Τοπίο κρίσης
της Κατερίνας Μάτσα
Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι προεδρικές εκλογές της 10ης Απρίλη δεν ήταν παρά μια επανάληψη του 2017, αφού στο δεύτερο γύρο, στις 24 Απριλίου, η αναμέτρηση θα είναι και πάλι Μακρόν – Λε Πεν. «Σαν να μην πέρασε ούτε μία μέρα», λένε ορισμένοι. Κι όμως, δεν υπάρχει τίποτα πιο λαθεμένο. Γιατί σ’ αυτές τις εκλογές εκφράστηκαν ανάγλυφα στο πολιτικό σκηνικό της Γαλλίας. Οι δραματικές τεκτονικές μετακινήσεις που συντελούνται στην παγκόσμια γεωπολιτική, πολιτική και οικονομική σκηνή.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι εκλογές στη Γαλλία γίνονται μέσα στο ζόφο του πολέμου στην Ουκρανία και κάτω από μια συστηματική καλλιέργεια φιλονατοϊκής ρωσοφοβικής πολεμικής υστερίας από τα γαλλικά αστικά ΜΜΕ, με εκβιαστικές πιέσεις σε όσους κατηγορούνται σαν ύποπτοι ή συνένοχοι υποστήριξης στον Πούτιν, από την Λεπέν μέχρι τον Μελανσόν (ο τελευταίος είχε υποστηρίξει τον αντιπουτινικό αριστερό Ουνταλτσώφ του Λεβ Φροντ [Αριστερού Μετώπου] της Ρωσίας που φυλακίστηκε από το καθεστώς αλλά έκανε το “θανάσιμο αμάρτημα” να υποστηρίξει την Ρωσία στον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο Μελανσόν δήλωσε ότι κατόπιν τούτου έκοψε σχέσεις με τον Ουνταλτσώφ…).
Η αποχή ήταν σημαντικά μεγάλη, έφτασε το 26,2% – η υψηλότερη μετά από εκείνη του 28%, το 2002, που είχε φέρει αντιμέτωπους στον 2ο γύρο το φασίστα Ζαν Μαρί Λεπέν, τον πατέρα της Μαρίν Λεπέν, και τον δεξιό Ζακ Σιράκ. Η μαζική αποχή αντανακλά την λαϊκή απογοήτευση και την απονομιμοποίηση του αστικού πολιτικού συστήματος της νεκροβίωτης “Πέμπτης Δημοκρατίας”, στις συνθήκες οξυνόμενης κοινωνικοοικονομικής κρίσης, φτωχοποίησης και κλιμακούμενης κρατικής καταστολής.
Το 2017 έγινε φανερός ο βαρύτατος κλονισμός των δύο πόλων της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας, του Σοσιαλιστικού Κόμματος και του Κόμματος της γκωλικής Δεξιάς, φέρνοντας στον αφρό τον Βοναπαρτίσκο Μακρόν και την φασίστρια Λεπέν. Τώρα και οι δύο πρώην “πυλώνες” κατέρρευσαν ή μάλλον εξαερώθηκαν. Μαζί και το τάχα “εναλλακτικό” υποστύλωμα, οι δεξιόστροφοι Πράσινοι του Ζαντό.
Η ρεπουμπλικανική Δεξιά με την Βαλερί Πεκρές καταποντίστηκε. Πήρε μόλις 4,7%, όταν ο προκάτοχός της, Φρανσουά Φιγιόν, παρά την εμπλοκή του σε οικονομικό σκάνδαλο, είχε πάρει 20% το 2017.
Το άλλοτε πανίσχυρο Σοσιαλιστικό Κόμμα, που είχε βγάλει Πρόεδρο της Δημοκρατίας πριν τον Μακρόν τον Φρανσουά Ολάντ, τώρα εξατμίστηκε στον αέρα. Η Αν Ινταλγκό, δήμαρχος του Παρισιού, πέτυχε το ιστορικό χαμηλό σκορ 1,8 %! Η διαδικασία, βέβαια, της πολιτικής αποσύνθεσης είχε αρχίσει από την εποχή του Ολάντ, του “σοσιαλιστή” προέδρου με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική, που έκοβε από το λαό για να δώσει στο μεγάλο κεφάλαιο, καταφέρνοντας να χάσει την όποια λαϊκή στήριξη, ενώ σχεδόν όλα τα γνωστά στελέχη του προσχώρησαν στο κόμμα του Μακρόν.
Ανάλογη πανωλεθρία έπαθαν και οι Οικολόγοι. Ο Γιανίκ Ζαντό πήρε μόνο 4,5 %, ομολογώντας, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ότι το χρέος της προεκλογικής καμπάνιας φτάνει τα 2 εκατομμύρια και πρέπει να γίνει έρανος για να μην διαλυθούν ώστε να καλυφθούν τα έξοδα. Στη Γαλλία η κρατική επιχορήγηση των προεκλογικών δαπανών δίνεται μόνο αν πιάσει ένα κόμμα που κατεβαίνει στις εκλογές το 5%!
Ο Εμμανουέλ Μακρόν, ο επονομαζόμενος «Πρόεδρος των πλουσίων», πήρε το 27% των ψήφων, λίγο περισσότερο -3%- από το 2017, όταν δήλωνε άχρωμος πολιτικά, «ούτε αριστερά ούτε δεξιά», για να γίνει πρωταγωνιστής της πιο αντιλαϊκής Δεξιάς, λεηλατώντας συνάμα τα υπολείμματα του γκωλικού κόμματος. Σε αυτές τις εκλογές επιχείρησε να επωφεληθεί από το κλίμα φόβου και ανασφάλειας που δημιούργησε η πανδημία του κορονοϊού και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Εμφανίστηκε με το ρόλο του διαιτητή μεταξύ των εμπόλεμων μερών, ενίσχυσε το αρχηγικό του προφίλ, ανακοίνωσε την τελευταία στιγμή την υποψηφιότητά του και υποσχέθηκε τη… συνέχεια της πολιτικής των 5 χρόνων της προεδρίας του. Μιας πολιτικής ακραία νεοφιλελεύθερης, που πέρασε σαν οδοστρωτήρας πάνω στα κεκτημένα αγώνων δεκαετιών των εργατικών και λαϊκών τάξεων. Μια πολιτικής συνεχών φοροαπαλλαγών των μεγαλοαστών και φοροαφαίμαξης των φτωχότερων μικροαστών. Μιας πολιτικής άγριας αστυνομικής βίας και καταστολής. Αρκεί να θυμηθούμε, ενδεικτικά, τα βγαλμένα από τους αστυνομικούς μάτια, τα κομμένα χέρια, τις χιλιάδες δίκες και φυλακίσεις των αγωνιστών των «Κίτρινων Γιλέκων». Με πρωθυπουργό τον παλιό σαρκοζικό Ζαν Καστέξ και υπουργό Εσωτερικών τον Νταρμανέν, που κάποτε χαρακτήρισε «μαλθακή» (“molle”) την Λε Πεν στη στάση της απέναντι στο λεγόμενο “προσφυγικό πρόβλημα”. Εφάρμοσε επί πέντε χρόνια την πιο αντιλαϊκή πολιτική μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως σωστά επισήμανε η ανακοίνωση των συντρόφων μας της Εργατικής Επαναστατικής Αναγέννησης (Renaissance Ouvrière Révolutionnairte – ROR)
Στο δεύτερο γύρο ο Μακρόν θα αναμετρηθεί με την ακροδεξιά Μαρίν Λε Πεν, που συγκέντρωσε το 23% των ψήφων. Το 2017 εμφανίστηκαν και οι δύο σαν τάχα “αντισυστημικοί” απέναντι στα κόμματα της παρακμασμένης Πέμπτης Δημοκρατίας, σαν εναλλακτική ρήξη με την συνέχεια. Τώρα και οι δύο εμφανίζονται απροκάλυπτα σαν εκπρόσωποι της “συνέχειας” και της “σταθερότητας”.
Η Μαρίν Λε Πεν παρουσιάστηκε στην εκλογική της καμπάνια μετριοπαθής, σε αντίθεση με τον υστερικά κραυγαλέο φασίστα, ξενόφοβο, ισλαμοφάγο και προσφυγοφάγο Ζεμούρ που δηλώνει οπαδός του συνεργάτη των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής στρατηγού Πεταίν και υπόσχεται ότι όταν γίνει Πρόεδρος θα διώξει από τη Γαλλία όλους τους ξένους που βρίσκονται στο έδαφος της! Η Μαρίν Λεπέν, ύαινα με προβιά προβατίνας, επικέντρωσε στην ακρίβεια, στο “καλάθι της νοικοκυράς”, τα κοινωνικά προβλήματα της “καθημερινότητας”. Μίλησε για την ανάγκη ενότητας του γαλλικού λαού γύρω από ένα “εθνικό και λαϊκό σχέδιο, που θα δώσει προτεραιότητα στους νέους”. Απέφυγε κάθε τί το ακραίο θέλοντας να κερδίσει εκείνα τα μικροαστικά στρώματα που φοβίζει και διώχνει ο Ζεμούρ – κι οποίος τελικά, διαψεύδοντας τις δημοσκοπήσεις πήρε καταϊδρωμένος μόλις 7%. Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, με την ουρά στα σκέλη, ο Ζεμούρ κάλεσε τους απογοητευμένους οπαδούς του να ψηφίσουν την Λεπέν στο δεύτερο γύρο, παρόλα τα όσα μύρια της έσυρε προεκλογικά. Το ίδιο θα κάνει και το επίσης μικρό ακροδεξιό κόμμα του Νικολά Ντιπόν-Αινιάν, που πήρε 2%.
Η ογκούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια, μπροστά σε μια επιτιθέμενη Δεξιά κι ακροδεξιά και μια κονιορτοποιημένη ρεφορμιστική Αριστερά, στράφηκε σε μεγάλο βαθμό προς τον Ζαν Λυκ Μελανσόν και στο ριζοσπαστικό κάλεσμα για μια “Λαϊκή Ενότητα” (Union Populaire). Ο Μελανσόν έκανε τελικά και την έκπληξη. Κέρδισε το 22,2% των ψήφων, φτάνοντας σε απόσταση αναπνοής από την Λεπέν, στα πρόθυρα του δεύτερου γύρου. Δεν πέρασε στο δεύτερο γύρο για το ελάχιστο 0,8% που τον χωρίζει από την αρχηγίνα του ακροδεξιού “Εθνικού Συναγερμού” (Rassemblement National).
Ο υποψήφιος και γραμματέας του άλλοτε κραταιού σταλινικού Γαλλικού ΚΚ (PCF) Φαμπιέν Ρουσέλ, συγκέντρωσε μόλις 2,4% των ψήφων. Ενώ στο παρελθόν το γαλλικό ΚΚ σερνόντανε στην ουρά του Μελανσόν ελπίζοντας σε μια νεκρανάσταση της κυβερνητικής συνεργασίας Μαρσαί-Μιτεράν, τώρα κατέβασε μεν ανεξάρτητο υποψήφιο τον γραμματέα του αλλά μετατοπιζόμενο στα δεξιά του Μελανσόν! Με κορώνες για την “εθνική ασφάλεια”, με εθνικιστική και ξενοφοβική ρητορική, δεν παρέλειψε να υποστηρίξει την “τάξη και το νόμο”, παίρνοντας μέρος στις διαδηλώσεις των αστυνομικών υποστηρικτών της Λεπέν, μαζί με το σωματείο των αστυνομικών, των δυνάμεων άγριας καταστολής! Γι’ αυτό και ο Ρουσέλ αποδοκιμάστηκε με σφυρίγματα στην τελική του ομιλία, μετά την ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος. Μέσα στους κόλπους του θλιβερού πια ΚΚ η κρίση εξελίσσεται και θα πάρει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις.
Οι δύο τροτσκιστές υποψήφιοι, ο Φιλίπ Πουτού του “πλατειού” Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος (NPA) που γνώρισε αλλεπάλληλες διασπάσεις προεκλογικά και η Ναταλί Αρτώ της Εργατικής Πάλης (Lutte Ouvrière) παρέμειναν στο περιθώριο με 0,8% και 0,6 % αντίστοιχα.
Ο Μελανσόν, εβδομηντάρης αλλά πάντα μάχιμος, με πύρινη ριζοσπαστική ρητορική επικεντρωμένη στα κοινωνικά προβλήματα αλλά χωρίς να βγαίνει έξω από τα όρια του ρεφορμισμού και της υπεράσπισης της “εθνικής κυριαρχίας” της ιμπεριαλιστικής Γαλλίας, μπόρεσε να γίνει ο πόλος συσπείρωσης των πλατειών μαζών που έδιωξε η σοσιαλδημοκρατία, ιδιαίτερα λόγω της νεοφιλελεύθερης πενταετίας Ολάντ. Στην προεκλογική του ομιλία στην πλατεία Ρεπουμπλίκ στο Παρίσι συγκέντρωσε πάνω από 100.000 κόσμο, κυρίως νεανικά και λαϊκά στρώματα. Ήρθε πρώτος με πάνω από 30% στην πρωτεύουσα, το Παρίσι, στα μεγάλα λιμάνια, την προλεταριακή Μασσαλία και την Χάβρη, στις υπερπόντιες κτήσεις, την Γουαδελούπη και την Μαρτινίκα που είχαν ξεσηκωθεί το 2021 με Γενική Απεργία κι εξέγερση ενάντια στην νεοαποικιακή πολιτική υπερεκμετάλλευσης, πείνας και καταστολής του ιμπεριαλιστικού καθεστώτος Μακρόν. Σε κάποια εργατικά προάστια του Παρισιού, όπως στην Κουρνέβ, έφτασε το 63%.
Στην εκλογική βάση του Μελανσόν, την πλειοψηφική πρωτιά έχει η νέα γενιά των 18-34 χρονών. Και αυτό είναι το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα από αυτές τις εκλογές.
Είναι φανερό ότι έχει δημιουργηθεί ένα υπόγειο ρεύμα, που στρέφεται προς τα αριστερά, ενάντια σε Μακρόν και Άκρα Δεξιά. Σε αντίθεση με το 2017 αυτή την φορά στον δεύτερο γύρο κάθε άλλο παρά σίγουρη είναι νίκη του δεξιότατου Μακρόν που ξαφνικά θυμήθηκε τον “αντιφασισμό”. Αν νικήσει θα είναι με μικρή διαφορά και θα κλιμακώσει την αντιλαϊκή επίθεση αλλά χωρίς να έχει πια τα κοινωνικά στηρίγματα που άλλοτε είχε. Τον περιμένει και αυτόν και την “αγαπημένη” του ΕΕ ο ταξικός πόλεμος που οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία κάνουν ήδη ορατές. Από την άλλη, μια εκλογική νίκη της Λεπέν -που ο κίνδυνός της δεν πρέπει καθόλου να υποτιμηθεί- θα μετατρέψει τον τωρινό κοινωνικό πόλεμο σε εμφύλιο στη χώρα και στην Ευρώπη.
Το ιστορικό αδιέξοδο κι οι απειλές δεν αντιμετωπίζονται στις κάλπες. Η εναλλακτική για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα δεν μπορεί να είναι ο έστω και “ριζοσπαστικός” εθνικορεφορμισμός αλλά ο εξοπλισμός με την οργάνωση και την διεθνιστική πολιτική εκείνη που οδηγεί στην επαναστατική ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και την σοσιαλιστική ενοποίηση της Ευρώπης πάνω στα ερείπια της ιμπεριαλιστικής ΕΕ.
