Όσο τα χρόνια περνούν, με το Πολυτεχνείο συμβαίνει κάτι παράξενο: αντί να ξεθωριάζει, να γίνεται ολίγον τι μουσειακό, ανανεώνεται, γίνεται πιο καινούριο, πέραν της κυρίαρχης δημόσιας συζήτησης και πράξης, αλλά και σε αντίθεση με αυτήν. Μέσα σε ένα πολιτικό περιβάλλον παρακμής, απόλυτης αμερικανοκρατίας και δουλοπρέπειας, με την οικονομική ολιγαρχία να λεηλατεί και με το πολιτικό κατεστημένο να εκμαυλίζει, να εκχυδαΐζει και να συστρατεύεται σε απόλυτη ομοθυμία στην αναβίωση των στρατηγικών του κράτους της Δεξιάς (σε ελαχίστως σύγχρονη εκδοχή), η αυταπάρνηση, η θυσία, η φαντασία, η γενναιότητα του Πολυτεχνείου φωτίζεται και φωτίζει ολοένα περισσότερο.
Στην πραγματικότητα δεν είναι μόνο η εξέγερση του Πολυτεχνείου που τυγχάνει αυτού του φωτισμού στην εποχή μας, αλλά κάθε συλλογική εξέγερση ενάντια στον ιμπεριαλισμό και στην καταπίεση. Σε μια εποχή διάχυσης της κοινωνίας του θεάματος, μεγιστοποίησης του ναρκισσιστικού υποκειμενισμού που θωπεύει τα ταπεινότερα ένστικτα, οι εξεγέρσεις που προοικονομούν μια άλλη εποχή, επαναστατική, ελεύθερη, ανθρώπινη είναι οάσεις και σηματωροί.
Το Πολυτεχνείο, για να γυρίσουμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε, όπως τόσο εύγλωττα έχουν πει αγωνιστές της εποχής, δεν κλόνισε μόνο τη χούντα αλλά απόσεισε τρεις ιστορικές ήττες του ελληνικού λαού: της Μικράς Ασίας, της Εθνικής Αντίστασης και της «Χαμένης Άνοιξης» της δεκαετίας του ’60. Οι συνθήκες που έφεραν τη χούντα, μέσα στην οποία γεννήθηκε το Πολυτεχνείο, εξελίσσονταν για τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες πριν. Από την επανίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οι ταξικές και πολιτικές αντιθέσεις ολοένα βάθαιναν. Η κατοχή και ο εμφύλιος όχι μόνο τις κορύφωσαν, αλλά επιπλέον διαμόρφωσαν ένα οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο με νοοτροπία και πολιτική αποικιοκράτη απέναντι στο λαό του. Ένα κατεστημένο το οποίο επιβιώνει και λεηλατεί μόνο (αποκλειστικά και μόνο), με ξένες πλάτες (αμερικανικές), ιδίως στα δύσκολα, και το οποίο απέναντι στην αντιφατική μεν, με παγκοσμίων διαστάσεων ηρωισμό δε λαϊκότητα εμπέδωνε λούμπεν συμπεριφορές και καταστάσεις. Αυτό το κατεστημένο έχουμε ακόμα και σήμερα. Αυτές οι συνθήκες γέννησαν τη δεκαετία του ’60 και τον αντιδικτατορικό αγώνα. Από αυτό το χάσμα γεννήθηκε το ασυγχώρητα (από πλευράς του κατεστημένου) νέο του Πολυτεχνείου.
Η εξάρτηση, η εκμετάλλευση, η καταπίεση και εν τέλει η προδοσία νίκησαν τρεις φορές σε τέσσερις δεκαετίες τον ελληνικό λαό (και τον ελληνισμό συνολικώς) με συνέπειες ανυπολόγιστης τραγικότητας: αρκεί να δει κανείς τη Μικρά Ασία και την Κύπρο. Ηττήθηκαν μία: Στο Πολυτεχνείο. Το Πολυτεχνείο, όπως κάθε τέτοια εξέγερση, έδειξε ότι το σύστημα εξουσίας δεν μπορεί να τα υπολογίζει όλα, δεν μπορεί να τα ελέγχει όλα, ότι μπορεί να εκπλήσσεται και ότι μπορεί να χάνει τη νομιμοποίησή του.
Ο κύκλος που γέννησε τις συνθήκες, οι οποίες με τη σειρά τους γέννησαν το Πολυτεχνείο, έχει ανοίξει ξανά εδώ και χρόνια. Πέραν πάσης αμφιβολίας, από τη μακρά 15ετία της κρίσης και της παρακμής, αν όχι από παλιότερα. Οι τρόποι φυσικά αλλάζουν, αφού οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Αλλά οι κατευθύνσεις είναι οι ίδιες: κατεστημένο με λογική αποικιοκράτη, εξάρτηση, λεηλασία, λουμπενοποίηση. Πρώτα με έναν πιο ραφιναρισμένο τρόπο (εκσυγχρονισμός και φτηνά δάνεια) και έπειτα με έναν πολύ μετωπικότερο (μνημόνια), η Ελλάδα επέστρεψε στη θέση του προτεκτοράτου και τα ολιγοπώλια ορθώθηκαν ανερυθρίαστα, όπως και η εκμετάλλευση των εργαζομένων και κάθε αδυνάμου. Μόνο που όλα αυτά συμβαίνουν σε έναν κόσμο που αλλάζει πολύ πιο έντονα και ραγδαία από ό,τι το 1973.
Κανείς δεν εγγυάται φυσικά την εξέλιξη. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται μηχανιστικώς. Ούτε το άνοιγμα μιας νέας εκδοχής του κύκλου που οδήγησε στο Πολυτεχνείο σημαίνει ότι αυτό έγινε «τζάμπα». Το αντίθετο: το Πολυτεχνείο είναι εκεί για να θυμίζει και να κατευθύνει, μέχρι ενός σημείου τουλάχιστον. Σήμερα πράγματι δεν έχουμε χούντα. Αλλά η χούντα είναι μόνο ένα από τα πολλά πρόσωπα του συστήματος εξουσίας. Ας κρατήσουμε, πενήντα χρόνια μετά, ότι οφείλουμε να τους τη φέρουμε, έτσι και από εκεί που δεν το περιμένουν, όπως και τότε. Οι σημερινοί ανάγκες απαιτούν σημερινούς αγώνες και σημερινές λύσεις. Εξίσου νέους και νέες αντιστοίχως, όπως και τότε.
kosmodromio.gr
