Σοκ! Αυτό αναφέρουν όλα τα δημοσιογραφικά πρακτορεία παντού στον κόσμο για τις πρόσφατες (8 Φεβρουαρίου) βουλευτικές εκλογές του Πακιστάν. Σύμφωνα με την εκλογική επιτροπή του Πακιστάν, το απόγευμα του Σαββάτου (10.02), οι υποψήφιοι του Κινήματος Δικαιοσύνης του Πακιστάν (PTI) είχαν εξασφαλίσει 100 από τις 265 έδρες που διεκδικήθηκαν.
Αυτό τους έφερε άνετα μπροστά από τους κύριους αντιπάλους τους, το Πακιστανικό Μουσουλμανικό Σύνδεσμο-Ν του βετεράνου ηγέτη Ναουάζ Σαρίφ (71 έδρες) και το Λαϊκό Κόμμα του Πακιστάν του Μπιλαουάλ Μπούτο Ζαρντάρι γιου της δολοφονηθείσας πρώην πρωθυπουργού Μπεναζίρ Μπούτο (54 έδρες).
Σε ένα μήνυμα του Χαν, που βρίσκεται στη φυλακή από τον Αύγουστο, ο πρώην πρωθυπουργός δήλωσε ότι το κόμμα του κέρδισε 170 έδρες. «Κερδίσαμε τις εκλογές του 2024 με πλειοψηφία δύο τρίτων», ανέφερε το μήνυμα, το οποίο το PTI διέδωσε με κλώνο της φωνής του Χαν, που δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη, και συνέχισε: «Όλοι είδαν τη δύναμη της ψήφου σας. Τώρα πρέπει να αποδείξετε την ικανότητα να διασφαλίσετε την ψήφο σας».
Το κόμμα κάλεσε τους υποστηρικτές του να διαμαρτυρηθούν ειρηνικά έξω από τα εκλογικά γραφεία στις περίπου 10 εκλογικές περιφέρειες όπου τα αποτελέσματα δεν είχαν ακόμη ανακοινωθεί μέχρι το απόγευμα του Σαββάτου.
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά…
Όντως την Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου η Ισλαμική Δημοκρατία του Πακιστάν προσήρθε στις κάλπες και ψήφισε σε βουλευτικές εκλογές. Περίπου 128 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι (από 241 εκατομμύρια πληθυσμό) κλήθηκαν για να εκλέξουν τα 336 μέλη του ομοσπονδιακού κοινοβουλίου και να ανανεώσουν τις επαρχιακές συνελεύσεις.
Οι εκλογές, σε αυτή τη χώρα της Ασίας καθόλου ευκαταφρόνητης λόγω του πληθυσμού της, με πυρηνικό οπλοστάσιο και σε θέση εξαιρετικής γεωπολιτικής σημασίας σημαδεύτηκαν από τη βία, τη νοθεία και τη φυλάκιση του πρώην πρωθυπουργού (2018-2022) Ιμράν Χαν που καταδικασμένος σε τρεις μεγάλες ποινές φυλάκισης για διαφθορά, προδοσία και παράνομο γάμο, δεν μπόρεσε να θέσει υποψηφιότητα, ούτε ο ίδιος, ούτε το κόμμα του. Το τελευταίο, το Κίνημα Δικαιοσύνης του Πακιστάν, το Pakistan Tehrik-e-Insaf (PTI), αποδεκατίστηκε από τις συλλήψεις και τις αποστασίες και εμποδίστηκε να συμμετέχει στην προεκλογική εκστρατεία ως κόμμα με τα χρώματα και τα σύμβολά του.
Αυτό συνέβη στη διάρκεια -και στη συνέχεια- μεγάλων ταραχών σε όλη τη χώρα (από τον Μάη του 2022 και εφεξής ) πλατειών τμημάτων των λαϊκών στρωμάτων, ιδιαίτερα νεολαίας, διανοούμενων και γυναικών που εναντιώθηκαν με οργή στην αποπομπή του λαοπρόβλητου ηγέτη Ιμράν Χαν από το κοινοβούλιο. Αντιστάθηκαν, με διαδηλώσεις και καταλήψεις δημοσίων κτιρίων σε όλη τη χώρα, ενάντια στην περιθωριοποίησή και φυλάκισή του από το στρατιωτικό κατεστημένο και τις μεγάλες οικογενειακές δυναστείες.
Για πρώτη φορά στα ιστορικά του Πακιστάν ο στρατός και οι δυναστείες Μπούτο και Σαρίφ υπήρξαν, και είναι ακόμη, στο στόχαστρο αυτού του κινήματος.
Το στρατιωτικό κατεστημένο (ανώτεροι αξιωματικοί) του Πακιστάν, κράτος εν κράτει από το 1947- χρονολογία απόσχισης του Πακιστάν από την Ινδία- σε συνδυασμό με τις δυναστείες Σαρίφ και Μπούτο και υποδαυλιζόμενοι από τις ΗΠΑ έκαναν το παν ώστε να μην υπάρξει άλλη εκλογική θητεία για τον ΄Ιμρα Χάν. Και έκαναν το παν, επειδή η κυβέρνηση του ΄Ιμρα Χαν προσπάθησε, αφενός να τις φορολογήσει και αφετέρου γιατί το Πακιστάν -υπό αυτή την κυβέρνηση- είχε αποσυρθεί από το άρμα των προθύμων των ΗΠΑ, ήταν ουδέτερο σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία και έκανε κινήσεις προσέγγισης προς τους BRICS+ και ιδιαίτερα Ρωσία και Κίνα (δες άρθρα kommon εδώ και εδώ).
Ο στρατός είχε πάντα ισχυρή επιρροή ακόμη και υπό πολιτική διακυβέρνηση, αλλά οι παρατηρητές πιστεύουν ότι σε αυτές τις εκλογές επενέβη βίαια και ανοικτά.
Η προεκλογική εκστρατεία ήταν ιδιαίτερα ζοφερή, η απογοήτευση του πακιστανικού λαού βαθειά, το 70% του οποίου, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Γκάλοπ, δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στην ακεραιότητα των εκλογών.
Σε δεκάδες από τους υποψηφίους του PTI απαγορεύτηκε να θέσουν υποψηφιότητα .Οι υπόλοιποι μπόρεσαν να αγωνιστούν μόνο ως ανεξάρτητοι και εκτός των χρωμάτων και του συμβόλου του PTI.
Η ψηφοφορία
Περισσότερα από 650.000 μέλη των δυνάμεων ασφαλείας είχαν αναπτυχθεί στα εκλογικά τμήματα όλης της χώρας την Τετάρτη και την Πέμπτη (07-08.02.2024 ) για την ασφάλεια της ψηφοφορίας. Όμως τουλάχιστον τριάντα πέντε άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, μεταξύ των οποίων και μέλη των δυνάμεων ασφαλείας. Μια ημέρα πριν από την ψηφοφορία, την Τετάρτη, το Ισλαμικό Κράτος στη νοτιοδυτική επαρχία Μπαλουχιστάν, ανέλαβε δύο θανατηφόρες βομβιστικές επιθέσεις.
Το ίδιο το πρωί της ψηφοφορίας , το πακιστανικό υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι οι υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας «αναστέλλονται προσωρινά για λόγους ασφαλείας» σε όλη τη χώρα σε όλη τη διάρκεια αυτής της ημέρας. «Τα μέτρα αυτά ασφαλείας είναι απαραίτητα για τη διατήρηση του νόμου και της τάξης και την αντιμετώπιση κάθε πιθανής απειλής», εξήγησε σε ανακοίνωσή του εκπρόσωπος του υπουργείου.
Το κινητό Διαδίκτυο είχε επίσης διακοπεί, ανέφερε η Netblocks, μια οργάνωση που παρακολουθεί την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και τη διακυβέρνηση του Διαδικτύου. «Το σημερινό μπλακ άουτ στο Διαδίκτυο είναι από τα πιο αυστηρά και εκτεταμένα που έχουμε δει σε οποιαδήποτε χώρα» δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Αλπ Τόκερ, διευθυντής της Netblocks. Αυτή η «πρακτική είναι θεμελιωδώς αντιδημοκρατική», κατήγγειλε.
Παρόλα αυτά «υπήρξε πρωτοφανής προσέλευση», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Ραούφ Χασάν, ανώτερο μέλος του PTI, την Παρασκευή. Οι αντίπαλοι του πρώην πρωθυπουργού «παρερμήνευσαν την ανθεκτικότητα του Χαν, την αποφασιστικότητά του. Παρερμήνευσαν τη δημοτικότητά του».
Τα αποτελέσματα, τα οποία ακολούθησαν μετά την διακοπή των δικτύων κινητής τηλεφωνίας την ημέρα της ψηφοφορίας, καθυστέρησαν για ώρες.
Το όργανο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα επέκρινε το «μοτίβο παρενόχλησης» κατά του PTI αυτή την εβδομάδα , ενώ η Διεθνής Αμνηστία χαρακτήρισε το κλείσιμο του Διαδικτύου την Πέμπτη «απερίσκεπτο» και «αμβλεία επίθεση στα δικαιώματα της ελευθερίας της έκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης». Το αμερόληπτο και αδιάβλητο της ψηφοφορίας τέθηκε υπό αμφισβήτηση.
Διεθνής αντίκτυπος, αντιδράσεις του Κόμματος Δικαιοσύνης του ΄Ιμρα Χαν
Έτσι οδηγήθηκε η ΕΕ να προειδοποιεί για «εκτιμήσεις σοβαρής παρέμβασης στην εκλογική διαδικασία».
Από την άλλη μεριά οι ΗΠΑ δηλώνουν ότι «ανησυχούν για τους ισχυρισμούς περί παρεμβάσεων στην εκλογική διαδικασία», αλλά ότι «θα συνεργαστούν με την επόμενη πακιστανική κυβέρνηση, ανεξαρτήτως πολιτικού κόμματος».
Το PTI ισχυρίστηκε ότι έτσι επιτράπηκε στους αξιωματούχους να νοθεύσουν την καταμέτρηση και να μειώσουν τον αριθμό των εδρών που κέρδισε. Ορκίστηκε να προσβάλει τα αποτελέσματα στο δικαστήριο και να σχηματίσει κυβέρνηση πλειοψηφίας.
Τα αποτελέσματα των εκλογών
Οι υποψήφιοι πιστοί στο κόμμα Pakistan Tehreek-e-Insaf του Χαν κέρδισαν μεν τις περισσότερες έδρες, αλλά δεν κατάφεραν να κερδίσουν την πλειοψηφία. Όπως εξάλλου δήλωσε ο Μπιλάλ Τζιλανί εκτελεστικός διευθυντής της εταιρείας δημοσκοπήσεων Γκάλοπ Πακιστάν. «Οι ανεξάρτητοι που υποστηρίζονται από το PTI είχαν πολύ καλύτερες επιδόσεις που ξεπέρασαν τις προσδοκίες όλων». «Έχουν ξεπεράσει τους περιορισμούς που έχει επιβάλλει, στην πολιτική τους ένωση, το πολιτικό και στρατιωτικό κατεστημένο, μέσω αντισυνταγματικών και παράνομων μέσων». Παρόλο που το PTI δεν μπορεί να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση, ο Τζιλανί δήλωσε ότι το αποτέλεσμα είναι μια πρόκληση στην παραδοσιακή κυριαρχία του στρατιωτικού κατεστημένου στην πολιτική εξουσία στο Πακιστάν. «Παρόλο που κατέφυγαν σε όλα τα μέσα, είπε, δεν έχουν καθόλου ένα αποτέλεσμα της επιλογής τους».
Το PML-N (Σαρίφ) και το PPP (Μπούτο), κόμματα του κατεστημένου που κυβερνούσαν επί μακρόν το Πακιστάν πριν από την άνοδο του PTI, ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού αργά την Παρασκευή.
Σημειωτέον ότι ο Σαρίφ επέστρεψε πέρυσι στο Πακιστάν μετά από τέσσερα χρόνια αυτοεξορίας έπειτα από κατηγορίες για διαφθορά. Το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε τον περασμένο μήνα την ισόβια ποινή που του απαγόρευε να υπηρετήσει στην κυβέρνηση.
Σύμφωνα με τους Financial Times, η Σάνια Αμίρ, μια 23χρονη φοιτήτρια, έξω από εκλογικό περίπτερο στο Ισλαμαμπάντ δήλωσε: «Το 90% των νέων ψηφοφόρων είναι με τον Ιμράν Χαν, αλλά φοβούνται. Δοκιμάσαμε τον Ναουάζ Σαρίφ τρεις φορές. Είναι καιρός για το Πακιστάν να δοκιμάσει κάτι νέο».
Το ΡΤΙ διστάζει να προσέλθει σε συμφωνίες με πολλά μικρότερα κόμματα γιατί απ’ ότι φαίνεται δεν θέλει να αντιμετωπίσει ξανά τον κίνδυνο των αποστασιών.
Καθώς κανένα κόμμα δεν κερδίζει την απόλυτη πλειοψηφία, ο λαός είναι πολύ θυμωμένος και με διαθέσεις έκρηξης. Το αδιέξοδο κινδυνεύει να βυθίσει το νέο κοινοβούλιο σε δυσλειτουργία σε μια εποχή που το Πακιστάν παλεύει με την οικονομική κρίση και όχι μόνο. Ήδη η αβεβαιότητα και η προοπτική περαιτέρω πολιτικών συγκρούσεων απογοήτευσε τους επενδυτές, προκαλώντας απότομη πτώση στις τιμές των διεθνών ομολόγων του Πακιστάν την Παρασκευή.
Τα προβλήματα σήμερα στο Πακιστάν
Στο εσωτερικό
Η χώρα, συνηθισμένη στα σχέδια διάσωσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) -έχει υπογράψει 23 από αυτά- έχει, εδώ και δύο χρόνια, βυθιστεί σε μια πολύμορφη κρίση άνευ προηγουμένου σε έκταση.
Η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε διάλυση, με ένα αβυσσαλέο χρέος . Ένα πακέτο στήριξης ύψους 3 δισ. δολαρίων από το ΔΝΤ που βοήθησε τη χώρα να αποφύγει τη χρεοκοπία πέρυσι, θα λήξει τον Απρίλιο, αναγκάζοντας την επόμενη κυβέρνηση να επιστρέψει για νέα κεφάλαια, σε αντάλλαγμα για τα οποία θα πρέπει να προβεί σε επώδυνες οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Η αύξηση των τιμών της ενέργειας ήταν ένας από τους όρους που διαπραγματεύτηκαν με το ΔΝΤ για την αποδέσμευση του νέου δανείου, τον Ιούλιο.
Η κατάρρευση της ρουπίας, το στέγνωμα των συναλλαγματικών αποθεμάτων και, κυρίως, ο πληθωρισμός, ο οποίος έφτασε τον Μάιο σε ετήσιο ρυθμό 37,9%, βάζουν σε αγωνία οικογένειες και επιχειρηματίες.
Μέσα σε ένα χρόνο, η αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος μειώθηκε από 6,1% σε 0,3%. Στη βιομηχανία, αλλά και στον τομέα των υπηρεσιών, οι εταιρείες απολύουν μαζικά εργαζόμενους, ιδίως στην κλωστοϋφαντουργία, ένα από τα ισχυρά σημεία της οικονομίας.
Όλοι οι Πακιστανοί πλήττονται σκληρά από τον πληθωρισμό.
Η ασφάλεια έχει επιδεινωθεί, ιδίως μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία στο Αφγανιστάν, τον Αύγουστο του 2021, και την έξαρση των ισλαμιστών τρομοκρατών. Οι Αφγανοί που κατοικούσαν εδώ και πολλά χρόνια στις βόρειες και βορειοδυτικές περιοχές του Πακιστάν τέθηκαν σε αναγκαστική απέλαση από την προσωρινή κυβέρνηση του Πακιστάν με απόρροια επεισόδια, συγκρούσεις και τρομοκρατικές επιθέσεις. Περίπου 40 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε μια σειρά επιθέσεων αυτή την εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένων περίπου δώδεκα την Πέμπτη.
Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι εντελώς διεφθαρμένο.
Μετά και την αποπομπή του ‘Ιμρα Χαν, τα ύψη της ανεργίας είναι δυσθεώρητα και οι νέοι αναγκάζονται να θαλασσοπνίγονται για να ζητήσουν την τύχη τους στις χώρες της Δύσης (Ανάμεσα στους ναυαγούς της Πύλου ήταν εκατό Πακιστανοί.) Σύμφωνα με το Γραφείο Μετανάστευσης, 765.000 Πακιστανοί εγκατέλειψαν τη χώρα το 2022, τρεις φορές περισσότεροι από το προηγούμενο έτος. Μεταξύ αυτών, 92.000 πτυχιούχοι, γιατροί, μηχανικοί, ειδικοί της πληροφορικής και ειδικευμένοι εργάτες μετανάστευσαν στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η κλιματική κρίση, με τις καταρρακτώδεις βροχές και πλημμύρες έχει οδηγήσει και οδηγεί συνεχώς σε μεγάλες απώλειες ανθρώπινων ζωών, στέγης, καλλιεργήσιμης γης και ζωϊκού κεφαλαίου.
Στη διεθνή πολιτική και γεωστρατηγική
Αυτή τη στιγμή παρόλο που το παγκόσμιο ενδιαφέρον είναι στραμμένο στη Γάζα και τη Μέση Ανατολή , η περιοχή αυτή του κόσμου είναι βόμβα έτοιμη να εκραγεί. Οι συγκρούσεις στο υπό ινδική κατοχή Τζαμού Κασμίρ έχουν αναφλεγεί. Τέλη Οκτώβρη το Πακιστάν βομβάρδισε με βαρύ πυροβολικό καταπατώντας την συμφωνημένη εκεχειρία μεταξύ των δύο χωρών, με αποτέλεσμα να προκληθεί ζημιά σε μια σειρά από θέσεις του ινδικού Στρατού κοντά στη Γραμμή Διοίκησης. Τα πυρά των Πακιστανών φαίνεται να έπαιξαν ρόλο αντιπερισπασμού, παρέχοντας κάλυψη σε «τρομοκράτες» που επιχείρησαν να περάσουν τα σύνορα, προκαλώντας την αναμενόμενη «απάντηση» από πλευράς Ινδίας. Σημειωτέον ότι ο Χαν και η κυβέρνησή του είχαν υιοθετήσει τη θέση ότι δεν θα διεξαχθούν συνομιλίες με την Ινδία για τη διαμάχη του Κασμίρ μέχρι να αποκατασταθεί η αυτονομία στο υπό ινδική κατοχή Κασμίρ.
Η υπόσχεση του Ιμρα Χαν ότι το Πακιστάν δεν θα αναγνωρίσει ποτέ το Ισραήλ μέχρι να δημιουργηθεί παλαιστινιακό κράτος, έχει ήδη ακυρωθεί.
Ακόμα στην Ουκρανία έχει ανασταλεί η ουδετερότητα του Πακιστάν. Ήδη στέλνεται ΕΚΕΊ πακιστανική πολεμική βοήθεια, όπως αποδεικνύουν τα όπλα πακιστανικής κατασκευής που εμφανίζονται στις οθόνες των τηλεοράσεων να φέρουν Ουκρανοί στρατιώτες.
Είναι σίγουρο ότι η νέα κυβέρνηση θα περιορίσει την ανάπτυξη των σχέσεων του Πακιστάν με Κίνα και Ρωσία, υποτασσόμενη στις επιταγές των ΗΠΑ.
Βέβαια η νέα κυβέρνηση -αν σχηματιστεί και όπως σχηματιστεί- δεν είναι καθόλου σίγουρο πως θα μπορέσει να αντέξει την οργή του λαού και των λαϊκών του αντιπροσώπων. Διότι οργή λαού …φωνή «θεού».
Πηγές: Διαδικτυακές εκδόσεις –Financial Times, LeMonde.fr, New York Times , Kommon .gr