Μια διαιρεμένη κοινωνική Αριστερά με πολλά κομματικά πρόσωπα

Ως προς τους ιδεολογικούς αυτοπροσδιορισμούς σχεδόν οι μισοί αριστεροί/κεντροαριστεροί ψηφοφόροι δηλώνουν «κεντροαριστεροί», το 31% «αριστεροί» και το 30% «προοδευτικοί». Στην πρόθεση ψήφου οι τρεις επικρατούντες -με σειρά προτίμησης- αυτοπροσδιορισμοί των δυνητικών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. είναι «κεντροαριστερός», «κεντρώος» και «σοσιαλδημοκράτης», του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. «κεντροαριστερός», «προοδευτικός» και «αριστερός», αντίστοιχα, του ΚΚΕ «κομμουνιστής» και «αριστερός» και της Νέας Αριστεράς «αριστερός» και «κεντροαριστερός».

Παρότι λοιπόν τα τέσσερα κόμματα τοποθετούνται σε ένα ευρύ κοινό πεδίο, διαπιστώνονται εντούτοις και συμπτώσεις και διαφοροποιήσεις. Με τη σχετικότητα που έχουν οι έννοιες ή και την αμφιθυμία που αντανακλούν, παρατηρούμε ότι ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. και ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. μοιράζονται μία από τις τρεις αυτοτοποθετήσεις των ψηφοφόρων τους, ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και ΚΚΕ επίσης μία από τις τρεις, ενώ ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και Νέα Αριστερά δύο από τις τρεις.

Από εκεί και πέρα η μερίδα της κοινής γνώμης που αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερή/κεντροαριστερή είναι αρκετά διακριτή εντός του συνόλου. Κατά 91% συμφωνεί ως προς την εφαρμοσιμότητα των ιδεών της Αριστεράς με ή χωρίς ρήξεις. Από την άλλη, είναι μοιρασμένο ως προς το εάν οι όποιες ρήξεις πρέπει να γίνουν σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Οριακά, με την εξαίρεση των δυνητικών ψηφοφόρων του ΚΚΕ και του ΜέΡΑ25, οι περισσότεροι προκρίνουν τις ρήξεις στο εγχώριο πεδίο. Κατά 84% οι αριστεροί/κεντροαριστεροί επιλέγουν μια οικονομία που θα λειτουργεί κυρίως στη βάση μιας κεντρικά σχεδιασμένης μέριμνας του κράτους, ενώ κατά 51% θεωρούν ότι το φαινόμενο της φτώχειας οφείλεται στην αναδιανεμητική αδυναμία του κράτους και κατά 42% στην άδικη φύση του συστήματος.

Το 64% αναγνωρίζει ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα είναι ευάλωτη και το 86% δεν θα ανεχόταν τον περιορισμό της έναντι περισσότερης οικονομικής ευημερίας. Κατά 39% πιστεύουν πως η Αριστερά πρέπει κυρίως να αντιπαρατεθεί με το μεγάλο κεφάλαιο και κατά 27% με τις δυνάμεις της Δεξιάς. Η αντιδεξιά λογική, που υπήρξε ισχυρό ταυτοτικό στοιχείο του πάλαι ποτέ ηγεμονικού ΠΑΣΟΚ, πλέον αφορά ως προτεραιότητα μόνο τους δυνητικούς ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (39%) κι αυτή ίσως είναι μια αξιοπρόσεκτη παράμετρος σε ό,τι αφορά τις δυναμικές του κομματικού ανταγωνισμού.

Ως προς την αποτίμηση της αριστερής πολιτικής εκπροσώπησης, το 83% των αριστερών/κεντροαριστερών θεωρεί πως η (κεντρο)αριστερή παράταξη είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στην πρόοδο της χώρας από το 1974 και μετά. Τα πέντε πιο σημαντικά γεγονότα που διαμόρφωσαν τις τελευταίες πέντε δεκαετίες την πολιτική αντίληψη αριστερών/κεντροαριστερών ήταν -με σειρά προτίμησης- τα δύο πρώτα μνημόνια, η Μεταπολίτευση, το δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015, η υπογραφή του τρίτου Μνημονίου και οι εκλογές του 1981.

Οι θετικές απόψεις για τον Ανδρέα Παπανδρέου είναι στο 54%, για τον Χαρίλαο Φλωράκη στο 49%, για τον Λεωνίδα Κύρκο στο 41% και για την Αλέκα Παπαρήγα στο 25%. Ο Αλέξης Τσίπρας στον γενικό πληθυσμό είχε 17% θετικών απόψεων και 68% αρνητικών· τα αντίστοιχα ποσοστά στους αριστερούς/κεντροαριστερούς είναι 38% και 40%. Με βάση τη δυνητική ψήφο, ισχυρές θετικές απόψεις για τον Αλ. Τσίπρα εντοπίζονται μόνο στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (89%). Στους ψηφοφόρους της Νέας Αριστεράς κινούνται στο 47%, με το 31% να έχει ουδέτερη άποψη, ενώ στους ψηφοφόρους των άλλων (κεντρο)αριστερών κομμάτων οι απόψεις είναι ξεκάθαρα αρνητικές.

Κάτι αντίστοιχο φαίνεται να ισχύει και με την αποτίμηση της κυβέρνησης 2015-2019. Οι θετικές γνώμες των αριστερών/κεντροαριστερών είναι στο 45% (έναντι 20% στον γενικό πληθυσμό), ωστόσο αφορούν κυρίως τους δυνητικούς ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (88%) και της Νέας Αριστεράς (69%). Ως προς τις αποτιμήσεις επιλογών και πολιτικών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. από αριστερούς/κεντροαριστερούς, θετικά κρίνονται η Συμφωνία των Πρεσπών (67%), η έξοδος από το τρίτο Μνημόνιο (73%), η πρόσβαση ανασφάλιστων σε νοσοκομειακή περίθαλψη (92%), η ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης (89%) και η θέσπιση του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (87%).

Αρνητικές αποτιμήσεις συγκεντρώνουν η υπογραφή του τρίτου Μνημονίου (78%), η συνεργασία με τους ΑΝ.ΕΛΛ. (76%) και η σύσταση του Υπερταμείου (61%). Η υπογραφή του τρίτου Μνημονίου αποτιμάται αρνητικά από το 58% των δυνητικών ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ και από το 73% των ψηφοφόρων της Νέας Αριστεράς. Τέλος, στο επίπεδο της εγγύτητας ανάμεσα στα κόμματα, για τους αριστερούς/κεντροαριστερούς ψηφοφόρους εγγύτερα στο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. βρίσκονται η Ν.Δ. (36%) και ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. (36%), κάτι που αποτυπώνει δυνατότητες και όρια για το κόμμα στη συγκυρία, ενώ εγγύτερα στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θεωρούν ότι βρίσκονται το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. (31%) και η Νέα Αριστερά (38%).

Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι η εμπειρία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. και ο τρόπος με τον οποίο αυτή έχει εδραιωθεί ως «ζωντανή μνήμη» αποτελεί μια τομή που διαχωρίζει πλέον τους ψηφοφόρους των (κεντρο)αριστερών κομμάτων και σίγουρα δυσκολεύει τη διεύρυνση της επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ, εξηγεί την αμφιθυμία των δυνάμει ψηφοφόρων της Νέας Αριστεράς, την επιμονή της αντιΣΥΡΙΖΑ προκατάληψης στη βάση του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. και τις εδραιωμένες αποκλίσεις των βάσεων των συριζογενών κομμάτων (Πλεύση Ελευθερίας, ΜέΡΑ25), αλλά και του ΚΚΕ από τη συριζαϊκή εμπειρία.

Με εμφανώς διακριτή βέβαια την αριστερή/κεντροαριστερή οπτική στην ελληνική κοινή γνώμη σε σχέση με την κεντρώα και την (κεντρο)δεξιά οπτική και αναντίρρητο τον κατακερματισμό του (κεντρο)αριστερού σώματος σε πολλαπλές κομματικές ταυτίσεις, αναδεικνύεται ως κεντρικό το ζήτημα της πολιτικής εκπροσώπησης, που, ακολουθώντας τα ευρήματα της έρευνας, δεν μπορεί να απαντηθεί ως επίδικο δίχως την υπέρβαση των εσωτερικών διαιρέσεων εντός της (κεντρο)Αριστεράς που παρήχθησαν την περασμένη δεκαετία. Κάτι που αφορά τόσο πολιτικά σχήματα όσο και πολιτικό προσωπικό και προγραμματικό λόγο.

*Επίκουρος καθηγητής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και συντονιστής κύκλου πολιτικής ανάλυσης ΕΝΑ

https://www.efsyn.gr/politiki/424130_mia-diairemeni-koinoniki-aristera-me-polla-kommatika-prosopa