90 χρόνια από την 6η Ολομέλεια του ΚΚΕ και την κριτική της από τον Π. Πουλιόπουλο

Στην Ελλάδα, οι θεωρίες της εξάρτησης του ελληνικού καπιταλισμού ξεκίνησαν να υπάρχουν συστηματικά μετά την 6η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, το 1934.

Έκτο­τε, στα­δια­κά, έγι­ναν κυ­ρί­αρ­χες, ενώ πήραν την τε­λι­κή τους μορφή μετά την Με­τα­πο­λί­τευ­ση του 1974, κυ­ρί­ως από το νε­ο­σύ­στα­το ΠΑΣΟΚ και την προ­βο­λή των νε­ο­μαρ­ξι­στι­κών από­ψε­ων. Ωστό­σο, η αξία της συ­ζή­τη­σης για τον χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού είναι επει­δή έχει πο­λι­τι­κές αντα­να­κλά­σεις στα προ­γράμ­μα­τα των κομ­μά­των της Αρι­στε­ράς, στις πο­λι­τι­κές τους απο­φά­σεις και στη στρα­τη­γι­κή τους. Εδώ, δεν θα κά­νου­με πα­ρου­σί­α­ση των θε­ω­ριών της εξάρ­τη­σης και των κρι­τι­κών που έχουν δε­χτεί, επει­δή υπάρ­χει εκτε­τα­μέ­νη βι­βλιο­γρα­φία και για τις δύο από­ψεις, αλλά θα επι­κε­ντρω­θού­με σε αυτό που πα­ρα­πέ­μπει ο τί­τλος του άρ­θρου.

Δημήτρης Κατσορίδας

Η 6η Ολο­μέ­λεια, που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στον Ια­νουά­ριο του 1934, απο­τέ­λε­σε ση­μείο κα­μπής για τη στρα­τη­γι­κή του κόμ­μα­τος. Στη συ­νε­δρί­α­ση αυτή, το ΚΚΕ επα­να­προσ­διό­ρι­σε τόσο την ανά­λυ­σή του για τον ελ­λη­νι­κό κα­πι­τα­λι­σμό, τον οποίο μέχρι τότε εκτι­μού­σε ότι είχε ιμπε­ρια­λι­στι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, όσο και τον χα­ρα­κτή­ρα της επα­νά­στα­σης στην Ελ­λά­δα, υιο­θε­τώ­ντας τη θέση ότι η χώρα χρεια­ζό­ταν να πε­ρά­σει πρώτα μέσα από ένα άλλο στά­διο μιας αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κής επα­νά­στα­σης πριν από τη σο­σια­λι­στι­κή.

1. Οι απο­φά­σεις της 6ης Ολο­μέ­λειας

Σε γε­νι­κές γραμ­μές, οι απο­φά­σεις της 6ης Ολο­μέ­λειας, που άρ­χι­σε  συ­στη­μα­τι­κά να υπο­στη­ρί­ζει το ΚΚΕ, έλε­γαν το εξής: Η Ελ­λά­δα είναι χώρα αστι­κο­τσι­φλι­κά­δι­κη, με υπο­λείμ­μα­τα μι­σο­φε­ου­δαρ­χι­κών σχέ­σε­ων, με μέσο επί­πε­δο κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης, εξαρ­τη­μέ­νη από το ξένο ιμπε­ρια­λι­στι­κό κε­φά­λαιο (τότε ήταν το Αγ­γλι­κό και το Γαλ­λι­κό και αρ­γό­τε­ρα το Αμε­ρι­κά­νι­κο), με ασυ­μπλή­ρω­το τον αστι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό που χα­ρα­κτή­ρι­ζε άλλες χώρες (π.χ. αγρο­τι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση και δη­μιουρ­γία ισχυ­ρής εθνι­κής βιο­μη­χα­νί­ας), ικανό να ολο­κλη­ρω­θεί πρώτα από μια αστι­κή-δη­μο­κρα­τι­κή επα­νά­στα­ση και όχι σο­σια­λι­στι­κή. Αυτή η νέα στρα­τη­γι­κή, έβαζε ως κα­θή­κον της τη διά­λυ­ση των «μι­σο­φε­ου­δαρ­χι­κών» μορ­φών οι­κο­νο­μί­ας και την εθνι­κή ενό­τη­τα και ανε­ξαρ­τη­σία, προ­κει­μέ­νου να απο­τι­να­χθεί ο ξένος ιμπε­ρια­λι­στι­κός ζυγός (βλ. Επί­ση­μα Κεί­με­να ΚΚΕ, τόμος τέ­ταρ­τος, εκ­δό­σεις Σύγ­χρο­νη Εποχή, Αθήνα 1975).

Βέ­βαια, εν­δια­φέ­ρον έχει να πούμε ότι η πρω­θύ­στε­ρη (δηλ., η πριν την 6η Ολο­μέ­λεια 1934) θέση του ΚΚΕ, προ­σέ­δι­δε ιμπε­ρια­λι­στι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά στον ελ­λη­νι­κό κα­πι­τα­λι­σμό. Μά­λι­στα, η εν λόγω θέση δεν είχε με­τα­βλη­θεί ούτε μετά την πα­ρέμ­βα­ση της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς (Νο­έμ­βριος 1931), η οποία διό­ρι­σε στην ηγε­σία του κόμ­μα­τος τη νέα κα­θο­δή­γη­ση με επι­κε­φα­λής τον Ν. Ζα­χα­ριά­δη. Επί­σης, δεν είχε αλ­λά­ξει ούτε στην Από­φα­ση της 4ης Ολο­μέ­λειας της Κ.Ε. του ΚΚΕ, τον Δε­κέμ­βριο 1931, όπου λέει, με­τα­ξύ άλλων, τα εξής: «Η Ελ­λά­δα είνε κρά­τος ιμπε­ρια­λι­στι­κό, που κα­τέ­κτη­σε δια της βίας ολό­κλη­ρες πε­ρι­φέ­ρειες κα­τοι­κη­μέ­νες από άλλες εθνό­τη­τες (Μα­κε­δο­νία, Θράκη), που τις κα­τα­πιέ­ζει και τις υπο­βάλ­λει σε μια αποι­κια­κή εκ­με­τάλ­λευ­ση, που κα­τα­διώ­κει και εξο­ντώ­νει τις εθνι­κές μειο­νό­τη­τες (Εβραί­οι)» (βλ. Επί­ση­μα Κεί­με­να ΚΚΕ, τόμος τρί­τος, εκ­δό­σεις Σύγ­χρο­νη Εποχή, Αθήνα 1975, σελ. 326). Η εν λόγω Από­φα­ση, επει­δή θε­ω­ρεί ότι η τρο­τσκι­στι­κή θέση χα­ρα­κτη­ρί­ζει την Ελ­λά­δα αποι­κία, κάνει κρι­τι­κή ως προς αυτό, καθώς και σε όσους αρ­νού­νται τις ιμπε­ρια­λι­στι­κές τά­σεις του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού (σελ. 321, στο ίδιο). Βέ­βαια, σε αυτή την Από­φα­ση υπάρ­χει και η θε­ω­ρία του σο­σιαλ­φα­σι­σμού, από την οποία δια­πνέ­ε­ται όλο το κεί­με­νο.

Λίγο αρ­γό­τε­ρα (5-5-1932), στις «Θέ­σεις του Πο­λι­τι­κού Γρα­φεί­ου» σχε­τι­κά με την «πο­λε­μι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση του ελ­λη­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού…» στα ελ­λη­νι­κά σύ­νο­ρα, δίπλα στις πο­λε­μι­κές προ­πα­ρα­σκευ­ές των ιμπε­ρια­λι­στών στην Ευ­ρώ­πη, οι οποί­ες έχουν σκοπό τις συ­νε­χείς προ­κλή­σεις ενά­ντια στη Σο­βιε­τι­κή Ένωση, ανα­φέ­ρο­νται τα εξής: «…Αν σ’αυ­τά προ­σθέ­σου­με και το γε­γο­νός της ανα­διορ­γά­νω­σης των ελ­λη­νι­κών σι­δη­ρο­δρό­μων που έθεσε ως όρο η Κοι­νω­νία των Εθνών στον Βε­νι­ζέ­λο, τότε θα πρέ­πει να βγει το συ­μπέ­ρα­σμα πόσο άμε­σος είναι ο κίν­δυ­νος της αντι­σο­βιε­τι­κής επέμ­βα­σης, στην οποία θα συμ­με­τέ­χει ενερ­γά ο ελ­λη­νι­κός ιμπε­ρια­λι­σμός… Ο ελ­λη­νι­κός όπως και ο διε­θνής ιμπε­ρια­λι­σμός προ­σα­να­το­λί­ζε­ται σή­με­ρα προς τον πό­λε­μο…» (Επί­ση­μα Κεί­με­να ΚΚΕ, τόμος τρί­τος, εκ­δό­σεις Σύγ­χρο­νη Εποχή, Αθήνα 1975, σελ. 400-403).

Όμως, ακόμη και αμέ­σως μετά την 6η Ολο­μέ­λεια, εξα­κο­λου­θούν να υπάρ­χουν αντι­φά­σεις στις προ­σεγ­γί­σεις του ΚΚΕ, στις οποί­ες δια­πλέ­κο­νται οι και­νούρ­γιες ανα­λύ­σεις του περί «αστι­κο­τσι­φλι­κά­δι­κης» Ελ­λά­δας με τις προη­γού­με­νες, που τό­νι­ζαν τον ιμπε­ρια­λι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού. Λένε, με­τα­ξύ άλλων, οι Απο­φά­σεις του 5ου Συ­νε­δρί­ου του ΚΚΕ (Μάρ­της 1934): «Στο εξω­τε­ρι­κό έχου­με μια αύ­ξη­ση της επι­θε­τι­κό­τη­τας της αστι­κο­τσι­φλι­κά­δι­κης Ελ­λά­δας. Το ελ­λη­νο­τουρ­κι­κό σύμ­φω­νο, το τε­τρα­με­ρές βαλ­κα­νι­κό σύμ­φω­νο, εκ­φρά­ζο­ντας την ιμπε­ρια­λι­στι­κή δρα­στη­ριο­ποί­η­ση στα Βαλ­κά­νια και τον ανα­σχη­μα­τι­σμό των στρα­τιω­τι­κο­πο­λε­μι­κών δυ­νά­με­ων αυτού κάτω από την κα­θο­δή­γη­ση των δια­φό­ρων με­γα­λοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κών συ­να­σπι­σμών, από την ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά εκ­δη­λώ­νει τις προ­σπά­θειες των Ελ­λή­νων ιμπε­ρια­λι­στών να επι­διώ­ξουν δρα­στή­ρια την πραγ­μα­το­ποί­η­ση των κα­τα­χτη­τι­κών τους επι­διώ­ξε­ων […] Η διά­σπα­ση της ‘’ε­νό­τη­τα­ς’’ της εξω­τε­ρι­κής πο­λι­τι­κής του ελ­λη­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού, που γί­νε­ται πάνω στη βάση της σύ­γκρου­σης των γαλ­λοϊ­τα­λι­κών επιρ­ρο­ών μέσα στην Ελ­λά­δα, δεν αμ­βλύ­νει, μα δυ­να­μώ­νει τους πο­λε­μι­κούς κιν­δύ­νους και τους στρα­τιω­τι­κούς τυ­χο­διω­κτι­σμούς, γιατί δρα­στη­ριο­ποιεί τις αντί­πα­λες ομά­δες και τις κάνει να είνε πιο βια­στι­κές και τυ­χο­διω­χτι­κές» (βλ. Επί­ση­μα Κεί­με­να ΚΚΕ, τόμος τέ­ταρ­τος,  εκ­δό­σεις Σύγ­χρο­νη Εποχή, Αθήνα 1975, σελ. 44-45).

2. Η κρι­τι­κή από τον Π. Που­λιό­που­λο

Στις απο­φά­σεις της 6ης Ολο­μέ­λειας, του ΚΚΕ, έκανε κρι­τι­κή ο Π. Που­λιό­που­λος, με το βι­βλίο του, Δη­μο­κρα­τι­κή ή Σο­σια­λι­στι­κή Επα­νά­στα­ση στην Ελ­λά­δα;, το οποίο πρω­το­εκ­δό­θη­κε τον Μάρ­τιο του 1934, από τις εκ­δό­σεις Γκο­βό­στη, και από τότε έχει πολ­λές επα­νεκ­δό­σεις από διά­φο­ρους εκ­δο­τι­κούς οί­κους. Το εν λόγω βι­βλίο είναι από τις πιο ολο­κλη­ρω­μέ­νες ανα­λύ­σεις της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας και κοι­νω­νί­ας του Με­σο­πο­λέ­μου, το οποίο απα­ντά με­θο­δι­κά και τεκ­μη­ριω­μέ­να στην Από­φα­ση της 6ης Ολο­μέ­λειας για τον χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού, ενώ εξα­κο­λου­θεί να δια­τη­ρεί την επι­και­ρό­τη­τά του.

Σ’ αυτό το έργο ο Που­λιό­που­λος απορ­ρί­πτει τη θέση του ΚΚΕ, σύμ­φω­να με την οποία η Ελ­λά­δα ήταν μια υπα­νά­πτυ­κτη και εξαρ­τη­μέ­νη χώρα με «μι­σο­φε­ου­δαρ­χι­κά» χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά και ότι ως κρά­τος είναι «αστι­κο­τσι­φλι­κά­δι­κο». Αντί­θε­τα, απο­δει­κνύ­ει ότι οι κα­πι­τα­λι­στι­κές σχέ­σεις έχουν επι­κρα­τή­σει πλή­ρως, ο ελ­λη­νι­κός κοι­νω­νι­κός σχη­μα­τι­σμός είναι εν­σω­μα­τω­μέ­νος στο πλαί­σιο της ιμπε­ρια­λι­στι­κής ιε­ραρ­χί­ας, το ελ­λη­νι­κό κε­φά­λαιο δεν εξαρ­τά­ται αλλά συ­νερ­γά­ζε­ται στενά με το ξένο, πως το κρά­τος δεν ήταν «αστι­κο­τσι­φλι­κά­δι­κο» αλλά κα­πι­τα­λι­στι­κό, και γι’ αυτό το κα­θή­κον των κομ­μου­νι­στών, όταν πά­ρουν την εξου­σία στην Ελ­λά­δα, είναι η απαλ­λο­τρί­ω­ση και η ερ­γα­τι­κή δη­μο­κρα­τία και όχι η ολο­κλή­ρω­ση του αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού.

Σε ό,τι αφορά το πρό­βλη­μα της πάλης με το ξένο ιμπε­ρια­λι­στι­κό κε­φά­λαιο, ο Που­λιό­που­λος υπο­στή­ρι­ζε ότι τί­θε­ται «[…] όχι σαν πρό­βλη­μα κα­μιάς ιδιαί­τε­ρης αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κής επα­νά­στα­σης, μα αδιά­σπα­στα ενω­μέ­νο με το κα­θή­κον της προ­λε­τα­ρια­κής σο­σια­λι­στι­κής επα­νά­στα­σης. Το θέ­του­νε με τρόπο ανά­λο­γο όπως μπαί­νει σε μια σειρά πιο προ­χω­ρη­μέ­νες κα­πι­τα­λι­στι­κές χώρες της Ευ­ρώ­πης λ.χ., που, ‘‘ανε­ξάρ­τη­τε­ς’’ κρα­τι­κά, βρί­σκο­νται σε αντί­στοι­χη υπο­τέ­λεια από τον ξένο ιμπε­ρια­λι­σμό. Σε μια πολύ χει­ρό­τε­ρη τέ­τοιου εί­δους υπο­τέ­λεια βρί­σκε­ται σή­με­ρα με τη συν­θή­κη των Βερ­σα­λιών η Γερ­μα­νία. Μια ανά­λο­γη δη­μο­σιο­νο­μι­κή εξάρ­τη­ση έχου­με γε­νι­κό­τε­ρα όλης της Ευ­ρώ­πης, οφει­λέ­τριας στο με­γά­λο πό­λε­μο, από τις πι­στώ­τριες Ενω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες της Βό­ρειας Αμε­ρι­κής» (σελ. 83, στο ίδιο βι­βλίο). Υπό αυτή την έν­νοια μπο­ρού­με να ισχυ­ρι­στού­με ότι το εξω­τε­ρι­κό χρέος δεν απο­τε­λεί τον απαι­τού­με­νο δεί­κτη για να κρί­νου­με αν μια χώρα είναι εξαρ­τη­μέ­νη ή ανε­ξάρ­τη­τη.

Το ΚΚΕ έγινε δέ­σμιο της γραμ­μής της «αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κής επα­νά­στα­σης», της «θε­ω­ρί­ας των στα­δί­ων» και του «δη­μο­κρα­τι­κού αντι­φα­σι­σμού». Ο Που­λιό­που­λος κα­τη­γο­ρού­σε το ΚΚΕ ότι μέσω της στρα­τη­γι­κής των στα­δί­ων και του Λαϊ­κού Με­τώ­που, οδη­γεί­ται σε συμ­μα­χί­ες με τμή­μα­τα της αστι­κής τάξης. Δη­λα­δή, θε­ω­ρού­σε ότι το ΚΚΕ, μέσω αυτής της στρα­τη­γι­κής, εγκα­τέ­λει­πε την ανε­ξαρ­τη­σία της ερ­γα­τι­κής τάξης, υιο­θε­τώ­ντας μία τα­κτι­κή συμ­βι­βα­σμών που εξυ­πη­ρε­τού­σε τα συμ­φέ­ρο­ντα της αστι­κής τάξης και όχι την επα­να­στα­τι­κή προ­ο­πτι­κή. Αυτή η αντί­λη­ψη, είχε ως συ­νέ­πεια να δι­καιο­λο­γεί τη διαρ­κή συ­νερ­γα­σία των τά­ξε­ων και τη συμ­μα­χία με τα κόμ­μα­τα της «εθνι­κής αστι­κής τάξης», με το πρό­σχη­μα της ολο­κλή­ρω­σης του «αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού». Οι κα­τα­στρο­φι­κές συ­νέ­πειες αυτής της γραμ­μής θα φα­νούν, ακόμη κα­θα­ρό­τε­ρα, στην Κα­το­χή. Τη στιγ­μή που στο με­γα­λύ­τε­ρο τμήμα της Ελ­λά­δας είχε κυ­ριαρ­χή­σει η λαϊκή εξου­σία και λει­τουρ­γού­σαν θε­σμοί όπως η Λαϊκή Δι­καιο­σύ­νη, η Το­πι­κή Αυ­το­διοί­κη­ση και ο Λαϊ­κός Στρα­τός, το ΚΚΕ, δέ­σμιο της ολο­κλή­ρω­σης αυτού του κοι­νω­νι­κού στα­δί­ου που είχε εφεύ­ρει, θα επι­ζη­τή­σει τη συμ­μα­χία και στη συ­νέ­χεια θα πα­ρα­χω­ρή­σει την ηγε­σία στα αστι­κά κόμ­μα­τα.

Η ανά­λυ­ση του Που­λιό­που­λου σε συν­δυα­σμό με τις ανά­λο­γες προ­σεγ­γί­σεις του Σ. Μά­ξι­μου είναι από τις διαυ­γέ­στε­ρες ανα­λύ­σεις για τον χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού.

3. Οι πο­λι­τι­κές συ­νέ­πειες

Οι εξαρ­τη­σια­κές αντι­λή­ψεις έγι­ναν στα­δια­κά κυ­ρί­αρ­χες στο με­γα­λύ­τε­ρο τμήμα της ελ­λη­νι­κής Αρι­στε­ράς, ενώ όπως εί­πα­με πήραν την τε­λι­κή τους μορφή μετά την Με­τα­πο­λί­τευ­ση του 1974. Όμως, εδώ οφεί­λου­με να επι­ση­μά­νου­με ότι το ΚΚΕ, από το 17ο Συ­νέ­δριό του, το 2005, ανα­στο­χα­ζό­με­νο αυτή τη στρα­τη­γι­κή και ανα­θε­ω­ρώ­ντας τη Θε­ω­ρία των Στα­δί­ων, την οποία απέρ­ρι­ψε σε με­τέ­πει­τα ανα­λύ­σεις του, εκτι­μά ότι η από­φα­ση της 6ης Ολο­μέ­λειας «απο­τε­λού­σε μη­χα­νι­στι­κή με­τα­φο­ρά στην Ελ­λά­δα της στρα­τη­γι­κής που είχε ανα­λύ­σει το 1905-1907 ο Β.Ι. Λένιν, ανα­φε­ρό­με­νος στην τσα­ρι­κή Ρωσία, με το έργο του, Δυο τα­κτι­κές της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας στην αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κή επα­νά­στα­ση» (Βλ. Δο­κί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ 1918-1939, Α2 τόμος, εκ­δό­σεις Σύγ­χρο­νη Εποχή, Αθήνα 2018, σελ. 414-416).

Όπως, κρι­τι­κά, επι­ση­μαί­νει ο Μη­λιός, η θε­ω­ρία της εξάρ­τη­σης χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νταν από δύο στοι­χεία: αφε­νός από ένα επι­φα­νεια­κό ρι­ζο­σπα­στι­σμό, ο οποί­ος θε­ω­ρού­σε ότι όλα τα δεινά της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας και κοι­νω­νί­ας προ­ερ­χό­ντου­σαν από τις ανα­πτυγ­μέ­νες κα­πι­τα­λι­στι­κά χώρες, αφε­τέ­ρου είχε ένα απο­λο­γη­τι­κό πε­ριε­χό­με­νο, που με βάση αυτό επι­χει­ρού­σε να χα­ρά­ξει μια εναλ­λα­κτι­κή στρα­τη­γι­κή, η οποία θε­ω­ρού­σε ότι πρω­ταρ­χι­κό στοι­χείο είναι η «ανε­ξαρ­τη­σία» της χώρας (βλ. Γ. Μη­λιός, «Η υπα­νά­πτυ­ξη (της θε­ω­ρί­ας) ως Απο­λο­γη­τι­κή (Από­ψεις για την ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία, τον κοι­νο­βου­λευ­τι­σμό, την εκ­βιο­μη­χά­νι­ση)», στο Για μια κρι­τι­κή των κοι­νω­νι­κών επι­στη­μών, επι­μέ­λεια: Γ. Στα­μά­της, εκ­δό­σεις Κρι­τι­κή, Αθήνα 1996, σελ. 398-399). Έτσι, αντί να ανα­δει­κνύ­ο­νται οι τα­ξι­κές σχέ­σεις εξου­σί­ας και η κα­πι­τα­λι­στι­κή εκ­με­τάλ­λευ­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων, συ­σκο­τί­ζο­νταν σε μια δια­πά­λη γε­ω­γρα­φι­κού τύπου, όπως το σχήμα «κέ­ντρο-πε­ρι­φέ­ρεια», και αντί να απο­δει­κνύ­ουν τον κα­πι­τα­λι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νι­κού κρά­τους και άρα την ανα­τρο­πή αυτής της κυ­ριαρ­χί­ας, έδι­ναν «πι­στο­ποι­η­τι­κό απο­ρί­ας» σε αυτό, βά­ζο­ντας ένα εν­διά­με­σο στά­διο «αυ­το­δύ­να­μης οι­κο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης» του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού, ως μέσο για την πε­ρί­θαλ­ψή του.

Οι εν λόγω αντι­λή­ψεις είχαν ως συ­νέ­πεια να απο­κρύ­βουν την πλήρη κυ­ριαρ­χία των αστι­κών σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής στην ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία και κυ­ρί­ως τον ιμπε­ρια­λι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού. Το πο­λι­τι­κό απο­τέ­λε­σμα που πα­ρή­γα­γε αυτή η αντί­λη­ψη ήταν να περνά σε δεύ­τε­ρη μοίρα τόσο η πάλη ενά­ντια στην ελ­λη­νι­κή αστι­κή τάξη όσο και το αί­τη­μα του σο­σια­λι­στι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού της κοι­νω­νί­ας.

Με όλα αυτά δεν θέ­λου­με να υπο­τι­μή­σου­με τη θε­ω­ρία της εξάρ­τη­σης και τη συμ­βο­λή της στην κα­τα­νό­η­ση της ανά­πτυ­ξης της υπα­νά­πτυ­ξης και στα οφέλη που απο­κό­μι­σαν οι ιμπε­ρια­λι­στι­κές χώρες του κέ­ντρου από την εκ­με­τάλ­λευ­ση των χωρών της πε­ρι­φέ­ρειας. Όμως, όπως εί­χα­με την ευ­και­ρία να υπο­στη­ρί­ξου­με, σε άλλο ση­μεί­ω­μά μας, η Ελ­λά­δα δεν ανή­κει στις χώρες της πε­ρι­φέ­ρειας, αλλά απο­τε­λεί μέρος του ιμπε­ρια­λι­στι­κού Κέ­ντρου, απο­τε­λώ­ντας συ­νέ­ται­ρό του, έστω και μικρό, στην εκ­με­τάλ­λευ­ση τόσο του ελ­λη­νι­κού χώρου όσο και άλλων χωρών (για πε­ρισ­σό­τε­ρα δες Δ. Κα­τσο­ρί­δας, «Ο Ιμπε­ρια­λι­στι­κός χα­ρα­κτή­ρας του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού», Η Εφη­με­ρί­δα των Συ­ντα­κτών, 14-15 Δε­κεμ­βρί­ου 2024, στην αυ­το­τε­λή έκ­δο­ση-έν­θε­το, με τίτλο: «1974-2024. Οι με­τα­μορ­φώ­σεις του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού», Β΄ Μέρος, σελ. 40-46). Το δε ελ­λη­νι­κό κε­φά­λαιο συ­νερ­γά­στη­κε με το ξένο στη βάση των κοι­νών τους συμ­φε­ρό­ντων, και όπως έλεγε ο Που­λιό­που­λος, «δια­φο­ρε­τι­κά από τις αποι­κια­κές και μι­σο­α­ποι­κια­κές χώρες, η ντό­πια κα­πι­τα­λι­στι­κή μας τάξη, συ­νυ­φα­σμέ­νη εξαρ­χής με το ξένο κε­φά­λαιο και με τη βο­ή­θειά του, κρα­τά­ει σή­με­ρα στα χέρια της τους απο­φα­σι­στι­κούς το­μείς της οι­κο­νο­μι­κής ζωής και την πο­λι­τι­κή του τόπου και τους έχει δώσει την δική της τα­ξι­κή σφρα­γί­δα».

https://rproject.gr/article/90-hronia-apo-tin-6i-olomeleia-toy-kke-kai-tin-kritiki-tis-apo-ton-p-poyliopoylo