Το 2009, περισσότερα από 60 δισεκατομμύρια ζώα (σχεδόν εννέα φορές περισσότερα από τον ανθρώπινο πληθυσμό της Γης) σφαγιάστηκαν για τροφή. Στον αριθμό αυτόν περιλαμβάνονται κατά προσέγγιση 52 δισεκατομμύρια κοτόπουλα, 1,34 δισεκατομμύριο χοίροι, 656 εκατομμύρια γαλοπούλες, 521 εκατομμύρια πρόβατα, 403 εκατομμύρια κατσίκια και 298 εκατομμύρια βοοειδή. Μεταξύ του 1980 και του 2006 οι συνολικές εξαγωγές κρέατος υπερτριπλασιάστηκαν, οι εξαγωγές γαλακτοκομικών υπερδιπλασιάστηκαν και οι εξαγωγές αυγών σχεδόν διπλασιάστηκαν.
Γιάννης Σιώτος*
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η συνολική παραγωγή κρέατος στον αναπτυσσόμενο κόσμο από 45 εκατομμύρια τόνους που ήταν το 1980 έφτασε το 2002 τους 134 εκατομμύρια τόνους. Ο μέσος άνθρωπος μιας βιομηχανικής χώρας καταναλώνει: 82 κιλά κρέας, 208 κιλά γαλακτοκομικά και 13 κιλά αυγά, σε σύγκριση με τα 31 κιλά κρέατος, 50 κιλά γαλακτοκομικών και 8 κιλά αυγών κατ’ άτομο στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Πίσω από αυτούς τους αριθμούς που αποτυπώνουν την αυξανόμενη επιθυμία των ανθρώπων για κρέας, αυγά και γάλα, κρύβεται μια αποτρόπαια πραγματικότητα που σχετίζεται με τον τρόπο που καλύπτεται αυτή η αυξανόμενη ζήτηση. Πρόκειται για το μοντέλο του μακροχρόνιου εγκλεισμού στη ζωική παραγωγή που αντικατέστησε τις πιο παραδοσιακές κτηνοτροφικές πρακτικές και το οποίο στερεί τα ζώα από μια διαβίωση που είναι συμβατή με τη φυσιολογική συμπεριφορά του είδους τους. Πλέον είναι τόσο μεγάλος ο αριθμός των ζώων που εκτρέφονται σε συνθήκες βαρβαρότητας και ακραίου πόνου, ώστε το ζήτημα της ευζωίας τους δεν πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους.
Η αλήθεια είναι ότι το ενδιαφέρον για την ευζωία των ζώων δεν είναι μια καινούργια ιδέα. Τον 4ο αιώνα π.Χ. ο Κινέζος ταοϊστής φιλόσοφος Τζουανγκτζί είπε πως η συμπόνια πρέπει να διαποτίσει τις σχέσεις, όχι μόνο μεταξύ των ανθρώπων αλλά και μεταξύ όλων των πλασμάτων που έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται ή να αισθάνονται. Σύμφωνα με τη βουδιστική διδασκαλία, η φροντίδα για όλα τα πλάσματα που προαναφέρθηκαν αποτελεί βασική ηθική επιταγή. Ο Ινδός αυτοκράτορας Ασόκα, που κυβέρνησε τον 3ο αιώνα π.Χ., εξέδωσε διατάγματα κατά της αναίτιας θανάτωσης ή του ακρωτηριασμού των ζώων, συμπεριλαμβανομένης και της θήρας ως αθλήματος. Κατά τον 17ο αιώνα στην Ιαπωνία, ο Τοκουγκάουα Τσουναγιόσι, ο αποκαλούμενος Σκυλο-σογκούν, καθιέρωσε μια σειρά από κανόνες για την προστασία των ζώων και ιδιαίτερα των σκύλων. Η εβραϊκή Βίβλος ορίζει το Σάββατο ως ημέρα ανάπαυσης για τα βόδια και για τους ανθρώπους, ενώ άλλα κείμενα προστάζουν τους Εβραίους να απαλλάσσουν από τον πόνο τα ζώα, ακόμα κι αν ανήκουν σε εχθρούς. Επίσης, το Κοράνι ενθαρρύνει τους μουσουλμάνους να μεταχειρίζονται με καλοσύνη τα ζώα. Λέγεται ότι ο προφήτης Μωάμεθ προτίμησε να κόψει το μανίκι από ένα πουκάμισό του, παρά να ενοχλήσει μια γάτα που κοιμόταν πάνω του.
Το σύγχρονο κίνημα για την ευζωία των ζώων ξεκίνησε στις αρχές του 19ου αιώνα, πρώτα στο Ηνωμένο Βασίλειο και αργότερα σε άλλα κράτη της Ευρώπης και στη Βόρεια Αμερική, όταν οι κυβερνήσεις ψήφισαν νόμους για την προστασία των ζώων από ορισμένες μορφές βαρβαρότητας, όπως η μαστίγωση και ο ξυλοδαρμός ή η στέρηση της τροφής και του νερού. Στα επόμενα χρόνια και μέχρι σήμερα, τα δυτικά κράτη προχώρησαν σε επέκταση της νομικής προστασίας των ζώων σε διάφορους τομείς, όπως για παράδειγμα στα πειράματα που κάνουν χρήση ζώων, και αργότερα, στα αγροκτήματα όπου εκτρέφονται ζώα και στη σφαγή τους για κατανάλωση. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Ενωση εφαρμόζει σειρά προστατευτικών μέτρων για τα αγροτικά ζώα.
Ωστόσο, παρά την πρόοδο η διαδρομή που πρέπει να διανυθεί για θέματα που αφορούν τη μεταχείριση των ζώων, που εκτρέφονται για να καταναλωθούν από ανθρώπους ή για να παράγουν αυγά ή γάλα, εξακολουθεί να είναι μεγάλη καθώς η κυριαρχία της εντατικής κτηνοτροφίας εγκλεισμού αφήνει έντονο αποτύπωμα. Μόλυνση, νέα δεδομένα στην παραγωγή σιτηρών και σόγιας, που είναι απαραίτητα για τη διατροφή των ζώων και σημαντική συμβολή στην υπερθέρμανση του πλανήτη, είναι μερικές από τις επιπτώσεις της βιομηχανοποιημένης κτηνοτροφίας. Αλλά εξίσου σημαντικές είναι και οι συνθήκες υπό τις οποίες διαβιούν τα ζώα αυτά και οι οποίες θέτουν σειρά θεμάτων που σχετίζονται με την ευζωία τους, καθώς όχι μόνο δεν απολαμβάνουν τη ζωή αλλά υποφέρουν.
Υπό το πρίσμα αυτό, η ανάγκη να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προκαλεί η εξάπλωση της εντατικής κτηνοτροφίας εγκλεισμού σε όλο τον κόσμο είναι πιεστική, καθώς ο πόνος είναι πόνος, ανεξαρτήτως του είδους στον οποίο ανήκει η ύπαρξη που τον αισθάνεται.
*Δημοσιογράφος, συγγραφέας
efsyn.gr/