Στις 15/9 η “Ίσκρα” δημοσίευσε τη μετάφραση άρθρου του νομπελίστα οικονομολόγου Πολ Κρούγκμαν από τους “N.Y. Times” (Poland vs Greece), στο οποίο συνέκρινε την ανάπτυξη της οικονομίας της Πολωνίας με τη συνεχόμενη οικονομική ύφεση της Ελλάδας από το 2007 ώς σήμερα.
- του Κ. Καλλωνιάτη |
| red line
Από τη σύγκριση αυτή ο Κρούγκμαν συμπεραίνει πως η μεγάλη απόκλιση επιδόσεων των δύο χωρών δεν οφείλεται στην έλλειψη διαρθρωτικών αλλαγών που πλήττουν την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα της οικονομίας (όπως εκτιμούν οι Γ. Ιωαννίδης και Χρ. Πισσαρίδης σε δική τους μελέτη στο Ινστιτούτο Brookings) αλλά στην παγίδα του ευρώ, το οποίο, επειδή δεν επιτρέπει μεγάλη νομισματική υποτίμηση, ώστε να επιστρέψουν στη χώρα τα κεφάλαια που έφυγαν, της επιβάλλει με τις πολιτικές λιτότητας ένα πολύ οδυνηρό αντιπληθωρισμό.
Χωρίς να αρνείται ο Κρούγκμαν τις ελλείψεις στον τομέα της προσφοράς και την ανάγκη των μεταρρυθμίσεων, θεωρεί πως η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να έχει 25% ανεργία και όφειλε απλώς να προσαρμόσει το επίπεδο των πραγματικών μισθών της στο 60% των γερμανικών, όση περίπου είναι και η διαφορά παραγωγικότητας. Συγκρίνοντας, μάλιστα, την Ελλάδα με την Πολωνία διαπιστώνει πως η χαμηλότερη σε παραγωγικότητα Πολωνία, αντίθετα με την Ελλάδα του ευρώ, δεν γνώρισε καμία κρίση την περίοδο 2007-2015. Η Ελλάδα γνώρισε πτώση του πραγματικού της ΑΕΠ κατά 23% όταν η Πολωνία το αύξησε κατά 25% περίπου. Συνεπώς, συμπεραίνει ο Κρούγκμαν, υπεύθυνη της ελληνικής κρίσης δεν είναι η παραγωγικότητα/ανταγωνιστικότητα αλλά η αδυναμία νομισματικής υποτίμησης εντός του ευρώ.
Ωστόσο, τέτοιου τύπου συγκρίσεις είναι πολύ απλουστευτικές για να οδηγήσουν σε σωστά συμπεράσματα για τους εξής λόγους:
* Σημασία δεν έχει μόνο η στάθμη της παραγωγικότητας αλλά και η εξέλιξή της. Την τελευταία 7ετία στην Ελλάδα αυτή μειώθηκε περίπου 5%, ενώ στην Πολωνία αυξήθηκε 24%.
* Η οικονομία της Πολωνίας είναι διπλάσια και κάτι από αυτή της Ελλάδας, όμως οι ξένες άμεσες επενδύσεις που εισέρρευσαν στην Πολωνία τριπλάσιες αυτών που εισέρρευσαν στην Ελλάδα.
* Το βάρος του δημοσίου χρέους στο ΑΕΠ στην Πολωνία ήταν μόλις 47% το 2007 και αυξήθηκε ελάχιστα στο 50% το 2015, ενώ στην Ελλάδα από 106% εκτοξεύθηκε σε 177% του ΑΕΠ το ίδιο διάστημα. Το δε εξωτερικό χρέος ως προς το ΑΕΠ στην Πολωνία είναι 60%, δηλαδή λιγότερο από το 1/3 αυτού της Ελλάδας.
* Σήμερα τόσο το δημόσιο έλλειμμα όσο και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών των δύο χωρών βρίσκονται σε παρεμφερή επίπεδα ως προς το ΑΕΠ. Στην αρχή της εξεταζόμενης περιόδου εντούτοις οι διαφορές ήταν μεγάλες σε βάρος της Ελλάδας.
* Το 2007 ο κατώτατος μισθός στην Πολωνία ήταν ελαφρά κάτω των 250 ευρώ, ενώ σήμερα είναι περίπου 420 ευρώ, καθιστώντας δυσμενή τη σύγκριση με την Ελλάδα στη διάρκεια της επταετίας.
* Η Πολωνία, ως γειτονική χώρα της Γερμανίας και ενδιάμεση με τη Ρωσία, έχει μεγαλύτερη γεωστρατηγική σημασία για το βορειοευρωπαϊκό κεφάλαιο συγκριτικά με την Ελλάδα, ενώ κι από πλευράς βιομηχανικών υποδομών αποτελεί καλύτερη βάση επένδυσης.
Το σημαντικότερο, ωστόσο, στοιχείο που ακυρώνει το συμπέρασμα του Κρούγκμαν σχετίζεται με την υποτίμηση του ζλότυ έναντι του ευρώ, η οποία περιορίστηκε μόλις σε 7,5% στη διάρκεια της περιόδου 2007-2015. Εξέλιξη λογική, αν σκεφθούμε πως η Πολωνία ως μέλος της Ε.Ε. είναι συνδεδεμένη με τον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών ERM II.
Αντιλαμβάνεται κανείς πως η οικονομική απόκλιση Ελλάδας-Πολωνίας οφείλεται σε μια σειρά δομικούς λόγους κι όχι στην αδυναμία νομισματικής υποτίμησης λόγω ευρώ. Τέλος, ο Κρούγκμαν, που έχει κι άλλες φορές στο παρελθόν επιχειρήσει ανάλογες συγκρίσεις (π.χ. Ελλάδας με Ισλανδία ή Λετονία), παραβλέπει το γεγονός ότι ειδικά για τις οικονομίες της Αν. Ευρώπης οι μεγάλες προσαρμογές έγιναν πριν 10-20 χρόνια, με την παλινόρθωση του καπιταλισμού, με συνέπεια να αντιδρούν διαφορετικά και με άλλη δυναμική από την Ελλάδα στην τελευταία κρίση.
