Στη δεκαετία του 1950 η, τότε, νεαρή Μεξικανή, γεννημένη στη Γαλλία, δημοσιογράφος Ελένα Πονιατόφσκα (σήμερα 84ων ετών), πήρε συνέντευξη από τον ζώγράφο σύμβολο του Μεξικό Ντιέγκο Ριβέρα. Η συνάντησή τους έγινε στο στούντιο – σπίτι των Ντιέγκο Ριβέρα – Φρίντα Κάλο «Alta Vista».
Στο κείμενό της η Πονιατόφσκα επισημaαίνει πως ο Ριβέρα, ο εμβληματικός Μεξικανός ζωγράφος, ήταν μεγαλόσωμος και ευγενικός. Σημειώνει επίσης πως δέχτηκε να απαντήσει κάθε ερώτηση που θέλησε να κάνει.
Πρώτη ερώτηση: «Τι είναι για εσάς η απόλυτη ευτυχία;»
O Ριβέρα ήταν απόλυτος. Απάντησε: «Να μην είχα γεννηθεί.» Εξήγησε την άποψή του λέγοντας πως ήταν μετανιωμένος και γεμάτος τύψεις για πολλές συμπεριφορές του στη Φρίντα Κάλο. Παραδέχτηκε πως δεν αγάπησε ποτέ τη μητέρα της.
«Η ανθρωπότητα είναι γυναίκα» δήλωσε σε άλλο σημείο της συνέντευξής του. Ήταν μια απάντηση – άποψη που εκτόξευσε την περιέργεια της Ελένα.
Η Φρίντα και ο Ντιέγκο
–Ο Ριβέρα είχε συγκεκριμένες πολιτικές απόψεις και φλογερό ταμπεραμέντο. Ήταν αναμενόμενο να οδηγήσει την κουβέντα με τη δημοσιογράφο σε θέματα που άπτονταν της πολιτικής. Στη συνέντευξή του δηλώνει πως η περίοδος που τον εξάπτει περισσότερο είναι η Οκτωβριανή επανάσταση. Λέει πως έφερε στην επιφάνεια το προλεταριάτο της Σοβιετικής Ένωσης. Και πως η επικράτησή του έγινε πηγή έμπνευσης για το προλεταριάτο όλου του κόσμου.
Η απάντηση του Ριβέρα φωτίζει το περιεχόμενο πολλών έργων του. Οι μεγάλες τοιχογραφίες που υπάρχουν σε κεντρικά σημεία του Μεξικού είναι γεμάτες κοινωνικοπολιτικά μηνύματα.
Οι γυναίκες, η εργατική τάξη και η επανάσταση παρουσιάζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πάνω τους.
Η τοιχογραφία “Sueño de una tarde dominical en la Alameda Central” είναι του 1946. Στο έργο παρουσιάζονται δύο στοιχεία που απασχόλησαν έντονα τη δουλειά του καλλιτέχνη. Οι γυναίκες και οι εργάτες. Το έργο είναι χωρισμένο σε τρία επίπεδα.
Στο πρώτο υπάρχουν έντονες αναφορές στο Μεξικό. Στην ανεξαρτησία του, στην ανάμειξη των Γάλλων αλλά και των Βορειοαμερικανών στο εσωτερικό του.
Το δεύτερο αναφέρεται σε 3 φιγούρες. Υπάρχει ένα πορτρέτο του Ριβέρα σε ηλικία 9 ετών. Βλέπουμε την σκελετωμένη Catrina (σύμβολο εξευρωπαϊσμού των γυναικών στο Μεξικό) και τον δημιουργό της Χοσέ Γουαδελούπε Ποσάδα. Καλλιτέχνη που ο Ντιέγκο αναφέρει ως επιρροή στη δουλειά του.
Τέλος, το τρίτο μέρος της τοιχογραφίας αναφέρεται στις μετακινήσεις των αγροτών και τις μάχες του λαού στο επαναστατικό κίνημα του 1910. Το σύγχρονο Μεξικό παρουσιάζεται με τον Πρόεδρο, τη σύγχρονη αρχιτεκτονική και τα εργοστάσια. Η παρουσία του λαού φαίνεται με τους πωλητές φαγητού και με τη διασκέδαση. Το έργο υπάρχει στο μουσείο Τοιχογραφιών που φέρει το όνομα του Ριβέρα.
-Ανεξάρτητα από όσα ο καλλιτέχνης ένιωθε για τη μητέρα του, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως όλοι μας είμαστε φτιαγμένοι από νερό. Αυτή η άποψη παρουσιάζεται στην τοιχογραφία με τίτλο “El origen de la vida” που βρίσκεται στο Cárcamo de Dolores. Η τοιχογραφία ξεκινά από το έδαφος και παρουσιάζει ένα κύτταρο που αργά μεταλλάσσεται σε βακτήριο και άλλα είδη ως τη στιγμή που γίνεται άνθρωπος.
-Οι ιδέες περί σοσιαλισμού του Ριβέρα παρουσιάζονται στο Palacio National του Μεξικού. Περιλαμβάνουν μια σειρά από δουλειές που λένε την ιστορία της πατρίδας του από την προϊσπανική εποχή μέχρι τις δύο πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα.
-Ο Ριβέρα ζωγράφισε την αγορά του Tlatelolco στο Μεξικό. Το κέντρο εμπορίου και ανταλλαγής αγαθών τον 16ο αιώνα. Στην τοιχογραφία κυριαρχεί ο Tlatoani. Ο βασιλιάς των Αζτέκων – προϊσπανική εποχή – που δίνει συμβουλές για τα συμβάντα γύρω του. Στο υπόλοιπο έργο υπάρχουν έμποροι και ομάδες αγοραστών και πωλητών γούνας, ζώων, μετάλλων.
Πίσω από το πλήθος βλέπουμε έναν ναό και κτήρια της αρχαίας περιόδου των Αζτέκων. Οι κριτικοί τέχνης αποθέωσαν την τοιχογραφία του Ντιέγκο. Εκείνος με την σειρά του απόλαυσε τα σχόλιά τους.
-Ούτε ακόμα και ο έρωτάς σου για την Φρίντα Κάλο δικαιολόγησε την ύπαρξη σου;
-Όχι, γιατί στην πραγματικότητα την πόνεσα τόσο πολύ που καλύτερα να μην γεννιόμουν.
-Φαίνεται πως ο Ριβέρα ήθελε μόνο να πεθάνει και να αρνηθεί την ύπαρξή του. Αυτό εξηγεί την τοιχογραφία “La Creación”. Έργο που βρίσκεται στην Escuela Nacional Preparatoria του Μεξικού. Εκεί ο Ριβέρα συνδυάζει μια σειρά συμβόλων και στοιχείων της φύσης. Στο κέντρο παρατηρούμε το σχήμα ενός ανθρώπου με ανοιχτά τα χέρια να αναζητά ασφάλεια στα λουλούδια και τα ζώα. Είναι σαν να μας φανερώνει πως ο Ντιέγκο δεν νοιαζόταν για το μέλλον.
–Η Ελένα κάποια στιγμή ρώτησε τον Ντιέγκο «Πώς μπορείτε να ζωγραφίζετε κάτι χωρίς να το γνωρίζετε;» Εκείνος σίγουρος για τον εαυτό του απάντησε: «Για να κάνω ένα πορτρέτο δεν υπάρχει λόγος να γνωρίζω το μοντέλο ή να ενδιαφέρομαι για εκείνο. Δεν είναι απαραίτητη η παγκόσμια γνώση για να καταλάβουμε τις κοινωνίες και να γνωρίζουμε τα πάντα που μας απασχολούν από την αρχή τους.»
Μια άλλη τοιχογραφία λέγεται “La Historia de México”. Είναι έργο που δείχνει την ανάπτυξη του Μεξικού. Στη δεξιά μεριά υπάρχει ο κόσμος πριν τον Κολόμβο. Μια περίοδος αγνότητας. Στο αριστερό βλέπουμε την πρόσφατη ανάπτυξη υπό την καθοδήγηση του Καρλ Μαρξ. Εμπνευστή μιας ουτοπίας όπου η βιομηχανία και η φύση ζουν μαζί αρμονικά.
Στο κέντρο της τοιχογραφίας βλέπουμε το αποτέλεσμα της Ισπανικής εισόδου στη Γη των Αζτέκων. Το πέρασμα του γνωστού ως σήμερα Μεξικού που περνά τον Χριστιανισμό, την εκπαίδευση και τον πόλεμο.
Ο Ριβέρα είπε στην Ελένα πως οι θρησκείες είχαν ενδιαφέρον. Πως θα ήθελε να τις αποσπάσει από την κοινωνία. Ήταν βαθιά πεισμένος πως δεν υπάρχει λόγος οι άνθρωποι να πιστεύουν στον Θεό ή σε άλλα σύμβολα.
