Όταν τον περασμένο Νοέμβριο ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ κλήθηκε από τους δημοσιογράφους, από το Τόκιο όπου βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη, να σχολιάσει το πολλοστό, στην σειρά, περιστατικό πυροβολισμών σε δημόσιους χώρους, αυτήν την φορά σε εκκλησία του Τέξας, από το οποίο σκοτώθηκαν τουλάχιστον 26 άνθρωποι, απάντησε: «Έχουμε πολλά ψυχικά προβλήματα στη χώρα μας, όπως και άλλες χώρες. Αλλά δεν είναι μια κατάσταση που συνδέεται με τα όπλα. Ευτυχώς κάποιος άλλος είχε ένα όπλο το οποίο πυροβολούσε προς την αντίθετη κατεύθυνση» (σσ. εννοούσε τον πολίτη που σκότωσε τον δράστη).
Όταν ρωτήθηκε τι είδους πολιτική θα υποστήριζε σε απάντηση στο περιστατικό, ο Τραμπ απάντησε ότι βάσει των προκαταρκτικών στοιχείων… ο δράστης «ήταν ένα πολύ διαταραγμένο άτομο, πολλά προβλήματα. Πρόκειται για ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας στο υψηλότερο επίπεδο. Είναι ένα πολύ, πολύ θλιβερό γεγονός». Αφήνοντας μάλλον άναυδους όσους θα ήθελαν να εκμαιεύσουν κάποια δομημένη λογική από την παραπάνω απάντηση.
«Τρεις λαλούν…»
Κατά κάποιον, όχι ιδιαίτερα περίπλοκο τρόπο, το παραπάνω προεδρικό σχόλιο μπορεί να μην έχει και μεγάλη σχέση με την ουσία του προβλήματος της οπλοκατοχής και οπλοχρησίας στις ΗΠΑ, ίσως όμως θα μπορούσε να αποτελεί μια περιγραφή της διανοητικής κατάστασης του ίδιου του Αμερικανού προέδρου. Διότι από την αρχή, σχεδόν, της προεδρικής του θητείας και ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, οι προβληματισμοί για την πνευματική ισορροπία και την ψυχική υγεία του Ντόναλντ Τραμπ πληθαίνουν. Τα πράγματα στις ΗΠΑ ως προς αυτούς τους προβληματισμούς εξελίχθηκαν σε πραγματική ανησυχία, φτάνοντας στο σημείο, Αμερικανοί ψυχίατροι να ζητούν από Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές, επείγουσα διανοητική αξιολόγηση του Τραμπ.
Αποφασιστικό ρόλο σε αυτό έπαιξε και ο νέος, σχεδόν παραληρηματικός λόγος του προέδρου κατά την ανακοίνωση της αναγνώρισης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ. Η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Σάρα Σάντερς, αντέδρασε την Πέμπτη στις ανησυχίες που εκφράστηκαν, αναγγέλλοντας, σκωπτικά, ότι ο πρόεδρος έχει προγραμματίσει εξετάσεις υγείας. Στο μεταξύ, καλού – κακού, αξιωματούχοι του Πενταγώνου δήλωσαν ευθαρσώς τον περασμένο μήνα σε μια επιτροπή της Γερουσίας, ότι θα αγνοήσουν οποιαδήποτε παράνομη εντολή του προέδρου για πυρηνικό χτύπημα. Η δήλωση κατατέθηκε στο πλαίσιο των πρώτων ακροάσεων του Κογκρέσου, εδώ και πάνω από 40 χρόνια, σχετικά με την εξουσία του προέδρου να ξεκινήσει πυρηνικό πόλεμο. Να είναι τυχαίο άραγε που το Κογκρέσο προχώρησε στην αφύπνιση τέτοιων ακροάσεων επί προεδρίας Τραμπ;
Απ’ ό,τι φαίνεται μπορεί και όχι. Η διαδικτυακή πλατφόρμα «Democracy Now!» απευθύνθηκε σε έναν εμπειρογνώμονα, την Δρ. Μπάντι Λι, εγκληματολόγο και ψυχίατρο στην Ιατρική Σχολή του Γέιλ και διεθνώς αναγνωρισμένης ειδικού σε ζητήματα βίας. Επιπλέον είναι και η συγγραφέας του ευπώλητου βιβλίου, «Η επικίνδυνη υπόθεση του Ντόναλντ Τραμπ: 27 Ψυχίατροι και εμπειρογνώμονες ψυχικής υγείας αξιολογούν έναν πρόεδρο».
Η Δρ Λι δηλώνει πως τόσο η ίδια, όσο και ένα μεγάλο μέρος της ψυχιατρικής κοινότητας, ανησυχούν για την «ψυχική σταθερότητα του προέδρου, καθώς και για την επικινδυνότητά του», που αυξάνεται από την εκλογή του μέχρι σήμερα. Εξηγεί, ότι μεγάλο μέρος των επαγγελματιών της ψυχικής υγείας είχαν σιγήσει λόγω του κανόνα «Goldwater», ο οποίος ορίζει βασικά ότι οι ψυχίατροι δεν πρέπει να κάνουν διαγνώσεις δημόσιων προσώπων χωρίς προσωπική εξέταση και χωρίς να λάβουν τις σχετικές εγκρίσεις.
«Ενδιαφέρον όμως είναι», συνεχίζει, «ότι η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία τροποποίησε τη δική της ερμηνεία του κανόνα τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους για να πει βασικά, ότι οι ψυχίατροι δεν επιτρέπεται να λένε τίποτα για τις ομιλίες ή την συμπεριφορά τους (σσ. των δημόσιων προσώπων), ακόμη και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Και ένιωσα ότι αυτό πράγματι έρχεται σε αντίθεση με τις ηθικές αρχές του επαγγέλματός μας. Έτσι, πραγματοποίησα μια διάσκεψη τον Απρίλιο για να συζητήσω τους κανόνες δεοντολογίας και κάλεσα τον Robert Jay Lifton, καθώς και μερικά άλλα γνωστά πρόσωπα του τομέα μου. Μόνο 20 άτομα εμφανίστηκαν σε ένα μεγάλο αίθριο. Βασικά, φοβήθηκαν. Φοβήθηκαν την στοχοποίησή τους από τον πρόεδρο και τους επιρρεπείς στη βία οπαδούς του».
Πλέον όμως, όλο και περισσότεροι ψυχίατροι συσπειρώνονται γύρω από τον κοινό προβληματισμό για την ψυχική υγεία του προέδρου. Διότι «το επάγγελμά μας έχει καθήκον να αναφέρει, καθήκον προειδοποίησης και καθήκον να λάβει μέτρα για την προστασία δυνητικών θυμάτων σε περίπτωση κινδύνου. Και εμείς, ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας, εξετάζουμε καθημερινά τον πιθανό κίνδυνο και εμπλεκόμαστε στην πρόληψη της βίας, καθώς επίσης παρεμβαίνουμε, σε συνεργασία με τις δυνάμεις ασφαλείας, όποτε χρειαστεί. Και όταν έχουμε πληροφορίες που θα μας κάνουν να υποψιαζόμαστε κίνδυνο, έχουμε την υποχρέωση να παρέμβουμε. Γιατί, συνήθως, όταν υπάρχει ένα σημάδι κινδύνου, είναι επείγον. Επομένως, αυτό που κάνουμε είναι να αναλάβουμε το άτομο, να το απομακρύνουμε από την πρόσβαση σε όπλα και να κάνουμε μια επείγουσα αξιολόγηση. Αυτό ακριβώς προτείνουμε σε σχέση με τον πρόεδρο. Έχει δείξει μια σειρά σημείων, που παραπέμπουν σε πρόθεση βίας. Έχει υποκινήσει βία στο παρελθόν. Έδειξε μια έλξη στη βία ως δική του στρατηγική αντιμετώπισης των καταστάσεων. Έχει απειλήσει χώρες με πυρηνικό χτύπημα. Βασικά, ο κίνδυνος στο δικό μας μυαλό, είναι αρκετά υψηλός».
Η Δρ. Λι ελπίζει ότι στις εξετάσεις του προέδρου τον Ιανουάριο, θα περιληφθούν και εκείνες για την διανοητική ικανότητα, την ικανότητα να διοικήσει, τη βασική ικανότητα να αντιλαμβάνεται τις σωστές πληροφορίες και τις σωστές συμβουλές όταν χρειάζεται, να επεξεργάζεται αυτές τις πληροφορίες για να λαμβάνει σωστές, λογικές αποφάσεις βασισμένες σε γεγονότα και τις πραγματικές συνέπειές τους».
