Επειδή είναι γνωστό ότι τα μεγάλα άρθρα διαβάζονται δύσκολα για αυτό αποφάσισα να παρουσιάσω το ζήτημα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων μεταπολεμικά σε δυο συνέχειες παρότι κατά την γνώμη μου θα μπορούσε να είναι σε τρεις και σε τέσσερεις συνέχειες, λόγο πολλών ελλείψεων που και εγώ ξαναδιαβάζοντας το παρατηρώ. Παράδειγμα: λείπει η συμβολή των πρώιμων σοσιαλιστικών κρατών και ιδιαίτερα της Ρωσίας στην συμβολή της στην ανάπτυξη των επιστημών και ιδιαίτερα της διαστημικής επιστήμης και τεχνολογίας όπως αυτή επιβλήθηκε με το μαστίγιο του ανταγωνισμού απ’ τις αρχές της δεκαετίας του εξήντα. Ελπίζω, όσοι καλοθελητές το διαβάσουν να συμπληρώσουν τυχόν ελλείψεις του και να διορθώσουν τυχόν λάθη του.
Θεμης Δελβιζοπουλος
2 Αυτοματισμός
Είναι αναγκαίο να σημειώσουμε εδώ ξεκινώντας αυτό το κεφάλαιο, μια σημαντική αλλαγή που πραγματοποιήθηκε στην μορφή της οργάνωσης των παραγωγικών δυνάμεων αμέσως μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, και την κυριαρχία της αμερικάνικης οικονομίας έναντι της βρετανικής, παγκόσμια. Η αλλαγή αυτή ήταν και η βάση στην οποία στηρίχτηκαν όλες οι μετέπειτα αλλαγές στην παγκόσμια παραγωγή και αποτέλεσε μια απ’ τις βασικές αιτίες, μαζί με μια σειρά άλλες για τις οποίες θα αναφερθούμε αλλού, για το μεταπολεμικό μακρύ κύμα ανάπτυξης παγκόσμια.
Οι Αμερικανοί καπιταλιστές, σε αντίθεση με το μιλιταριστικό αποικιοκρατικό πνεύμα των βρετανών και όλων των άλλων αποικιοκρατών πριν τον δεύτερο πόλεμο, εκπαιδευμένοι στο εσωτερικό τους από ένα φιλελεύθερο και άγριο επεκτατικό ανταγωνιστικό πνεύμα μέσα στην χώρα τους, αποτέλεσμα του εσωτερικού εμφυλίου πολέμου και την απεξάρτηση τους από την αγγλική κυριαρχία, αμέσως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, εφάρμοσαν σε όλο τον κόσμο την ίδια επεκτατική πολιτική.
Τα αμερικάνικα τραστ και καρτέλ, πραγματοποίησαν μια σημαντική επιθετική επέκταση σε όλο τον κόσμο. Έχοντας έδρα το μητροπολιτικό εθνικό τους κέντρο ίδρυσαν σε μια σειρά έθνη κράτη, και πρωταρχικά στην Ευρώπη με αφορμή και αιτία την καταστροφή της από τον πόλεμο μέσω του περιβόητου σχεδίου Μάρσαλ, θυγατρικές εταιρίες, βιομηχανικές και εμπορικές ταυτόχρονα. Η επέκταση αυτή, ήταν το πρώτο βήμα για μια μεγάλη αλλαγή στην παραγωγική βάση όλης της προπολεμικής δομής των παραγωγικών δυνάμεων.
Η επέκταση αυτή, έβαλε ταυτόχρονα και τις βάσεις για την τεράστια βιομηχανική και εμπορική ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο, και την προώθηση μιας σειράς νέων προϊόντων, όπως χημικά πλαστικά και άλλα. Η προώθηση αυτή παγκόσμια, είναι που έβαλε τις βάσεις για το χτίσιμο μια σειράς νέων βιομηχανιών σε όλο τον κόσμο, απορροφώντας ένα τεράστιο πλεονασματικό κεφάλαιο το οποίο λίμναζε σε όλη την περίοδο του μεσοπολέμου, τραβώντας κατά συνέπεια την παγκόσμια ανάπτυξη, σε ένα νέο ανώτερο επίπεδο.
Οι θυγατρικές αυτές εταιρίες, Ξεκίνησαν να παράγουν τα εμπορεύματα τους στις χώρες όπου εγκαταστάθηκαν, με τα ημερομίσθια και το νομικό καθεστώς της χώρας εγκατάστασης τους. Με τον τρόπο αυτό ξεπερνούσαν μια σειρά εμπόδια, όπως φόροι εισαγωγών, μεταφορές, ειδικές άδειες κλπ. Έτσι χωρίς να χρειάζεται να μεταφέρουν τα εμπορεύματα που παράγονταν στις μητροπόλεις για να πουληθούν στις αποικίες, όπως γινόταν σε όλη την προηγούμενη αποικιοκρατική περίοδο, καταργώντας με αυτό τον τρόπο το μεταφορικό και δασμολογικό κόστος άνοιξαν ένα νέο κεφάλαιο σε μια νέα και μεγαλύτερη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων παγκόσμια. Αυτός ήταν ένας δεύτερος λόγος ο οποίος συνέβαλε στο μακρύ κύμα ανάπτυξης μεταπολεμικά.
Με την επέκταση τους αυτή πέτυχαν δυο βασικά κέρδη.
Ένα: Μετέφεραν παραγωγή και προϊόντα σε μια σειρά χώρες οι οποίες δεν παρήγαγαν ομοειδή προϊόντα ανοίγοντας νέους δρόμους στην αγορά διευρύνοντας ταυτόχρονα το αγοραστικό κοινό των εμπορευμάτων τους.
Και δύο: Σε όσες χώρες υπήρχε παραγωγή ομοειδών προϊόντων, μετέφεραν τον ανταγωνισμό της παραγωγής των προϊόντων αυτών, στο εσωτερικό των εθνών κρατών που εγκαταστάθηκαν, σε αντιπαράθεση με τις εθνικές βιομηχανίες αυτών των κρατών.
Με αυτό τον έμμεσο τρόπο, ενισχύοντας την παγκόσμια παραγωγή συνέβαλαν στην μεταπολεμική ανάπτυξη, και επέβαλαν παγκόσμια την τρίτη βιομηχανική επανάσταση.
Αποτέλεσμα: Η επέκταση τους αυτή είναι που τις μετέτρεψε και τις επέβαλε από εθνικά τραστ και καρτέλ, που λειτουργούσαν μέχρι σχεδόν τα μέσα του 20ου αιώνα, εξάγοντας τα προϊόντα τους για πώληση στην διεθνή αγορά, σε πολυεθνικές εταιρίες στον παγκόσμιο καταμερισμό της εργασίας.
Με την επέκταση και την εγκατάσταση τους σε μια σειρά έθνη κράτη, μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα τους, ωφελήθηκαν ένα σημαντικό μέρος απ’ την εκμετάλλευση ενός μεγάλου μέρους της παγκόσμιας παραγόμενης υπεραξίας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να τις καταστήσει οικονομικά πανίσχυρες και να τις κατατάξει στην κορυφή της πυραμίδας της παγκόσμιας οικονομίας. Η σημαντική αυτή αλλαγή που πραγματοποιήθηκε με την επεκτατική πολιτική των αμερικάνικων τραστ ήταν αυτή που έβαλε ταυτόχρονα και τις βάσεις για την επόμενη μεγάλη τους αλλαγή. Αυτή που γνωρίζουμε σήμερα, την μετατροπή τους σε πολυκλαδικές μονοπωλιακές πολυεθνικές παραγωγικές εταιρίες. Αυτό είναι ένα κεφάλαιο που είναι από μόνο του ένας μεγάλος τόμος. Ελπίζω μελλοντικά να ασχοληθώ με αυτό το θέμα.
Όλες αυτές οι αλλαγές πραγματοποιήθηκαν σε ένα μεγάλο βάθος χρόνου το οποίο κράτησε όλη την περίοδο του μακρού κύματος ανάπτυξης.
Μπαίνοντας στο μακρύ κύμα ύφεσης εκεί στα μέσα της δεκαετίας του εβδομήντα, οι συνθήκες άλλαξαν δραματικά. Η πετρελαϊκή κρίση του 73 έβγαλε στην επιφάνεια όλες τις εσωτερικές αντιφάσεις του συστήματος. Η υπερβάλλουσα παραγωγική δυναμικότητα η οποία αύξανε συνεχώς σε όλη την περίοδο του μακρού κύματος ανάπτυξης με την εφαρμογή παντού των νέων τεχνολογιών, άρχισε να παρουσιάζει τα πρώτα σημάδια κόπωσης εμφανίζοντας τα πρώτα δείγματα ανάσχεσης της παραγωγής. Μια σημαντική υπερπαραγωγή σαν αποτέλεσμα της υπερβάλλουσας παραγωγικής δυναμικότητας όλης της προηγούμενης περιόδου, άρχισε να ροκανίζει τα θεμέλια της παγκόσμιας παραγωγής, με αποτέλεσμα ανεξάντλητες ποσότητες εμπορευμάτων να λιμνάζουν αδιάθετα. Στη φάση αυτή αρχίζει να παρουσιάζεται ένα αδιέξοδο στις επενδύσεις παραγωγικού κεφαλαίου και στην αρχή της εμφάνισης του πλεονάσματος κεφαλαίου και εργασίας.
Η απουσία ενδιαφέροντος για παραγωγικές επενδύσεις σαν αποτέλεσμα της υπερπαραγωγής, επιδείνωσε δραματικά την πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους. Αυτό ήταν και η αιτία όλων των αλλαγών στην παγκόσμια παραγωγική βάση που ακολούθησαν στην συνέχεια. Στην αγωνιώδη προσπάθεια των πολυεθνικών της συγκράτησης της πτωτικής τάσης του ποσοστού του κέρδους, τις έσπρωξε σε ένα ανελέητο πόλεμο ενάντια στην εργασία γι την εξισορρόπησης του.
Αυτή την περίοδο, είναι που χρησιμοποίησαν την μετανάστευση βιομηχανιών εντάσεως εργασίας στον τρίτο κόσμο και την μεταφορά εργατών στις μητροπόλεις για την μείωση του κόστους εργασίας. Στις δεκαετίες του 80α και του 90α, οι πολυεθνικές, πραγματοποίησαν αργά αλλά σταθερά, μια από τις σημαντικότερες αναδιαρθρώσεις στην παραγωγική τους βάση.
Για να μειώσουν το κόστος εργασίας, αλλά και το κόστος παγίων επενδυμένων κεφαλαίων, εφάρμοσαν δύο νέες πρακτικές, που άλλαξαν καθοριστικά τον τρόπο και την μορφή της παραγωγής όπως την ξέραμε μέχρι τότε. Ταυτόχρονα, την ίδια περίοδο, έσπρωξαν μέσω της έρευνας, τις νέες τεχνολογίες σε ένα νέο ανώτερο στάδιο. Στον αυτοματισμό και την ρομποτική.
Με την καθοδήγηση και τον έλεγχο του καρτέλ των τραπεζών, οι οποίες έτσι και αλλιώς ελέγχουν αλλά και κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό μετοχών των πολυεθνικών αποτελώντας την κορυφή της πυραμίδας οικονομικής ισχύος, από τις δεκαετίες 80α και 90α, οδήγησαν μια σειρά μεταποιητικές εταιρίες, σε επενδύσεις μεγάλης έκτασης, εντάσεως κεφαλαίων και τεχνολογίας, αναδιαρθρώνοντας ολοκληρωτικά την βάση παραγωγής τους. Έτσι οι πολυεθνικές, εισήγαγαν και εφάρμοσαν την πιο ανεπτυγμένη μορφή εντάσεως τεχνολογίας και αυτοματισμού που υπήρχε αυτές τις δεκαετίες στην παραγωγή.
Από την δεκαετία του 70 και με όλο ένα και ποιο εντατικούς ρυθμούς το 80α και το 90α, οι πολυεθνικές χώρισαν τον κόσμο σε σφαίρες εμπορίου. Επενδύοντας στις νέες τεχνολογίες του αυτοματισμού αύξησαν την παραγωγικότητα της εργασίας στο έπακρο. Με τις επενδύσεις αυτές στις νέες τεχνολογίες, ίδρυσαν μεγάλες μονάδες παραγωγής για την εξυπηρέτηση εκατομμυρίων καταναλωτών. Με αυτό τον τρόπο μπόρεσαν να κλείσουν μια σειρά θυγατρικές «εθνικές» βιομηχανικές μονάδες τους τις οποίες ίδρυσαν μετά τον πόλεμο ανά τον κόσμο, σε μια σειρά έθνη κράτη. Κρατώντας και ενισχύοντας το εμπορικό τους τμήμα, διεκδίκησαν μερίδια αγοράς απ’ τις εκάστοτε ανταγωνιστικές εθνικές αλλά πολυεθνικές βιομηχανίες ομοειδών προϊόντων σε όλο τον κόσμο .
Το κλείσιμο μιας σειράς θυγατρικών παραγωγικών μονάδων ανά τον κόσμο απ’ τις πολυεθνικές, συνέβαλε στην μείωση του κόστους παγίων κεφαλαίων τους, και ταυτόχρονα στην μείωση του κόστος παραγωγής. Με την ενέργεια τους αυτή, έχοντας κρατήσει σαν πολιορκητικό κριό τα εμπορικά τους τμήματα, αύξησαν τον ανταγωνισμό με τις βιομηχανίες ομοειδών προϊόντων, διεκδικώντας με καλύτερους όρους μερίδια αγοράς απ’ τις εθνικές βιομηχανίες σε κάθε έθνος κράτος ξεχωριστά.
Ας σημειώσουμε εδώ εντωμεταξύ, ότι στο πέρασμα των τελευταίων 25 ετών, η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής, κατάντησε τις επενδύσεις αυτές της δεκαετίας του 90α παρωχημένες. Οι νέες επενδύσεις που τυχόν θα γίνουν στο μέλλον θα επιφέρουν ακόμα ποιο δραματικές αλλαγές στην παραγωγική βάση εφαρμόζοντας πλήρως την ρομποτική. Όπως καταλαβαίνουμε αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να πετιούνται μαζικά εργατικά χέρια απ’ την παράγωγή. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα, με κομπασμό τα ΜΜΕ πληροφορούν την εργατική τάξη ότι τα επόμενα πέντε χρόνια πέντε εκατομμύρια εργαζόμενοι θα πεταχτούν στον καιάδα της ανεργίας αντικαθιστάμενοι από ρομπότ.
Σχόλια (0)