Στις 19 Δεκεμβρίου 1956 ο Αγγλος υπουργός Αποικιών Αλαν Λένοξ Μπόιντ παρουσιάζοντας στη Βουλή των Κοινοτήτων ακόμα ένα σχέδιο της Μ. Βρετανίας για την Κύπρο, κάνει την περίφημη δήλωση της «διπλής αυτοδιάθεσης», ως μία από τις πιθανές μελλοντικές λύσεις. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι θα είχαν το ίδιο δικαίωμα στη δική τους αυτοδιάθεση. Στην ουσία πίεζε την πλευρά των Ελλήνων να αποφύγουν την προοπτική της «Ενωσης», δίνοντας πλεονέκτημα στην Τουρκία να θέτει πια ως «ρεαλιστικό» στόχο τη «διχοτόμηση».
Φιλήμων Καραμήτσος
Ο πρόξενος της Ελλάδας, Αγγελος Βλάχος, τότε είχε επισημάνει σε έγγραφό του «το σοβαρότερο πολιτικό γεγονός» αυτό έναντι άλλων, εκτιμώντας ότι θα μπορούσε να γίνει πραγματική πολιτική της Μ. Βρετανίας και ότι εμφύτευε «τον σπόρο μίας ενδεχόμενης ελληνοτουρκικής συρράξεως» (Αγγελος Σ. Βλάχος, «Δέκα χρόνια Κυπριακού», Εστία σελ. 172-173).
Τη σημασία εκείνης της δήλωσης έχουν επισημάνει και άλλοι συγγραφείς (Ευάγγελος Αβέρωφ, Νίκος Κρανιδιώτης κ.ά.).
Και το ζήτημα δεν είναι τόσο ιστορικό, όσο πολιτικό.
Μια οφειλή στο σήμερα είναι να μάθουν οι πολίτες που καλούνται να αντιμετωπίσουν το κεντρικό πρόβλημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, ότι τίποτα δεν είναι πρωτόγνωρο, καινοφανές – οι «κακές» ιδέες, μάλιστα, πάντα έχουν προϊστορία και δεν εμφανίζονται στο κενό.
Ολα έχουν ειπωθεί, όλες οι κρατικές δυνάμεις που εμπλέκονται λίγο ή πολύ έχουν εκφραστεί μέσα στον χρόνο. Και πρέπει να γνωρίζουμε τι αποδεχόμαστε ή τι απορρίπτουμε, ακόμα και όταν έχουμε το δίκιο με το μέρος μας. Και η «διχοτόμηση» και η αλλαγή της Συνθήκης της Λωζάννης, όλα έχουν μπει στο τραπέζι εδώ και 70 και παραπάνω χρόνια και πρέπει να έχουμε στέρεη γνώση για να τα αντιμετωπίζουμε.
Αλλά έχει σημασία να θυμόμαστε ότι οι λύσεις με προοπτική δεν μπορεί παρά να είναι πολιτικές, να εκφράζουν αυθεντικά τους λαούς και να στοχεύουν στην ειρήνη, την ελευθερία και τη χειραφέτηση.
efsyn.gr/
