Τα εκλογικά αποτελέσματα και η Αριστερά

Τα εκλογικά αποτελέσματα ήταν αρνητικά για την Αριστερά σε όλες τις εκδοχές της.

Για άλλη μια φορά απο­δει­κνύ­ε­ται ότι όταν μέσα στις πλα­τιές ερ­γα­τι­κές και λαϊ­κές μάζες δεν πνέει ο άνε­μος της ελ­πί­δας αλλά δια­δί­δε­ται η αί­σθη­ση της ήττας, αυτό έχει αρ­νη­τι­κές συ­νέ­πειες για όλα τα ρεύ­μα­τα και τις από­ψεις που –έστω σε τε­λευ­ταία ανά­λυ­ση– στη­ρί­ζο­νται στην κι­νη­το­ποί­η­ση και στη δια­θε­σι­μό­τη­τα ενός ευ­ρύ­τε­ρου κό­σμου.

Αντώνης Νταβανέλος

Στην ει­κό­να οφεί­λου­με να ξε­χω­ρί­σου­με την πο­ρεία του ΚΚΕ. Δια­θέ­το­ντας μα­κράν με­γα­λύ­τε­ρη ορ­γα­νω­τι­κή δύ­να­μη από κάθε υπο­ψή­φιο «αντα­γω­νι­στή», δια­θέ­το­ντας επί­σης συσ­σω­ρευ­μέ­νη πείρα σχε­τι­κά με τα διλ­λή­μα­τα της μα­ζι­κής πο­λι­τι­κής, έχει τη δυ­να­τό­τη­τα μιας κατά πολύ με­γα­λύ­τε­ρης στα­θε­ρό­τη­τας. Έτσι, για πα­ρά­δειγ­μα, όταν το ΚΚΕ κα­τέ­κτη­σε στις πε­ρα­σμέ­νες δη­μο­τι­κές εκλο­γές το Δήμο της Πά­τρας, είχε τη δυ­να­τό­τη­τα να στα­θε­ρο­ποι­ή­σει αυτή την «κα­τά­κτη­ση», με τη νέα κα­θα­ρή νίκη του Πε­λε­τί­δη σε αντί­θε­ση με διά­φο­ρους ποι­κί­λης προ­ε­λεύ­σε­ως «αστέ­ρες» που έπε­σαν τόσο γρή­γο­ρα όσο τα­χύ­τα­τα ανέ­βη­καν (κλασ­σι­κό πα­ρά­δειγ­μα η κά­πο­τε θε­ω­ρού­με­νη ως «πα­νί­σχυ­ση» Ρένα Δού­ρου στην Ατ­τι­κή).

Όμως σε εθνι­κό επί­πε­δο, τα απο­τε­λέ­σμα­τα του ΚΚΕ στις ευ­ρω­ε­κλο­γές (5,35% και 302.000 ψήφοι) εμ­φα­νί­ζουν μεί­ω­ση σε σχέση με τις ευ­ρω­ε­κλο­γές του 2014 (6,11% και 350.000 ψήφοι) και στα­σι­μό­τη­τα σε σχέση με τις εθνι­κές εκλο­γές του Σε­πτέμ­βρη του 2015 (5,55% και 301.000 ψήφοι). Μόνο που στο με­τα­ξύ προη­γή­θη­κε η κρίση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, που «απε­λευ­θέ­ρω­σε» πάνω από 600.000 ψη­φο­φό­ρους που συ­γκρο­τού­σαν μια με­γά­λη «δε­ξα­με­νή» από την οποία το ΚΚΕ απο­δεί­χθη­κε μη ικανό να αντλή­σει δύ­να­μη. Το συ­μπέ­ρα­σμα γί­νε­ται σα­φέ­στε­ρο αν συ­νυ­πο­λο­γι­στεί η μεί­ω­ση της ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ και η κα­τάρ­ρευ­ση της ΛΑΕ.

Πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο, αν συ­νυ­πο­λο­γι­στεί ότι κατά την προ­ε­κλο­γι­κή πε­ρί­ο­δο ένας με­γά­λος αριθ­μός αγω­νι­στών/στριών με προ­έ­λευ­σε από άλ­λους χώ­ρους της Αρι­στε­ράς έκανε την επι­λο­γή να εντα­χθεί στα ψη­φο­δέλ­τια του ΚΚΕ (ο Θ. Πα­φί­λης έκανε λόγο για 2.000 «νε­οει­σερ­χό­με­νους» πα­νελ­λα­δι­κά). Αυτή η ορ­γα­νω­τι­κή ενί­σχυ­ση –κυ­ρί­ως σε πε­ρι­φε­ρεια­κά και δη­μο­τι­κά ψη­φο­δέλ­τια– δεν απέ­τρε­ψε μια ακόμα με­γα­λύ­τε­ρη μεί­ω­ση της επιρ­ρο­ής των σχη­μά­των της «Λαϊ­κής Συ­σπεί­ρω­σης» από αυτήν που κα­τέ­γρα­ψε το ΚΚΕ ως κόμμα στις ευ­ρω­ε­κλο­γές.

Τα στοι­χεία δεί­χνουν ευ­θέ­ως το πο­λι­τι­κό πρό­βλη­μα: σε όλη την πε­ρί­ο­δο της πο­λι­τι­κής κρί­σης (από το Δε­κέμ­βρη του 2008 και κυ­ρί­ως από τις με­γά­λες αντι­μνη­μο­νια­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις του 2011-13 και μετά) το ΚΚΕ απέ­φυ­γε να πάρει πο­λι­τι­κές πρω­το­βου­λί­ες με­γά­λης κλί­μα­κας, απέ­φυ­γε να βάλει την ορ­γα­νω­τι­κή του δύ­να­μη στην υπη­ρε­σία του κό­σμου διεκ­δι­κώ­ντας εδώ και τώρα κά­ποια με­γά­λη ερ­γα­τι­κή ή λαϊκή νίκη. Η συ­στη­μα­τι­κή απόρ­ρι­ψη εκ μέ­ρους του κάθε τα­κτι­κής που πε­ρι­λαμ­βά­νει την ενό­τη­τα στη δράση, λα­θε­μέ­να χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ως «σε­χτα­ρι­σμός»: είναι πα­θη­τι­κό­τη­τα, είναι πα­ρα­πο­μπή των αλ­λα­γών και των ανα­γκαί­ων ανα­τρο­πών σε ένα απώ­τε­ρο μέλ­λον «ωρί­μαν­σης» (πώς άραγε θα επέλ­θει αυτή;) μιας κά­ποιας «λαϊ­κής εξου­σί­ας». Στο με­τα­ξύ το κόμμα οφεί­λει «να δια­τη­ρεί τις δυ­νά­μεις του» και να ανα­πα­ρά­γει μια κά­ποια κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δύ­να­μη. Αυτός ο ιδιό­τυ­πος κοι­νο­βου­λευ­τι­κός δρό­μος, με «βήμα σα­λι­γκα­ριού», είναι προ­φα­νώς σε ανα­ντι­στοι­χία με τη θυ­ελ­λώ­δη πε­ρί­ο­δο που ζή­σα­με και που πε­ρι­λάμ­βα­νε ανα­τρο­πές κυ­βερ­νή­σε­ων, μα­ζι­κές πο­λι­τι­κές με­τα­το­πί­σεις του κό­σμου, δια­λύ­σεις κομ­μά­των κ.ο.κ. Η πο­λι­τι­κή γραμ­μή και η γε­νι­κή τα­κτι­κή του ΚΚΕ δεν «επι­κοι­νω­νεί» με αυτό το γε­νι­κό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό της πε­ριό­δου και γι’ αυτό το ΚΚΕ θα συ­νε­χί­ζει να με­τρά­ει «χα­μέ­νες ευ­και­ρί­ες».

Το ότι αυτή τη φορά το απο­τέ­λε­σμα ήταν μια «χα­μέ­νη ευ­και­ρία» είναι τόσο φα­νε­ρό που δη­μιουρ­γεί απο­ρί­ες και ανα­ζη­τή­σεις. Η συ­ζή­τη­ση που έχει αρ­χί­σει στο εσω­τε­ρι­κό του ΚΚΕ σχε­τι­κά με την ιστο­ρία του κόμ­μα­τος και του κι­νή­μα­τος (με τις «ανα­θε­ω­ρή­σεις» της ΚΕ σχε­τι­κά με τα αίτια της ήττας στη δε­κα­ε­τία του ’40) θα φτά­σει κά­πο­τε, ανα­πό­φευ­κτα, και στα ζη­τή­μα­τα της ση­με­ρι­νής στρα­τη­γι­κής και της πο­λι­τι­κής του ΚΚΕ.

Η «έκ­πλη­ξη» των ευ­ρω­ε­κλο­γών ήταν το ΜΕ­ΡΑ­25 του Γ. Βα­ρου­φά­κη, με το 2,99% και τις 169.286 ψή­φους, που φα­νε­ρά άντλη­σε από την απο­γο­ή­τευ­ση προς το ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και από την ανι­κα­νό­τη­τα της ΛΑΕ. Το κέρ­δι­σε προ­βάλ­λο­ντας ένα με­τριο­πα­θές κεϊν­σια­νό πρό­γραμ­μα με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κής «αλ­λα­γής» στην Ελ­λά­δα και στην Ευ­ρώ­πη (φα­νε­ρά πίσω από τις πο­λι­τι­κές ανά­γκες για ρή­ξεις εδώ και στην ΕΕ) και μια πιο ρι­ζο­σπα­στι­κή υπο­στή­ρι­ξη των δη­μο­κρα­τι­κών δι­καιω­μά­των και ελευ­θε­ριών. Ο Γ. Βα­ρου­φά­κης, παρά τις δη­μα­γω­γι­κές υπο­σχέ­σεις περί «άμε­σης δη­μο­κρα­τί­ας» των μελών, δη­λώ­νει ότι «συ­νο­μι­λεί μόνο με πρό­σω­πα, μόνο στη βάση του δικού του προ­γράμ­μα­τος». Πα­ρου­σιά­ζει στα­δια­κά το μο­ντέ­λο του αρ­χη­γού, συ­στα­τι­κό στοι­χείο του ρεύ­μα­τος του «αρι­στε­ρού λαϊ­κι­σμού» όπως ανα­πτύ­χθη­κε αρ­χι­κά στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή και πέ­ρα­σε στην Ευ­ρώ­πη με τα «πρό­τυ­πα» του Ιγκλέ­σιας στους Πο­δέ­μος ή του Με­λαν­σόν στην Ανυ­πό­τα­κτη Γαλ­λία.

Ο Βα­ρου­φά­κης απέ­δει­ξε ότι ήταν εφι­κτή μια πο­λι­τι­κή «εκτί­να­ξη» με την προ­σή­λω­σή του στο ακρο­α­τή­ριο που απε­λευ­θε­ρω­νό­ταν από την κρίση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Δη­λώ­νο­ντας σή­με­ρα «έτοι­μος να συ­νερ­γα­στεί τόσο με τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, όσο και με τη ΝΔ» (!) προει­δο­ποιεί ότι μπο­ρεί να απο­δει­χθεί «διάτ­το­ντας αστέ­ρας» όπως πχ ο Σταύ­ρος Θε­ο­δω­ρά­κης.

Η Πλεύ­ση Ελευ­θε­ρί­ας της Ζωής Κω­στα­ντο­πού­λου πήρε 1,61% και 90.900 ψή­φους, αντλώ­ντας επί­σης από τη φθορά του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και την κρίση της ΛΑΕ. Εδώ τα μη­νύ­μα­τα του «αρι­στε­ρού λαϊ­κι­σμού» είναι πιο σκλη­ρά. Το μή­νυ­μα της Ζ. Κω­στα­ντο­πού­λου, κε­ντρά­ρει: «Ούτε αρι­στε­ρά – oύτε δεξιά, μόνο μπρο­στά!». Ταυ­τό­χρο­να η έν­νοια του αρ­χη­γού είναι πιο από­λυ­τη: Αυτή εν­σαρ­κώ­νει και εκ­φρά­ζει την «κί­νη­ση του λαού», πέρα από όρ­γα­να, ορ­γα­νώ­σεις, μέλη, συλ­λο­γι­κές απο­φά­σεις και άλλα συ­να­φή πα­λιο­μο­δί­τι­κα, που η Πλεύ­ση δεν δια­θέ­τει και δεν επι­θυ­μεί να δια­θέ­τει.

Το πρό­βλη­μα και με τα δύο εγ­χει­ρή­μα­τα –πέρα από τα προ­γραμ­μα­τι­κά κενά και τις πο­λι­τι­κές ασά­φειες– είναι ότι εντάσ­σουν την προ­ο­πτι­κή τους στο ρεύμα του «αρι­στε­ρού λαϊ­κι­σμού», την ώρα που αυτό απο­δει­κνύ­ε­ται ακα­τάλ­λη­λο, του­λά­χι­στον για τις ευ­ρω­παϊ­κές συν­θή­κες: με την κρίση του Ιγκλέ­σιας στους Πο­δέ­μος, αλλά κυ­ρί­ως με το ξε­κί­νη­μα της δη­μό­σιας συ­ζή­τη­σης στη Γαλ­λία μετά τη σχε­τι­κή εκλο­γι­κή απο­τυ­χία του Με­λαν­σόν, όπου δια­τυ­πώ­νο­νται οι ανά­γκες για αντί­στα­ση στην «υπέρ­βα­ση» της Αρι­στε­ράς, για επι­στρο­φή στη συ­νο­λι­κο­ποι­η­μέ­νη πο­λι­τι­κή και στις ορ­γα­νω­τι­κές αρχές της συ­γκρο­τη­μέ­νης συλ­λο­γι­κό­τη­τας.

Η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ συ­γκέ­ντρω­σε στις ευ­ρω­ε­κλο­γές 0,64% και 36.327 ψή­φους. Εδώ η μεί­ω­ση, ακόμα και σε σύ­γκρι­ση με τις εκλο­γές του Σε­πτέμ­βρη του 2015 (0,85% και 46.096 ψήφοι) είναι, κατά τη γνώμη μου, το μι­κρό­τε­ρο πρό­βλη­μα. Γιατί σε αυτές τις εκλο­γές η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ εμ­φά­νι­σε δη­μό­σια πρό­βλη­μα συ­νο­χής, με τα δια­φο­ρε­τι­κά «κα­τε­βά­σμα­τα» σε βα­σι­κούς Δή­μους και τις δια­φο­ρε­τι­κές γραμ­μές σχε­τι­κά με τον 2ο γύρο, που έφε­ραν στην επι­φά­νεια τις δια­φο­ρές για την αντι­με­τώ­πι­ση της συ­γκυ­ρί­ας. Το πρό­βλη­μα αυτό σε ένα «μέ­τω­πο» της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς με πε­ριο­ρι­σμέ­νες δυ­νά­μεις και ακόμα πιο πε­ριο­ρι­σμέ­νη ορ­γα­νω­τι­κή συ­νο­χή, μπο­ρεί να εξε­λι­χθεί σε ταυ­το­τι­κό. Ήθη και έθιμα που ανα­δεί­χθη­καν, όπως η «επι­θε­τι­κή» αφίσα της νε­ο­λαί­ας του ΝΑΡ ή η με­τε­κλο­γι­κή ανα­κοί­νω­ση που πε­ρί­που πα­νη­γύ­ρι­ζε το απο­τέ­λε­σμα «μι­ζά­ρο­ντας» στην κα­τα­στρο­φή της ΛΑΕ είναι βή­μα­τα ιδιαί­τε­ρα αρ­νη­τι­κά.

Σε ό,τι μας αφορά, επι­μεί­να­με σε όλη την προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο στην άποψη ότι μια πο­λι­τι­κή/εκλο­γι­κή συμ­μα­χία της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς ήταν εφι­κτή και απα­ραί­τη­τη, με «κορμό» τις δυ­νά­μεις της ΛΑΕ και της ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ. Πι­στεύ­α­με και πι­στεύ­ου­με ότι ένα τέ­τοιο «βήμα» θα είχε ευ­ερ­γε­τι­κές συ­νέ­πειες –πο­λι­τι­κά και επί του απο­τε­λέ­σμα­τος– για όλους τους «με­τω­πι­κούς» σχη­μα­τι­σμούς, ενώ δε θα είχε επι­τρέ­ψει την ανά­πτυ­ξη των «κενών» που πάνω τους βα­σί­στη­καν η Πλεύ­ση και το ΜΕ­ΡΑ­25. Η προ­ο­πτι­κή αυτή τορ­πι­λί­στη­κε από τα δεξιά λάθη της ηγε­σί­ας της ΛΑΕ και από τη σε­χτα­ρι­στι­κή επι­μο­νή τμή­μα­τος της ηγε­σί­ας της ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ.

Αυτή η συ­ζή­τη­ση είναι «κα­τα­δι­κα­σμέ­νη» να ανοί­ξει ξανά. Δυ­στυ­χώς σε χει­ρό­τε­ρους όρους. Γιατί στις εκλο­γές που προη­γή­θη­καν κα­τα­γρά­φη­κε πο­λι­τι­κή ήττα και υπο­χώ­ρη­ση για όλες τις εκ­δο­χές της Αρι­στε­ράς.