Ο Karl Popper, ένας σημαντικός φιλόσοφος της επιστήμης, περιγράφοντας αυτό που ονόμασε «θεωρία συνωμοσίας της κοινωνίας», θα υποστηρίξει ότι η Ιστορία είναι προϊόν συνωμοσίας, που οργανώνεται από ορισμένα άτομα ή ομάδες. Ο Popper θεωρούσε ότι η άποψη της συνωμοσίας είναι λανθασμένη γιατί όλα τελούνται κάτω από έναν προορισμό χωρίς τυχαιότητα. Η Susan Feldman έχει επισημάνει ότι οι θεωρίες συνωμοσίας δεν εξηγούν γεγονότα που έχουν συμβεί ή γεγονότα που είναι ευρέως γνωστά, αλλά «κρυμμένα γεγονότα» άγνωστα που συνθέτουν περίεργες ιστορίες ή αφηγήσεις με μυστικά.
Απόστολος Αποστόλου*
Μετά την απόπειρα δολοφονίας του Τραμπ όλοι βρίσκονται σε μια συνωμοσιολογική καταδίωξη ψάχνοντας να βρουν ποιος ή ποιοι κρύβονται πίσω από τη συγκεκριμένη ενέργεια. Εχουν ακουστεί σχεδόν τα πάντα, ότι πίσω από τη συγκεκριμένη απόπειρα κρύβονται οι Δημοκρατικοί, το Βαθύ Κράτος των ΗΠΑ, ο ίδιος ο Τραμπ και πάει λέγοντας. Ετσι λοιπόν ο κόσμος βρίσκεται κάτω από μια συνωμοσιολογική παραίσθηση που αποδέχεται όλες τις ερμηνευτικές αυθάδειες που ακούγονται. Και ενδεχομένως γιατί στις ΗΠΑ είναι πολλοί οι πρόεδροι που δέχτηκαν απόπειρες δολοφονικής ενέργειας, χάνοντας κάποιοι τη ζωή τους ενώ κάποιοι άλλοι τραυματίστηκαν σοβαρά. Αβραάμ Λίνκολν, Θίοντορ Ρούσβελτ, Τζον Φ. Κένεντι, Τζέραλντ Φορντ, Ρόναλντ Ρίγκαν, Τζορτζ Μπους. Και όταν η φρενίτιδα του τρόμου και της έκπληξης του στιγμιαίου της δολοφονικής απόπειρας ενός προέδρου δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με επάρκεια, τότε κάθε υποψία της υποψίας καταλύει τη λογική και ιδρύει την υπερβολή του συμβάντος. Τον λόγο τότε παίρνει η εικοτολογική μαύρη σκέψη.
Θα πρέπει επιπλέον να πούμε ότι στις ΗΠΑ υπάρχουν περίεργοι ελκυστήρες που δημιουργούν γεγονότα τα οποία δύσκολα μπορούν να εξεταστούν με ακρίβεια ώστε η εύκολη ερμηνεία να γειτνιάζει με εκείνη της συνωμοσιολογίας. Ετσι και αλλιώς η συνωμοσιολογία έχει γίνει ένας ιδιότυπος κοινωνικός «κομφορμισμός» που κωδικοποιεί σχέσεις και κυριαρχίες, καθώς και τρόπους αποφάσεων κάτω από ένα μυστικό σχέδιο το οποίο ξεδιπλώνεται ερήμην μας.
Το ερώτημα είναι πού αρχίζει η ερμηνεία και πού τελειώνει η συνωμοσιολογία; Ετσι και αλλιώς σήμερα τα γεγονότα υπερβαίνουν την ταχύτητα της αίσθησης. Επιπλέον η αμερικανική κουλτούρα έκλινε πάντα προς τη συσσώρευση γεγονότων και απέδιδε πολλές ερμηνείες. Ο Dwight Macdonald το 1957 τόνιζε ότι στην Αμερική υπάρχει ένας θρίαμβος των γεγονότων που αντιστοιχεί με χρυσό. Μάλιστα ισχυριζόταν ότι τελικά τα γεγονότα έχουν πνίξει την κριτική σκέψη. Αλλά και ο συγγραφέας Sven Brikerts θεωρούσε ότι η γρήγορη και άμεση πληροφόρηση κουρσεύει την κατανόηση.
Η πληροφόρηση δεν είναι αθώα, και αυτό γιατί μπορεί και κατευθύνει όλα τα γεγονότα σε ερμηνευτικές παραδοχές που εν τέλει κατασκευάζονται όχι από την πραγματικότητα αλλά από τυχαίες στρατηγικές. Μάλιστα πολλές φορές από όσα συμβαίνουν μπορεί να μην υπάρχει ούτε μια τάξη ακολουθίας, ούτε ένα προγραμματισμένο σχέδιο, που εμείς θέλουμε να συσχετίσουμε. Ωστόσο μπορεί να έχουν συμβάλει ελκυστικές ωθήσεις ή παρορμήσεις ή ακόμη και η σιωπή της Ιστορίας η οποία επιταχυνόμενη μέσα στο κενό έρχεται ως συμβάν χωρίς να εξετάζει δίκαιους και άδικους.
Η Ιστορία και τα γεγονότα γίνονται κάποιες φορές σαν φυσικό φαινόμενο, όπως για παράδειγμα ένας σεισμός, δεν υπάρχουν ηθικά κριτήρια καλό/κακό, δίκαιο/άδικο. Να γιατί ανατρέπονται οι συσχετισμοί δυνάμεων και τα ερμηνευτικά δεδομένα. Ο εικοσάχρονος Τόμας Μάθιου Κρουκς, ο δράστης της απόπειρας κατά του Τραμπ, είναι το κενό της Ιστορίας, που χτίστηκε από μορφές αρνητικότητας και έγινε ιός όπως θα έλεγε ο Αλέν Μπουσκέ, δηλαδή ένα περιφερόμενο κενό που παίρνει τη μορφή της μολυσματικής επιθετικότητας. Η απόπειρα δολοφονίας του Τραμπ αποτελεί ακόμη μία κακοποιό καμπύλωση της αμερικανικής ιστορίας, η οποία έχει κάποιες ρίζες στην ακαταμάχητη άνοδο της βλακείας, εκεί δηλαδή όπου η κριτική γίνεται λίβελος και μισαλλοδοξία και η πολιτική σέρνει το πεπρωμένο του ικριώματος.
*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
