«Μια αμοιβαία κρεατομηχανή φθοράς» στην Ουκρανία: Πόσο θα κρατήσει η στασιμότητα;

Στις αρχές του 2023, ο πόλεμος στην Ουκρανία είχε «επιστρέψει» εκεί από όπου ξεκίνησε το 2014: Στο Ντονμπάς.

Η πε­τυ­χη­μέ­νη ου­κρα­νι­κή αντε­πί­θε­ση στο Χάρ­κο­βο και η ρω­σι­κή απο­χώ­ρη­ση από τη δυ­τι­κή Χερ­σώ­να υπήρ­ξαν οι τε­λευ­ταί­ες με­γά­λες αλ­λα­γές στη διά­τα­ξη των δυ­νά­με­ων. Έκτο­τε ο κύ­ριος όγκος των μαχών διε­ξά­γε­ται στα ανα­το­λι­κά. Οι ου­κρα­νι­κές ένο­πλες δυ­νά­μεις επι­χει­ρούν να ανα­κτή­σουν εδάφη του Λου­γκάνσκ, ενώ ο ρω­σι­κός στρα­τός επι­χει­ρεί να κα­τα­λά­βει τα εδάφη του Ντο­νιέ­τσκ που πα­ρα­μέ­νουν έξω από τον έλεγ­χό του. Πρό­κει­ται για στα­τι­κές μάχες χα­ρα­κω­μά­των, με εναλ­λασ­σό­με­νες επι­θέ­σεις κι αντε­πι­θέ­σεις που ελά­χι­στα αλ­λά­ζουν τον «χάρτη». Πε­ρι­γρά­φο­ντας την πιε­στι­κή εδώ και μήνες προ­σπά­θεια του ρω­σι­κού στρα­τού να κα­τα­λά­βει την πόλη Μπαχ­μούτ στο Ντο­νιέ­τσκ, ο Ρώσος πα­ρα­στρα­τιω­τι­κός Ιγκόρ Γκίρ­κιν (Στρέλ­κοφ), που «πά­τη­σε τη σκαν­δά­λη» του πο­λέ­μου στο Ντον­μπάς το 2014, χρη­σι­μο­ποί­η­σε μια φράση που απο­τυ­πώ­νει την συ­νο­λι­κό­τε­ρη κα­τά­στα­ση: «Μια αμοι­βαία κρε­α­το­μη­χα­νή φθο­ράς».

Πάνος Πέτρου

Μαζί με το δράμα των φα­ντά­ρων, τους τε­λευ­ταί­ους μήνες έχει εντα­θεί το δράμα των αμά­χων. Ο στρα­τη­γός Σου­ρο­βί­κιν, ο λα­τρε­μέ­νος των πιο «γε­ρα­κί­σιων» φωνών στη Ρωσία, είχε ανα­λά­βει πριν μήνες πα­νη­γυ­ρι­κά την δια­χεί­ρι­ση της ει­σβο­λής. Φαί­νε­ται να ανα­πλη­ρώ­νει την απου­σία στρα­τιω­τι­κών επι­τυ­χιών όλο αυτό το διά­στη­μα με κλι­μά­κω­ση των βομ­βαρ­δι­σμών υπο­δο­μών (ενέρ­γεια, νερό κλπ), υπεν­θυ­μί­ζο­ντας γιατί απέ­κτη­σε το προ­σω­νύ­μιο «Αρ­μα­γε­δών». Είναι γνω­στός ο κυ­νι­κός υπο­λο­γι­σμός αυτών των βάρ­βα­ρων με­θό­δων -με εμ­βλη­μα­τι­κή την επί­θε­ση του ΝΑΤΟ στη Σερ­βία το 1999 αλλά και πολ­λές άλλες ιμπε­ρια­λι­στι­κές επεμ­βά­σεις: Η κάμψη του ηθι­κού του πλη­θυ­σμού θα πιέ­σει για συν­θη­κο­λό­γη­ση. Είναι επί­σης γνω­στό από την ιστο­ρία ότι συ­νή­θως το απο­τέ­λε­σμα είναι το αντί­θε­το: Βα­θαί­νει το μίσος των ντό­πιων πλη­θυ­σμών απέ­να­ντι στον εκά­στο­τε ει­σβο­λέα. Στο στρα­τιω­τι­κό πεδίο, η ου­κρα­νι­κή απά­ντη­ση στο «Σοκ και Δέος» του Σου­ρο­βί­κιν ήρθε μέσα στο Δε­κέμ­βρη: Ανα­πτύσ­σο­ντας δικά του drones-κα­μι­κά­ζι, ο ου­κρα­νι­κός στρα­τός κα­τά­φε­ρε να χτυ­πή­σει στρα­τιω­τι­κές βά­σεις στα βάθη της Ρω­σί­ας, εκα­το­ντά­δες χι­λιό­με­τρα μα­κριά από τα ου­κρα­νι­κά σύ­νο­ρα. Παρά τον ψυ­χο­λο­γι­κό αντί­κτυ­πο στο ρω­σι­κό στρα­τό­πε­δο, ούτε αυτό μπο­ρεί να κρί­νει τη ροή του πο­λέ­μου, που θα κρι­θεί «στο έδα­φος». Συ­νε­πώς, όλο το προη­γού­με­νο διά­στη­μα, πέρα από επι­μέ­ρους ει­δή­σεις που προ­σφέ­ρο­νται για πρω­το­σέ­λι­δα ή τη­λε­ο­πτι­κά πάνελ, η ει­κό­να της στα­σι­μό­τη­τας δεν άλ­λα­ξε. [Rp: Από όταν κυ­κλο­φό­ρη­σε αυτό το άρθρο σε έντυ­πη μορφή, ο Σου­ρο­βί­κιν υπο­βι­βά­στη­κε σε ρόλο ανα­πλη­ρω­τή, με την διοί­κη­ση να ανα­λαμ­βά­νει ο Αρ­χη­γός του Γε­νι­κού Επι­τε­λεί­ου, Βα­λέ­ρι Γκε­ρά­σι­μοφ, ενώ ρω­σι­κές δυ­νά­μεις κα­τέ­λα­βαν την πόλη Σό­λε­νταρ, αν και είναι νωρίς να κρι­θεί αν πρό­κει­ται για κά­ποια θε­α­μα­τι­κή αλ­λα­γή στο «μο­μέ­ντουμ» όσον αφορά τις μάχες στο Ντο­νιέ­τσκ].

Κλι­μά­κω­ση ή ει­ρή­νευ­ση

Σε αυτό το φόντο, έχει ξα­να­νοί­ξει η δη­μό­σια συ­ζή­τη­ση για το αν δια­φαί­νε­ται τερ­μα­τι­σμός του πο­λέ­μου. Η Ου­κρα­νία δη­λώ­νει ότι φι­λο­δο­ξεί να πα­ρου­σιά­σει μια «ει­ρη­νευ­τι­κή πρω­το­βου­λία» στον ένα χρόνο από την ει­σβο­λή. Ο Πού­τιν έχει προ­σκα­λέ­σει τον Ξι Γιν­πίνγκ στη Μόσχα την άνοι­ξη και είναι αρ­κε­τοί αυτοί που πι­στεύ­ουν ότι ο Κι­νέ­ζος Πρό­ε­δρος δεν θα επι­σκε­φτεί τη Ρωσία αν δεν έχει λήξει ή «πα­γώ­σει» ο πό­λε­μος -ή έστω για να πα­ρέμ­βει πιε­στι­κά προς αυτή την κα­τεύ­θυν­ση. Πα­ρου­σιά­ζο­ντας τον τόνο των δη­λώ­σε­ων και το κλίμα σε Πα­ρί­σι-Βε­ρο­λί­νο-Ουά­σινγ­κτον, ο Πέ­τρος Πα­πα­κων­στα­ντί­νου έγρα­φε τον πε­ρα­σμέ­νο Δε­κέμ­βρη ότι στη Δύση «δο­κι­μά­ζουν τα όρια του Πού­τιν» για «μια πι­θα­νή δια­πραγ­μά­τευ­ση στο Ου­κρα­νι­κό», κα­τα­λή­γο­ντας ότι «Αυτή τη στιγ­μή ο δρό­μος προς τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις και την ει­ρή­νευ­ση δια­γρά­φε­ται μα­κρύς, καθώς τόσο οι Ρώσοι όσο και οι Ου­κρα­νοί προ­ε­τοι­μά­ζο­νται για έναν μακρύ πό­λε­μο. Για πρώτη φορά, όμως, στους δέκα μήνες του πο­λέ­μου, δια­κρί­νε­ται μια αμυ­δρή ακτί­να φωτός».

Αφε­νός πρό­κει­ται για «αμυ­δρή ακτί­να φωτός». Άλ­λω­στε για κάθε δή­λω­ση που υπο­νο­εί διά­θε­ση συ­νεν­νό­η­σης, μπο­ρεί κα­νείς να βρει και δη­λώ­σεις που κι­νού­νται στην αντί­θε­τη κα­τεύ­θυν­ση. Στην Ου­κρα­νία δεν υπάρ­χουν ση­μά­δια κάμ­ψης της διά­θε­σης για αντί­στα­ση, η ρω­σι­κή ηγε­σία έχει ξε­πε­ρά­σει μέχρι τώρα τους κρα­δα­σμούς (των δυ­τι­κών κυ­ρώ­σε­ων, της αντι­πο­λε­μι­κής δρά­σης στο εσω­τε­ρι­κό κ.ο.κ.) ενώ στην Ουά­σινγ­κτον «βο­λεύ­ο­νται» από την κα­θή­λω­ση του ρω­σι­κού στρα­τού σε ένα φθο­ρο­ποιό τέλμα.

Επι­πλέ­ον, ακόμα και το σε­νά­ριο μιας δι­πλω­μα­τι­κής κι­νη­τι­κό­τη­τας το επό­με­νο διά­στη­μα, είναι πι­θα­νό να συ­νο­δευ­τεί από μια κλι­μά­κω­ση των επι­χει­ρή­σε­ων: Δεν είναι σπά­νιες οι «με­γά­λες ζα­ριές» πριν από μια διευ­θέ­τη­ση…

Για αυτό και η ει­κό­να στα­τι­κού πο­λέ­μου φθο­ράς μπο­ρεί να αλ­λά­ξει εκ νέου το επό­με­νο διά­στη­μα. Σε επί­πε­δο φη­μο­λο­γί­ας, κυ­κλο­φο­ρούν ήδη μια σειρά από πι­θα­νά σε­νά­ρια για τον τόπο ή τον χρόνο που θα εκ­δη­λω­θεί η επό­με­νη κλι­μά­κω­ση των πο­λε­μι­κών επι­χει­ρή­σε­ων.

Πιο άμεσα, οι ανα­λυ­τές πε­ρι­μέ­νουν αν θα πα­γώ­σουν οι λά­σπες του φθι­νο­πώ­ρου, για να φανεί ποιος μπο­ρεί -σε αυτή τη φάση- να αξιο­ποι­ή­σει κα­λύ­τε­ρα έναν «πό­λε­μο κι­νή­σε­ων» (που θα επι­τρέ­ψει το πά­γω­μα του εδά­φους). Οι πιο τολ­μη­ροί σε προ­βλέ­ψεις δη­λώ­νουν ότι από την απά­ντη­ση σε αυτό το άμεσο ερώ­τη­μα, θα μά­θου­με πολλά για την απά­ντη­ση ως προς την φο­ρά-έκ­βα­ση του

Το μόνο βέ­βαιο είναι ότι η πα­ρά­τα­ση του πο­λέ­μου επι­δει­νώ­νει ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο την κα­τά­στα­ση στο εσω­τε­ρι­κό των εμπό­λε­μων χωρών.

Πό­λε­μος στο εσω­τε­ρι­κό

Ο ου­κρα­νι­κός λαός αντι­με­τω­πί­ζει προ­φα­νώς μια τε­ρά­στια αν­θρω­πι­στι­κή κα­τα­στρο­φή -με­τα­ξύ προ­σφυ­γιάς, ζωής υπό κα­το­χή και κα­τα­στρο­φής των υπο­δο­μών που δια­σφα­λί­ζουν την κα­θη­με­ρι­νή επι­βί­ω­σή του. Αλλά μαζί με τον ει­σβο­λέα, αντι­με­τω­πί­ζει ταυ­τό­χρο­να και μια αντι­δρα­στι­κή αλ­λα­γή στο εσω­τε­ρι­κό: Οι Ου­κρα­νοί ολι­γάρ­χες αξιο­ποιούν την εμπό­λε­μη κα­τά­στα­ση για να δια­λύ­σουν όποια προ­στα­σία είχε απο­μεί­νει στο ου­κρα­νι­κό ερ­γα­τι­κό δί­καιο, κάθε νέα δόση της «διε­θνούς βο­ή­θειας» υπο­θη­κεύ­ει ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο το μέλ­λον της χώρας (βλ. τις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες ονει­ρώ­ξεις που χα­ρα­κτη­ρί­ζουν τα σχέ­δια «ανοι­κο­δό­μη­σης»), ενώ ακρο­δε­ξιά (αλλά και κυ­βερ­νη­τι­κά) στε­λέ­χη  προ­ω­θούν έναν όλο και πιο σω­βι­νι­στι­κό αντι­ρω­σι­σμό που ανα­ζη­τά «εσω­τε­ρι­κούς εχθρούς» και -αν επι­κρα­τή­σει- μπο­ρεί να κάνει την Ου­κρα­νία ένα πολύ πιο σκο­τει­νό μέρος από ό,τι ήταν προ­πο­λε­μι­κά…

Στη Ρωσία, το βαθύ σκο­τά­δι απλώ­νε­ται ήδη, επι­βε­βαιώ­νο­ντας δρα­μα­τι­κά τους Ρώ­σους συ­ντρό­φους που από την αρχή της ει­σβο­λής ση­μεί­ω­ναν ότι ο πό­λε­μος κατά της Ου­κρα­νί­ας είναι ταυ­τό­χρο­να ένας πό­λε­μος στο εσω­τε­ρι­κό της Ρω­σί­ας -ενα­ντί­ον των δη­μο­κρα­τι­κών ελευ­θε­ριών και κάθε αντι­πο­λί­τευ­σης. Έχει χαθεί πλέον το μέ­τρη­μα σε κα­τα­σταλ­τι­κά μέτρα τα οποία δη­μιουρ­γούν διαρ­κώς νέα «αδι­κή­μα­τα» ενώ αυ­ξά­νουν συ­νε­χώς τις ποι­νές για τα παλιά. Οι σύ­ντρο­φοι του Ρω­σι­κού Σο­σια­λι­στι­κού Κι­νή­μα­τος πε­ρι­γρά­φουν την κα­τά­στα­ση ενό­ψει της φε­τι­νής 19ης Γε­νά­ρη, η οποία υπήρ­ξε πα­ρα­δο­σια­κά μέρα αντι­φα­σι­στι­κής κι­νη­το­ποί­η­σης στη Ρωσία, στη μνήμη δύο αρι­στε­ρών-αναρ­χι­κών θυ­μά­των της νε­ο­να­ζι­στι­κής τρο­μο­κρα­τί­ας που σά­ρω­νε τη χώρα το 2000-2010. Πα­ρα­θέ­τουν μια μακρά λίστα συ­ντρό­φων/φισ­σών που έχουν πέσει θύ­μα­τα της κα­τα­στο­λής τους τε­λευ­ταί­ους μήνες για να κα­τα­λή­ξουν: «Τότε, ο κίν­δυ­νος προ­ερ­χό­ταν από νε­ο­να­ζι­στι­κές ομά­δες που συχνά δρού­σαν με την ανοχή των Αρχών. Σή­με­ρα, η ιδε­ο­λο­γία και η πρα­κτι­κή των δε­ξιών ρι­ζο­σπα­στών έχουν γίνει ιδε­ο­λο­γία και πρα­κτι­κή του ίδιου του ρω­σι­κού κα­θε­στώ­τος».

Μαζί με τον τερ­μα­τι­σμό του πο­λέ­μου και την επί­τευ­ξη μιας δί­και­ης ει­ρή­νης, θα αρ­χί­σει να τί­θε­ται και το ζή­τη­μα της επό­με­νης μέρας στις εμπό­λε­μες χώρες -κι ας μοιά­ζει σή­με­ρα μα­κρι­νό. Καθώς η παλιά τάξη πραγ­μά­των είναι δύ­σκο­λο να επι­βιώ­σει ενός πο­λε­μι­κού σοκ, οι πο­λι­τι­κές απα­ντή­σεις που θα πα­ρου­σια­στούν στα ερω­τή­μα­τα «γιατί πο­λε­μή­σα­με;» ή/και «γιατί δεν νι­κή­σα­με;» μπο­ρεί να κρί­νουν αν το προ­πο­λε­μι­κό στά­τους κβο θα αντι­κα­τα­στα­θεί από κάτι κα­λύ­τε­ρο ή πολύ χει­ρό­τε­ρο…

rproject.gr/