Οι αυτοκρατορικές πολιτικές, οι δαίµονες του 1914, επιστρέφουν

Στην ώρα της «µοιρασιάς» της Ουκρανίας από Τραµπ και Πούτιν

Η έναρ­ξη του δι­µε­ρούς «δια­λό­γου» µε­τα­ξύ των ΗΠΑ του Τραµπ και της Ρω­σί­ας του Πού­τιν για το µέλ­λον της Ου­κρα­νί­ας και η πε­ρι­φρο­νη­τι­κή επί­θε­ση του Αµε­ρι­κα­νού αντι­προ­έ­δρου Τζ. Ντ. Βανς στις ευ­ρω­η­γε­σί­ες κατά τη Σύ­νο­δο Ασφα­λεί­ας στο Μό­να­χο, προ­α­νάγ­γει­λαν µε­γά­λες αλ­λα­γές στη διε­θνή πο­λι­τι­κή σκα­κιέ­ρα του αντα­γω­νι­σµού.

Το γε­γο­νός ότι στον ΟΗΕ οι Αµε­ρι­κα­νοί, το Ισ­ρα­ήλ και οι Ρώσοι κα­τα­ψή­φι­σαν µαζί το σχέ­διο-από­φα­σης για την Ου­κρα­νία, σε αντι­πα­ρά­θε­ση µε τους Ευ­ρω­παί­ους του ΝΑΤΟ, δεί­χνει ότι η τάση ση­µα­ντι­κών αλ­λα­γών στις ισορ­ρο­πί­ες είναι πιο προ­ω­θη­µέ­νη απ’ ό,τι γε­νι­κά πι­στεύ­ε­ται.

Αντώνης Νταβανέλος

Τρία χρό­νια µετά τη ρω­σι­κή ει­σβο­λή, ο πό­λε­µος στην Ου­κρα­νία έχει απο­δει­χθεί µια κρε­α­το­µη­χα­νή µε κα­τα­στρε­πτι­κές συ­νέ­πειες για τους λαούς της Ου­κρα­νί­ας, αλλά και της Ρω­σί­ας.

Όµως οι «πρω­το­βου­λί­ες» του Τραµπ, όπως και η απο­δο­χή τους από τον Πού­τιν, δεν έχουν τί­πο­τα κοινό µε φι­λει­ρη­νι­κή στρα­τη­γι­κή.

Ο Τραµπ διεκ­δι­κεί τη µε­ρί­δα του λέ­ο­ντος από τον ορυ­κτό πλού­το της Ου­κρα­νί­ας, δεί­χνο­ντας κα­θα­ρά ότι είναι πιο κοντά στη λο­γι­κή του δια­µε­λι­σµού µιας φτω­χής και κα­τε­στρα­µµέ­νης χώρας, παρά σε µια ει­λι­κρι­νή πο­λι­τι­κή ει­ρή­νης.

Ταυ­τό­χρο­να, έδει­ξε αµέ­σως ότι επι­χει­ρεί να κλεί­σει την «πληγή» της Ου­κρα­νί­ας για να συ­γκε­ντρώ­σει τις κα­τα­στρε­πτι­κές δυ­νά­µεις του αµε­ρι­κα­νι­κού ιµπε­ρια­λι­σµού σε άλλα µέ­τω­πα.

Είναι υπο­χρε­ω­τι­κό να πά­ρου­µε στα σο­βα­ρά τις «τρέ­λες» που εκ­στο­µί­ζει για το Πα­λαι­στι­νια­κό. Το σχέ­διο µε­τα­τρο­πής της Γάζας σε… Ρι­βιέ­ρα της Ανα­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου και, για πρώτη φορά στα σύγ­χρο­να χρό­νια, η δια­τύ­πω­ση της κα­τεύ­θυν­σης για εκ­κέ­νω­ση του ιστο­ρι­κού χώρου της Πα­λαι­στί­νης από τους… Πα­λαι­στί­νιους, είναι µια δέ­σµευ­ση της αµε­ρι­κα­νι­κής υπερ­δύ­να­µης στην πο­λι­τι­κή για το Κρά­τος του «Με­γά­λου Ισ­ρα­ήλ» που θα κυ­ριαρ­χεί στη Μέση Ανα­το­λή. Πρό­κει­ται για µια κα­τεύ­θυν­ση που η επι­βο­λή της προ­ϋ­πο­θέ­τει ένα µε­γά­λο και εξαι­ρε­τι­κά επι­κίν­δυ­νο πό­λε­µο στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή, απει­λή που δεν αφορά µόνο τις χώρες που συ­νο­ρεύ­ουν άµεσα µε το Ισ­ρα­ήλ, αλλά και γει­το­νι­κές χώρες µε µε­γά­λους πλη­θυ­σµούς και σο­βα­ρές πο­λε­µι­κές δυ­να­τό­τη­τες όπως το Ιράν, η Αί­γυ­πτος και η Τουρ­κία.

Τα «ανοί­γµα­τα» του Τραµπ προς τον Πού­τιν συ­νι­στούν µια σύγ­χρο­νη, αντε­στρα­µµέ­νη αλλά ανά­λο­γη, εκ­δο­χή του «δό­γµα­τος Κίσ­σι­γκερ». Όπως οι Κίσ­σι­γκερ-Νί­ξον το 1972 διεκ­δί­κη­σαν και πέ­τυ­χαν την «ου­δε­τε­ρό­τη­τα» της Κίνας του Μάο, µε στόχο να πιέ­σουν ασφυ­κτι­κά την τότε ΕΣΣΔ και να κερ­δί­σουν τον Ψυχρό Πό­λε­µο, έτσι και τώρα ο Τραµπ διεκ­δι­κεί µια «ου­δε­τε­ρό­τη­τα» του Πού­τιν µε στόχο τη συ­γκέ­ντρω­ση της δύ­να­µης των ΗΠΑ στην αντι­µε­τώ­πι­ση της Κίνας.

Είναι ακραία υπο­κρι­σία να σερ­βί­ρε­ται αυτή η στρα­τη­γι­κή ως πο­λι­τι­κή ει­ρή­νης. Υπεν­θυ­µί­ζου­µε ότι ακόµα και ο Χί­τλερ, µέχρι την ώρα που εξα­πέ­λυε τη Βέ­ρµα­χτ προς όλες τις κα­τευ­θύν­σεις στην Ευ­ρώ­πη και στον κόσµο, πε­ριέ­γρα­φε τον εαυτό του ως τον «Κα­γκε­λά­ριο της Ει­ρή­νης».

Γιατί αντα­πο­κρί­νε­ται

ο Πού­τιν

Ιδιαί­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον έχει η ετοι­µό­τη­τα της Ρω­σί­ας του Πού­τιν να αντα­πο­κρι­θεί γρή­γο­ρα στα «ανοί­γµα­τα» του Τραµπ. Η ερµη­νεία οφεί­λει να συ­νυ­πο­λο­γί­σει πολ­λές πα­ρα­µέ­τρους των εξε­λί­ξε­ων. Η ει­σβο­λή του 2022 δεν σχε­διά­στη­κε σαν ένας πα­ρα­τε­τα­µέ­νος πό­λε­µος, αλλά σαν µια γρή­γο­ρη «Ει­δι­κή Στρα­τιω­τι­κή Επι­χεί­ρη­ση». Ο στό­χος δεν ήταν η κα­τά­λη­ψη τµή­µα­τος των εδα­φών της ανα­το­λι­κής Ου­κρα­νί­ας, αλλά ο έλεγ­χος όλης της χώρας, που υπο­κρι­τι­κά πε­ρι­γρα­φό­ταν από τους όρους της «απο­να­ζι­στι­κο­ποί­η­σης» και της «απο­στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­σης» της Ου­κρα­νί­ας. Γι’ αυτό άλ­λω­στε τα ρω­σι­κά τανκς, τον Μάρτη του 2022, έφτα­σαν στα πρό­θυ­ρα του Κιέ­βου. Οι στό­χοι αυτοί κρί­θη­καν ως υπε­ραι­σιό­δο­ξοι, αρ­χι­κά µέσα από την αντί­στα­ση της µε­γά­λης πλειο­ψη­φί­ας του ου­κρα­νι­κού πλη­θυ­σµού, και κυ­ρί­ως στη συ­νέ­χεια µέσα από την επα­να­συ­σπεί­ρω­ση και αντε­πί­θε­ση του ΝΑΤΟ που, µετά τη Σύ­νο­δο της Μα­δρί­της (Ιού­νης 2022), άρ­χι­σε να υπε­ρε­ξο­πλί­ζει τις ου­κρα­νι­κές δυ­νά­µεις. Τρία χρό­νια µετά, παρά την ει­κό­να µιας πο­ρεί­ας προς κά­ποια «ρω­σι­κή νίκη» (που κυ­ρί­ως στη­ρί­ζε­ται στις τε­ρά­στιες απώ­λειες των Ου­κρα­νών), ο ρω­σι­κός στρα­τός µά­χε­ται για να κα­το­χυ­ρώ­σει τις θέ­σεις του κυ­ρί­ως στο… Ντο­νµπάς, έχο­ντας κα­τα­λά­βει το 11% των εδα­φών που ανή­καν στην Ου­κρα­νία το Φλε­βά­ρη του 2022 .

Οι οι­κο­νο­µι­κές κυ­ρώ­σεις της Δύσης πρά­γµα­τι απέ­τυ­χαν να «γο­να­τί­σουν» τη ρω­σι­κή οι­κο­νο­µία. Η Ρωσία εξα­κο­λου­θεί να εξά­γει µε­γά­λες πο­σό­τη­τες πε­τρε­λαί­ου, φυ­σι­κού αε­ρί­ου και πρώ­των υλών προς την Κίνα και την Ινδία, αλλά σε τιµές αι­σθη­τά χα­µη­λό­τε­ρες από εκεί­νες που προ 3ε­τί­ας πε­τύ­χαι­νε στις αγο­ρές της Γε­ρµα­νί­ας και της Δύσης. Όµως η απώ­λεια κερ­δών είναι το µι­κρό­τε­ρο πρό­βλη­µα για τους Ρώ­σους ολι­γάρ­χες. Επί τρία χρό­νια ωθού­νται έξω από τις θέ­σεις που είχαν κα­το­χυ­ρώ­σει µέσα στα δί­κτυα της πα­γκο­σµιο­ποί­η­σης που βα­σί­ζο­νται στη Δύση. Και αυτά τα «κενά» δεν κα­λύ­πτο­νται ούτε εύ­κο­λα, ούτε γρή­γο­ρα.

Μια τρίτη, πιο «αθέ­α­τη», πτυχή είναι τα προ­βλή­µα­τα που προ­κύ­πτουν από την ανι­σο­µέ­ρεια στη σχέση της Ρω­σί­ας µε την Κίνα. Στο εσω­τε­ρι­κό της Ρω­σί­ας πλη­θαί­νουν οι φωνές που χα­ρα­κτη­ρί­ζουν τη γρή­γο­ρη και ανα­γκα­στι­κή µε­γέ­θυν­ση των οι­κο­νο­µι­κών συ­ναλ­λα­γών µε την Κίνα σαν την ανα­ζή­τη­ση κα­τα­φυ­γί­ου µέσα στις σπεί­ρες ενός γι­γά­ντιου βόα. Στο γε­ω­πο­λι­τι­κό πεδίο, στα 3 τε­λευ­ταία χρό­νια η Κίνα αύ­ξη­σε θε­α­µα­τι­κά τις θέ­σεις της σε όλη την Κε­ντρι­κή Ασία σε βάρος της Ρω­σί­ας, ενώ στα­δια­κά ανοί­γει θέµα «κυ­ριαρ­χί­ας» στην Ανα­το­λι­κή Σι­βη­ρία, δη­λώ­νο­ντας ότι τα µε­γέ­θη της κι­νε­ζι­κής οι­κο­νο­µί­ας δεν επι­τρέ­πουν «αδια­φο­ρία» της Κίνας στην Αρ­κτι­κή στρα­τη­γι­κή δια­µά­χη.

Ο συν­δυα­σµός όλων αυτών των πα­ρα­γό­ντων κάνει το κα­θε­στώς του Πού­τιν πρό­θυ­µο να αντα­πο­κρι­θεί στη «στρο­φή» του Τραµπ, έτοι­µο να εντα­χθεί στις νέες σχέ­σεις που προ­κύ­πτουν µέσα στο σύγ­χρο­νο ιµπε­ρια­λι­σµό.

Αντι­δρά­σεις

στη νέα κα­τά­στα­ση

Σε αυτήν τη νέα κα­τά­στα­ση, η απά­ντη­ση της ΕΕ είναι µια απο­φα­σι­στι­κή στρο­φή στους εξο­πλι­σµούς και στην επι­τά­χυν­ση της πο­ρεί­ας συ­γκρό­τη­σης του ευ­ρω­παϊ­κού µι­λι­τα­ρι­σµού. Η κα­τεύ­θυν­ση είχε προ­α­ναγ­γελ­θεί µε την Έκ­θε­ση Ντρά­γκι, τις γε­ρµα­νι­κές απο­φά­σεις για θη­ριώ­δεις πο­λε­µι­κές δα­πά­νες και την έµφα­ση του Μα­κρόν στην ενί­σχυ­ση του γαλ­λι­κού πυ­ρη­νι­κού προ­γρά­µµα­τος. Μια πα­ρά­πλευ­ρη συ­νέ­πεια του «αιφ­νι­δια­σµού» του Τραµπ είναι η γρή­γο­ρη επα­να­σύν­δε­ση -αρ­χι­κά σε δι­πλω­µα­τι­κό και στρα­τιω­τι­κό επί­πε­δο- της µετά το Brexit Βρε­τα­νί­ας µε την ΕΕ. Πρό­κει­ται για την επι­δί­ω­ξη µιας γρή­γο­ρης συ­γκρό­τη­σης υπο­λο­γί­σι­µου διε­θνώς «ένο­πλου βρα­χί­ο­να» των Ευ­ρω­παί­ων κα­πι­τα­λι­στών. Είναι µια τάση ακραία αντι­δρα­στι­κή κι επι­κίν­δυ­νη. Αντι­δρα­στι­κή, γιατί το κό­στος των εξο­πλι­σµών θα πλη­ρώ­σουν οι µι­σθοί, οι συ­ντά­ξεις, οι κοι­νω­νι­κές δα­πά­νες σε όλη την Ευ­ρώ­πη. Επι­κίν­δυ­νη, γιατί οι τυ­χο­διω­κτι­σµοί των ευ­ρω­παϊ­κών κυ­βερ­νή­σε­ων (στην Ου­κρα­νία ή στην Αφρι­κή κλπ) µπο­ρεί να απο­δει­χθούν κρί­σι­µοι για την ει­ρή­νη.

Στην εποχή που δια­µορ­φώ­νε­ται όλες οι διε­θνείς σχέ­σεις, ακόµα και οι πιο «πα­ρα­δο­σια­κές», µε­τα­τρέ­πο­νται σε αστα­θέ­στε­ρες ακόµα και από τις λυ­κο­συ­µµα­χί­ες όπως το ΝΑΤΟ. Στη Σύ­νο­δο Ασφα­λεί­ας του Μο­νά­χου όλη η προ­σο­χή στρά­φη­κε στις προ­κλή­σεις του Βανς που κά­λε­σε τις ευ­ρω­η­γε­σί­ες να ευ­θυ­γρα­µµι­στούν µε τις δια­θέ­σεις του «νέου σε­ρί­φη» που έχει εγκα­τα­στα­θεί στις ΗΠΑ. Όµως η οµι­λία του εκ­προ­σώ­που της Κίνας ήταν εξί­σου ση­µα­ντι­κή. Ο Γουανγκ Γι δια­µή­νυ­σε στους Ευ­ρω­παί­ους ότι η Κίνα θε­ω­ρεί την ΕΕ ως προ­νο­µια­κό «συ­νο­µι­λη­τή» όχι µόνο στο πεδίο των οι­κο­νο­µι­κών σχέ­σε­ων, αλλά και στους ανα­γκαί­ους δι­πλω­µα­τι­κούς χει­ρι­σµούς προ­κει­µέ­νου «η µε­τά­βα­ση προς τον πο­λυ­πο­λι­κό κόσµο» να γίνει µε τρόπο «ασφα­λή, ρυ­θµι­σµέ­νο και αµοι­βαί­ως επω­φε­λή». Ο Γι υπο­γρά­µµι­σε τη δυ­σφο­ρία της Κίνας απέ­να­ντι σε πο­λι­τι­κές που στη­ρί­ζο­νται στην ένο­πλη δύ­να­µη («οι χώρες που θε­ω­ρούν ότι η ισχύς δια­µορ­φώ­νει το δί­καιο, ανοί­γουν το Κουτί της Παν­δώ­ρας που οδη­γεί στον κα­τα­στρε­πτι­κό νόµο της ζού­γκλας») και ζή­τη­σε το «σε­βα­σµό της ανε­ξαρ­τη­σί­ας και της εδα­φι­κής ακε­ραιό­τη­τας κάθε χώρας, µε­γά­λης ή µι­κρής…», παίρ­νο­ντας εµµέ­σως αλλά σαφώς απο­στά­σεις απέ­να­ντι στη «σύ­γκλι­ση» Τρα­µπ-Πού­τιν στο ου­κρα­νι­κό ζή­τη­µα. Ήταν µια υπό­µνη­ση της πι­θα­νό­τη­τας να µε­τα­τρα­πούν τα κενά στις ευ­ρω­α­τλα­ντι­κές σχέ­σεις που δη­µιουρ­γεί ο «νέος σε­ρί­φης» σε νέες δυ­να­τό­τη­τες για την ανα­δυό­µε­νη κι­νε­ζι­κή υπερ­δύ­να­µη.

Το µή­νυ­µα του Τραµπ, µέσω των αµε­ρι­κα­νι­κών χει­ρι­σµών στο ου­κρα­νι­κό και στο πα­λαι­στι­νια­κό, είναι σαφές και συ­νε­κτι­κό: οι ΗΠΑ δη­λώ­νουν ότι κάθε «πόλος» στον ση­µε­ρι­νό κόσµο έχει το «δι­καί­ω­µα», µε βάση το νόµο της ισχύ­ος και ιδιαί­τε­ρα της στρα­τιω­τι­κής/πο­λε­µι­κής ισχύ­ος, να αρ­πά­ξει και να κα­το­χυ­ρώ­σει στην επιρ­ροή του ό,τι θε­ω­ρεί ως ανα­γκαίο «ζω­τι­κό χώρο», αδια­φο­ρώ­ντας πλή­ρως για φύλλα συκής όπως το λε­γό­µε­νο Διε­θνές Δί­καιο, οι πα­ρα­δο­σια­κές πο­λι­τι­κές σχέ­σεις και άλλα κου­ρα­φέ­ξα­λα.

Η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη κα­πι­τα­λι­στι­κή πα­γκο­σµιο­ποί­η­ση τρα­ντά­χτη­κε συ­θέ­µε­λα από τη διε­θνή κρίση του 2007-08. Έκτο­τε ο διε­θνές κα­πι­τα­λι­σµός δεν ανέ­κτη­σε ποτέ τη στα­θε­ρό­τη­τα και το δυ­να­µι­σµό του. Ο Τραµπ σή­µε­ρα επι­ση­µο­ποιεί τη στρο­φή προς την ένο­πλη πα­γκο­σµιο­ποί­η­ση, απαι­τώ­ντας προ­τε­ραιό­τη­τα στις ευ­και­ρί­ες για τους µε­γά­λους παί­κτες του διε­θνούς συ­στή­µα­τος, για τους πό­λους που δια­θέ­τουν στρα­τιω­τι­κή/πο­λε­µι­κή δύ­να­µη.

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, ο κό­σµος έβγαι­νε ξανά από µια πε­ρί­ο­δο κρί­σης της, τότε, κα­πι­τα­λι­στι­κής πα­γκο­σµιο­ποί­η­σης (την πε­ρί­ο­δο του «ελεύ­θε­ρου εµπο­ρί­ου» και του laissez faire-laissez passer). Ακο­λού­θη­σαν οι «αυ­το­κρα­το­ρι­κές πο­λι­τι­κές», µε τη συ­γκρό­τη­ση των πε­ρι­φρου­ρη­µέ­νων ζωνών επιρ­ρο­ής και τε­λι­κά την αποι­κιο­κρα­τία. Η ανα­πό­φευ­κτη σύ­γκρου­ση µε­τα­ξύ πει­να­σµέ­νων και χορ­τά­των ιµπε­ρια­λι­στών έσυρε τον πλα­νή­τη σε δύο Πα­γκό­σµιους Πο­λέ­µους.

Σή­µε­ρα, οι αυ­το­κρα­το­ρι­κές πο­λι­τι­κές, οι δαί­µο­νες του 1914, προ­βά­λουν ξανά ολο­κά­θα­ρα στον ορί­ζο­ντα.

https://rproject.gr/article/oi-aytokratorikes-politikes-oi-daiuones-toy-1914-epistrefoyn