Θυμίζω κάποια βασικά γεγονότα. Η Νέα Αριστερά αρχικά προέκυψε ως το σχήμα που δημιουργήθηκε από όσους/ες αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ το φθινόπωρο του 2023. Η αποχώρηση συνέβη μετά την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη στην προεδρία του κόμματος. Και ιδίως μετά τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής στις 11 και 12 Νοεμβρίου, κατά την οποία φανέρωσε μεταξύ άλλων και την κραυγαλέα ανυπαρξία στοιχειωδών ηγετικών ικανοτήτων, που σπασμωδικά προσπάθησε να κρύψει πίσω από έναν πομπώδη αυταρχισμό.
Κύρκος Δοξιάδης
Δεν είμαι βέβαια σε θέση να γνωρίζω τα βαθύτερα κίνητρα όσων –ατόμων ή ομάδων– συμμετείχαν στην αποχώρηση και στη δημιουργία της Νέας Αριστεράς. Νομίζω όμως πως μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε ότι αν ο/η πρόεδρος είχε εκλεγεί από το συνέδριο –όπως ίσχυε μέχρι το 2022– και όχι με τη διαδικασία του δίευρου, περίπτωση Κασσελάκη αποκλείεται να είχε προκύψει. Πράγμα άλλωστε που έμπρακτα αναγνωρίστηκε στο ιδρυτικό συνέδριο της Νέας Αριστεράς μετά από έναν χρόνο, με την επαναφορά της εκλογής προέδρου στο συνέδριο. Πέρα λοιπόν από συγκεκριμένες τοποθετήσεις και επιμέρους κίνητρα, μπορούμε να δεχτούμε ότι το «ιδρυτικό στίγμα» της Νέας Αριστεράς είναι η έμπρακτη επιστροφή στις στοιχειώδεις αρχές δημοκρατικής οργάνωσης και λειτουργίας ενός κόμματος της Αριστεράς. Επειδή όμως μάλλον δεν είναι σαφές σε τι ακριβώς συνίστανται τούτες οι αρχές, θα εξηγήσω την άποψή μου επ’ αυτού.
Οι δημοκρατικές αρχές λειτουργίας ενός αριστερού κόμματος προφανώς δεν είναι άσχετες με το τι ισχύει για τη δημοκρατία γενικότερα. Σχηματοποιώντας, θα λέγαμε πως όπως ο λαός αποφασίζει κάθε τέσσερα (ας πούμε) χρόνια ποιοι/ες θα τον εκπροσωπήσουν στη θέσπιση τον νόμων και στη διακυβέρνηση της χώρας εκλέγοντας βουλευτές και κυβέρνηση, έτσι και τα μέλη του κόμματος, κατά ανάλογα χρονικά διαστήματα, εκλέγουν τους εκπροσώπους τους στο τακτικό συνέδριο. Στις κοινοβουλευτικές εκλογές, η διαδικασία δεν είναι μία σκέτη ψήφος, προηγείται η προεκλογική περίοδος κατά την οποία τα κόμματα εκθέτουν το πρόγραμμά τους και οι υποψήφιοί βουλευτές έρχονται σε επαφή με το εκλογικό σώμα της περιφέρειάς τους. Αντίστοιχα, στο κόμμα της Αριστεράς προηγείται ο προσυνεδριακός διάλογος στις οργανώσεις βάσης, επί τη βάσει του οποίου εκλέγονται και οι σύνεδροι.
Το ότι η διαδικασία για το τακτικό συνέδριο είναι όντως το αντίστοιχο των κοινοβουλευτικών εκλογών φανερώνεται από το γεγονός ότι υπάρχει ο θεσμός του διαρκούς συνεδρίου, που σημαίνει ότι το συνέδριο –αρχικά τακτικό και κατόπιν διαρκές– είναι το κομματικό αντίστοιχο του Κοινοβουλίου. Απλώς, δεδομένου ότι στο κόμμα της Αριστεράς υπάρχουν εξ ορισμού και εκ των πραγμάτων βασικές πολιτικο-ιδεολογικές συγκλίσεις που επ’ ουδενί υφίστανται στο εθνικό Κοινοβούλιο, υπάρχει και ο πιο ευέλικτος αντιπροσωπευτικός θεσμός της Κεντρικής Επιτροπής, που εκλέγεται από το συνέδριο και λογοδοτεί σε αυτό.
Στο επίπεδο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, δημοψηφίσματα στη μεταδικτατορική Ελλάδα έχουν γίνει δύο όλα κι όλα: το 1974 για τον θεσμό της βασιλείας και το 2015 για το Μνημόνιο. Το πρώτο αφορούσε τη βασική μορφή του πολιτεύματος της χώρας. Το δεύτερο ήταν μια –αποτυχημένη τελικά– απόπειρα να αντισταθεί η χώρα στην ασφυκτική πολιτική λιτότητας που επέβαλλαν οι διεθνείς «θεσμοί» – υπό μία έννοια, ήταν μια δραματική προσπάθεια να διαφυλαχθεί η ταυτότητα της Ελλάδας ως εθνικά κυρίαρχης χώρας.
Το δημοψήφισμα στη δημοκρατία είναι μια θεμελιωδώς έκτακτη διαδικασία, που είναι απαραίτητη αλλά και επιτρεπτή μόνο σε αληθινά έκτακτες περιστάσεις. Γιατί; Διότι το δημοψήφισμα παρακάμπτει την ίδια τη ραχοκοκαλιά της δημοκρατίας, που είναι οι αντιπροσωπευτικοί θεσμοί και τα εκλεγμένα όργανα. Σε περιπτώσεις όπου δεν είναι αληθινά απαραίτητο, το δημοψήφισμα, παρακάμπτοντας τους θεσμούς και τα όργανα, συμβάλλει καθοριστικά στην υποβάθμιση και δυνάμει στην ουσιαστική κατάργησή τους. Ενώ εκ πρώτης όψεως το δημοψήφισμα φαίνεται δημοκρατικό, η προσφυγή σε αυτό όταν δεν συντρέχει αληθινά σοβαρός έκτακτος λόγος είναι ό,τι πιο βαθιά και επικίνδυνα αντιδημοκρατικό θα μπορούσε η δημοκρατία να διαπράξει εναντίον του εαυτού της.
Η πλειοψηφία της Κεντρικής Επιτροπής της Νέας Αριστεράς αποφάσισε –ορθότατα και αυτονόητα κατά τη γνώμη μου– ότι το ζήτημα των συμμαχιών, μαζί με την ευρύτερη στρατηγική του κόμματος, θα συζητηθεί και θα αποφασιστεί στο διαρκές συνέδριο που θα είναι και το προγραμματικό συνέδριο του κόμματος και που έχει προγραμματιστεί να λάβει χώρα σε δύο μήνες. Ενα τόσο κρίσιμο αλλά ταυτόχρονα σύνθετο ζήτημα, που μόνο κατόπιν διαλόγου και ανταλλαγής επιχειρημάτων μπορεί να αποφασιστεί, άρα μέσα στους θεσμούς που υπάρχουν για αυτήν ακριβώς τη διαδικασία, είναι δυνατόν κάποιοι να πιστεύουν ότι μπορεί να λυθεί με δημοψήφισμα;
Ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/490811_dimopsifismata-dimokratia-aristera
Σχόλια (0)