Στη δεύτερη θέση των χωρών παγκοσμίως με τα υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης κατατάσσει πρόσφατη μελέτη του Global Burden of Disease, IHME, την Ελλάδα και μάλιστα με αυξητική τάση, αποδομώντας τον μύθο που έλεγε πως οι λαοί των μεσογειακών χωρών δεν κινδυνεύουν από κατάθλιψη λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών.
Φωτεινή Λαμπρίδη
Η κατάθλιψη αυξάνεται διεθνώς, ωστόσο στη χώρα μας είναι πιο επιθετικοί οι ανοδικοί δείκτες. Αυτή η είδηση δεν ξαφνιάζει τους ψυχιάτρους, που αναζήτησε το tvxs για να καταγράψει τα αίτια αυτής της ανησυχητικής πρωτιάς. Παραδέχονται ωστόσο πως πριν την είσοδο της χώρας σε διαδοχικές κρίσεις, οι οποίες είναι η βασική αιτία του προβλήματος, δύσκολα θα προέβλεπε κανείς αυτή την εξέλιξη.
Πολύ κοντά στα ποσοστά της Ελλάδας βρίσκονται κι άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου όπως είναι η Ισπανία και η Πορτογαλία. Όμως η Ελλάδα σκαρφάλωσε στη δεύτερη θέση γιατί «..είχε δυσανάλογα μεγάλο βάρος την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Περάσαμε 3 μνημόνια και τα απόνερα τα βλέπουμε σήμερα» λέει στο tvxs ο ψυχίατρος και καθηγητής κ. Βενετσάνος Μαυρέας. «Ζούμε σε καταναλωτική κοινωνία χωρίς δυνατότητα καταναλωτισμού. Οι συνθήκες και ο τρόπος ζωής ευνοούν την απελπισία» προσθέτει η ψυχίατρος κ. Κατερίνα Μάτσα από τη μεριά της, η οποία υπογραμμίζει επίσης πως τα αίτια είναι κοινωνικά και απότοκα των κρίσεων.
«Αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ορίσουν τη ζωή τους»
«Η αύξηση των κρουσμάτων τοποθετείται την περίοδο που ξεκινάει η πρώτη κρίση η οικονομική, το 2008-9. Μετά έχουμε την κρίση της πανδημίας και στη συνέχεια, τις υπόλοιπες κρίσεις που γνωρίζετε, την ακρίβεια κοκ.
Η μεγάλη ανασφάλεια, αυξάνει το στρες της καθημερινής ζωής. Και οι κοινωνικοί προσδιοριστές που έχουν να κάνουν με την εργασία, με το οικονομικό κόστος όπως η ακρίβεια που καταβροχθίζει μισθούς, με όλα αυτά που δημιουργούν συνθήκες κοινωνικής επισφάλειας. Σκεφτείτε για παράδειγμα τη θέση των νέων στην εργασία και την κοινωνία, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με την ανεργία αλλά επίσης δεν μπορούν να νοικιάσουν ένα σπίτι» λέει ο κ. Μαυρέας.
«Δεν με εκπλήσσει η έρευνα» λέει η ψυχίατρος Κατερίνα Μάτσα στο tvxs, η οποία έχει τη σημαντική εμπειρία του Δικτύου Αλληλεγγύης Κοινωνικών Ιατρείων στα Εξάρχεια και το Ίλιον.
Και επισημαίνει: «Μετά την πανδημία αυξήθηκε κατακόρυφα η κατάθλιψη στην Ελλάδα και συνεχίζει. Αιτία είναι είναι οι συνθήκες ζωής που έχουν αλλάξει δραματικά, η ανασφάλεια, ο φόβος του αύριο. Η αποξένωση είναι ένα καθολικό φαινόμενο καπιταλιστικής κυριαρχίας μάλιστα πάνω στην παρακμή του καπιταλισμού. Παντού υποφέρουν οι άνθρωποι, στην Ελλάδα όμως έγιναν όλα γρήγορα τελευταία γι’ αυτό η αύξηση είναι μεγάλη.
Στα κοινωνικά ιατρεία που έχουμε έρχονται ασθενείς κυρίως για καταθλίψεις. Αυτό που ακούμε συστηματικά είναι πως αισθάνονται ότι δεν μπορούν να προγραμματίσουν τη ζωή τους… να τα βγάλουν πέρα. Έχουν το αίσθημα ότι δεν μπορούν να κάνουν απέναντι στα παιδιά τους αυτά που θα ήθελαν. Τα παιδιά επίσης έχουν θέματα πολλά.
Η μοναξιά επίσης είναι ένα από τα σημαντικά αίτια. Έχουν εξατομικευθεί οι άνθρωποι και αυτό είναι οδυνηρό γιατί είμαστε κοινωνικά όντα. Όταν κάποιος αναγκαστικά κλείνεται, αισθάνεται δυσφορία και ανασφάλεια που με τη σειρά της γεννά φόβους. Όταν “κλείνεται” ο άνθρωπος δεν βλέπει επίσης και τις δυνατότητες του, τις οποίες θα τις δεις αν συγχρωτιστεί με τους άλλους. Γι’ αυτό κι εμείς κάνουμε ομάδες σχέσεων, για να μπουν φύγουν οι άνθρωποι από τη μοναξιά και να αλληλεπιδράσουν με τους άλλους».
Μεγάλα ποσοστά στις ηλικίες 50-70
Η κατάθλιψη έχει και ταξικό και ηλικιακό πρόσημο όπως εξηγούν οι ειδικοί.
«Υπάρχουν αυτοί που πιέζονται περισσότερο οι οποίοι πλήττονται και περισσότερο. Αν έχεις λεφτά να σπουδάσουν τα παιδιά σου επιβαρύνεται λιγότερο η υγεία σου. Οι άνθρωποι σε πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες έχουν δυσανάλογο μερίδιο στις διαταραχές» λέει ο κ. Μαυρέας διευκρινίζοντας πως όταν μιλάμε για κατάθλιψη δεν εννοούμε μια απλή δυσφορία.
«Το να νιώθεις δύσκολα δεν σημαίνει ότι πέφτεις σε κατάθλιψη. Η ευαλωτότητα μας η κοινωνική και η βιολογική έχει σχέση και με άλλα πράγματα».
Σε σχέση με τις ηλικίες που πλήττονται περισσότερο σημειώνει:
«Αν δει κανείς τα στοιχεία της μελέτης θα δει ότι οι ηλικίες πάνω από 50 έχουν υψηλό ποσοστό κατάθλιψης σε σχέση με νεότερες ηλικίες. Κάτι που δεν θα περιμέναμε παλιά. Πλήττονται οι μεγάλες ηλικίες (50-70) όχι οι πολύ υψηλές (άνω των 70).
Η Κατερίνα Μάτσα προσθέτει όμως πως και στην 3η ηλικία έχει αυξηθεί η κατάθλιψη «…γιατί δεν φροντίζονται πια από την οικογένεια. Ουσιαστικά εγκαταλείπονται είτε σε ένα ίδρυμα είτε δεν τους φροντίζει κανένας. Έχει σημασία να δούμε ότι οι συνθήκες και ο τρόπος ζωής ευνοούν την απελπισία με διαφορετική ένταση ίσως αλλά σε όλη την κοινωνία. Ζούμε σε μια περίοδο απελπισίας. Την αισθάνονται πιο εύκολα έφηβοι οι νέοι και η 3η ηλικία».
Παιδιά και έφηβοι
Η Κ. Μάτσα υποστηρίζει πως η αποξένωση που γεννά συχνά κατάθλιψη, διατρέχει όλες τις ηλικίες και τα κοινωνικά στρώματα.
«Έχουν διαρραγεί κοινωνικοί δεσμοί, έχουν περιοριστεί όλα οικογενειακές και φιλικές συναθροίσεις. Αυτό επηρεάζει τη ζωή παιδιών και εφήβων. Η Γαλλία δημοσιεύει στοιχεία για την αυτοκτονία στους έφηβους . Είναι 2η αιτία η κατάθλιψη αυτοκτονίας εφήβων. Γιατί; Γιατί οι συνθήκες άλλαξαν. Υπάρχει αποξένωση, τα παιδιά γαλουχήθηκαν με την αντίληψη ότι οι υλικοί όροι εξασφαλίζουν την πληρότητα και οι όροι αυτοί δεν υπάρχουν πια.
Τα παιδιά μεγαλώνουν σε περιβάλλον μεγάλης έντασης. Η οικογένεια σαν θεσμός βρίσκεται σε βαθιά κρίση και εκφράζεται με την αύξηση ενδοοικογενειακής βίας. Οι γονείς είναι συχνά σε πόλεμο και τα παιδιά πληρώνουν τις συνέπειες.
Καταλύονται επίσης εύκολα οι περιορισμοί στις σχέσεις. Δείτε για παράδειγμα τα μεγάλα ποσοστά κακοποίησης παιδιών από μέλη της οικογένειας. Μετά οι υλικές στερήσεις . Σε πολλά σχολεία τα παιδιά δεν έχουν φαγητό. Η κατάσταση όπως εξελίσσεται στα σχολεία είναι κατάσταση στέρησης. Οι παιδαγωγοί είναι λίγοι σε σχέση με τις ανάγκες. Αν ένας παιδαγωγός έχει πολλά παιδιά δεν μπορεί να ασχοληθεί μαζί τους και μεγαλώνει το αίσθημα εγκατάλειψης. Οι γονείς τρέχουν για τα προς το ζην. Οι δάσκαλοι τρέχουν, όλη η κοινωνία τρέχει σαν αλαφιασμένη. Αυτή η εσωτερική αναταραχή είναι που αντανακλάται στις διαταραχές» λέει η Κ. Μάτσα.
Ο κ. Μαυρέας προσθέτει πως:
«Στους εφήβους είναι χαμηλότερη η κατάθλιψη σύμφωνα με τις έρευνες. Εκδηλώνεται όμως και με διαφορετική μορφή . Με επιθετικότητα για παράδειγμα ή παραβατική συμπεριφορά. Άρα δεν είναι ίδια η εικόνα.
Τα διεθνή στοιχεία λένε ότι σε ηλικίες 15-19 τα διεθνή το ποσοστό της κατάθλιψης είναι στο 3,4%. Όμως έχουμε την παραβατικότητα, έχουμε εξαρτήσεις από τα κοινωνικά δίκτυα και άλλες συμπεριφορές που μπορεί να κρύβουν ψυχοπαθολογία. Μάλιστα πρόσφατα διάβαζα πως συζητούν την απαγόρευση social media σε παιδιά κάτω από 16 ετών».
Τι πρέπει να γίνει;
«Είναι θετική η πρωτοβουλία της Περιφέρειας αλλά πρέπει να γίνει μια συντονισμένη προσπάθεια και πρέπει να πρέπει να συμβάλλουν κι άλλοι. Ο Ιατρικός κόσμος, τα υπόλοιπα επαγγέλματα ψυχικής υγείας και η πολιτεία.
Και βέβαια το σημαντικότερο, να αλλάξουν οι κοινωνικοί προσδιοριστές, η επισφάλεια η ανεργία κλπ» λέει ο κ. Μαυρέας ο οποίος σημειώνει ότι τις τελευταίες δεκαετίες το ποσοστό των νοσούντων που επιλέγουν να μπουν σε θεραπεία παραμένει σταθερό στο 25%.
«Βλέπω πως τα παιδιά που κινητοποιούνται την αποφεύγουν την κατάθλιψη. Είναι ιαματικός ο ρόλος των κινητοποιήσεων ενάντια στην έμφυλη βία, στις απολύσεις κλπ. Ανοίγουν στη ζωή τους ένα δρόμο δεν κλείνονται στα τείχη του σπιτιού» λέει η Κ. Μάτσα θέλοντας να αναδείξει πως οι συλλογικές δράσεις λειτουργούν θεραπευτικά.
«Δυσκολεύομαι να σκεφτώ λύσεις βιώσιμες σε αυτή τη φάση του καπιταλιστικού συστήματος που παράγει επιθετικά απελπισία. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για λύσεις πρέπει να μιλήσουμε και για τον ρόλο πολιτικών όπως του Τραμπ, ή του Κένεντι που αρνείται τα εμβόλια, αρνείται να δώσει χρηματοδότηση στην ιατρική έρευνα. Όταν όλα τα λεφτά πάνε σε βιολογικούς πολέμους και εξοπλισμούς, θα καταστραφούμε στο τέλος από τις πανδημίες. Όταν οι πολιτικοί αρνούνται να ακούσουν την επιστήμη που μπορεί να σώσει από ασθενείς για να εξασφαλίζουν κέρδη για λίγους, όταν αυτοί που κυβερνούν δηλώνουν αρνητές της επιστήμης και την ίδια στιγμή εξαθλιώνουν τη ζωή των ανθρώπων, πως θα μειώσουμε τα ποσοστά των διαταραχών;».
https://tvxs.gr/news/ellada/katathlipsi-psychiatroi-exigoyn-giati-i-ellada-einai-2i-diethnos/
Σχόλια (0)