Η Κύπρος στη νέα συγκυρία: Ρήγμα στην αδιαλλαξία ή άλλη μια «χαμένη ευκαιρία»;

Οι εξελίξεις του τελευταίου μήνα στο Κυπριακό, με αποκορύφωμα την πρώτη συνάντηση του Χριστοδουλίδη με τον νέο ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, Τουφάν Ερχιουμάν, στις 20 Νοεμβρίου, διαμορφώνουν ένα σκηνικό που η Αριστερά και το κίνημα επανένωσης οφείλουν να δουν χωρίς ψευδαισθήσεις, αλλά και χωρίς τον κυνισμό της αδράνειας.

Η ανά­δει­ξη του Του­φάν Ερ­χιου­μάν στην ηγε­σία της τ/κ κοι­νό­τη­τας (μετά τις πρό­σφα­τες εκλο­γές) ήταν η απά­ντη­ση των τουρ­κο­κύ­πριων ερ­γα­ζο­μέ­νων και της προ­ο­δευ­τι­κής με­ρί­δας της κοι­νό­τη­τας απέ­να­ντι στην πο­λι­τι­κή της δι­χο­τό­μη­σης και της πλή­ρους υπο­τα­γής στην Άγκυ­ρα που εξέ­φρα­ζε ο Ερσίν Τατάρ. Η εμ­μο­νή στα «δύο κράτη» ητ­τή­θη­κε κοι­νω­νι­κά, πριν ητ­τη­θεί πο­λι­τι­κά. Οι Τουρ­κο­κύ­πριοι, βιώ­νο­ντας τη φτω­χο­ποί­η­ση, έστει­λαν μή­νυ­μα βού­λη­σης για λύση Ομο­σπον­δί­ας, σπά­ζο­ντας τον πάγο που είχε επι­βά­λει το εθνι­κι­στι­κό κομ­μά­τι. 

Σπύρος Αντωνίου

Αμη­χα­νία

Από την άλλη πλευ­ρά, η κυ­βέρ­νη­ση Χρι­στο­δου­λί­δη βρί­σκε­ται πλέον αντι­μέ­τω­πη με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Η αφή­γη­ση περί «αδιάλ­λα­κτης τουρ­κι­κής πλευ­ράς» που πρό­σφε­ρε άλ­λο­θι για την στα­σι­μό­τη­τα (και την έμ­με­ση κα­νο­νι­κο­ποί­η­ση του status quo), κα­ταρ­ρέ­ει. Με έναν συ­νο­μι­λη­τή που μιλά τη γλώσ­σα της Δι­ζω­νι­κής Δι­κοι­νο­τι­κής Ομο­σπον­δί­ας (έστω και με τις δικές του «κόκ­κι­νες γραμ­μές» και αντι­φά­σεις), η ε/κ ηγε­σία κα­λεί­ται να απο­δεί­ξει αν η «ετοι­μό­τη­τά» της είναι ου­σια­στι­κή ή απλώς επι­κοι­νω­νια­κό πυ­ρο­τέ­χνη­μα.

Όπως ση­μειώ­νει ο Κ. Πιε­ρί­δης  στην εφη­με­ρί­δα «Πο­λί­της», σχο­λιά­ζο­ντας την πρό­σφα­τη συ­νά­ντη­ση των δύο ηγε­σιών, δίπλα στο πα­ρα­τη­μέ­νο στον χρόνο αε­ρο­δρό­μιο Λευ­κω­σί­ας, «ο Ερ­χιουρ­μάν ει­ση­γεί­ται ρητώς ενώ­πιον του ΟΗΕ απο­δο­χή συ­γκλί­σε­ων – μη άνοιγ­μα κε­φα­λαί­ων ή θε­μά­των που έχουν συμ­φω­νη­θεί και συ­νο­δεύ­ο­νται από λε­πτο­με­ρείς συ­γκλί­σεις. Επι­πρό­σθε­τα, συν­δέ­ει το ζή­τη­μα αυτό με τη ρητή απο­δο­χή από μέ­ρους του Χρι­στο­δου­λί­δη της πο­λι­τι­κής ισό­τη­τας. Ανα­πό­φευ­κτα, αυτά θα προ­κα­λέ­σουν εντα­τι­κές πα­ρα­σκη­νια­κές δια­βου­λεύ­σεις, προ­τού αχθούν σε επί­πε­δο άτυ­πης πε­ντα­με­ρούς. Δεν θα προ­σκρού­ουν, όμως, σε άτεγ­κτες θέ­σεις που είχε προη­γου­μέ­νως ο Τατάρ και έβγα­ζαν τον Χρι­στο­δου­λί­δη από τη δύ­σκο­λη θέση».

Μετά από το αδιέ­ξο­δο 8 ετών, το Κυ­πρια­κό μπήκε σε φάση δι­πλω­μα­τι­κής κι­νη­τι­κό­τη­τας. Η συ­νά­ντη­ση στη Νεκρή Ζώνη και η συμ­φω­νία για κοινή συ­νά­ντη­ση με την Ολ­γκίν (απε­σταλ­μέ­νη του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυ­πρια­κό) τον Δε­κέμ­βριο, είναι θε­τι­κά βή­μα­τα. Ωστό­σο, όπως έχει απο­δεί­ξει η τα­ρα­χώ­δης ιστο­ρία του νη­σιού, η λύση δεν θα έρθει από τα πα­ζά­ρια των «από πάνω» πίσω από κλει­στές πόρ­τες, ούτε ως «δώρο» των ιμπε­ρια­λι­στι­κών κέ­ντρων (ΝΑΤΟ, ΕΕ) που κα­ρα­δο­κούν να εξυ­πη­ρε­τή­σουν τα δικά τους γε­ω­πο­λι­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο. Ει­δι­κά στο ση­με­ρι­νό κου­βά­ρι αντα­γω­νι­σμών, ενερ­γεια­κών παι­χνι­διών και απει­λών πο­λέ­μου, που δί­νουν τον τόνο στην πε­ριο­χή.

Για αυτό και δεν πρέ­πει να τρέ­φου­με αυ­τα­πά­τες. Η Άγκυ­ρα πα­ρα­μέ­νει κα­θο­ρι­στι­κός πα­ρά­γο­ντας. Πα­ρό­τι υπάρ­χει πε­ρι­θώ­ριο ελιγ­μών, οι στρα­τη­γι­κοί στό­χοι του κα­θε­στώ­τος Ερ­ντο­γάν δεν αλ­λά­ζουν εύ­κο­λα. Ταυ­τό­χρο­να, το ακρο­δε­ξιό μπλοκ στην Κύπρο (ΕΛΑΜ, Εκ­κλη­σία και εθνι­κι­στι­κές κο­ρώ­νες από το σύ­νο­λο σχε­δόν του πο­λι­τι­κού κό­σμου) ήδη τρο­χί­ζει τα μα­χαί­ρια του, έτοι­μο να δη­λη­τη­ριά­σει ξανά την κοινή γνώμη με φο­βι­κά σύν­δρο­μα.

«3+1»

Η κα­τά­στα­ση γί­νε­ται ακόμα πιο πε­ρί­πλο­κη λόγω και της στρα­τη­γι­κής συμ­μα­χί­ας Ελ­λά­δας-Κύ­πρου-Ισ­ρα­ήλ (και τη στή­ρι­ξη των ΗΠΑ), που με κέ­ντρο τα ενερ­γεια­κά ζη­τή­μα­τα, επι­διώ­κουν να απο­κλεί­σουν την Τουρ­κία από την όποια «μοι­ρα­σιά». Σε αυτό το πλαί­σιο οι Μη­τσο­τά­κης-Χρι­στο­δου­λί­δης απο­φά­σι­σαν την επι­και­ρο­ποί­η­ση των οι­κο­νο­μι­κο­τε­χνι­κών πα­ρα­μέ­τρων του κα­λω­δί­ου ηλε­κτρι­κής δια­σύν­δε­σης Ελ­λά­δας-Κύ­πρου, με στόχο την εί­σο­δο νέων επεν­δυ­τών και την υπέρ­βα­ση των ζη­τη­μά­των που έχουν ανα­κύ­ψει σχε­τι­κά με τη χρη­μα­το­δό­τη­ση του έργου.

Νω­ρί­τε­ρα, στο πλαί­σιο της Δια­τλα­ντι­κής Ενερ­γεια­κής Συ­νερ­γα­σί­ας που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στο Ζάπ­πειο, οι υπουρ­γοί Ενέρ­γειας Ελ­λά­δας, Κύ­πρου, Ισ­ρα­ήλ και ΗΠΑ, επα­να­βε­βαί­ω­σαν με κοινή τους δή­λω­ση τη στή­ρι­ξή τους σε ευ­ρύ­τε­ρα έργα πε­ρι­φε­ρεια­κής δια­σύν­δε­σης, προς ενί­σχυ­ση του δια­δρό­μου Ιν­δί­ας-Μέ­σης Ανα­το­λής-Ευ­ρώ­πης (IMEC). Έτσι, εξέ­φρα­σαν εμ­μέ­σως τη στή­ρι­ξή τους στο έργο του GSI, αν και απέ­φυ­γαν να το κα­το­νο­μά­σουν.

Η οι­κο­δό­μη­ση του αντι­δρα­στι­κού άξονα «3+1» κάνει ένα πο­λε­μι­κό επει­σό­διο, με επί­κε­ντρο την Κύπρο, ορατό εν­δε­χό­με­νο. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κές είναι οι εν­στά­σεις που έχει εγεί­ρει η Τουρ­κία και το μή­νυ­μα που έχει εκ­πέμ­ψει ότι δεν νο­εί­ται η υλο­ποί­η­ση ενερ­γεια­κών πρό­τζεκτ στην πε­ριο­χή χωρίς να έχει λόγο σε αυτά και η ίδια. Εκεί που ο ελ­λη­νι­κός κα­πι­τα­λι­σμός βλέ­πει την γε­ω­πο­λι­τι­κή ανα­βάθ­μι­σή του, με «όχημα» ένα νέο ενερ­γεια­κό χάρτη, ο τουρ­κι­κός αντι­λαμ­βά­νε­ται αυτό το χάρτη ως απει­λή.

Ισ­ρα­ήλ

Συγ­χρό­νως, αυτό που αυ­ξά­νει τόσο πολύ τον κίν­δυ­νο πο­λε­μι­κής σύ­γκρου­σης δεν είναι μόνο οι λε­ο­ντα­ρι­σμοί της Αθή­νας και τα όπλα που αγο­ρά­ζουν οι Ελ­λη­νο­κύ­πριοι από το Ισ­ρα­ήλ, όπως η ανά­πτυ­ξη τον πε­ρα­σμέ­νο Σε­πτέμ­βριο του συ­στή­μα­τος αε­ρά­μυ­νας Barak MX. Ούτε μόνο οι μπίζ­νες με το κρά­τος-τρο­μο­κρά­τη, όπως η με­τα­φο­ρά φυ­σι­κού αε­ρί­ου από το Ισ­ρα­ήλ και τα κοι­τά­σμα­τα που εκ­με­ταλ­λεύ­ε­ται η Energean. Αλλά και η εμπλο­κή ισ­ραη­λι­νών εται­ρειών και κρα­τι­κών αξιω­μα­τού­χων στις υπο­θέ­σεις της ελ­λη­νο­κυ­πρια­κής πλευ­ράς, όπως και στην ενί­σχυ­ση ακρο­δε­ξιών ομά­δων που υπο­δαυ­λί­ζουν το αντι­τουρ­κι­κό μίσος στο νησί, όταν δεν προ­χω­ρούν σε πο­γκρόμ κατά με­τα­να­στών.

Το Ισ­ρα­ήλ θε­ω­ρεί την Τουρ­κία το τε­λευ­ταίο εμπό­διο για να δια­μορ­φώ­σει τη Μ. Ανα­το­λή όπως προ­βλέ­πουν τα πιο επι­θε­τι­κά σιω­νι­στι­κά σχέ­δια. Τον τε­λευ­ταίο χρόνο, η Τουρ­κία πε­ρι­γρά­φε­ται ολο­έ­να και πε­ρισ­σό­τε­ρο ως «το νέο Ιράν». Ο κίν­δυ­νος να προ­κλη­θεί μια σύ­γκρου­ση στην Κύπρο, ώστε να ξε­κα­θα­ρί­σει o Νε­τα­νιά­χου τους λο­γα­ρια­σμούς του με την Άγκυ­ρα, πα­ρεμ­βαί­νο­ντας ως «προ­στά­της», δυ­στυ­χώς, αρ­χί­ζει να εμ­φα­νί­ζε­ται σε διά­φο­ρα δη­μο­σιεύ­μα­τα ως ρε­α­λι­στι­κό σε­νά­ριο.

Διε­θνι­στι­κή στάση

Για την Αρι­στε­ρά, η τρέ­χου­σα συ­γκυ­ρία επι­βάλ­λει την ενί­σχυ­ση των κοι­νών δρά­σε­ων ελ­λη­νο­κυ­πρί­ων και τουρ­κο­κυ­πρί­ων (συν­δι­κά­τα, νε­ο­λαία, κι­νή­μα­τα ει­ρή­νης). Μια δί­καιη λύση πρέ­πει να είναι κοι­νω­νι­κή απαί­τη­ση, όχι απλά δι­πλω­μα­τι­κή άσκη­ση. Κυ­ρί­ως να απαι­τή­σει από τον Πρό­ε­δρο Χρι­στο­δου­λί­δη να εγκα­τα­λεί­ψει τις ασά­φειες και την κου­το­πό­νη­ρη τα­κτι­κή επι­βο­λής των «θέλω» της ελ­λη­νο­κυ­πρια­κής αστι­κής τάξης. Να ανα­δεί­ξει ότι η δι­χο­τό­μη­ση εξυ­πη­ρε­τεί μόνο το κε­φά­λαιο και τους εθνι­κι­στές και στις δύο πλευ­ρές του συρ­μα­το­πλέγ­μα­τος και ότι η επα­νέ­νω­ση είναι προ­ϋ­πό­θε­ση για την ευ­η­με­ρία των ερ­γα­ζο­μέ­νων ολό­κλη­ρου του νη­σιού.

Στην Κύπρο υπάρ­χει μια πα­ρά­δο­ση κοι­νών αγώ­νων από τότε που τουρ­κο­κύ­πριοι και ελ­λη­νο­κύ­πριοι ερ­γά­τες ορ­γα­νώ­νο­νταν στα ίδια σω­μα­τεία. Αυτή είναι μια πραγ­μα­τι­κά διε­θνι­στι­κή προ­σέγ­γι­ση «από τα κάτω», που μπο­ρεί να αντι­τα­χθεί στον αντα­γω­νι­σμό των κα­πι­τα­λι­στών και τα εθνι­κι­στι­κά μίση.

Το 2026 μπο­ρεί να γρα­φτεί στην ιστο­ρία ως η αρχή του τέ­λους της δι­χο­τό­μη­σης ή ως άλλη μια σε­λί­δα στο χρο­νι­κό των χα­μέ­νων ευ­και­ριών. Αυτή τη φορά, ας μην αφή­σου­με την ιστο­ρία να γρα­φτεί ερή­μην των λαών.

https://rproject.gr/article/i-kypros-sti-nea-sygkyria-rigma-stin-adiallaxia-i-alli-mia-hameni-eykairia