Μάικλ Ρόμπερτς
Κάθε χρόνο, κάνω μια ανάρτηση σχετικά με την ανισότητα του παγκόσμιου πλούτου χρησιμοποιώντας τα ετήσια στοιχεία που συγκεντρώνουν οικονομολόγοι που εργάζονται για την ελβετική τράπεζα Credit Suisse. Αλλά η Credit Suisse δεν υπάρχει πια, παρασυρμένη από σκάνδαλα και την τραπεζική κρίση του 2023. Η άλλη μεγάλη ελβετική τράπεζα, η UBS, ανέλαβε τα περιουσιακά στοιχεία της CS και τώρα εκδίδει τη δική της ετήσια έκθεση για τον Παγκόσμιο Πλούτο. Δεν είναι τόσο σαφής και χρήσιμη όσο ήταν της CS, αλλά παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να παράγει μια παγκόσμια πυραμίδα πλούτου, όπως παρακάτω.
Η πυραμίδα πλούτου δείχνει ότι μόλις 60 εκατομμύρια ενήλικες, ή το 1,6% όλων των ενηλίκων παγκοσμίως, έχουν καθαρό προσωπικό πλούτο 226 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ή το 48,1% του συνολικού προσωπικού πλούτου του κόσμου. Στο άλλο άκρο, 1,57 δισεκατομμύρια ενήλικες (περίπου το 41% των ενηλίκων του κόσμου) έχουν μόνο 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια, ή μόλις το 0,6% του συνολικού προσωπικού πλούτου του κόσμου! Αυτό το αποτέλεσμα συμφωνεί απόλυτα με την εκτίμηση του World Inequality Lab, το οποίο διαπιστώνει ότι το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού (όχι μόνο οι ενήλικες) έχει μόνο το 0,9% του συνολικού προσωπικού πλούτου.
Και ότι το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει περίπου το 42% του συνολικού προσωπικού πλούτου, το ίδιο ποσοστό όπως και το 1995.
Πράγματι, αν προσθέσουμε και τη μεσαία βαθμίδα των κατόχων πλούτου στην πυραμίδα της UBS, προκύπτει ότι 3,1 δισεκατομμύρια ενήλικες (ή το 82% όλων των ενηλίκων) έχουν προσωπικό πλούτο 61 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ή μόλις το 12,7% του συνολικού παγκόσμιου προσωπικού πλούτου. Το άλλο 87,3% ανήκει σε μόλις 680 εκατομμύρια ενήλικες ή μόλις το 18,2% του συνολικού αριθμού ενηλίκων στον κόσμο (3,8 δισεκατομμύρια). Στην κορυφή της πυραμίδας, υπάρχουν 2.891 δισεκατομμυριούχοι σε δολάρια στον κόσμο, με μόνο 31 ενήλικες να έχουν περιουσία άνω των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων ο καθένας.
Το 2024, ο προσωπικός πλούτος αυξήθηκε περισσότερο στην Ανατολική Ευρώπη (από ένα χαμηλό επίπεδο) και τη Βόρεια Αμερική, αλλά μειώθηκε στη Λατινική Αμερική, τη Δυτική Ευρώπη και την Ωκεανία (Αυστραλία κ.λπ.). Ο μέσος πλούτος των νοικοκυριών στη Βρετανία μειώθηκε κατά 3,6% το 2024, η δεύτερη μεγαλύτερη πτώση από οποιαδήποτε άλλη μεγάλη οικονομία.
Η αύξηση στη Βόρεια Αμερική οφειλόταν κυρίως στην αύξηση της αξίας των μετοχών και των ομολόγων για τους πολύ πλούσιους. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο συνολικός χρηματοοικονομικός πλούτος αυξήθηκε κατά 6,2%, ενώ ο μη χρηματοοικονομικός πλούτος (περιουσία) αυξήθηκε μόλις κατά 1,7%. Ο μέσος προσωπικός πλούτος ανά ενήλικα στη Βόρεια Αμερική είναι σχεδόν έξι φορές υψηλότερος από ό,τι στην Κίνα, 12 φορές υψηλότερος από ό,τι στην Ανατολική Ευρώπη και σχεδόν 20 φορές υψηλότερος από ό,τι στη Λατινική Αμερική.
Σύμφωνα με την έκθεση της UBS, η ακραία ανισότητα του προσωπικού πλούτου παγκοσμίως έχει επιδεινωθεί (έστω και ελαφρώς) από τις αρχές του 21ου αιώνα. Η Νότια Αφρική μετά το απαρτχάιντ παραμένει στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης στην ανισότητα του πλούτου, όπως μετράται με τον συντελεστή Gini για την ανισότητα, ακολουθούμενη όπως πάντα από τη Βραζιλία. Και αυτός ο λόγος Gini έχει επιδεινωθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια της Μακράς Ύφεσης από το 2008. Από τις προηγμένες καπιταλιστικές οικονομίες, η Σουηδία έχει την πιο άνιση κατανομή του προσωπικού πλούτου, κάτι που μπορεί να εκπλήξει όσους επαινούν τη σοσιαλδημοκρατική Σκανδιναβία. Οι ΗΠΑ είναι τόσο άνισες όσο και η Σουηδία.
Να θυμάστε ότι αυτά είναι μέτρα πλούτου, δηλαδή τι κατέχει κάθε ενήλικας παγκοσμίως, καθαρά από το χρέος. Η πυραμίδα δεν αποτελεί μέτρο της ανισότητας του προσωπικού εισοδήματος. Αλλά έχω διαπιστώσει σε προηγούμενες αναλύσεις ότι ο πλούτος και το εισόδημα σχετίζονται στενά. Υπάρχει μια θετική συσχέτιση περίπου 0,38 μεταξύ πλούτου και εισοδήματος. Με άλλα λόγια, όσο υψηλότερη είναι η ανισότητα του προσωπικού πλούτου σε μια οικονομία, τόσο πιο πιθανό είναι η ανισότητα του εισοδήματος να είναι υψηλότερη.
Αναλυτές ανισότητας όπως ο Gabriel Zucman και ο Saez συμμερίζονται την άποψη του Μαρξ όταν λένε ότι «η προοδευτική φορολογία εισοδήματος δεν μπορεί να λύσει όλες τις αδικίες μας. Αλλά αν η ιστορία είναι κάποιος οδηγός, μπορεί να βοηθήσει να κινηθεί η χώρα προς τη σωστή κατεύθυνση,… Δημοκρατία ή πλουτοκρατία: Αυτό είναι, ουσιαστικά, το νόημα των ανώτατων φορολογικών συντελεστών». Ωστόσο, παρόλα αυτά, η αιτία της υψηλής και αυξανόμενης ανισότητας βρίσκεται στην ίδια τη διαδικασία συσσώρευσης κεφαλαίου. Δεν είναι πρωτίστως η έλλειψη προοδευτικής φορολογίας των εισοδημάτων ή η έλλειψη φόρου πλούτου, ούτε καν η έλλειψη παρέμβασης για την αντιμετώπιση των φορολογικών παραδείσων. Τέτοια μέτρα πολιτικής σίγουρα θα βοηθούσαν στη μείωση της ανισότητας και στην επίτευξη των απολύτως απαραίτητων κρατικών εσόδων. Αλλά αν το προ φόρων εισόδημα από κεφάλαιο (κέρδη, ενοίκια και τόκοι) συνεχίσει να αυξάνεται εις βάρος του εισοδήματος από εργασία (μισθοί), τότε υπάρχει μια ενσωματωμένη τάση αύξησης της ανισότητας. Και αν το κεφάλαιο συνεχίσει να συσσωρεύεται, τότε όσοι κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του θα γίνουν πλουσιότεροι σε σύγκριση με όσους δεν κατέχουν κεφάλαιο. Η αυξανόμενη παγκόσμια ανισότητα δεν θα αντιστραφεί με μια αναδιανομή του πλούτου ή του εισοδήματος μόνο μέσω της φορολογίας. Θα απαιτήσει μια πλήρη αναδιάρθρωση της ιδιοκτησίας και του ελέγχου των μέσων παραγωγής και των πόρων παγκοσμίως.
Σχόλια (0)