητής διακρίνει στο εσωτερικό της ΕΕ/ΕΖ τον επανασχηματισμό της παρελθούσας διαίρεσης του (βιομηχανικού) ιμπεριαλισμού σε κράτη δανειστές και σε κράτη οφειλέτες ως επίπτωση της αδυναμίας εξυπηρέτησης και ιδιωτικής αναχρηματοδότησης του δημόσιου χρέους κρατών – μελών της ΕΕ/ΕΖαπό το 2010 και μετά καθώς και της διάσωσής τους από τη χρεοκοπία με τη δανειακή χρηματοδότησή τους από τα υπόλοιπα κράτη – μέλη της ΕΖκαι το ΔΝΤ και τη συνημμένησ’ αυτή εφαρμογή προγραμμάτων προσαρμογής υπό την αιγίδα του ΔΝΤ για τη δημοσιονομική ανάταξή τους. Και εξ αυτού συνάγει -λενινιστικά- ότι τα κράτη οφειλέτες μετασχηματίζονται μέσω της θεσμικής, συνταγματικής και διοικητικής, αλλοίωσής τους που επιφέρει η εφαρμογή των συνημμένων προγραμμάτων προσαρμογής και εξυπηρέτησης του χρέους σε αποικίες των κρατών δανειστών τις οποίες και ονομάζει «αποικίες χρέους».
Ο αξιότιμος κ. καθηγητής θέλει, επιπλέον, να ενσωματώσει τοθεωρητικό νεωτερισμό του στη μαρξιστική γραμμή των κλασσικών της πολιτικής οικονομίας[i] που κατά την άποψή του αποκορυφώνεται στη λενινιστική αντίληψη του ιμπεριαλισμού. Ωστόσο, δεν αυτοπεριορίζεται από τη λενινιστική προσέγγιση την οποία και επιχειρεί να υπερβεί ως ιστορική επικαιροποίησή της.
Το καθήκον που ο αξιότιμος κ. καθηγητής θέτει στον εαυτό του είναι δύσκολο και περίπλοκο, ιδιαίτερα για κάποιον που κατά βάση αγνοεί τα οικονομικά και δεν έχει (ξανα)διαβάσει τον ΙμπεριαλισμόΛένιν για πάρα πολλά χρόνια (μάλλον από την εποχή της κατάρρευσης της προσφιλούς του ΕΣΣΔ).
Η σύνοψη του Ιμπεριαλισμού του Λένιν που ο αξιότιμος κ. καθηγητής διατυπώνει (201304:292-293) είναι στρυφνή και -δυστυχώς- ελλαττωματική από πάρα πολλές απόψεις.Φαίνεται πως το κύριο μέλημά της δεν είναι η περιεκτική παρουσίαση της λενινιστικής άποψης για το (βιομηχανικό) ιμπεριαλισμό αλλά η έμμεση τεκμηρίωση ότι η θέση που ο ίδιος διατυπώνει για την Ελλάδα ως «αποικία χρέους» στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής του ευρωπαϊκού διαπεριφερειακού οικοδομήματος δεν βρίσκεται -αν και προδήλως βρίσκεται- εκτός του μεθοδολογικού πλαισίου της λενινιστικής προσέγγισης.
Η λενινιστική αντίληψη του ιμπεριαλισμού (Λένιν 1916) διαχωρίζει τα κράτη όλου του κόσμου σε τρεις βασικές ομάδες:
Α) η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τα αποικιοκρατικά κράτη.
Τα αποικιοκρατικά κράτη, οι κάτοχοι των αποικιών, είναι εξαγωγείς επενδύσεων και οι πιστωτές / δανειστές ολόκληρου του υπόλοιπου κόσμου. Για το λόγο αυτό εξελίσσονται σε «κράτη εισοδηματίες»/«Rentnerstaat»[ii].Συνεπώς, «Ο κόσμος χωρίστηκε σε μια χούφτα κράτη-τοκογλύφους και σε μια τεράστια πλειοψηφία κράτη-οφειλέτες.»[iii].
Εντός της πρώτης ομάδας ο Λένιν διακρίνει:
1) τις μεγάλεςαποικιοκρατικές δυνάμεις, και
2)τις μικρές αποικιοκρατικές δυνάμεις.
Στις μεγάλες αποικιοκρατικές δυνάμεις ο Λένιν[iv] συμπεριλαμβάνει τα ακόλουθα έξη κράτη: Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Ιαπωνία και ΗΠΑ και στις μικρές τα υπόλοιπα (Δανία, Βέλγιο, Πορτογαλία, κ.α.).
Ο Λένιν[v]ισχυρίζεται ότι οι μικρές αποικιακές δυνάμεις υπάρχουν ως τέτοιες μόνο εξαιτίας των ανταγωνισμών των μεγάλων αποικιοκρατικών δυνάμεων. Εξ’ αυτού συμπεραίνει ότι η διαχρονική βιωσιμότητά τους ως αποικιοκρατικών κρατών είναι αμφίβολη και προβλέπει τη μελλοντική απορρόφησή τους από τις μεγάλες αποικιοκρατικές δυνάμεις μέσω μεταξύ τους ένοπλων συγκρούσεων.
Β) η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει τις αποικίες των αποικιοκρατικών κρατών.
Στην ομάδα αυτή θα σταθούμε για λίγο για υπενθυμίσουμε την πεμπτουσία της αποικιοκρατίας που συχνά ξεχνιέταιή παραλείπεται επειδή είναι αυτονόητη: η «αποικία» είναι μια «ξένη» ζώνη, περιοχή, αποκλειστικής δικαιοδοσίας και οικονομικής εκμετάλλευσης του κατέχοντος αποικιοκρατικού κράτους (μονοπώλιο και μονοψώνιο, κρατικό ή / και ιδιωτικό). Στην «αποικία» απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε δραστηριότητας, οικονομικής ή άλλης, εκ μέρους τρίτου (ανταγωνιστή), κράτους, επιχείρησης ή ιδιώτη.
Ο Λένιν, λοιπόν, επισημαίνει ότι μόνο η πλήρης αποικιοποίηση μιας χώρας την “κλειδώνει”στη θυρίδατου αποικιοκράτη[vi] και μεγιστοποιεί τα όποια κατά περίπτωση οφέλη αποκομίζει απ’ αυτήν[vii].
Θα κρατήσουμε, λοιπόν, για τη συνέχεια της ανάλυσης ότι «αποικία» είναι κάθε περιοχή στην οποία απαγορεύεται από τον Αποικιοκράτη της,ενόπλως αν καταστεί αναγκαίο[viii], η πρόσβαση μη επί τούτου εξουσιοδοτημένου τρίτου.
Γ) η τρίτη ομάδα περιλαμβάνει τα υπόλοιπα κράτη του κόσμου.
Εντός της τρίτης ομάδας αυτής ο Λένινδιακρίνει δύο υπο-ομάδες:
1) τις μισοαποικίες[ix], δηλαδή τα κράτη εκείνα που βρίσκονται σε διαδικασία αποικιοποίησης, και
2) τα εξαρτημένα κράτη[x], δηλαδή εκείνα που από τη μια είναι τυπικά πολιτικά ανεξάρτητα αλλά από την άλλη βρίσκονται σε κατάσταση σφαιρικής εξάρτησης από τα αποικιοκρατικά κράτη.
Στην υπο-ομάδα των μισοαποικιώνο Λένιν τοποθετεί παραδειγματικά την Τουρκία, Περσία και Κίνα[xi].
Στην υπο-ομάδα των εξαρτημένων κρατών ο Λένιν[xii] ενθέτει παραδειγματικά τα ακόλουθακράτη της Λατινικής Αμερικής: Αργεντινή, Βραζιλία, Χιλή.
Επίσης, ο Λένιν[xiii] -με παραδειγματική αναφορά στην Αργεντινή- συγκεκριμενοποιεί το μηχανισμό της εξάρτησης υποδείχνοντας ότι αυτός διαρθρώνεται και περιστρέφεται γύρω από την κοινότητα / συνέργεια των επιτόπιων επιχειρηματικών συμφερόντων του ιμπεριαλισμού με την εγχώρια αστική τάξη και τους πολιτικούς της.
Εντός της υπο-ομάδας των εξαρτημένων κρατών ο Λένιν[xiv] διακρίνει επίσης:
2.1) μια ακόμα υπο-ομάδα κρατών που διατηρούν προνομιακές σχέσεις εξάρτησης με τα αποικιοκρατικά κράτη και υποδείχνει παραδειγματικά την περίπτωση της Πορτογαλίας(μικρή επίσης αποικιακή δύναμη) την οποία και χαρακτηρίζει λειτουργικά ως Προτεκτοράτο της Αγγλίας.
Αυτήείναι,λοιπόν,ηλενινιστικήταξινόμησητων κρατών την εποχή του (βιομηχανικού)ιμπεριαλισμού.
Στο σχήμα αυτό, σε ποια ομάδα κρατών θα κατέτασσε κανείς την Ελλάδα από το 2010 και μετά;
Σύμφωνα με την τυπική ανάγνωση της λενινιστικήςκατηγοριοποίησηςπου μόλις παρουσιάστηκε η Ελλάδα υπάγεται είτε στην ομάδα των λατινοαμερικάνικων εξαρτημένων κρατών ή στην ειδικότερηεντός της ομάδας αυτών υπο-ομάδα της Πορτογαλίας (προνομιακή εξάρτηση). Περισσότερο στη δεύτερη παρά την πρώτη (εξαιτίας της ειδικής εσωτερικής σχέσης που υπάρχει μεταξύ των δύο μερών στο πλαίσιο της ΕΕ/ΕΖ).
Οι κκ. Φωτόπουλος (2012), Στράουμπχααρ[xv] (20120508), Stocker (20120828) και άλλοι κατατάσσουν την Ελλάδα στην κατηγορία του Προτεκτοράτου. Ο αξιότιμος κ. καθηγητής (201304:284-5) απορρίπτει την επιλογή τουςαυτή με το τυπικό επιχείρημα ότι το Προτεκτοράτο προϋποθέτει «εντολή» προς την Προστάτιδα Δύναμη η οποία στην ελληνική περίπτωση απλώς δεν υφίσταται. Βεβαίως, όταν ο Λένιν χαρακτήριζε την Πορτογαλία ως Προτεκτοράτο της Αγγλίας δεν το έκανε με τη χρήση του νομικού κριτηρίου που χρησιμοποιεί εκ των υστέρων (!;) ο αξιότιμος κ. καθηγητής αλλά για να υπογραμμίσει το προνομιακό χαρακτήρα που λειτουργικά είχε αυτού του είδους η εξάρτηση για το εξαρτημένο κράτος (πού επίσης ήταν και παρέμενε μικρή αποικιοκρατική δύναμη αλλά με απεριόριστη πρόσβαση στη Βραζιλία …).
Εν πάση περιπτώσει ο αξιότιμος κ. καθηγητής (201304:286) κατατάσσει στη συνέχεια την Ελλάδα στις μισοαποικίες σαν την Αργεντινή: «Από τη σκοπιά των παραπάνω, η Ελλάδα τείνει περισσότερο στα χαρακτηριστικά μιας ημιαποικίας όπως ήταν η Αργεντινή, κυρίως διότι εξακολουθεί να διατηρεί την τυπική ανεξαρτησία της, άρα δεν είναι αποικία και δεν υπάρχει διεθνής συμφωνία ή ανάθεση από διεθνή (νομιμοποιημένο) οργανισμό να περιέλθει και τυπικά άμεσα στον έλεγχο τρίτου κράτους, άρα δεν είναι προτεκτοράτο.».
Βεβαίως, μόλις είδαμε ότι ο Λένιν δεν τοποθετεί την Αργεντινή στις μισοαποικίες αλλά στην ομάδα των εξαρτημένων κρατών.
Τελικά, ο αξιότιμος κ. καθηγητής (201304:287) καταλήγει στο καινοτόμο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα αποτελεί «αποικία χρέους εντός της ΕΕ».
Τέλος πάντων, εκείνο που λογικά προκύπτει ότι προσπαθείαποσπασματικά να ισχυριστεί ο αξιότιμος κ. καθηγητής είναι ότι η Ελλάδα αποτελούσε ένα κράτος, ανεξάρτητο μεν∙ εξαρτημένο δε, το οποίο διαμέσου της χρεοκοπίας του κατέπεσε σε καθεστώς μετανεωτερικής αποικίας στο εσωτερικό ενός ανομοιογενούς συνασπισμού κρατών (ΕΕ) ιμπεριαλιστικής στόχευσης. Αυτή δε η κατάστασή του αναπαράγεται διαχρονικά μέσω του τρόπου διαχείρισης του χρέους του που ο ιμπεριαλιστικός συνασπισμός του επιβάλλει εντελώς ανορθολογικά και γι’ αυτό αντιθεσμικά. Οι αποικιακού τύπου αλληλεξαρτήσεις που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του συνασπισμού (εξαιτίας των επιπτώσεων της τρέχουσας κρίσης) εκφράζονται ως adhocδιαβαθμίσεις των μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών αμοιβαίων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, πρακτικά δηλαδή ως παρεκκλίσεις από τις ισχύουσες μέχρι και την ελληνική κρίση χρέους (2010) αρχέςλειτουργίας του συνασπισμού(τις οποίες η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανία επιχειρεί να καταστήσει δομικές προς όφελός της).
Ποιος έχει, λοιπόν δίκιο;
Δυστυχώς ή ευτυχώς, κανένας, επειδή απλούστατα η Ελλάδα δεν υπάγεται σε καμία απολύτως από τις προαναφερθείσες λενινιστικές κατηγορίες αποικίας!
Ο ευρωπαϊκός υπεριμπεριαλισμός του Κάουτσκι(19140911)που με τόση ακραιφνή μαρξιστική σφοδρότητα είχε καταδικάσει ως ανέφικτη «υπερανοησία» ο Λένιν[xvi]στον Ιμπεριαλισμό του δεν είχε τότε ακόμα σχηματιστεί[xvii].
Η ΕΟΚ ιδρύθηκε την 1η Ιανουαρίου 1958 με την ενεργοποίηση της Συνθήκης Ίδρυσής της που είχε υπογραφτεί στις 25 Μαρτίου 1957 από έξη ευρωπαϊκά κράτη: Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία, Δυτική Γερμανία, Ιταλία και Λουξεμβούργο.
Η Ελλάδα, κατέστη μέλος της ΕΟΚ/ΕΕ το 1979, από το 1990 εξαγωγέας κεφαλαίου και εισαγωγέας εργατικού δυναμικού και από το2002 μέλος της Ευρωζώνης, υπάγεται στον αστερισμό του ευρωπαϊκού υπεριμπεριαλισμού.
Μετιόρους; Φυσικά, ωςφτωχόςσυγγενής και με οικειοθελή αποποίηση δικαιωμάτων κρατικής κυριαρχίας, όπως άλλωστε και κάθε άλλο κράτος – μέλος της ΕΕ και στη συνέχεια της ΕΖ.
Το ότι είναι φτωχός ο συγγενής, αυτό δεν επηρεάζει ουδόλως το βαθμό της συγγένειας! Είναι, λοιπόν, η Ελλάδα ιμπεριαλιστικό κράτος; Φυσικά και είναι όπως είναι και η Γαλλία ή η Γερμανία και κάθε άλλο κράτος–μέλος της ΕΖ, δηλαδή δίχως αποικίες και με οιονεί μετακυρίαρχο νόμισμα (€) μη μετατρέψιμο σε χρυσό το οποίο χρησιμοποιείται ως ένα από τα λίγα και μεταξύ τους ανταγωνιστικά παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα (Κωστόπουλος 201004).
Το τιτάνιο έργο, λοιπόν, που θέτει στον εαυτό του ο αξιότιμος κ. καθηγητής είναι να αποδείξει ότι ένα ιμπεριαλιστικό κράτος, εν προκειμένω η Ελλάδα (αλλά και η Κύπρος), είναι αποικίες της Γερμανίας δια μέσου της ΕΕ. Σύμφωνα, τουλάχιστον, με τα δικά μου ελληνικά: θα επιχειρήσει να κάνει το μαύρο άσπρο!
Το αναλαμβανόμενο εγχείρημα είναι τόσο λογικά ακραίοώστεαμέσως προκαλεί τη σκέψη ότι τα κίνητρά του δεν μπορεί να είναι επιστημολογικά παρά μόνο και αποκλειστικά πολιτικά.
Ασχέτως, λοιπόν, της επιστημολογικής δικαιολόγησης του αναλαμβανόμενου εγχειρήματος που προβάλλει ο αξιότιμος κ. καθηγητής (Κοτζιάς 201604:288-289), η κριτική αξιολόγησή του θα καταλήξει -αναπότρεπτα- στον κ. Κοτζιά τον πολιτικό και -τέλος- στον κ. Κοτζιά τον Υπουργό Εξωτερικών των δύο διαδοχικών Συγκυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Ας εξετάσουμε, λοιπόν, τώρα τα επιστημολογικά ελαττώματα της χρεοαποικιακής θέσης:
Δείτε το Μέρος ΙI/IV ΕΔΩ
Σημειώσεις
[i] Σμιθ, Ρικάρντο, Μαρξ, Χίλφερντινγκ, Λένιν, Λούξεμπουργκ και Μπουχάριν.[ii] Λένιν 1916:405.
[iii] Λένιν 1916:405.
[iv] Λένιν 1916:384.
[v] Λένιν 1916:385.
[vi] Λένιν 1916:386 : «Μόνο η κατοχή αποικιών παρέχει την απόλυτη εγγύηση για την επιτυχία του μονοπωλίου ενάντια σε όλα τα ενδεχόμενα της πάλης με τον ανταγωνιστή, ως το ενδεχόμενο που ο αντίπαλος θα προσπαθούσε να υπερασπίσει τον εαυτό του με ένα νόμο που θα καθιέρωνε το κρατικό μονοπώλιο.»
[vii] Λένιν 1916:385 : «Το χρηματιστικό κεφάλαιο είναι μια τόσο μεγάλη, μπορούμε να πούμε, αποφασιστική δύναμη σ’ όλες τις οικονομικές και σ’ όλες τις διεθνείς σχέσεις, που είναι σε θέση να υποτάξει, και υποτάσσει πραγματικά, ακόμη και τα κράτη που απολαμβάνουν την πιο πλήρη πολιτική ανεξαρτησία. Θα δούμε αμέσως τέτια παραδείγματα. Όμως τις μεγαλύτερες “ευκολίες” και τα μεγαλύτερα οφέλη τα δίνει φυσικά στο χρηματιστικό κεφάλαιο μια τέτια υποταγή, που συνδέεται με την απώλεια της πολιτικής ανεξαρτησίας των χωρών και των λαών που υποδουλώνονται.».
[viii] Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ο Αποικιοκράτης θα πρέπει να διαθέτει μια -λεγόμενη- Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης (Quick/ RapidReactionForce). Υπενθυμίζεται, ότι στην ΕΕ το ΗΒ (JointRapidReactionForce) και η Γαλλία (CorpsdeRéactionRapide) διαθέτουν αυτοτελή σώματα. Η Γερμανία διαθέτειπρος το παρόν μόνο μια Αερομεταφερόμενη Μεραρχία (DivisionSchnelleKräfte).
[ix] Λένιν 1916:385.
[x] Λένιν 1916:389 : «Μια και γίνεται λόγος για την αποικιακή πολιτική της εποχής του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού, είναι απαραίτητο να σημειώσουμε ότι το χρηματιστικό κεφάλαιο και η αντίστοιχη σ’ αυτό διεθνής πολιτική, που οδηγεί στον αγώνα των μεγάλων δυνάμεων για το οικονομικό και πολιτικό μοίρασμα του κόσμου, δημιουργούν ολόκληρη σειρά από μεταβατικές μορφές κρατικής εξάρτησης. Χαρακτηριστικές γι’ αυτή την εποχή δεν είναι μόνο οι δύο βασικές ομάδες χωρών: οι χώρες που κατέχουν αποικίες και οι αποικιακές χώρες, αλλά και οι ποικίλες μορφές των εξαρτημένων χωρών, που πολιτικά, τυπικά είναι ανεξάρτητες, στην πράξη όμως είναι μπλεγμένες στα δίκτυα της χρηματιστικής και διπλωματικής εξάρτησης. Έχουμε ήδη αναφέρει προηγούμενα μια από αυτές τις μορφές, τις μισοαποικίες. Δείγμα μιας άλλης μορφής είναι, λογουχάρη, η Αργεντινή».
[xi] Λένιν 1916:383 : «… να παραθέσουμε σύντομα τα στοιχεία και για τις μη αποικιακές χώρες και τις μισοαποικιακές, στις οποίες περιλαμβάνουμε την Περσία, την Κίνα και Τουρκία: η πρώτη απ’ αυτές έχει γίνει πια σχεδόν ολοκληρωτικά αποικία, η δεύτερη και η τρίτη γίνονται τέτοιου είδους αποικίες.».
[xii]Λένιν 1916: 389, 420.
[xiii] Λένιν 1916:389 : «Ο Σίλντερ υπολόγιζε τα κεφάλαια που έχει τοποθετήσει η Αγγλία στην Αργεντινή, σύμφωνα με τις πληροφορίες του προξένου της Αυστροουγγαρίας στο Μπουένος Άιρες για το 1990 σε 8¼ δισεκατομμύρια φράγκα. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πόσο γερούς δεσμούς αποκτά έτσι το χρηματιστικό κεφάλαιο της Αγγλίας -και ο πιστός του “φίλος”, η διπλωματία- με την αστική τάξη της Αργεντινής, με τους ηγετικούς κύκλους όλης της οικονομικής και πολιτικής ζωής αυτής της χώρας.».
[xiv] Λένιν 1916:389-90 : «Μια κάπως διαφορετική μορφή χρηματιστικής και διπλωματικής εξάρτησης με καθεστώς πολιτικής ανεξαρτησίας μας δείχνει το παράδειγμα της Πορτογαλίας. Η Πορτογαλία είναι αυτοτελές κυρίαρχο κράτος, ουσιαστικά όμως εδώ και πάνω από 200 χρόνια, από τον καιρό του πολέμου της διαδοχής της Ισπανίας (1701-1714), βρίσκεται κάτω από την κηδεμονία της Αγγλίας. …».
[xv]Διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας του Αμβούργου (HWWI).
[xvi]Λένιν 1916:397-8 : «”Από καθαρά οικονομική άποψη” -γράφει ο Κάουτσκι- “δεν αποκλείεται ο καπιταλισμός να περάσει ακόμα μια νέα φάση: τη φάση της μεταφοράς της πολιτικής των καρτέλ στην εξωτερική πολιτική, τη φάση του ουλτραϊμπεριαλισμού”, δηλαδή του υπεριμπεριαλισμού, της συνένωσης των ιμπεριαλιστών όλου του κόσμου και όχι της πάλης ανάμεσά τους, τη φάση του σταματήματος των πολέμων στις συνθήκες του καπιταλισμού, τη φάση της “από κοινού εκμετάλλευσης του κόσμου από το διεθνικά-ενωμένο χρηματιστικό κεφάλαιο”. Σ’ αυτή τη “θεωρία του υπεριμπεριαλισμού” θα χρειαστεί να σταθούμε παρακάτω, για να δείξουμε λεπτομερειακά ως ποιο βαθμό η θεωρία αυτή ξεκόβει κατηγορηματικά και αμετάκλητα από το μαρξισμό. Εδώ όμως πρέπει, σύμφωνα με το γενικό σχέδιο τούτης της μελέτης, να ρίξουμε μια ματιά πάνω στα ακριβή οικονομικά στοιχεία που σχετίζονται μ’ αυτό το ζήτημα. Είναι πιθανός “από καθαρά οικονομική άποψη” ο “υπεριμπεριαλισμός” ή πρόκειται για υπερανοησία;».
[xvii] Για την ιστορική ακρίβεια θα απαιτούνταν επιπλέον του 1ου ΠΠ, μια παγκόσμια καταστροφική οικονομική κρίση το 1929-33, η άνοδος του φασισμού / ναζισμού στην εξουσία, ο εμφύλιος πόλεμος στην Ισπανία, ο 2ος ΠΠ και -τελικά- η διαίρεση της ίδιας της Γερμανίας σε Δυτική και Ανατολική για να σχηματιστεί ο ευρωπαϊκός υπεριμπεριαλισμός. Όσο και να φαίνεται παράδοξο η νίκη της ρωσικής επανάστασης υπό την ηγεσία του Λένιν και το εργατικό κράτος που παρήγαγε συνετέλεσαν αποφασιστικά στο σχηματισμό του καουτσκικού υπεριμπεριαλισμού που ο πρωτεργάτης της ρωσικής επανάστασης είχε προεπαναστατικά καταδικάσει ως υπερανοησία. Εκ των υστέρων, φυσικά, τεχνικά μιλώντας το λάθος του Λένιν συνίστατο στο ότι δεν είχε συμπεριλάβει τον ίδιο του τον εαυτό, δηλαδή τις επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης νικηφόρας ρωσικής προλεταριακής επανάστασης, στην εξέλιξη των ιμπεριαλιστικών πραγμάτων που το 1916 έβλεπε από τη γαλήνια Ζυρίχη ως αμέτοχος παρατηρητής. Επομένως, το 1916 ο Λένιν δεν φαίνεται να πίστευε στην ίδια τη θεωρία του για τον «ασθενή κρίκο» του ιμπεριαλισμού.
Βιβλιογραφία
Kautsky (19140911) K., Ultra-imperialism, Die Neue Zeit, 1914, 2, 19140911:921.
Κοτζιάς (201304) Ν., Ελλάδα αποικία χρέους, ευρωπαϊκή αυτοκρατορία & γερμανική πρωτοκαθεδρία, 4η Έκδοση, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 201503.
Κωστόπουλος (201004) Λ., Ευρώ: η μετάβαση από ένα κοινό πολυμερές νόμισμα σε ένα μοναδικό μετα-κυρίαρχο νόμισμα, Σοσιαλιστική Έκφραση, #160, Απρίλιος 2010.
Λένιν (1916) Β.Ι., Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού : 305-433, Άπαντα, τ.27, 5η Έκδοση, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα.
Stocker (20120828) B., Greece: A Persistent Protectorate of Foreign Powers, https://stockerb.wordpress.com/2012/08/28/greece-a-persistent-protectorate-of-foreign-powers/
Στράουμπχααρ (20120508) Τ., Η Ελλάδα να γίνει ευρωπαϊκό προτεκτοράτο, Το Βήμα / Οικονομία, Αθήνα.
Φωτόπουλος (2012) Τ., Η Ελλάδα ως Προτεκτοράτο της υπερεθνικής ελίτ, Γόρδιος, Αθήνα.
