Από καιρού εις καιρόν και συνήθως με αφορμή κάποια τηλεοπτική διένεξη, επανέρχεται ηχηρά στο προσκήνιο η βαρύγδουπη δήλωση: ο ηθοποιός ποιεί ήθος! Μία τετριμμένη, πλήρως παρεξηγημένη φρασούλα που οι μεγάλοι ηθοδιδάσκαλοι των πρωινών εκπομπών, οι περίλαμπροι παρουσιαστές και οι διάσημοι καλεσμένοι τους, αναπαράγουν απλόχερα και με περισπούδαστο ύφος.
Μα το κακό είναι πως την επαναλαμβάνουν, άλλοτε με χαριτωμένη αφέλεια κι άλλοτε με τον αέρα μίας πεποιημένης υπεροψίας, και αρκετοί ηθοποιοί. Απ’ αυτούς που συχνάζοντας έστω και περιστασιακά στο φουαγιέ κάποιας δραματικής σχολής, δεν μπορεί παρά να έχουν ακούσει ότι τα Ήθη στη θεατρική διάλεκτο δεν έχουν καμία σχέση με την τρέχουσα ηθικολογική ερμηνεία της λέξης.
Είναι αρχαίος όρος που αναφέρεται απλώς και μόνον στους χαρακτήρες ενός έργου. Στα πρόσωπα που υποδύεται ο ηθοποιός. Ποιώ ήθος σημαίνει πλάθω σ’ έναν ρόλο τα πάθη ενός χαρακτήρα, τίποτε λιγότερο και τίποτε παραπάνω. Και όπως στη ζωή υπάρχει καλοήθεια και κακοήθεια, έτσι και στη σκηνική της αναπαράσταση συνυπάρχουν καλοί και κακοί χαρακτήρες.
Ήρωες επιφανείς και αποβράσματα, ευγενείς και χυδαίοι, εγκληματίες και αθώοι.
Όπως βέβαια και πολλοί σύμμεικτοι χαρακτήρες. Η δουλειά του ηθοποιού είναι να τους ζωντανέψει με τον πιό πειστικό τρόπο — και είναι τόσο σπουδαία ώστε δεν του χρειάζονται κούφια εγκώμια. Το λειτούργημά του συνίσταται στην αέναη δημιουργία μίας πινακοθήκης θεατρικών Ηθών και προϋποθέτει ανυπακοή απέναντι στις κανονιστικές επιταγές οποιασδήποτε παιδαγωγικής ηθικής. Ο έξυπνος ηθοποιός αντιλαμβάνεται πως η οικονομία της ζωής είναι πολυδιάστατη.
Αναδέχεται, ευμενώς ή πειθαναγκαστικά, ποικίλα κίνητρα και ετερόκλιτα υλικά, ευτελή και πολύτιμα. Γνωρίζει πως η θεατρική σύμβαση είναι μια ανοιχτή πρόσκληση στον κήπο της ετερότητας όπου φυτρώνουν αντάμα άνθη και ζιζάνια. Δεν βγαίνει λοιπόν στη σκηνή με το ζιζανιοκτόνο στο χέρι αλλά με τη διάθεση να ενσαρκώσει όλους αδιακρίτως τους θεατρικούς χαρακτήρες, χωρίς να σουφρώνει τη μύτη ούτε να κουνάει εισαγγελικά το δάχτυλο σε κανέναν.
