Ο φαύλος κύκλος που οδηγεί στη φυγή των νέων εργαζομένων στο εξωτερικό.
Ημείωση της ανεργίας στην Ελλάδα παρουσιάζεται ως στοιχείο οικονομικής προόδου, συγκρινόμενη μάλιστα με προηγμένες χώρες, όπως η Σουηδία. Κι όμως, αυτή η αισιόδοξη εικόνα είναι παραπλανητική. Οι αριθμοί μπορεί να μειώνονται, αλλά όχι επειδή βελτιώνονται οι εργασιακές σχέσεις – το αντίθετο: η ποιότητα της εργασίας στη χώρα χειροτερεύει με σταθερό ρυθμό. Κι αυτό γιατί, πίσω από κάθε ποσοστό μείωσης της ανεργίας, κρύβεται η διαρκής έξοδος καταρτισμένων και μορφωμένων νέων στο εξωτερικό. Νέων που αρνούνται να αποδεχτούν μια αγορά εργασίας με εξαντλητικά ωράρια, χαμηλούς μισθούς, έλλειψη σεβασμού και προοπτικής.
Μανώλης Μπεμπένης*
Δεν είναι μικρές ή οικογενειακές επιχειρήσεις που διατηρούν μια ξεπερασμένη, αυταρχική νοοτροπία απέναντι στους εργαζομένους. Είναι μεγάλες εταιρείες, ακόμα και συστημικές τράπεζες, που λειτουργούν λες και βγήκαν από ελληνική ταινία της δεκαετίας του 1960, με τον αυταρχικό εργοδότη να αντιμετωπίζει τον υπάλληλο περίπου σαν υποχρέωση. Ο μισθός παρουσιάζεται ως «χάρη», η υπερωρία ως «ευγνωμοσύνη» και το αίτημα για αξιοπρέπεια ως «αχαριστία».
Το παράδειγμα γνωστής αλυσίδας λιανικής, που προτείνει τετραήμερη εργασία με δεκάωρες βάρδιες, είναι αποκαλυπτικό. Αυτού του είδους οι «μοντέρνες» πρακτικές δεν προκύπτουν από βελτίωση της ισορροπίας εργασίας – ζωής, αλλά από καθαρό υπολογισμό κόστους: περισσότερη δουλειά με λιγότερους εργαζόμενους, χωρίς καμία βελτίωση στις αμοιβές ή στην ανθρώπινη μεταχείριση.
Η γενιά που έμαθε να «αντέχει»
Αυτό που κάνει τα πράγματα ακόμα πιο σύνθετα είναι η γενιά των εργαζομένων του 1970 και του 1980, οι οποίοι μπήκαν στην εργασία με τη λογική ότι «από αυτή τη δουλειά θα πάρω σύνταξη». Η μακροχρόνια παρουσία σε μία εταιρεία έχει ενισχύσει την ανεκτικότητά τους σε κακές πρακτικές και νοοτροπίες, με αποτέλεσμα η ανοχή στην εκμετάλλευση να θεωρείται αρετή και δείγμα επαγγελματισμού.
Αυτή η στάση δεν είναι αμελητέα: μεταδίδεται άτυπα και στους νεότερους, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου το να ζητήσεις καλύτερες συνθήκες θεωρείται «γκρίνια» και όχι δικαίωμα. Μπροστά σε αυτό το τοξικό εργασιακό τοπίο, δεν είναι τυχαίο ότι χιλιάδες νέοι και νέες εγκαταλείπουν τη χώρα. Επιλέγουν τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Αυστρία ή τη Γαλλία, όπου μπορεί να εργάζονται το ίδιο σκληρά – αλλά με σεβασμό, υψηλότερους μισθούς και σαφή εργασιακά δικαιώματα.
Ακόμα και οι πιο ικανοί που παραμένουν, επιλέγουν όλο και περισσότερο να ενταχθούν στο Δημόσιο, παρότι ο μισθός είναι χαμηλότερος και οι παροχές περιορισμένες. Γιατί εκεί, τουλάχιστον, η σταθερότητα και η απουσία καθημερινής εργασιακής αυθαιρεσίας λειτουργεί ως ανάχωμα.
Ποια είναι η λύση;
Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα δεν θα αλλάξει από μόνη της. Απαιτούνται:
● Αυστηρή εργατική νομοθεσία που θα βάζει φρένο στην εργοδοτική αυθαιρεσία.
● Ενεργά, ανεξάρτητα συνδικάτα, που δεν θα εξαρτώνται από τις ίδιες τις διοικήσεις των εταιρειών.
● Πραγματική αναπροσαρμογή μισθών, βάσει των σύγχρονων οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων.
Χωρίς αυτά, η Ελλάδα απλώς θα συνεχίσει να εκπαιδεύει τους επιστήμονες και τους επαγγελματίες που θα δουλέψουν για άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες. Τα χαμηλά ποσοστά ανεργίας δεν είναι απόδειξη επιτυχίας, όταν συνοδεύονται από την αποψίλωση του πιο αξιόλογου εργατικού δυναμικού. Αντί να κοιτάμε τα νούμερα, ας κοιτάξουμε ποιοι μένουν πίσω – και γιατί φεύγουν αυτοί που θα μπορούσαν να αλλάξουν τη χώρα.
*Τραπεζικός – MSc οικονομολόγος, εκπρόσωπος των εργαζομένων επί σειρά ετών σε ΓΣΕΕ, ΟΤΟΕ, Τράπεζα Πειραιώς
https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/478402_i-nootropia-toy-mpakalogatoy
