Αρχές Οκτωβρίου δόθηκαν στη δημοσιότητα οι θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για το 22ο Συνέδριο του κόμματος που θα διεξαχθεί μεταξύ 29-31 Ιανουαρίου του 2026 με σύνθημα «ΚΚΕ δυνατό, σταθερό σε κάθε δοκιμασία, έτοιμο στο κάλεσμα της Ιστορίας για τον Σοσιαλισμό!». Για το ΚΚΕ, όπως και για τα περισσότερα κομμουνιστικά κόμματα, το συνέδριο αποτελεί το ανώτατο καθοδηγητικό όργανο και συγκαλείται κάθε 4 χρόνια, στην απόληξη του εκλέγεται η Κεντρική Επιτροπή και η Κεντρική Επιτροπή Οικονομικού ελέγχου ενώ οι αποφάσεις του συνεδρίου εφαρμόζονται υποχρεωτικά, βάσει καταστατικού, από όλο το κομματικό δυναμικό.
Της Αιμιλίας Βήλου*
Οι θέσεις διαμορφώνονται από την ΚΕ και υποβάλλονται σε εσωκομματική διαβούλευση, η οποία διενεργείται σε όλα τα σώματα του κόμματος όπου εμπλουτίζονται, εξειδικεύονται, συνδιαμορφώνονται και εν τέλει, τίθενται σε ψηφοφορία. Παράλληλα διενεργείται και δημόσιος διάλογος μέσω του Ριζοσπάστη και της Κομμουνιστικής Επιθεώρησης, όπου οποιοσδήποτε/οποιαδήποτε μπορεί να τοποθετηθεί επί των θέσεων και να απευθυνθεί οριζόντια σε όλο το κόμμα.
Κεντρικός άξονας πραγμάτευσης του 22ου συνεδρίου είναι η επιδίωξη της μετάβασης του ΚΚΕ σε ένα «κόμμα έτοιμο για όλα», μάλλον ως γενίκευση του «κόμμα(τος) παντός καιρού» και η ευκταία κομματική λειτουργία ώστε να επιτευχθεί το παραπάνω (σελ. 5). Συνεπώς ο φακός μέσω του οποίου χρειάζεται να μελετηθεί το ογκώδες κείμενο των 131 σελίδων είναι το κόμμα και μάλιστα σε διττή μορφή · το κόμμα ως συλλογικό πολιτικό υποκείμενο και ως τρόπος λειτουργίας και οργάνωσης.
Πλαισίωση – Στόχος – Μέθοδος – Σχεδιασμός
Το κείμενο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: στο πρώτο μέρος γίνεται μια αποτίμηση του διεθνούς και εγχώριου οικονομικο-κοινωνικο-πολιτικού περιβάλλοντος, μέσα από το πρίσμα θέασης του ΚΚΕ, δηλαδή τη αντίθεση κεφαλαίου – εργασίας, με γνώμονα ένα αντικαπιταλιστικό πρόταγμα και αποτελεί την πλαισίωση του κειμένου (σελ. 5-36). Το δεύτερο μέρος, το οποίο αποτελεί τον πυρήνα των θέσεων, αναφέρεται στη λειτουργία του κόμματος, με έμφαση στο πρώτο επίπεδο οργάνωσης του ΚΚΕ, τις Κομματικές Οργανώσεις Βάσης (ΚΟΒ), με εξαντλητικές και λεπτομερειακές αναφορές και αποτελεί το «επίδικο» του συνεδρίου (σελ. 37-77). Στο τρίτο μέρος διερευνάται η διείσδυση του κόμματος στο κίνημα, με αιχμή, αναμενόμενα, τον εργατικό-συνδικαλιστικό χώρο, άρα αποτελεί τη μέθοδο εκδίπλωσης των εσωκομματικών βελτιώσεων στο κοινωνικό πεδίο (σελ. 78-121). Και στο τέταρτο και σαφώς πιο σύντομο μέρος, γίνεται ένας σύντομος απολογισμός της ΚΕ και προτείνεται ένας σχεδιασμός για την επόμενη τετραετία (σελ. 122-131).
Πλαισίωση
Θα αδικούσαμε το πρώτο μέρος, την πλαισίωση, αν προσπαθούσαμε να την περιγράψουμε με μερικές δεκάδες λέξεις, ωστόσο επιγραμματικά κάποια βασικά στοιχεία. Το ΚΚΕ εντοπίζει μια αυξανόμενη ένταση μεταξύ δυτικότροπων κρατών και BRICS η οποία σε συνδυασμό με την οικονομικοπολιτική κρίση που επίκειται στρέφει τις ευρωπαϊκές χώρες στην ανάπτυξη «πολεμικής οικονομίας», η οποία μάλλον προοιωνίζει μια γενίκευση των πολεμικών συρράξεων. Σε αυτό το συγκείμενο η Ελλάδα εναρμονίζεται και αναπτύσσεται προς αυτό τον οικονομικό κλάδο. Συγκεκριμένα για τη χώρα τονίζεται η αναιμική αύξηση της οικονομίας, η οποία, όμως, δε συνοδεύεται από βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, αντιθέτως ο βίος για όλους και για όλες βαίνει έτι περεταίρω δυσχερής. Με λίγα λόγια διαπιστώνεται οικονομική, πολιτική, κοινωνική και θεσμική κρίση (σελ. 5-36) η οποία βαθαίνει και είναι πιθανό να οδηγήσει σε επαναστατική κατάσταση , αλλά είναι εξίσου πιθανό να οδηγήσει σε υποχώρηση της ταξικής πάλης (σελ. 38-39).
Το κόμμα ως εργαλείο της αριστεράς
Σύμφωνα με τις θέσεις του 22ου συνεδρίου του ΚΚΕ η αντιμετώπιση αφενός της πολύπλευρης κρίσης αφετέρου και αφετέρου του ίδιου του καπιταλισμού, που αποτελεί μήτρα των κρίσεων, είναι η ισχυροποίηση του κόμματος (σελ. 40-41), ώστε να προετοιμαστεί για να μπορέσει να λειτουργήσει ως καθοδηγητής της εργατικής τάξης στην όξυνση ή/και στην οπισθοχώρηση της ταξικής πάλης (σελ. 39). Οι θέσεις επαναλαμβάνουν τις διαπιστώσεις των προηγούμενων συνεδρίων (20ο συνέδριο, 2017 και 21ο συνέδριο, 2021) σε ότι αφορά τη λειτουργία των οργανώσεων, την ατελή αφομοίωση του προγράμματος (19ο συνέδριο, 2013), την αποσπασματική μελέτη των κειμένων και την σποραδική εκδίπλωση του προγράμματος του ΚΚΕ σε όλες τις εκφάνσεις της κομματικής παρέμβασης (σελ.44). Είναι κατανοητό ότι αυτά είναι προβλήματα που αντιμετωπίζουν λιγότερο ή περισσότερο όλες οι οργανώσεις του αριστερού ημισφαιρίου. Το συγκεκριμένο κείμενο πολύ γενναία προβληματοποιεί προσκόμματα που εντείνουν τις δυσκολίες σήμερα σε σχέση με το κοντινό παρελθόν, οι οποίες αθροίζονται στο εξαιρετικά δυσχερές κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο και στην εν γένει συντηρητικοποίηση. Δυσκολίες όπως τον περιορισμένο ελεύθερο χρόνο των ανθρώπων -εξαιρετικά επίκαιρο αν σκεφτούμε την ψήφιση του 13ωρου-, την προσθήκη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους ιδεολογικούς μηχανισμούς παρέμβασης, την προβολή νέων καταναλωτικών προτύπων (σελ.47) και την τεχνητή νοημοσύνη που αλλάζει τους όρους εργασίας, άρα και τους όρους της ζωής.
Για να αντιμετωπιστούν οι αντικειμενικές δυσκολίες το ΚΚΕ στρέφεται στην βελτίωση της κομματικής λειτουργίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι προτεραιοποιούνται οι παρεμβάσεις στις ΚΟΒ, δηλαδή στη δομική μονάδα λειτουργίας του κόμματος, σαν να χτίζεται το κόμμα, ή να ανακαινίζεται, από τα θεμέλια. Είναι ενδιαφέρουσα η προτροπή προς τις ΚΟΒ να «χειραφετηθούν», κυρίως μέσω της χάραξης σχεδιασμού στο χώρο ευθύνης τους, πάντα σύμφωνα στο πλαίσιο των συνεδριακών αποφάσεων και του προγράμματος του κόμματος. Ίσως και για αυτό το λόγο το δεύτερο μέρος του κειμένου έχει ευθείες αναφορές στη λενινιστική γραμματεία για τη ανταπόκριση του ΚΚΕ «στον καθοδηγητικό του ρόλο» (σελ. 40) αλλά και για τον ανθρωπότυπου του κομμουνιστή και της κομμουνίστριας για τη συγκρότηση ενός κόμματος «συνειδητών επαναστατών» (σελ. 50). Αν και το κείμενο παρουσιάζει έναν κανονιστικό ιδεότυπο του μέλους του κόμματος (σελ. 47-49), ενός «πρωτοπόρου» εργάτη (σελ. 59), είναι σίγουρα απαραίτητο για να λειτουργήσει ένα λενινιστικό κόμμα, ειδικά με την προοπτική της διαμόρφωσης επαναστατικής κατάστασης. Επίσης βρίσκουμε αρκετές διάσπαρτες αναφορές στην καθημερινή πρακτική, που αντανακλά την τακτική και τη στρατηγική του ΚΚΕ. Το πρακτικό κομμάτι, της προετοιμασίας των συνεδριάσεων, της οργάνωση της δράσης των ΚΟΒ και της διαβούλευσης αποτελεί ένα εγχειρίδιο ορθής λειτουργίας ενός επαναστατικού κόμματος, ενός αριστερού κόμματος, ενός κόμματος που απαιτεί να ενεργοποιείται το σύνολο του δυναμικού του. Υπ’ αυτή την έννοια το δεύτερο μέρος έχει αυταξία για την αριστερά, ακόμη και χωρίς τη σύνδεση με την πολιτική του ΚΚΕ.
Το κόμμα και το κίνημα
Το τρίτο μέρος είναι αφιερωμένο στην παρέμβαση του κόμματος στο πεδίο των κινημάτων. Δυσανάλογα μεγαλύτερος χώρος αφιερώνεται στο συνδικαλιστικό εργατικό κίνημα και με αυτό θα ασχοληθούμε, μιας και για τους λοιπούς κινηματικούς χώρους θα μπορούσε να είχε γίνει μια βαθύτερη ανάλυση. Οπότε, σχετικά με την παρέμβαση στο συνδικαλιστικό εργατικό κίνημα το ΚΚΕ πιάνει το νήμα εκεί που το είχε αφήσει στο προηγούμενο συνέδριο (2021) και πλέον τονίζεται η αναγκαιότητα της αυτοτελούς κομματικής παρέμβασης στο κίνημα, παράλληλα με τη συνδικαλιστική δράση των παρατάξεων. Δηλαδή, οι παρατάξεις που πρόσκεινται στο ΚΚΕ να αναπτύσσουν συνδικαλιστική δράση, μεταφέροντας τα αιτήματα της κοινωνίας στο κόμμα και παράλληλα να συγκεκριμενοποιούν τις πολιτικές θέσεις στο κοινωνικό πεδίο, ενώ οι κομματικές οργανώσεις να εκδιπλώνουν το πολιτικό πρόγραμμα του κόμματος. Ενδέχεται η διακριτή παρουσία του ΚΚΕ να έχει διπλά οφέλη μιας και το κόμμα θα μπορεί να αρθρώνει ακόμη πιο ξεκάθαρο πολιτικό λόγο εντός του κοινωνικού πεδίο, ενώ θα διευκολυνθεί η συμπόρευση άλλων συνδικαλιστών/συνδικαλιστριών με τις παρατάξεις που στηρίζονται από το κόμμα μιας και η συμφωνία θα ακουμπάει σε επιμέρους θέσεις.
Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος κωδικοποιούνται οι στόχοι για το επόμενο διάστημα, με επίκεντρο την ολοκλήρωση ερευνητικών προγραμμάτων του ΚΚΕ κυρίως στο χώρο της νεολαίας, της οικονομίας και της ιστορίας (σελ. 129-131). Άλλωστε το πεδίο της ιστορίας, ειδικά μετά τις ανατροπές, αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία νομιμοποίησης του ΚΚΕ στην ελληνική πολιτική σκηνή. Αντιστοίχως ο χώρος της νεολαίας, γενικά για την αριστερά και ειδικότερα για το ΚΚΕ πάντοτε αποτελούσε δεξαμενή άντλησης μελών και στελεχών.
Η ισχυροποίηση του κόμματος
Το ΚΚΕ καλείται να απαντήσει στο ίδιο ερώτημα που απασχολεί το αριστερό ημισφαίριο παγκόσμια: τι κάνουμε με την υποχώρηση της αποδοχής των κομμάτων από την κοινωνία; Ακόμη και για ένα κόμμα με παραδοσιακά ισχυρή συσπείρωση βλέπουμε στις έρευνες κοινής γνώμης ότι η κομματική ταύτιση σε σχέση με την προηγούμενη ψήφο βαίνει μειούμενη. Η αποδοχή των σωματείων και των συνδικάτων είναι πολύ χαμηλά και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς ακόμη χαμηλότερα. Όμως στις ίδιες έρευνες παρατηρούμε ότι οι ιδέες της αριστεράς, από τις οποίες εμφορείται και το ΚΚΕ, δείχνουν να έχουν ακόμη απήχηση στην κοινωνία, οπότε «είμαστε ακόμη ζωντανοί».
Ουσιαστικά η ισχυροποίηση του ΚΚΕ θα στηριχθεί σε δύο πυλώνες: στην (ανα)διάταξη των κομματικών δυνάμεων και στην βελτιστοποίηση της διείσδυσης στο κινηματικό πεδίο μέσω της συμπόρευσης με ευρύτερους, σε σχέση με το παρελθόν, χώρους. Διαβάζοντας κάπως διασταλτικά τις θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 22ο Συνέδριο θα λέγαμε ότι το ΚΚΕ συγκροτείται εκ νέου και ευθυγραμμίζεται με την κίνηση της κοινωνίας, ή έστω κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Προτεραιοποιεί τις ΚΟΒ προτρέποντας την περεταίρω χειραφέτηση τους και το σχεδιασμό στο χώρο ευθύνης τους. Συνδέει τις εδαφικές οργανώσεις -οι οποίες οργανώνονται βάσει του τόπου κατοικίας των μελών- με τις οργανώσεις σε χώρους εργασίας δημιουργώντας οριζόντιους διαύλους επικοινωνίας. Προκρίνει τη «δουλειά από τα κάτω» με τη συμπόρευση κύρια πρωτοβάθμιων σωματείων (σελ. 83), η οποία διαφέρει σημαντικά από τη συσπείρωση γύρω από το ΠΑΜΕ του οποίου η ίδρυση το 1999 είναι μια πολιτική πρωτοβουλία κορυφής -στο αρχικό στάδιο με μετωπική ευρύτητα- που απηχούσε τις αποφάσεις του 15ου Συνεδρίου του ΚΚΕ (1996). Με λίγα λόγια φαίνεται ότι σε αυτό το κείμενο για το ΚΚΕ η «εκτίμηση των διαθέσεων των μαζών» (σελ. 87) είναι σημαντικός παράγοντας ο οποίος λαμβάνεται υπόψη για τη χάραξη τακτικής στο κίνημα. Με ακόμη πιο απλά λόγια προβάλει ένα δειλό άνοιγμα σε κινήσεις από τα κάτω, οι οποίες θα εναρμονίζονται με το στρατηγικό στόχο του ΚΚΕ. Μετά τη «συγκεκριμενοποίηση», ή θα λέγαμε το στένεμα, της μετωπικής απεύθυνσης, της επιλογής συμμάχων (19ο Συνέδριο 2013) φαίνεται να γίνεται ένα άνοιγμα που είχαμε να το δούμε από τις αποφάσεις του 15ου συνεδρίου (1996), ίσως δούμε έναν αναπροσδιορισμό του προγράμματος στο επόμενο συνέδριο;
Μάλλον η μέθοδος της «οργανωμένης απειθαρχίας» (σελ. 89), που πρότεινε η προηγούμενη ΓΓ Α.Παπαρήγα το 2012, που μπήκε σε εφαρμογή στις διαδηλώσεις εν μέσω απαγορεύσεων covid το 2020 και είδαμε ότι υλοποιήθηκε πλατιά σε όλο το κίνημα με αφορμή τα Τέμπη το 2025, απηχεί τις διαθέσεις των λαϊκών μαζών και ίσως να είναι η πρακτική του ΚΚΕ το επόμενο διάστημα.
*Υποψήφια Διδακτόρισσα Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Επιστημονική Συνεργάτιδα του ΕΝΑ Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών
https://thepressproject.gr/komma-etoimo-gia-ola-oi-theseis-tis-ke-tou-kke-gia-to-22o-synedrio/
Σχόλια (0)