Xειρότερο μοντέλο και από εκείνο της κοινωνικής αντιπαροχής του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, το «νέο» μοντέλο της δήθεν κοινωνικής κατοικίας, το οποίο εισάγει η κυβέρνηση, παραδίδοντας «γη και ύδωρ» σε «μεγάλους» παίκτες του real estate με μόνη υπόσχεση το «χαμηλό» ενοίκιο, χωρίς όμως να ορίζει πλαφόν στο ύψος του και να αποκομίζει έσοδα από την εκμετάλλευση των ακινήτων.
Τι καινούργιο κομίζει στην πραγματικότητα; Ανοίγει νέα ευκαιρία επενδύσεων με κρατική εγγύηση και σίγουρα κέρδη για εργολάβους και κατασκευαστές, που έχουν κάθε λόγο να τρίβουν τα χέρια τους. Κι αυτό γιατί περίπου 1.000 ακίνητα του Δημοσίου, ιδιοκτησίας ΕΤΑΔ, θα περάσουν στις ιδιωτικές εταιρείες για την ανέγερση διαμερισμάτων από τα οποία μόνο το 30% προορίζεται για «κοινωνική κατοικία», με το υπόλοιπο 70% να μένει προς πώληση ή εκμίσθωση. Ακόμα, οι ανάδοχοι θα καθορίζουν τα ενοίκια και θα διαχειρίζονται το 100% των κτιρίων.
Η αρμόδια υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Δόμνα Μιχαηλίδου, παραδέχτηκε πρόσφατα σε συνέντευξή της («Καθημερινή») ότι πρώτος στόχος είναι η διάθεση δέκα «φιλέτων», ιδιοκτησίες διαφορετικών υπουργείων, και επιχείρησε να κάνει το μαύρο – άσπρο, μιλώντας για μια ριζικά νέα στεγαστική πολιτική, πιο ευέλικτη και αποτελεσματική μέσα από «πρωτοποριακή σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα». Πληροφορίες αναφέρουν ότι δύο μεγάλα οικόπεδα στην Αττική έχουν «απελευθερωθεί» για να ξεκινήσουν οι εργασίες μόλις το σχέδιο νόμου εγκριθεί από το ελληνικό Κοινοβούλιο τον Σεπτέμβριο.
Προτάσεις
Στη διαβούλευση του νομοσχεδίου του ΥΚΟΙΣΟ, που συνεχίζεται μέχρι την Τρίτη, πολίτες ζητούν βελτιώσεις στηλιτεύοντας τα μελανά σημεία του μηχανισμού και με αυτή την αφορμή την απουσία πολιτικών για την αντιμετώπιση του τεράστιου κόστους στέγασης στη χώρα, το υψηλότερο σε όλη την Ευρώπη, την ώρα που σε περισσότερους από τους μισούς Ελληνες δεν φτάνει το εισόδημα για να βγει ο μήνας.
«Αυτό που διαφαίνεται είναι ότι ο αριθμός των κατοικιών που θα προκύψει για χρήση από ευάλωτους δικαιούχους θα είναι ελάχιστος έναντι των αναγκών» τονίζει πολίτης, προσθέτοντας: «Παραπέμπετε, κατά τη γνωστή σας συνήθεια, τα πάντα σε ΥΑ και ΚΥΑ. Δεν παραθέτετε στον νόμο, ούτε καν ενδεικτικά παραμέτρους από όπου θα εξαρτάται αυτό το ενοίκιο. Λέτε απλώς ότι, σε σχέση με τους όρους της αγοράς θα είναι ουσιωδώς κατώτερο. Αυτό δεν αποτελεί καμία εξασφάλιση ότι πραγματικά αυτά τα διαμερίσματα θα λειτουργήσουν ως κοινωνική κατοικία».
Αλλοι προτείνουν αύξηση του ποσοστού της κοινωνικής κατοικίας, ειδικά σε περιοχές υψηλής στεγαστικής πίεσης, καθορισμό συγκεκριμένου μισθώματος έως το 25% του εισοδήματος, δημιουργία δημόσιου στεγαστικού αποθέματος μέσω απαλλοτριώσεων κενών ακινήτων και τη δυνατότητα εξαγοράς του σπιτιού μετά από πέντε έτη αντί για δέκα με ευνοϊκούς όρους και προστασία από έξωση σε περιπτώσεις ανεργίας ή οικονομικής δυσχέρειας.
Αποκλεισμοί
Το σημαντικότερο μέρος της κριτικής αφορά τους μισθωτές των «κοινωνικών κατοικιών», οι οποίοι επιλέγονται από τον ΟΠΕΚΑ με βάση κοινωνικά κριτήρια, στα οποία περιλαμβάνονται, κυρίως, το εισόδημα, η περιουσιακή και οικογενειακή κατάσταση και η ηλικία των τέκνων των δικαιούχων.
Οπως ήταν αναμενόμενο, επικρίνεται ο απαράδεκτος αποκλεισμός δικαιούχων άλλων προγραμμάτων ή παροχών, που αποσκοπούν στην κάλυψη των στεγαστικών αναγκών, αφού οι υφιστάμενες ενισχύσεις δεν επαρκούν για να πληρώσουν ευάλωτα νοικοκυριά.
Σε ό,τι αφορά την επιλεξιμότητα προτείνεται να δοθεί επίσης προτεραιότητα σε μακροχρόνια άνεργους, χαμηλόμισθους εργαζόμενους, μονογονεϊκές οικογένειες, νέα ζευγάρια και βέβαια ανάπηρους ανθρώπους και δη άνω των 65 ετών. Σημειώνεται ότι το σχέδιο νόμου προβλέπει δομές για «οργανωμένες υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας σε άτομα με αναπηρία», οι οποίες ωστόσο παρέχουν μόνο βραχυχρόνια φιλοξενία και προσωρινή υποστήριξη.
Η πλειονότητα των σχολίων αφορά τρίτεκνες οικογένειες με τα αιτήματα να περιλαμβάνουν την εμπλοκή των θεσμοθετημένων φορέων των τριτέκνων στη διαδικασία. Επίσης, ζητείται η διατήρηση της τριτεκνικής ιδιότητας ισοβίως και ο ρητός καθορισμός των δικαιωμάτων τους.
Τέλος, πολίτης καυτηριάζει το γεγονός ότι το ν/σ δεν περιγράφει τον φορέα εκπόνησης των οικονομικών μελετών για την ανέγερση των ακινήτων, διατυπώνοντας τα εξής ερωτήματα: εάν έχουν ήδη καταρτιστεί τέτοιες οικονομοτεχνικές μελέτες και πώς είναι δυνατόν να διεξαχθούν οι πρώτοι διαγωνισμοί στο τέλος του έτους ή στο πρώτο τρίμηνο του 2026.
Βέλτιστες πρακτικές
Το υπουργείο θα μπορούσε να αντλήσει ιδέες και από βέλτιστα παραδείγματα πόλεων και χωρών του εξωτερικού, οι οποίες κατατέθηκαν στη διαβούλευση. Ειδικότερα, αναφέρονται οι παρακάτω πρακτικές:
● Να θεσπιστεί ετήσιος φόρος κενών κατοικιών ύψους 2% της αντικειμενικής αξίας για ακίνητα που παραμένουν κενά πάνω από 12 μήνες εντός αστικών περιοχών, εφαρμόζοντας το αντίστοιχο γερμανικό μοντέλο, που εφαρμόζεται σε 15 πόλεις, ώστε τα έσοδα να διατεθούν για επιδότηση μισθωμάτων ευάλωτων νοικοκυριών.
● Στην Ολλανδία, Housing Associations εξασφαλίζουν πρόσβαση σε κοινωνική κατοικία στο 75% των νοικοκυριών κάτω του μέσου εισοδήματος μέσω «διασταυρούμενης επιδότησης» χωρίς κρατική επιδότηση.
● Στη Βαρκελώνη το δικαίωμα προτεραιότητας αγοράς επιτρέπει στον δήμο και όχι σε ιδιώτες να αποκτά κενά ακίνητα για κοινωνική χρήση.
● Στη Βιέννη το 60% των κατοίκων διαμένει σε κοινωνική/δημοτική κατοικία στο πλαίσιο συστήματος, που αυτοχρηματοδοτείται μέσω ειδικού φόρου 0,5% επί της μισθοδοσίας εργοδοτών.
● Στη Σιγκαπούρη το μοντέλο σταδιακής απόκτησης ιδιοκτησίας έχει επιτύχει στέγαση του 80% του πληθυσμού σε κοινωνικές κατοικίες μέσω του «Build to Order» συστήματος που απαιτεί 70% προπώληση πριν από την κατασκευή.
Σχόλια (0)