JOHN L. HAMMOND Jacobin.com
Η οικονομική ανισότητα υπονομεύει τη δημοκρατία, επιταχύνει την περιβαλλοντική καταστροφή, καλλιεργεί το άγχος και διαβρώνει την κοινωνική εμπιστοσύνη. Μπορούμε να αρχίσουμε να λύνουμε αυτά τα προβλήματα φορολογώντας τους πλούσιους, όπως προτείνουν τώρα οι προοδευτικοί και οι σοσιαλιστές στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης.
Η ανισότητα είναι επικίνδυνη για τη σωματική και ψυχική σας υγεία, την κοινωνική σας ζωή και τον προϋπολογισμό σας. Όπου κι αν βρίσκεστε στην κοινωνική ιεραρχία – στην κορυφή, στον πάτο ή στη μέση – σας επιβαρύνει. Και ενώ είναι αναπόφευκτη στον καπιταλισμό, οι επιπτώσεις της μπορούν να επιδεινωθούν ή να μετριαστούν από τις δημόσιες πολιτικές.
Ένας βασικός μηχανισμός πολιτικής για την αντιμετώπιση της ανισότητας είναι η φορολόγηση των πλουσίων. Και ένα μέρος που θα επωφεληθεί από τη φορολόγηση των πλουσίων είναι η Νέα Υόρκη. Η Νέα Υόρκη είναι η πρωτεύουσα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και η πολιτεία της Νέας Υόρκης είναι η πιο άνιση πολιτεία της χώρας: Το 1 τοις εκατό των νοικοκυριών λαμβάνει το 31 τοις εκατό του συνολικού εισοδήματος στην πολιτεία, ενώ το κορυφαίο 1 τοις εκατό των νοικοκυριών σε εθνικό επίπεδο καταλαμβάνει το 21 τοις εκατό του συνολικού εισοδήματος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι πολύ πλούσιοι στην πολιτεία είναι εξαιρετικά πλούσιοι. Ενώ το κορυφαίο 1% στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει μέσο ετήσιο εισόδημα 1,3 εκατ. δολάρια, το κορυφαίο 1% της Νέας Υόρκης έχει εισόδημα 2,2 εκατ. Δολάρια.
Ο συνασπισμός Επενδύστε στη Νέα Υόρκη μας (IONY) – που αποτελείται από τους Δημοκρατικούς Σοσιαλιστές της Αμερικής της Νέας Υόρκης (NYC-DSA), το Κόμμα Εργαζομένων Οικογενειών (WFP), τις Κοινότητες της Νέας Υόρκης για την Αλλαγή και τοπικές κοινοτικές και πολιτικές οργανώσεις σε όλη την πολιτεία – προτείνει να αντιμετωπιστεί αυτή η αισχρή ανισότητα με την αύξηση της φορολογίας των υπερπλουσίων και την επένδυση στη στέγαση, τις δημόσιες μεταφορές, την εκπαίδευση και το περιβάλλον.
Η φορολόγηση των πλουσίων θα μας επέτρεπε να χρηματοδοτήσουμε δημόσια αυτά τα αγαθά και τις υπηρεσίες που χρειάζονται απεγνωσμένα. Αλλά έχει και ένα άλλο όφελος: θα μπορούσε να μειώσει τις διαβρωτικές συνέπειες της ανισότητας στη ζωή μας. Η ανισότητα αυτή έχει τεράστιες επιπτώσεις σε ολόκληρη την κοινωνία μας, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων εκπληκτικών τομέων που μπορεί να υποθέσετε ότι έχουν μικρή σχέση με την αυξανόμενη συγκέντρωση πλούτου. Η προσπάθεια αύξησης της φορολογίας των πλουσίων στη Νέα Υόρκη δεν θα εξαλείψει αυτά τα κοινωνικά προβλήματα, αλλά μπορεί να αντιμετωπίσει ορισμένες από τις χειρότερες επιπτώσεις της ανισότητας.
Η ανισότητα είναι εκτός ελέγχου
Η ανισότητα έχει κλιμακωθεί ανεξέλεγκτα στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη δεκαετία του 1970, καθώς ένα αυξανόμενο μερίδιο του εθνικού εισοδήματος έχει περάσει στις εταιρείες με τη μορφή κερδών. Οι αριθμοί είναι γνωστοί σε εμάς σε αυτό το σημείο, αλλά πρέπει να επαναληφθούν: Οι αμοιβές των διευθύνοντων συμβούλων στις τριακόσιες πενήντα μεγαλύτερες εταιρείες των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 1.460% μεταξύ 1978 και 2021, ενώ οι αμοιβές του μέσου εργαζόμενου αυξήθηκαν κατά την ίδια περίοδο μόνο κατά 18,1%. Το 2021, ο μέσος διευθύνων σύμβουλος θα αμείβεται 399 φορές περισσότερο από τον μέσο εργαζόμενο (σε σύγκριση με 59,1 φορές περισσότερο το 1959).
Οι ήδη πλούσιοι αποκομίζουν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών της αναπτυσσόμενης οικονομίας μας. Στην άνθηση που ακολούθησε την οικονομική κρίση του 2007-8, το κορυφαίο 1% στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης πήρε το 51,4% των κερδών από το εισόδημα μεταξύ 2009 και 2015, και η αύξηση του αριθμού των δισεκατομμυριούχων μετά την πανδημία δείχνει ότι η τάση αυτή συνεχίζεται. Την ίδια στιγμή, πολλοί εργαζόμενοι δεν βλέπουν τον μισθό τους να συμβαδίζει με τον πληθωρισμό.
Εν τω μεταξύ, η φορολογική δομή έχει γίνει πιο οπισθοδρομική: Το Κογκρέσο μείωσε την ανώτατη κλίμακα ομοσπονδιακού φόρου εισοδήματος από 94% το 1945 σε 35% το 2012- σήμερα είναι 37%. Οι πλούσιοι, εξάλλου, έχουν πρόσβαση σε έναν συνδυασμό νόμιμων, παράνομων και αμφισβητήσιμα νόμιμων υπεκφυγών που καθιστούν δυνατή τη μαζική φοροδιαφυγή. Το 2021, το Υπουργείο Οικονομικών εκτίμησε ότι το κορυφαίο 1% των φορολογουμένων υποπλήρωνε περισσότερους από 160 δισεκατομμύρια δολάρια.
Στον απόηχο του Occupy Wall Street το 2011 και των δύο προεδρικών εκστρατειών του Μπέρνι Σάντερς, οι mainstream πολιτικοί έδωσαν μεγαλύτερη προσοχή στην ανισότητα, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Τζο Μπάιντεν. Ο προϋπολογισμός που παρουσίασε η κυβέρνηση Μπάιντεν στο Κογκρέσο τον Μάρτιο προβλέπει σημαντικές αυξήσεις στον εταιρικό φόρο και στους φόρους εισοδήματος και κεφαλαιακών κερδών για τους πλούσιους φορολογούμενους (αν και η πρόταση είναι απίθανο να επιβιώσει στη Βουλή των Αντιπροσώπων όπου πλειοψηφούν οι Ρεπουμπλικάνοι και στη Γερουσία που ελέγχεται στενά από τους Δημοκρατικούς).
Το κοινωνικό κόστος της ανισότητας
Η ανισότητα έχει διαβρωτικές συνέπειες σε όλους σχεδόν τους τομείς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, ακόμη και σε κοινωνίες όπου όλοι απολαμβάνουν σχετική ευημερία. Αντίθετα, οι κοινωνίες με σχετική ισότητα απολαμβάνουν πολλά πλεονεκτήματα: μεγαλύτερη πολιτική δημοκρατία, λιγότερη εγκληματικότητα, καλύτερη δημόσια υγεία και λιγότερο άγχος και αγωνία. Αυτά τα κόστη και τα οφέλη επηρεάζουν ολόκληρο τον πληθυσμό, όχι μόνο τους χειρότερα προνομιούχους – οι πλούσιοι στις κοινωνίες με μεγαλύτερη ισότητα αποκομίζουν επίσης αυτά τα κοινωνικά οφέλη.
Τα οφέλη της μεγαλύτερης ισότητας απορρέουν από την κοινωνική συνοχή. Όταν σε μια κοινωνία επικρατεί η συνεργασία και όχι ο ανταγωνισμός, τα άτομα είναι πιο πιθανό να πιστεύουν ότι οφείλουν αλληλεγγύη στους άλλους και ότι οι ίδιοι δικαιούνται αλληλεγγύη. Η αμοιβαία αλληλεγγύη διέπει πολιτικές που βελτιώνουν τις κοινωνικές συνθήκες και αποτρέπουν την επιδείνωση.
Η ανισότητα αναστέλλει τη δημοκρατία χρηματοδοτώντας τις προεκλογικές συνεισφορές των καπιταλιστών, τα λόμπι και τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης, δίνοντάς τους τη δύναμη να επιβάλλουν πολιτικές που ευνοούν τα συμφέροντά τους εις βάρος των άλλων. Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του 2013 Citizens United επιτρέπει στις εταιρείες να κάνουν απεριόριστες προεκλογικές συνεισφορές. Μπορούν να υποστηρίζουν λομπίστες στην Ουάσιγκτον και στις πρωτεύουσες των πολιτειών, που εργάζονται καθημερινά, διατηρώντας συνεχείς προσωπικές επαφές, παρέχοντας πληροφορίες, κίνητρα και πιέσεις για να πείσουν τους νομοθέτες και τις ρυθμιστικές αρχές να υποστηρίξουν τα συμφέροντά τους. Οι δεξαμενές σκέψης τους προωθούν τις ψευδοεπιστήμες, επιτίθενται στις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις και παρεμποδίζουν τις αντιδράσεις στην κλιματική αλλαγή.
Η ανισότητα επιδεινώνει επίσης τα κοινωνικά προβλήματα και τα προβλήματα δημόσιας υγείας: αυτά δεν είναι μόνο μεγαλύτερα σε ανισότιμες κοινωνίες, αλλά είναι μεγαλύτερα σε κάθε ομάδα εντός της κοινωνικοοικονομικής τάξης των κοινωνιών αυτών. Σε κοινωνίες με μεγαλύτερη ανισότητα, τα κοινωνικά προβλήματα επηρεάζουν τους ανθρώπους σε όλο το ταξικό φάσμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι σε λιγότερο άνισες κοινωνίες. Τα άτομα με υψηλό εισόδημα σε κοινωνίες με μεγαλύτερη ανισότητα είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από προβλήματα που κυμαίνονται από καρδιαγγειακές παθήσεις έως άσθμα και εγκληματικότητα σε σχέση με τα άτομα με υψηλό εισόδημα σε κοινωνίες με μεγαλύτερη ισότητα. Το ίδιο ισχύει και για τα άτομα με μεσαίο εισόδημα και, φυσικά, για τα άτομα με χαμηλότερο εισόδημα.
Οι πιο άνισες κοινωνίες σπάνια παρέχουν καθολικούς μηχανισμούς στήριξης. Η ιδιωτική παροχή βασικών αναγκών σημαίνει αναπόφευκτα ότι η στήριξη θα είναι ανεπαρκής για τα φτωχότερα και λιγότερο προστατευμένα τμήματα του πληθυσμού. Αυτό τους βλάπτει, αλλά βλάπτει και όλους τους άλλους, όπως έδειξε ξεκάθαρα η πανδημία COVID-19. Η καθολική παροχή, όπως υπάρχει σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, παρέχει καλύτερη περίθαλψη με χαμηλότερο κόστος από το σύστημά μας.
Η επιδεικτική κατανάλωση αποκτά μεγαλύτερη σημασία για τη θέση μας σε μια άνιση κοινωνία. Αλλά οι δαπάνες για αγαθά που αγοράζονται για να συμβολίσουν την ανώτερη θέση μπορούν να παραγκωνίσουν τις δαπάνες για αγαθά που θα ενίσχυαν την ευημερία. Σημαντικό μεταξύ αυτών των υποπαραγόμενων “αγαθών” είναι ο ελεύθερος χρόνος. Οι εργαζόμενοι σε πιο ισότιμες κοινωνίες έχουν λιγότερες ώρες εργασίας, περισσότερες διακοπές και μεγαλύτερες διακοπές. Ο μέσος εργαζόμενος στις Ηνωμένες Πολιτείες εργάζεται τουλάχιστον 20% περισσότερες ώρες ετησίως από τους εργαζόμενους στη Γερμανία ή τη Σουηδία, για παράδειγμα.
Η υπερβολική κατανάλωση αγαθών που χρησιμοποιούν οι υπερπλούσιοι και οι σχεδόν υπερπλούσιοι για να επιδείξουν τον πλούτο τους αυξάνει το κόστος ζωής για όλους, επειδή η τιμή των αγαθών υψηλής ποιότητας επηρεάζει το κόστος των μεσαίων και φθηνότερων αγαθών. Σκεφτείτε τα ακίνητα: η τιμή των 150 εκατομμυρίων δολαρίων των διαμερισμάτων στην 57η οδό στο Μανχάταν απλώνεται καταιγιστικά προς τα κάτω στην υπόλοιπη αγορά, αυξάνοντας την τιμή της στέγασης για τους μέτρια πλούσιους, τη μεσαία τάξη και τους φτωχούς και στέλνοντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να ζουν στο δρόμο.
Η ανισότητα στην αγορά ακινήτων διασταυρώνεται με την ανισότητα στην εκπαίδευση. Η ανορθολογική, αποκεντρωμένη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες δημιουργεί ακραίες διακυμάνσεις στην αντιλαμβανόμενη ποιότητα των σχολείων, γεγονός που ανεβάζει τις τιμές των ακινήτων στα προάστια, καθώς οι οικογένειες επιλέγουν να ζουν σε κοινότητες με σχολεία που θα βάλουν τα παιδιά τους σε τροχιά εισαγωγής σε ένα πανεπιστήμιο που με τη σειρά του θα τα προετοιμάσει για μια καριέρα με υψηλές αποδοχές. Και πάλι, οι υψηλές τιμές διαχέονται καταιγιστικά προς τα κάτω στην αγορά ακινήτων, αυξάνοντας τις τιμές για όλους.
Οι άνισες κοινωνίες υφίστανται επίσης μεγαλύτερη περιβαλλοντική υποβάθμιση. Ο καπιταλισμός εκμεταλλεύεται το περιβάλλον όπως εκμεταλλεύεται τους εργαζόμενους- η άπληστη εξόρυξη πόρων και η προγραμματισμένη παλαίωση των αγαθών που θα απορριφθούν ως απόβλητα παχαίνουν τα κέρδη που τροφοδοτούν την υπερκατανάλωση των πλουσίων. Σε παγκόσμια κλίμακα, η κατανάλωση του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού ευθύνεται για το 50% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Οι περιοχές υψηλής ποιότητας, επιπλέον, αφιερώνουν λιγότερους πόρους για την προστασία του περιβάλλοντος, επειδή οι πλούσιοι αντιστέκονται στη φορολογία και μπορούν να επιλέγουν τοποθεσίες ή να απομονώνονται από επιβλαβείς περιβαλλοντικές συνθήκες.
Ενώ η υπερβολική κατανάλωση των πλουσίων τους καθιστά μακράν τους χειρότερους ρυπαντές, η μαζική κατανάλωση συμβάλλει επίσης. Η καπιταλιστική οικονομία αυξάνει τη ζήτηση για τα προϊόντα της μέσω της γρήγορης μόδας, της παλαίωσης των προϊόντων και παρόμοιων μηχανισμών για την προώθηση της κατανάλωσης για χάρη της.
Τέλος, οι άνθρωποι που ζουν σε κοινωνίες σχετικής ισότητας είναι πιο ευτυχισμένοι. Απαλλαγμένοι από το άγχος της ανασφαλούς πρόσβασης στις βασικές ανάγκες (για κάποιους) και του ανταγωνισμού θέσης (για άλλους), μπορούν να απολαμβάνουν καλύτερα τη ζωή. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, οι πιο ευτυχισμένες χώρες στον κόσμο είναι οι πέντε σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες έχουν από τις πιο ισότιμες κατανομές πλούτου και εισοδήματος μεταξύ των βιομηχανικών χωρών.
Πρέπει να φορολογήσουμε τους πλούσιους
Η εκστρατεία “Tax the Rich” προτείνει την αύξηση των εσόδων κατά 20 δισεκατομμύρια δολάρια. Η αύξηση του φόρου εισοδήματος των επιχειρήσεων θεσπίστηκε ως απάντηση στην εκστρατεία του IONY “Tax the Rich” (Φορολογείστε τους πλούσιους) του 2021, αυξάνοντας τον εταιρικό φόρο από 6,5% σε 7,25% για τις επιχειρήσεις που κερδίζουν πάνω από 5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως και μια μικρότερη αύξηση για την επόμενη βαθμίδα επιχειρήσεων. Η τρέχουσα εκστρατεία επιδιώκει να καταστήσει την αύξηση αυτή μόνιμη.
Ένα δεύτερο νομοσχέδιο για τα έσοδα θα εξισώσει τον φορολογικό συντελεστή για τα εισοδήματα από μισθωτή εργασία και τα κεφαλαιακά κέρδη. Επί του παρόντος, τόσο σε πολιτειακό όσο και σε ομοσπονδιακό επίπεδο, όταν ο ιδιοκτήτης ενός τίτλου τον πουλάει με κέρδος, το κέρδος θεωρείται φορολογητέο εισόδημα, αλλά φορολογείται με χαμηλότερο συντελεστή από ό,τι το εισόδημα από την εργασία. Με άλλα λόγια, πληρώνετε χαμηλότερους φόρους για τα χρήματα που κερδίζετε καθισμένοι στο σπίτι σας βλέποντας τα περιουσιακά σας στοιχεία να αυξάνονται παρά όταν εργάζεστε πραγματικά. Η πρόταση του ΙΟΝΥ θα φορολογήσει τα κεφαλαιακά κέρδη με τον ίδιο συντελεστή με τα άλλα εισοδήματα.
Η εκστρατεία αφορά επίσης τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να δαπανηθούν τα αυξημένα έσοδα. Οι πηγές εσόδων δεν προορίζονται νομικά για συγκεκριμένες δαπάνες. Όμως, το Tax the Rich ζητά αύξηση των δαπανών σε μια σειρά από συγκεκριμένους τομείς. Ο νόμος Build Public Renewables Act, θα επιτρέψει στην Αρχή Ηλεκτρικής Ενέργειας της Νέας Υόρκης να κατασκευάσει μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι δαπάνες για τις δημόσιες συγκοινωνίες θα χρηματοδοτούσαν το πάγωμα των ναύλων της Μητροπολιτικής Αρχής Μεταφορών (MTA) στα 2,75 δολάρια, συχνότερα δρομολόγια λεωφορείων και τη σταδιακή εισαγωγή λεωφορείων χωρίς εισιτήριο. Στο μέτωπο της στέγασης, τα κουπόνια θα παρέχουν επιδοτήσεις ενοικίου σε Νεοϋορκέζους που είναι άστεγοι ή κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι, ενώ ο κανόνας για την από καλή αιτία έξωση θα δώσει στους ενοικιαστές το δικαίωμα ανανέωσης της μίσθωσης και θα τους επιτρέψει να καταπολεμήσουν τις ασυνείδητες αυξήσεις των ενοικίων.
Τα προγράμματα αυτά προσφέρουν μια ισορροπία μεταξύ της ικανοποίησης των επειγουσών αναγκών των πιο απελπισμένων Νεοϋορκέζων (άστεγοι), της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των ανθρώπων της μεσαίας και της εργατικής τάξης, των οποίων οι προϋπολογισμοί πιέζονται από την άνοδο των τιμών (ασφάλεια στέγασης για τους ενοικιαστές και πάγωμα του εισιτηρίου της ΜΤΑ), και της διατήρησης της υγείας του πλανήτη (δημόσια ανανεώσιμη ενέργεια και ανάπτυξη των δημόσιων μεταφορών).
Η φορολόγηση των πλουσίων στη Νέα Υόρκη δεν θα μεταμορφώσει με μαγικό τρόπο την πολιτεία σε έναν παράδεισο ισότητας. Η πρόταση της ΙΟΝΥ θα κάνει μόνο ένα μικρό βαθούλωμα στην ανισότητα και μια μικρή συμβολή στην επίλυση των σχετικών προβλημάτων. Αν και η Νέα Υόρκη είναι η πιο άνιση πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών, η επίτευξη μιας πιο ισότιμης κατανομής θα εξακολουθούσε να αφήνει τεράστια τοπία ανισότητας σε ολόκληρη τη χώρα. Για να αντιμετωπιστεί σοβαρά η ανισότητα απαιτείται φορολογική μεταρρύθμιση σε ομοσπονδιακό επίπεδο, όπου πέφτει η μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση.
Ένας δεύτερος περιορισμός είναι ότι η εξίσωση των εισοδημάτων μέσω της φορολογίας αντιμετωπίζει απλώς ένα σύμπτωμα του προβλήματος της ανισότητας και όχι την πηγή του στο καπιταλιστικό σύστημα που καθορίζει και κατανέμει τις αμοιβές. Η θεμελιώδης αλλαγή θα απαιτούσε τον εκδημοκρατισμό της ιδιοκτησίας και του ελέγχου της οικονομίας, αντί να αφήνονται οι αποφάσεις σχετικά με τις επενδύσεις, την παραγωγή και τα εισοδήματα στις ιδιωτικές, κερδοσκοπικές εταιρείες.
Παρόλα αυτά, η φορολόγηση των πλουσίων σύμφωνα με τις γραμμές που προτείνει το ΙΟΝΥ όχι μόνο θα ξεκινούσε το επείγον έργο της αναδιανομής του πλούτου, αλλά θα εκπαίδευε επίσης το κοινό σχετικά με την ανάγκη να αντιστρέψουμε την τρέχουσα πορεία μας προς την αυξανόμενη ανισότητα. Εάν μπορέσουμε να θέσουμε σε ισχύ αυτή τη νομοθεσία, ένα μεγάλο μέρος της Νέας Υόρκης μπορεί να αρχίσει να μοιάζει πολύ διαφορετικό.
