Ακούγεται αντιφατικό και παράδοξο αλλά μερικές φορές φτάνουμε στη μέχρι τελικής πτώσεως σύγκρουση με τον εχθρό μας, όχι επειδή διαφωνούμε σε όλα, αλλά γιατί συμφωνούμε σε κάτι. Το είχε πει και ο Νίτσε: Διάλεξε προσεκτικά τους αντιπάλους σου γιατί στο τέλος θα τους μοιάσεις.
Κλασικό παράδειγμα ο πόλεμος που άρχισε στη Λωρίδα της Γάζας όταν οι ισλαμιστές της Χαμάς εισέβαλαν στο Ισραήλ σφάζοντας εν ψυχρώ χίλιους τετρακόσιους αμάχους. Σε μια πρώτη ματιά είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ υπάρχει κοινό έδαφος. Αν το καλοσκεφτούμε όμως αμφότεροι διακηρύσσουν και πιστεύουν ότι ο αντίπαλός τους δεν πρέπει απλώς να ηττηθεί ή να ενδώσει, αλλά ότι δεν πρέπει να υπάρχει. Ή αλλιώς, ο θάνατός σου η ζωή μου. Για τη Χαμάς ο απώτερος στόχος είναι να σβηστεί το Ισραήλ από τον χάρτη και αντίστοιχα για την ακροδεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ να σκοτωθεί και ο τελευταίος Παλαιστίνιος που αντιστέκεται με τα όπλα στην παράνομη ισραηλινή κατοχή.
Με αυτό το σκεπτικό ο καταγγελτικός λόγος και από τις δύο πλευρές συνοψίζεται στο «καλά να πάθουν!». Οι Ισραηλινοί επικαλούνται τη χωρίς διάκριση βία κατά των αμάχων για να χαρακτηρίσουν, επίσης χωρίς διάκριση, τους εχθρούς τους «ανθρωπόμορφα κτήνη». Παραβλέπουν όμως το γεγονός ότι οι σκηνές από τη σφαγή μπορεί να μας σοκάρουν με την αμεσότητά τους, αλλά δεν διαφέρουν σε τίποτα από τις βόμβες που σπέρνουν έναν εξίσου ανατριχιαστικό θάνατο. Απλώς οι μακελάρηδες της Χαμάς επιδίδονται σε ένα είδος low-tech τρομοκρατίας, δηλαδή μια κυριολεκτική σφαγή, ενώ το Ισραήλ, και όχι μόνο, επιλέγει τη high-tech εκδοχή της, όπου κανείς δεν λερώνει με αίμα τα χέρια του γιατί το μόνο που κάνει είναι να πατήσει ένα κουμπί. Με ποια λογική αυτή η θανάτωση είναι πιο «πολιτισμένη»; Οσο για τη Χαμάς, τα δεινά των ισλαμιστών Παλαιστινίων εξουσιοδοτούν την τυφλή βία εναντίον εκείνων που δεν πιστεύουν στο Κοράνι.
Το πρόβλημα όμως περιπλέκεται επειδή το πώς αντιδρούν οι δύο άσπονδοι εχθροί στον πόλεμο της Γάζας θα πρέπει να διαβαστεί σαν παράδειγμα μιας αναπόφευκτης αντίφασης. Εξηγούμαι: ο θάνατος ενός δικού μας ανθρώπου μπορεί να μας συγκλονίσει, αλλά η αντίδρασή μας παραμένει αυστηρά προσωπική. Εμείς αισθανόμαστε να φεύγει η γη κάτω απ’ τα πόδια μας, αλλά ο κόσμος γύρω μας δεν αλλάζει. Οι άλλοι, όχι από εμπρόθετη αδιαφορία, συνεχίζουν να ζουν κανονικά. Και δεν πρέπει να τους κακίζουμε γιατί και εμείς έτσι φερόμαστε. Ποιος πενθεί για τον θάνατο εκείνων που δεν γνωρίζει; Και για να έρθουμε στο θέμα μας, ποιος κλαίει τους εχθρούς του;
Τις τελευταίες μέρες άκουσα επανειλημμένα από επίσημα χείλη τη φράση ότι ο θάνατος των αμάχων συνιστά παραβίαση του δικαίου για τον πόλεμο και πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία. Ας βάλουμε κατά μέρος το αν το εννοούν πραγματικά όσοι το λένε. Διότι το καίριο ερώτημα είναι το εξής: πώς μπορεί να συνυπάρξει το ενστικτώδες και απόλυτα προσωπικό ψυχολογικό τραύμα για τον χαμό του δικού μας ανθρώπου με την επίκληση μιας γενικής αρχής που κατασκευάζει κανόνες, οι οποίοι, επειδή είναι κανόνες, δεν μπορούν παρά να μιλούν για ένα αφηρημένο υποκείμενο; Πώς είναι δυνατό οι συγγενείς των ομήρων που κρατάει η Χαμάς να μη βιώσουν προσωπικά, στο πετσί τους, την αγωνία και την απόγνωση; Και πώς είναι επίσης δυνατό οι Παλαιστίνιοι να ξεχάσουν τις δεκαετίες διωγμών, καταπίεσης, ρατσισμού και φόνων που καταλογίζονται σε μια σειρά από ισραηλινές κυβερνήσεις με χειρότερη τη σημερινή, όπου ένας υπόδικος πρωθυπουργός, με τις ψήφους των ακροδεξιών και των ένοπλων «εποίκων», προσπαθεί να διαιωνίσει μια κατοχή εδαφών η οποία έχει κριθεί παράνομη;
Δεν ξέρω τι λέγεται και τι γράφεται στις μουσουλμανικές χώρες για τον πόλεμο στη Γάζα. Ομολογώ όμως ότι η στάση διαφόρων Ισραηλινών και ανά τον κόσμο Εβραίων ήταν αντάξια της ιστορίας αυτού του πολύπαθου λαού. Δεν απέφυγαν να μνημονεύσουν και να καταδικάσουν τη σφαγή των αθώων από τους τζιχαντιστές της Χαμάς. Μας υπενθύμισαν όμως την ευθύνη του Ισραήλ για τα όσα έγιναν στο παρελθόν και για όσα γίνονται σήμερα. Και τάχθηκαν ξεκάθαρα, χωρίς αστερίσκους, ότι για να λυθεί επιτέλους το πρόβλημα Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι θα πρέπει να συμβιώσουν ειρηνικά στα αρχικά τους σύνορα.
Για να επιστρέψουμε σε όσα είπαμε για την αναπόδραστη αντίφαση ανάμεσα στη φυσιολογική τάση να πενθούμε τους δικούς μας που χάσαμε και ταυτόχρονα να μιλάμε για αφηρημένους και απρόσωπους κανόνες, ίσως μας βοηθήσουν τα λόγια του Μπάρενμποϊμ, ότι όσο δύσκολο και να είναι αυτές τις μέρες θα πρέπει να βλέπουμε στον εχθρό μας και τον άνθρωπο.
efsyn.gr
