Ο τρόπος με τον οποίο το υπουργείο Περιβάλλοντος και ο «πράσινος υπουργός» του αποφάσισαν να μετατρέψουν, και στην χώρα μας, το νερό από κοινωνικό και δημόσιο αγαθό σε καταναλωτικό προϊόν, δεν είναι μόνο δηλωτικός της «πολιτικής ποιότητας» (τα εισαγωγικά για να ορίσουμε κάπως εκλεπτυσμένα την «απάτη») της κυβέρνησης, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα μεθοδευμένη απόφαση πλήρους και ολοσχερούς εμπορευματοποίησης του σημαντικότερου στοιχείου για την ανάπτυξη και διατήρηση της ζωής.
- Κείμενο – Επιμέλεια Λευτέρη Τηλιγάδα |
| red line
Ο στόχος της πρόσφατης απόφασης της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων, του Τμήματος Ευρωπαϊκών & Διεθνών Υποθέσεων Περιβάλλοντος, της Διεύθυνσης Διεθνών & Ευρωπαϊκών Δραστηριοτήτων του υπουργείου, η οποία αναρτήθηκε στη δημόσια διαβούλευση ως σχέδιο Κοινής Υπουργικής Απόφασης, είναι και σαφής και ξεκάθαρος: Με συνοπτικές και ελάχιστες έως μηδενικές δυνατότητες διαφανούς και αποδοτικής συμμετοχής της κοινωνίας, το ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ και ΔΗΜΟΣΙΟ ΑΓΑΘΟ του ΝΕΡΟΥ, από δω και στο εξής, θα διατίθεται μόνο σε εκείνους τους ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ, που θα μπορούν να το ΠΛΗΡΩΣΟΥΝ, ως ΕΜΠΟΡΕΥΜΑ. (Δείτε το σχέδιο ΕΔΩ)
Την παραπάνω «πολιτική ποιότητα» η «καμία φορά αριστερή» συγκυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ την υλοποίησε με την επιλογή της πιο σύντομης και αδιαφανούς δημόσιας διαβούλευσης, ίσως, των τελευταίων ετών, η οποία όχι μόνο ορίστηκε για λιγότερο από δύο εβδομάδες (!!!), αλλά επιλέχθηκε και ως διαδικασία συμμετοχής σε αυτή, η αποστολή e-mail. Αυτές οι δυο επιλογές καθιστούν την συγκεκριμένη διαδικασία όχι μόνο μη δημόσια, αλλά και αδιαφανή.
Είναι ξεκάθαρο πως μετά από την αποτυχημένη μέχρι σήμερα προσπάθεια των ξένων και των εγχώριων οικονομικών συμφερόντων, για την άμεση και πλήρη ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης στην Ελλάδα, οι «ισχυροί επιχειρηματικοί κολοσσοί» της εμπορευματοποίησης του νερού επαναφέρουν τις απαιτήσεις τους, ντύνοντας αυτή τους τη στόχευση με ένα «τίμημα για την φύση», προτάσσοντας μια «eco-friendly» ρητορική, η οποία έρχεται να θεσμοθετήσει το «κόστος» της διατήρησης των οικοσυστημάτων και των υδάτινων πόρων. Είναι η ίδια «eco-friendly» ρητορική, η οποία στο πρόσφατο παρελθόν δημιούργησε μια «αγορά εκπομπών CO2», ανεπιτυχή ως προς τις στοχεύσεις, αφού η συμβολή της στην μείωση των εκπομπών CO2, έχει αποδειχθεί από ελάχιστη έως μηδενική, παρέχοντας ταυτόχρονα το δικαίωμα στις «πολυεθνικές των ρύπων» να εξαντλήσουν ακόμα περισσότερο τους φυσικούς πόρους.
Τα συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα έχουν καταφέρει, ασκώντας την καθοριστική επιρροή τους στον τρόπο λήψης των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να περάσουν τον όρο της «πλήρους ανάκτησης του κόστους» σε όλες τις υπηρεσίες ύδρευσης και άρδευσης, με την οδηγία 2000/60 / ΕΚ, προς την οποία το εθνικό δίκαιο εναρμονίζεται με το υπό «διαβούλευση» σχέδιο της Υπουργικής Απόφασης,.
Σύμφωνα με την αρχή αυτή, τα κράτη μέλη, κατά τον υπολογισμό των τιμολογίων του νερού, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το «οικονομικό κόστος», το «περιβαλλοντικό κόστος» και το «κόστος του πόρου». Ως «οικονομικό κόστος» ορίζεται η οικονομική αξιολόγηση του κόστους για όλα τα έργα, τις υποδομές και τις διαδικασίες που απαιτούνται για υπηρεσίες της παροχή νερού και περιλαμβάνει το κόστος του κεφαλαίου, που απαιτείται για την κατασκευή των υδρευτικών και αρδευτικών έργων, το κόστος λειτουργίας των συστημάτων, το κόστος συντήρησης και το κόστος διαχείρισης.
Με απλά λόγια, οι καταναλωτές νερού θα κληθούμε σήμερα να πληρώσουμε ξανά, όσα έργα υποδομής έχουν πραγματοποιηθεί, είτε έμμεσα με την φορολογία εισοδήματος, είτε άμεσα με ένα θεόρατο ανταποδοτικό τέλος, της τάξης του 80%, για διάρκεια τριάντα χρόνων για κάθε κυβικό κατανάλωσης, είτε με την χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών ταμείων.
Σύμφωνα με όσα αναφέρουν στις ανακοινώσεις τους διάφορα κινήματα κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού και στη χώρα μας, θα κληθούμε επίσης, να πληρώσουμε για ανύπαρκτα και υπό κατασκευή ή κακής ποιότητας έργα υποδομών σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπου σε πολλές περιπτώσεις οι αρμόδιες υπηρεσίες αδυνατούν να παρέχουν καθαρό πόσιμο νερό ή που στερούνται ακόμα – ακόμα και αποχετευτικών δικτύων.
Θα κληθούμε επί πλέον «να πληρώσουμε τα κέρδη των υπεργολάβων που λυμαίνονται αυτές τις υπηρεσίες, όπως πολύ σαφώς αναφέρει το «σχέδιο» στο Άρθρο 4 παρ 2 ββ), αφού στο λειτουργικό κόστος συνυπολογίζεται και το «κόστος σύναψης συμβάσεων παροχής υπηρεσιών με τρίτους». Μόλις πρόσφατα μια τέτοια «καινοτόμα» σύμβαση υπογράφηκε από την ΕΥΔΑΠ προκειμένου μια ιδιωτική εταιρία να «αξιολογήσει» με το αζημίωτο το υπάρχον προσωπικό, κάτι που μέχρι σήμερα γινόταν ενδοϋπηρεσιακά χωρίς «κόστος» και που θα μπορούσε να βελτιωθεί, αν έτσι κρίνονταν και υπήρχε ανάγκη.
Θα κληθούμε επίσης να πληρώσουμε το κόστος Κεφαλαίου, δηλαδή την απόδοση από εναλλακτικές τοποθετήσεις του (αρ 4 παρ.2.α.αβ).
Για να πάρετε μια ιδέα τι ακριβώς θα πει αυτό, φανταστείτε ότι εάν μια ιδιωτική επιχείρηση ύδρευσης μπορούσε να αποδείξει στο μέλλον ότι θα κέρδιζε περισσότερα χρήματα από την τοποθέτηση των χρημάτων της σε μια άλλη δραστηριότητα, από την οποία θα κέρδιζε περισσότερα χρήματα, όλοι εμείς οι καταναλωτές νερού θα είμαστε υποχρεωμένοι να καταβάλουμε τα διαφυγόντα κέρδη της.
Στο παράρτημα 1α2 του σχεδίου αναφέρεται η έννοια του «εύλογου κέρδους» για τους ιδιώτες επενδυτές της ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ, το έλλειμα του οποίου θα πρέπει πάλι να το καλύπτουν τα «γνωστά υποζύγια». Ποια είναι τα κριτήρια αυτού του «εύλογου» όμως, και ποιος μπορεί να τα καθορίσει, αφού αυτή η αχαλίνωτη κρατική γενναιοδωρία προς την ιδιωτική πρωτοβουλία που θα εμπορεύεται κοινωνικό και δημόσιο αγαθό, πουθενά δεν τα ορίζει.
Είναι πολλά και δηλωτικά τα στοιχεία που μπορεί κάποιος να αντλήσει από την απλή ανάγνωση και μόνο αυτού τραγικού «σχεδίου της εμπορευματοποίησης του νερού στη χώρα μας και φυσικά δεν μπορεί να εξαντληθεί σε αυτό τα δημοσίευμα.
Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι ο νέος τρόπος υπολογισμού κοστολόγησης του νερού που προτείνεται, οδηγεί σε επιβαρύνσεις στην τιμή του τόσο για τους αγρότες όσο και για όσους υδρεύονται από τις ΔΕΥΑ και άλλες δημοτικές επιχειρήσεις. Εκείνο όμως που κάνει ακόμα πιο εξοργιστική την συγκεκριμένη μεθόδευση είναι ο «πράσινος μανδύας», που επιχειρείται να της «φορεθεί».
Ως «Περιβαλλοντικό κόστος» ορίζεται «η οικονομική αποτίμηση της απόκλισης της κατάστασης των υδάτων από την καλή κατάσταση, η οποία απαιτείται για τη βιώσιμη χρήση του υδατικού πόρου σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς στόχους του άρθρου 4 του Π.Δ. 51/2007».
Τα ερωτήματα που απαιτούν απαντήσεις εδώ όμως είναι σημαντικά.
Με ποια επιστημονικά εργαλεία θα οριστεί αυτό το «κόστος ανά κυβικό μέτρο», όπως προβλέπεται, για έργα αποκατάστασης τα οποία προς το παρόν είναι νεφελώδη, για να μην πούμε ανύπαρκτα ακόμα και ως προς τον σχεδιασμό τους, έτσι ώστε να μετατραπεί σε βιώσιμο ένα υδατικό απόθεμα ή μια λεκάνη απορροής;
Υπάρχουν άραγε περιοχές της χώρας που έχουν βιώσιμα υδατικά αποθέματα;
Η Αιτωλοακαρνανία είναι μια τέτοια περιοχή;
Αν είναι θα εξαιρεθεί του τέλους;
Μπορούν να χαρακτηριστούν ως ανταποδοτικά εκείνα τα περιβαλλοντικά τέλη που θα καταλήγουν στο εν πολλοίς αδρανές «Πράσινο Ταμείο» κι από κει «κύριος οίδε» που;
Πόσο αντισυνταγματική είναι η επιβολή τους;
Να μην αναφερθούμε στις εξαιρέσεις του «πόρου»:
(α) χρήστες οι οποίοι, με την εφαρμογή κατάλληλων πρακτικών ορθής διαχείρισης, συμβάλλουν στη διατήρηση ή/και βελτίωση της καλής κατάστασης των υδάτων, συμπεριλαμβανομένης της επαναχρησιμοποίησης λυμάτων
και γ) λόγω γεωμορφολογικών ιδιομορφιών ή ακραίων κλιματικών συνθηκών.
Οποιαδήποτε δηλαδή βιομηχανική μονάδα με πολιτική ισχύ π.χ. λόγω των θέσεων εργασίας που παρέχει «παρουσιάζει ορθή διαχείριση» θα εξαιρείται των τελών;
Ή οποιοσδήποτε βουλευτής μπορέσει να χαρακτηρίσει τον δήμο εκλογής του ως «γεωμορφολογικά ιδιάζοντα» θα μπορεί να τον εξαιρεί από το τέλος;
Εξωφρενική είναι και η πρόβλεψη να πληρώνουν οι καταναλωτές για την ρύπανση των υδατικών συστημάτων, ακόμη κι αν δεν συνέβαλαν σε αυτή (αυτό ακριβώς προβλέπεται στην περίπτωση δ της 2ας παραγράφου του αρ. 5!!!) κι ακόμη κι αν αυτά ουδέποτε αποκαθίστανται.
Αλήθεια να γνωρίζουν άραγε στο υπουργείο πόσες και ποιες από τις διαπιστωμένες περιπτώσεις ρύπανσης υδάτων έχουν αποκατασταθεί και ποιοι τις πλήρωσαν;
Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι οι απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα αλλά κυρίως οι δράσεις που συνδέονται με αυτά θα ορίσουν ένα εξωφρενικό πεδίο άνισης επιβάρυνσης πολιτών;
Να δούμε όμως τώρα αυτό το περίφημο «κόστος πόρου» και πως αυτό ορίζεται. Το «κόστος πόρου» είναι η οικονομική αποτίμηση άλλων εναλλακτικών χρήσεων του ύδατος, οι οποίες είναι αναγκαίες σε περίπτωση που το Υδατικό Σύστημα (ΥΣ) χρησιμοποιείται πέραν του ρυθμού της φυσικής του αναπλήρωσης».
Mια μεγάλη βιομηχανική μονάδα εμφιαλώσεως για παράδειγμα, που χρησιμοποιεί νερό πέραν του ρυθμού της φυσικής του αναπλήρωσης θα πληρώνει το «κόστος πόρου» και θα κερδοφορεί, παρότι καταστρέφει το υδατικό απόθεμα;
Συνάδει αυτό με την υποτιθέμενη επιδιωκόμενη «ορθολογική χρήση» ή υλοποιεί σε απόλυτο βαθμό τον αφορισμό σε «τελειώνω και σε πληρώνω» (Να μην αναφέρω, πως λέγεται ο συγκεκριμένος αφορισμός στα καφενεία του Αγρινίου).
Τυχαίο είναι άραγε ότι από την «ανάκτηση κόστους» εξαιρούνται όλες οι υπηρεσίες ύδατος για ενεργειακή χρήση (αρ. 2 παρ.2.α του σχεδίου της ΥΑ)!!! Είναι αυτό που λένε: «τι δεν κατάλαβες»; Είναι προφανές το γιατί… Αν ρίξει κανείς μια ματιά στον τρόπο λειτουργίας του ενεργειακού κλάδου στην χώρα μας και σε όσους ιδιώτες συμμετέχουν σε αυτόν, θα τα δει όλα.
Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι το συγκεκριμένο σχέδιο δεν στοχεύει πουθενά αλλού. εκτός από το να φέρει στο διάλογο όλες εκείνες τις προσχηματικές δικαιολογίες, που θα επιτρέψουν στο κράτος να ιδιωτικοποιήσει το νερό και να το παραδώσει στην αχαλίνωτη κερδοφορία των επενδυτών, οι οποίοι μέσα από «ρυθμιζόμενες ή μη χρεώσεις» (όρα ΔΕΗ) θα αυξάνουν την τιμή του νερού στο διηνεκές.
Όσοι τέλος υποστηρίζουν (γιατί στον κόσμο που ζούμε υπάρχουν και οι τοιούτοι), ότι η αύξηση της τιμής του νερού θα οδηγήσει σύντομα και πιεστικά στην ορθολογική του χρήση, αρέσκονται, στην καλύτερη των περιπτώσεων, να εθελοτυφλούν, αφού εκείνος, που θα έχει «τα φράγκα» για να πληρώνει, θα πληρώνει και θα καταναλώνει χωρίς κανένα φραγμό και μέτρο, την ώρα που εξαθλιωμένος διπλανός του θα μετράει το νερό με το σταγονόμερο”.
Επειδή το ζήτημα που προκύπτει είναι εξόχως σημαντικό, θα υπάρξει συνέχεια της ενημέρωσης για τις όποιες εξελίξεις πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
