Οι «συζητήσεις» για την αναθεώρηση των διεθνών συνθηκών για τα δικαιώματα του ανθρώπου αποτελούν επίθεση στα θεμέλια της δημοκρατίας, επαναφέροντας την ανθρωπότητα στη δυστοπία της προπολεμικής ναζιστικής και φασιστικής Ακροδεξιάς. Και οφείλουμε να αντιδράσουμε.
Ελένη Σπαθανά*
Οταν ο Γκάρι Λίνεκερ, κορυφαίος παρουσιαστής του BBC και θρύλος του ποδοσφαίρου, δήλωσε τον Μάρτιο του 2023 σχολιάζοντας την πολιτική ασύλου της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου ότι «πρόκειται για μια απίστευτα σκληρή πολιτική που στοχεύει τους πιο ευάλωτους ανθρώπους, με γλώσσα που δεν διαφέρει πολύ από αυτήν που χρησιμοποιούσε η Γερμανία τη δεκαετία του ’30» προκάλεσε μια τεράστια αντίδραση από την κυβέρνηση και το κανάλι του, γιατί τόλμησε να παρομοιάσει τη μεταναστευτική πολιτική και ρητορική της βρετανικής κυβέρνησης με εκείνη της ναζιστικής Γερμανίας. Η κρίση αυτή έληξε υπέρ του Λίνεκερ μετά από τεράστιες πιέσεις υπεράσπισής του από την κοινή γνώμη.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως, παρακολουθούμε την Ακροδεξιά να «αναβαπτίζεται» και να παύει να αποτελεί «ταμπού». Ακόμα πιο επικίνδυνη, η ακροδεξιά ρητορική επισφραγίζει ως βασικό εργαλείο τις παράνομες και ρατσιστικές πρακτικές και πολιτικές καταστρατήγησης του διεθνούς δικαίου στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο θεσμοθετεί, πια, στην Ε.Ε. «καθεστώτα εξαίρεσης» από τη δικαιούμενη προστασία και το κράτος δικαίου σε βάρος προσφύγων και μεταναστών.
Συγχρόνως, οι επαναπροωθήσεις σε χερσαία/θαλάσσια σύνορα, οι «Συμφωνίες» για μετάθεση της ευθύνης σε άλλες, μη ασφαλείς χώρες για τους πρόσφυγες, η κράτηση, ο αποκλεισμός από την προστασία αποτελούν πλέον δομικά στοιχεία της ισχύουσας ευρωπαϊκής πολιτικής. Πρόσφυγες και μετανάστες εκλαμβάνονται ως άτομα χωρίς καν βασικά δικαιώματα, με κίνδυνο και κόστος συχνά τη ζωή τους, και ως «λαθραίοι», «παράνομοι», «εχθροί» ή και «υβριδική απειλή» τοποθετούνται σε ένα «ιδιώνυμο» «καθεστώς εξαίρεσης» προκειμένου να νομιμοποιηθούν οι σε βάρος τους παραβιάσεις.
Η δυστοπία κλιμακώνεται με επίσημες, πια, τις θέσεις και τις «συζητήσεις» περί «αναθεώρησης» και αμφισβήτησης των διεθνών συνθηκών για τα δικαιώματα του ανθρώπου και επανέρχονται ζητήματα που θεωρητικά και θεσμικά είχε λύσει η διεθνής κοινότητα από τη δεκαετία του 1950, όπως η απαγόρευση των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης μεταχείρισης, η καταδίκη του ρατσισμού, η απαγόρευση των διακρίσεων, ο σεβασμός κάθε ανθρώπινης ζωής. Παρακολουθούμε στην ουσία τις απόπειρες «ξηλώματος» της διεθνούς έννομης τάξης και των αξιών επί των οποίων διαμορφώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για να απαντήσει με θετικά και δεσμευτικά μέτρα στον κίνδυνο της ναζιστικής και φασιστικής βαρβαρότητας που προηγήθηκε.
Το επιτελείο Τραμπ εισηγείται, λοιπόν, την αναθεώρηση της προσφυγικής προστασίας, χωρίς καν τη συμπερίληψη της ακρογωνιαίας αρχής προστασίας από επαναπροώθηση(!), με αντίστοιχες απόψεις να εκφράζονται και από Ευρωπαίους ηγέτες. Σε επίπεδο Ευρώπης η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) έχει μπει στο στόχαστρο γιατί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) αποτελεί το σοβαρότερο ανάχωμα στις συντελούμενες παραβιάσεις, γι’ αυτό και πολλές οι φωνές για την αναθεώρηση ή «επανερμηνεία» της ΕΣΔΑ -επισήμως από Μελόνι και Κιρ Στάρμερ- αλλά και προτάσεις για αποχώρηση από τη Σύμβαση – για την οποία προσφάτως δεσμεύτηκε η επικεφαλής του Βρετανικού Συντηρητικού Κόμματος.
Γιατί βεβαίως η ΕΣΔΑ είναι η νομική βάση για την ακύρωση μεγαλεπήβολων πολιτικών αποκλεισμού από την προστασία, όπως η ελληνική απόφαση αναγόρευσης της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για τους πρόσφυγες που ακυρώθηκε από το ΣτΕ, αντιστοίχως η ακύρωση από το Ανώτατο Δικαστήριο Ηνωμένου Βασιλείου της «μεταφοράς» αιτούντων άσυλο στη Ρουάντα, αλλά και η ανατροπή της «μεταφοράς αιτούντων άσυλο/μεταναστών» στην Αλβανία από τα ιταλικά δικαστήρια. Το ΕΔΔΑ, δε, στέκεται αποτελεσματικά και άμεσα στην ανακοπή των επαναπροωθήσεων – με πρόσφατη την «απενεργοποίηση» της παράνομης «αναστολής ασύλου» του υπουργού Πλεύρη.
Στην παρούσα φάση οι «συζητήσεις» για την αναθεώρηση των διεθνών συνθηκών για τα δικαιώματα του ανθρώπου αποτελούν επίθεση στα θεμέλια της δημοκρατίας, επαναφέροντας την ανθρωπότητα στη δυστοπία της προπολεμικής ναζιστικής και φασιστικής Ακροδεξιάς. Και οφείλουμε να αντιδράσουμε.
*Δικηγόρος, Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο
Σχόλια (0)