Το σκάνδαλο διαφθοράς Κατάρ-γκέιτ προκαλεί σεισμό στην Ευρωπαϊκή Ενωση και δικαίως: μπορεί ένα μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να εξαγοραστεί από ξένα κέντρα αποφάσεων για να επηρεάσει τις πολιτικές αποφάσεις του; Η πρωτοφανής υπόθεση που εμπλέκει την Ελληνίδα ευρωβουλευτή Εύα Καϊλή είναι αφορμή για την Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της να πάρουν σθεναρή θέση στα φαινόμενα διαφθοράς. Η δε περίπτωση της Κύπρου κάνει την υπόθεση Κατάρ-γκέιτ να γίνεται τόσο επίκαιρη: πόσο ο πολιτικός κόσμος θέλει να βγει από τον βάλτο της διαφθοράς!
Η διαφύλαξη του κύρους και της αξιοπιστίας της Ε.Ε. αφορά εν πρώτοις το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σκιές πέφτουν αναπόφευκτα και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα υπερεθνικά όργανα. Αυτό, όμως, δεν εξαιρεί ποσώς το Συμβούλιο, το πιο ισχυρό θεσμικό όργανο στη λήψη αποφάσεων και στις πράξεις των εθνικών κυβερνήσεων.
Το σκάνδαλο συνέπεσε με το Ευρωβαρόμετρο. Οι Ευρωπαίοι πολίτες προσβλέπουν στο Ευρωκοινοβούλιο για να υπερασπιστεί τις αξίες της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της σκέψης. Ολοι καταλαβαίνουν τι σημαίνει αυτό. Οι άμεσα ενδιαφερόμενοι θα χρειαστεί να πάρουν μέτρα. Δεν είναι αρκετό να εξοργίζονται οι πολιτικοί με το σκάνδαλο και να βυσσοδομούν σε βάρος της Ε.Ε. Γιατί δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που κάνουν ακριβώς τα ίδια και χειρότερα, μεταφέροντας τη διαφθορά στα ενδότερα της Ε.Ε.
Οι αρχές επιβολής του νόμου του Βελγίου παρακολουθούσαν εδώ και μήνες την Εύη Καϊλή και τους άλλους υπόπτους. Ενήργησαν μεθοδικά και με ταχύτητα για να κάνουν συλλήψεις επ’ αυτοφώρω. Σφράγισαν γραφεία, έκαναν κατασχέσεις, άνοιξαν λογαριασμούς, πήραν μαρτυρίες για να διασταυρωθούν στοιχεία και να μη χαθούν τεκμήρια. Εξουδετέρωσαν προσχηματικά εμπόδια στις έρευνες, όταν αφορούν πολιτικά πρόσωπα: την ασυλία εκλεγμένων προσώπων και του χώρου του Κοινοβουλίου. Οι Βέλγοι έδειξαν ότι το εννοούν και τώρα όλα είναι θέμα χρόνου να πάρουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης.
Απόφαση-κάθαρση
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αντέδρασε χωρίς δεύτερη σκέψη. Επαυσε την Εύα Καϊλή από την αντιπροεδρία και στήριξε το έργο της βελγικής Εισαγγελίας. Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν πλήρη εσωτερική έρευνα, συνεργασία με τις βελγικές αρχές και, το κυριότερο, πρόσθετα μέτρα για την πρόληψη παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον. Η πρόεδρος Ρομπέρτα Μέτσολα εντόπισε κενά και ετοιμάζει σχέδιο άμεσης δράσης. Εχει ήδη φτιάξει κατάλογο και θα ανακοινώσει τα μέτρα τον Ιανουάριο: έλεγχος σε ομάδες φιλίας με τρίτα κράτη, προστασία μαρτύρων υπαλλήλων, υποχρεωτική δήλωση για δώρα, διαφάνεια με λομπίστες κρατικών συμφερόντων κοκ.
Ολα αφορούν την αυστηρή εφαρμογή των κανόνων για τη διαφάνεια και τη δεοντολογία. Η έννοια της «κάθαρσης» δεν είναι προσχηματική. Το Ευρωκοινοβούλιο ίσως γνωρίσει τις συνέπειες αν δεν το πράξει.
Οι υποκριτές…
Ο κλονισμός της αξιοπιστίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προκάλεσε την υποκριτική αντίδραση πολλών, κυρίως αντιδραστικών κυβερνήσεων και αντι-ευρωπαϊκών κύκλων. Η Εύα Καϊλή έκανε μια μοναδική προσφορά σε όλους αυτούς. Χαρακτηριστική είναι η στάση που τηρεί το ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν, που ήδη κατηγορήθηκε για χρηματοδότηση από τη Ρωσία και εκθείαζε τον Πούτιν, προπαγανδίζοντας ταυτόχρονα τη διάλυση της Ε.Ε. Αντίστοιχης πολιτικής εκμετάλλευσης έτυχε το Κατάρ-γκέιτ από τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν, που βρίσκεται στα μαχαίρια με τις Βρυξέλλες, λόγω παραβίασης των θεμελιωδών αρχών του κράτους δικαίου. Του έκοψαν τα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Η δραστική παρέμβαση των βελγικών αρχών επιβολής του νόμου δεν πέρασε απαρατήρητη στην Κύπρο. Αρχικώς, ορισμένοι, ανάμεσά τους και ευρωβουλευτές, βρήκαν έδαφος για να συκοφαντήσουν γενικώς την Ε.Ε. Ομως, οι Κύπριοι πολιτικοί ξέρουν πολύ καλά ότι πρώτα οφείλουν να κοιτάξουν για λίγο το σπίτι τους γιατί είναι κομμάτι της Ε.Ε.
Το Κατάρ-γκέιτ συνδέθηκε ευθέως με το σκάνδαλο της πώλησης «χρυσών διαβατηρίων» με πρωταγωνιστές υψηλόβαθμους Κύπριους πολιτικούς. Τα ερωτήματα βγαίνουν αβίαστα: γιατί ο Κύπριος γενικός εισαγγελέας δεν έπραξε τίποτε, άμεσα και στον ζωτικό χρόνο; Τι περίμενε για να ερευνήσει τους πρωταγωνιστές – τον τότε πρόεδρο της Βουλής Δ. Συλλούρη και τον βουλευτή του ΑΚΕΛ Χ. Τζιοβάννη; Οι αποκαλύψεις του Al Jazeera έγιναν 12/10/2020 κι αυτός έστειλε αστυνομικούς να ερευνήσουν σπίτια και γραφεία για τεκμήρια 17 μέρες αργότερα! Σήμερα, ο γενικός εισαγγελέας αδυνατεί να προσκομίσει τεκμήρια. Οσα εμφανίζονται στο βίντεο -ο Συλλούρης να ομολογεί κάθε λογής παρανομία έναντι αδρής μίζας για να εκδοθεί το «χρυσό διαβατήριο»- πιθανόν να μη μετρήσουν για να αποδειχθεί η ενοχή του.
Παράδειγμα προς αποφυγή
Το σκάνδαλο των «χρυσών διαβατηρίων» στην Κύπρο συγκαλύπτεται. Αυτό έδειξαν οι θεσμοί του κυπριακού κράτους, η κυβέρνηση πρωτίστως και η Γενική Εισαγγελία, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το υπαινίσσεται στην έκθεσή της για το κράτος δικαίου στην Κύπρο. Χρειάζεται αντίβαρο, αλλά ούτε η αδρανής στάση της Βουλής εξηγείται. Ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης, οι υπουργοί και τα κυβερνητικά στελέχη αποποιήθηκαν τις ευθύνες τους. Δεν υπήρξε κοινοβουλευτικός έλεγχος, ούτε καν μια συζήτηση στην ολομέλεια. Κι ας εκδόθηκαν το πόρισμα ανεξάρτητης έρευνας υπό τον δικαστή Νικολάτο και η έκθεση του γενικού ελεγκτή με στοιχεία που βοούν.
Μέχρι σήμερα, για παράδειγμα, κανένας δεν γνωρίζει πού βρίσκεται η ποινική έρευνα για τη μαζική παράνομη παραχώρηση ευρωπαϊκών διαβατηρίων στον Σαουδάραβα Abdulrahman Mahfouz, τις συζύγους και πρόσωπα του στενού κύκλου του. Στην υπόθεση αυτή εμπλέκεται άμεσα ο ίδιος ο πρόεδρος Αναστασιάδης, που έκανε δωρεάν συστηματική χρήση του τζετ του Σαουδάραβα για τις επίσημες προεδρικές μετακινήσεις, αλλά και για ιδιωτικά ταξίδια με την οικογένειά του στις Σεϊχέλες. Αντιθέτως, ο επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς κλήθηκε να εξηγήσει αν πήρε σοκολατάκια στο Μουντιάλ του Κατάρ!
Η αδράνεια της Βουλής
Ο Δημήτρης Συλλούρης παραιτήθηκε για να διαφυλάξει τα προνόμιά του. Δεν παύθηκε από την κυπριακή Βουλή. Τον υπερασπίστηκε η κυβέρνηση μέχρι την έσχατη στιγμή. Ο Αναστασιάδης έβαλε τον υπουργό Εσωτερικών να παραπλανεί και να κατηγορεί το Al Jazeera. Για μήνες αντιδρούσε με μένος απέναντι στις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις μέχρι να καταρρεύσει το ψευδές αφήγημα της κυβέρνησης γύρω από τα «χρυσά διαβατήρια».
Στη Βουλή ανέλαβε πρόεδρος μετριοπαθές στέλεχος της αντιπολίτευσης, ο Αδάμος Αδάμου. Εκτονώθηκε η ένταση. Εκτοτε μεσολάβησαν και εκλογές, νέα Βουλή, νέα σύνθεση. Δεν υπήρξε, όμως, συγκροτημένη πρωτοβουλία για κάθαρση, ανάλογη με τις θεσμικές ενέργειες στις οποίες προβαίνει η Μέτσολα. Τα πιο σοβαρά ζητήματα που αφορούν τα πολιτικά πρόσωπα καλύπτονται από πέπλο αδιαφάνειας, σκόπιμης προχειρότητας. Δύο είναι τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα: απουσία «πόθεν έσχες» και κανόνων δεοντολογίας για αποτροπή της σύγκρουσης συμφερόντων.
Στην Κύπρο, το κράτος δικαίου έχει υποχωρήσει σοβαρά. Για την αναστροφή της παρακμιακής πορείας δεν είναι αρκετές οι προεκλογικές εξαγγελίες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δίνει αγώνα αποκατάστασης του κύρους και της αξιοπιστίας του. Το παράδειγμα είναι εδώ και προσφέρεται για συγκρίσεις.
* Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου
efsyn.gr
