Νεοφιλελεύθερες ονειρώξεις για το πανεπιστήμιο της αγοράς

«Σχέδιο δράσης για το Πανεπιστήμιο 2030»

Τη Δευ­τέ­ρα 22 Νο­εμ­βρί­ου πα­ρου­σιά­στη­κε ένα ακόμα σχέ­διο για την τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση, με τον τίτλο «Σχέ­διο δρά­σης για το Πα­νε­πι­στή­μιο 2030». Αυτό που μά­θα­με επί­σης είναι ότι η εκ­πό­νη­ση του σχε­δί­ου έγινε απο επι­στη­μο­νι­κή επι­τρο­πή απο­τε­λού­με­νη από διά­φο­ρους πα­νε­πι­στη­μια­κούς, λι­γό­τε­ρο ή πε­ρισ­σό­τε­ρο γνω­στούς για τις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες από­ψεις τους. Μά­θα­με ακόμα ότι αυτή η επι­τρο­πή «ερ­γα­ζό­ταν» υπό την αι­γί­δα -άρα μάλ­λον και τη χρη­μα­το­δό­τη­ση- του Ιδρύ­μα­τος Μπο­δο­σά­κη, ενός ιδρύ­μα­τος στη μνήμη ενός από τους πιο γνω­στούς Έλ­λη­νες κα­πι­τα­λι­στές, που «που­λά­ει» πο­λι­τι­σμό και κοι­νω­νι­κή ευ­θύ­νη πάνω στην κρα­τι­κή απρο­θυ­μία. 

Χρήστος Σταυρακάκης

Το γε­γο­νός από μόνο του έχει μια ιδιαί­τε­ρη πο­λι­τι­κή ση­μα­σία αλλά και έναν συμ­βο­λι­σμό. Ένας ιδιω­τι­κός ορ­γα­νι­σμός ανα­λαμ­βά­νει εν κρυ­πτώ τη σύ­ντα­ξη ενός σχε­δί­ου για την τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση με τις ευ­λο­γί­ες της κυ­βέρ­νη­σης και της Προ­έ­δρου της Δη­μο­κρα­τί­ας. Αυτή η κί­νη­ση δη­λώ­νει με σα­φή­νεια τις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες προ­θέ­σεις της κυ­βέρ­νη­σης εν γένει για την τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση. Η ευ­θύ­νη για την εκ­πό­νη­ση στρα­τη­γι­κής εκ­παι­δευ­τι­κής πο­λι­τι­κής μπο­ρεί να αφορά είτε το Υπουρ­γείο είτε φο­ρείς της αγο­ράς (ακόμα και με πο­λι­τι­στι­κό ή και φι­λαν­θρω­πι­κό πε­ρι­τύ­λιγ­μα) αλλά σί­γου­ρα όχι την ακα­δη­μαϊ­κή κοι­νό­τη­τα, όχι τους/ις φοι­η­τές/τριες, το δι­δα­κτι­κό και διοι­κη­τι­κό προ­σω­πι­κό, τους/ις ερ­γα­ζό­με­νους/ες. Σύμ­φω­να με πηγές που δια­κι­νούν τα φι­λο­κυ­βερ­νη­τι­κά μέσα, το σχέ­διο αυτό είναι η ρα­χο­κοκ­κα­λιά του νέου νόμου πλαί­σιο που ετοι­μά­ζει η κυ­βέρ­νη­ση και το Υπουρ­γείο Παι­δεί­ας.

Πα­νε­πι­στή­μιο της αγο­ράς

Τόσο στο σχέ­διο που πα­ρου­σιά­στη­κε όσο και στα ρε­πορ­τάζ που το πα­ρου­σί­α­σαν, η συ­νά­φεια του λόγου, των στό­χων και των επι­διώ­ξε­ών του με τη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη έκ­θε­ση Πισ­σα­ρί­δη είναι εμ­φα­νείς. Οι ιδέες και οι προ­τά­σεις του σχε­δί­ου συ­ντάσ­σο­νται πλή­ρως με την ακραία τάση του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, χωρίς προ­σχή­μα­τα, όπου τα πάντα είναι ζή­τη­μα μιας εξί­σω­σης κερ­δών και ζη­μιών.

Οι άξο­νες του σχε­δί­ου που πα­ρου­σιά­στη­κε αφο­ρούν τη διοί­κη­ση των πα­νε­πι­στη­μί­ων, τη δομή και την ορ­γά­νω­σή τους, τα προ­γράμ­μα­τα σπου­δών και τον ακα­δη­μαϊ­κό χάρτη συ­νο­λι­κά και την αξιο­λό­γη­ση. Ξε­κι­νώ­ντας από το ζή­τη­μα της διοί­κη­σης, επα­να­φέ­ρε­ται η «παλιά» συ­ντα­γή των Συμ­βου­λί­ων Ιδρύ­μα­τος με εξω­πα­νε­πι­στη­μια­κούς, μία πρό­τα­ση που είχε φέρει και πριν δέκα χρό­νια η Δια­μα­ντο­πού­λου ως Υπουρ­γός Παι­δεί­ας και η οποία ου­δέ­πο­τε εφαρ­μό­στη­κε, υπό το βάρος των μα­ζι­κών τότε φοι­τη­τι­κών κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων (και μά­λι­στα εν μέσω εξε­τα­στι­κής) αλλά και από γε­νι­κό­τε­ρες αντι­δρά­σεις από το δι­δα­κτι­κό προ­σω­πι­κό. Έχει εν­δια­φέ­ρον η επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία με την οποία επα­να­φέ­ρε­ται η εν λόγω πρό­τα­ση: χρειά­ζε­ται «ανε­ξαρ­τη­σία» της διοί­κη­σης από τα μέλη ΔΕΠ, άρα η διοί­κη­ση δε χρειά­ζε­ται να ελέγ­χε­ται και να λο­γο­δο­τεί σε όσους και όσες ζουν, σπου­δά­ζουν και ερ­γά­ζο­νται μέσα στο πα­νε­πι­στή­μιο. Μά­λι­στα πε­ρι­γρά­φε­ται η λει­τουρ­γία μιας ει­δι­κής επι­τρο­πής από το Συμ­βού­λιο που θα ανα­ζη­τά τον ιδα­νι­κό Πρύ­τα­νη, ως ένα Διοι­κη­τι­κό Συμ­βού­λιο μιας επι­χεί­ρη­σης ανα­ζη­τά τον επό­με­νο διευ­θύ­νο­ντα σύμ­βου­λο. Σε αυτό προ­στί­θε­ται και η ανα­γκαία αυ­το­νό­μη­ση της διοί­κη­σης από το Υπουρ­γείο (!) γιατί αυτή μειώ­νει την «αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τά» τους. Μειώ­νει και σί­γου­ρα την κρα­τι­κή χρη­μα­το­δό­τη­ση, θα προ­σθέ­σου­με εμείς.

Σε αυτό το πλαί­σιο ει­σά­γε­ται -και εδώ- η έν­νοια της αξιό­λο­γη­σης, ως τάχα απα­ραί­τη­της για τη δη­μο­κρα­τι­κή λει­τουρ­γία των πα­νε­πι­στη­μί­ων. Δια­βά­ζο­ντας λίγο πα­ρα­πά­νω από βα­ρύ­γδου­πες ατά­κες που εμ­φα­νί­ζο­νται ως κοινά απο­δε­κτά αξιώ­μα­τα, το σχέ­διο λέει ότι τα κρι­τή­ρια της αξιο­λό­γη­σης θα είναι πο­σο­τι­κά και ποιο­τι­κά ανά­λο­γα με τους στό­χους που θέτει το κάθε ίδρυ­μα, ενώ η βάση της εκ­παι­δευ­τι­κής πο­λι­τι­κής θα είναι και η ανε­ξάρ­τη­τη αξιο­λό­γη­ση, πι­θα­νό­τα­τα από κά­ποιους «άρι­στους» τε­χνο­κρά­τες. Συ­νε­πώς η ήδη πε­νι­χρή χρη­μα­το­δό­τη­ση των Πα­νε­πι­στη­μί­ων θα εξαρ­τά­ται από το πόσο θα μπο­ρούν να αντα­πο­κρί­νο­νται στους στό­χους που θέ­τουν και αξιο­λο­γούν επί της ου­σί­ας άν­θρω­ποι που δε θα έχουν καμία σχέση με το πα­νε­πι­στή­μιο και τη δη­μό­σια παι­δεία, αλλά θα λει­τουρ­γούν ως στε­λέ­χη επι­χει­ρή­σε­ων με ιδιω­τι­κο­οι­κο­νο­μι­κά κρι­τή­ρια.

Χωρίς ερ­γα­σια­κά και επαγ­γελ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα

Η με­γά­λη τομή που επι­χει­ρεί το σχέ­διο είναι η κα­τά­τμη­ση και διά­λυ­ση των γνω­στι­κών αντι­κεί­με­νων και κατ’ επέ­κτα­ση η κα­τάρ­γη­ση των επαγ­γελ­μα­τι­κών και ερ­γα­σια­κών δι­καιω­μά­των των απο­φοί­των. «Τα προ­γράμ­μα­τα σπου­δών στα ελ­λη­νι­κά Πα­νε­πι­στή­μια πρέ­πει να διευ­κο­λύ­νουν την εξοι­κεί­ω­ση και την επι­κοι­νω­νία ανά­με­σα σε ακα­δη­μαϊ­κά πεδία. Υπ’ αυτή την έν­νοια, πρέ­πει να οδη­γούν σε πτυ­χία που μπο­ρούν να είναι και διε­πι­στη­μο­νι­κά και συν­δυα­στι­κά. Επί­σης, τα πτυ­χία δεν πρέ­πει να συν­δέ­ο­νται με λε­πτο­με­ρή επαγ­γελ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα.» Αυτή είναι ακρι­βώς η δια­τύ­πω­ση του σχε­δί­ου. Στη βάση ενός δήθεν εκ­συ­χρο­νι­σμού και συ­ντο­νι­σμού με την πρό­ο­δο των επι­στη­μών και της τε­χνο­λο­γί­ας (!) επι­χει­ρη­μα­το­λο­γεί­ται ένα πολύ σκλη­ρό χτύ­πη­μα στην ερ­γα­σια­κή προ­ο­πτι­κή των μελ­λο­ντι­κών απο­φοί­των και με­τέ­πει­τα νέων ερ­γα­ζό­με­νων, αλλά και στα ίδια τα γνω­στι­κά αντι­κεί­με­να. Η αγορά χρειά­ζε­ται ευ­έ­λι­κτους ερ­γά­τες και ερ­γά­τριες, με εξει­δι­κευ­μέ­νες γνώ­σεις, που μπο­ρεί να αλ­λά­ζουν ή να προ­σαρ­μό­ζο­νται ανά πε­ριό­δους και ως εκ τού­του πτυ­χία με κα­το­χυ­ρω­μέ­να επαγ­γελ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα είναι άχρη­στα.

Αυτή η πρό­τα­ση χρό­νια τώρα γυ­ρο­φέρ­νει αλλά μέχρι στιγ­μής ποτέ δεν είχε δια­τυ­πω­θεί τόσο κα­θα­ρά με τρόπο «στρα­τη­γι­κό». Και τώρα έρ­χε­ται να πέσει ως ώριμο φρού­το, αφού πρώτα η κυ­βέρ­νη­ση φρό­ντι­σε να αχρη­στεύ­σει και να απο­νε­κρώ­σει τμή­μα­τα ολό­κλη­ρα, αφή­νο­ντας εκτός πα­νε­πι­στη­μί­ων σα­ρά­ντα χι­λιά­δες παι­διά. Προ­βλέ­πο­νται συγ­χω­νεύ­σεις και κα­ταρ­γή­σεις τμη­μά­των, αφού κάθε φοι­τη­τής/τρια θα μπαί­νει σε σχολή και όχι σε τμήμα και θα παίρ­νει κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νες γνώ­σεις σε πα­κέ­τα που θα ορ­γα­νώ­νουν τα ευ­έ­λι­κτα προ­γράμ­μα­τα σπου­δών. Πάνω σε αυτά τα ερεί­πια της κυ­βερ­νη­τι­κής πο­λι­τι­κής το «σχέ­διο δρά­σης Πα­νε­πι­στή­μιο 2030» έρ­χε­ται να πα­ρα­δώ­σει το δη­μό­σιο Πα­νε­πι­στή­μιο στις κα­τα­στρο­φι­κές ορέ­ξεις της αγο­ράς.

«Το πα­νε­πι­στή­μιο του μέλ­λο­ντος ίσως προ­σεγ­γί­σει τις απαρ­χές του, τότε που η γνώση αντι­με­τω­πι­ζό­ταν ολι­στι­κά» ανα­φέ­ρε­ται σε φι­λο­κυ­βερ­νη­τι­κό μέσο. Με τρόπο σχε­δόν ρο­μα­ντι­κό πε­ρι­γρά­φε­ται μία ιδέα τόσο ζο­φε­ρή, αντι­κοι­νω­νι­κή και παλιά. Στις απαρ­χές του το πα­νε­πι­στή­μιο, ήταν απο­κλει­στι­κά για τους γό­νους της κυ­ρί­αρ­χης τάξης που έπρε­πε να απο­κτή­σουν κά­ποιες γνώ­σεις για να συ­νε­χί­ζουν να διοι­κούν. Η δη­μό­σια και δω­ρε­άν παι­δεία δεν είναι τα­ξι­κό προ­νό­μιο αλλά κοι­νω­νι­κό αγαθό.

Ένας νό­μος-πλαί­σιο για την τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση, που θα απο­τε­λεί την εξει­δί­κευ­ση αυτου του σχε­δί­ου θα είναι η τα­φό­πλα­κα για τη δη­μό­σια και δω­ρε­άν ανώ­τα­τη τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση, σε από­λυ­τη συ­νέ­χεια των σκλη­ρών νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων. Όποτε και να επι­λέ­ξει να φέρει έναν τέ­τοιο νόμο η Κε­ρα­μέ­ως, θα πρέ­πει να βρει μπρο­στά της ένα πα­νεκ­παι­δευ­τι­κό τοί­χος που θα ανα­τρέ­ψει και θα αχρη­στεύ­σει μία τέ­τοια πο­λι­τι­κή. Απέ­να­ντι σε έναν τέ­τοιο οδο­στρω­τή­ρα οι δυ­νά­μεις του κι­νή­μα­τος και της Αρι­στε­ράς μέσα στο πα­νε­πι­στή­μιο, οφεί­λουν να ορ­γα­νώ­σουν και να προ­ε­τοι­μά­σουν την απά­ντη­ση με τη με­γα­λύ­τε­ρη δυ­να­τή ενό­τη­τα, πο­λι­τι­κά και κοι­νω­νι­κά, απορ­ρί­πτω­ντας με κα­θα­ρό τρόπο το σύ­νο­λο της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης κυ­βερ­νη­τι­κής πο­λι­τι­κής για την παι­δεία.

rproject.gr