Πίσω από την ιστορική έκκληση του Οτσαλάν

Στις 27 Φλεβάρη, αναγνώστηκε δηµόσια µια σηµαντική επιστολή του ιστορικού ηγέτη του PKK, Αµπντουλάχ Οτσαλάν, προς τους συντρόφους του που περιλάµβανε ένα ιστορικό κάλεσµα: «Συγκαλέστε το συνέδριό σας να αποφασίσετε. Όλες οι οργανώσεις πρέπει να καταθέσουν τα όπλα τους και το PKK πρέπει να αυτοδιαλυθεί».

Ανα­γνω­ρί­ζο­ντας την βα­ρύ­τη­τα µιας τέ­τοιας πρό­τα­σης και τα ερω­τη­µα­τι­κά ή τις αµφι­βο­λί­ες για τις προ­ο­πτι­κές της, ο έγκλει­στος από το 1999 ηγέ­της έριξε όλο το κύρος του πίσω από αυτήν: «Ανα­λα­µβά­νω την ιστο­ρι­κή ευ­θύ­νη αυτής της έκ­κλη­σης».

Πάνος Πέτρου

Δεν επρό­κει­το για «κε­ραυ­νό εν αι­θρία». Αυτός ο «κε­ραυ­νός» είχε πέσει στις 22 Οκτώ­βρη του 2024, όταν ο Ντε­βλέτ Μπα­χτσε­λί, ο ακρο­δε­ξιός κυ­βερ­νη­τι­κός εταί­ρος του Ερ­ντο­γάν και εκ­πρό­σω­πος του πιο σκλη­ρού τουρ­κι­κού εθνι­κι­σµού, έδωσε τα χέρια µε εκ­προ­σώ­πους του φι­λο­κουρ­δι­κού DEM και κά­λε­σε τον Οτσα­λάν (τον «αρ­χι­τρο­µο­κρά­τη» στη γλώσ­σα των ακρο­δε­ξιών) να έρθει στη Βουλή και να κα­λέ­σει από το βήµα της το τέλος της ένο­πλης πάλης. Το πι­θα­νό­τε­ρο είναι ότι επι­λέ­χθη­κε να βγει µπρο­στά ο «κουρ­δο­φά­γος» Μπα­χτσε­λί για να γίνει σαφής η σο­βα­ρό­τη­τα της στρο­φής –τόσο στο εθνι­κι­στι­κό ακρο­α­τή­ριο της κυ­βέρ­νη­σης, όσο και στους δύ­σπι­στους αντι­πά­λους της. Σύ­ντο­µα δρο­µο­λο­γή­θη­καν (και επι­τρά­πη­καν) δια­δο­χι­κές συ­να­ντή­σεις της ηγε­σί­ας του DEM µε τον έγκλει­στο σε απο­µό­νω­ση ηγέτη του PKK. Η δη­µό­σια έκ­κλη­ση του Οτσα­λάν ήταν η προ­α­ναγ­γελ­θεί­σα κο­ρύ­φω­ση αυτής της δια­δι­κα­σί­ας που έτρε­ξε τους προη­γού­µε­νους µήνες.

Κί­νη­τρα

Από όταν έγινε αντι­λη­πτή η στρο­φή της τουρ­κι­κής κυ­βέρ­νη­σης, στο διε­θνή Τύπο κυ­ριάρ­χη­σε η επί­κλη­ση σε εσω­τε­ρι­κά-πο­λι­τι­κά κί­νη­τρα, όπως η διεκ­δί­κη­ση της κουρ­δι­κής ψήφου µετά την σο­κα­ρι­στι­κή ήττα του κυ­βερ­νη­τι­κού µπλοκ στις δη­µο­τι­κές εκλο­γές του Μάρτη του 2024, ή το φλερτ µε το φι­λο­κουρ­δι­κό DEM για να συ­γκε­ντρώ­σει ο Ερ­ντο­γάν τις 400 ψή­φους βου­λευ­τών που χρειά­ζε­ται για να αλ­λά­ξει το σύ­ντα­γµα και να διεκ­δι­κή­σει µια νέα προ­ε­δρι­κή θη­τεία.

Ακόµα κι αν συ­νυ­πο­λο­γί­στη­καν αυτοί οι πα­ρά­γο­ντες, το βα­σι­κό κί­νη­τρο του Ερ­ντο­γάν µάλ­λον έχει το βλέ­µµα στρα­µµέ­νο «προς τα έξω». Άλ­λω­στε η ίδια η σύ­γκρου­ση του τουρ­κι­κού κρά­τους µε το κουρ­δι­κό κί­νη­µα είχε «εξα­χθεί» στις γει­το­νι­κές χώρες. Στα βουνά του Ιράκ βρί­σκε­ται η έδρα του PKK ενώ στη Συρία έχουν µε­τα­φερ­θεί πλέον τα στρα­τεύ­µα­τά του, καθώς από χρό­νια πο­λε­µούν στο πλευ­ρό του «αδελ­φι­κού» κό­µµα­τος PYD που ελέγ­χει τη βο­ρειο­α­να­το­λι­κή Συρία (Ρο­ζά­βα). Εκεί επι­χει­ρού­σε επί χρό­νια ενα­ντί­ον τους και ο τουρ­κι­κός στρα­τός και οι πλη­ρε­ξού­σιοί του (όπως ο συ­ρια­κός SNA).

Η απο­δυ­νά­µω­ση του ιρα­νι­κού κα­θε­στώ­τος, το γε­ω­πο­λι­τι­κό χάος στη Μέση Ανα­το­λή και οι κίν­δυ­νοι που συσ­σω­ρεύ­ο­νται (βλ. “Η μάχη για το μέλ­λον της Γάζας”) µπο­ρούν να πυ­ρο­δο­τή­σουν την «κουρ­δι­κή βόµβα» και στα 4 κράτη που δια­θέ­τουν κα­τα­πιε­σµέ­νη µειο­νό­τη­τα (Τουρ­κία, Ιράκ, Συρία, Ιράν). Δεν είναι τυ­χαία η συ­γκυ­ρία που βγήκε η πρώτη έκ­κλη­ση του Μπα­χτσε­λί –λίγο πριν την επί­θε­ση της Χα­γιάτ Τα­χρίρ αλ Σαµ κατά του Άσαντ, το σχέ­διο της οποί­ας γνώ­ρι­ζε η Άγκυ­ρα, η οποία επί­σης κα­τα­νο­ού­σε ότι η ανα­ζω­πύ­ρω­ση του πο­λέ­µου θα έδινε νέες ευ­και­ρί­ες στις κουρ­δι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές της Συ­ρί­ας να διευ­ρύ­νουν τον έλεγ­χο εδα­φών. Η θε­α­µα­τι­κή και γρή­γο­ρη κα­τάρ­ρευ­ση του Άσαντ υπο­χρέ­ω­σε σε επι­τά­χυν­ση των σχε­τι­κών διερ­γα­σιών.

Αντι­στρο­φή του 2015

Αξί­ζει να θυ­µη­θού­µε την τε­λευ­ταία ει­ρη­νευ­τι­κή από­πει­ρα του 2013-15. Ήταν µια πολύ προ­ω­θη­µέ­νη δια­δι­κα­σία, που είχε ανοί­ξει πολ­λές κρί­σι­µες πτυ­χές του κουρ­δι­κού ζη­τή­µα­τος (δι­καιώ­µα­τα, συ­ντα­γµα­τι­κές αλ­λα­γές, απε­λευ­θέ­ρω­ση κρα­του­µέ­νων κλπ) πέρα από τον τε­ρµα­τι­σµό των εχθρο­πρα­ξιών, επι­διώ­κο­ντας µια συ­νο­λι­κή πο­λι­τι­κή λύση. Το σχέ­διο αυτό τορ­πι­λί­στη­κε από τον ίδιο τον Ερ­ντο­γάν το 2015.

Συ­νυ­πο­λο­γί­στη­καν -και τότε- πα­ρά­γο­ντες της εσω­τε­ρι­κής πο­λι­τι­κής: το φι­λο­κουρ­δι­κό HDP πέ­τυ­χε το απροσ­δό­κη­το 13,1%, συ­σπει­ρώ­νο­ντας ευ­ρύ­τε­ρες δυ­νά­µεις και στε­ρώ­ντας την αυ­το­δυ­να­µία από τον Ερ­ντο­γάν, ο οποί­ος δια­σφά­λι­σε την επα­νε­κλο­γή του συ­µµα­χώ­ντας µε τους εθνι­κι­στές του MHP και κα­θο­δη­γώ­ντας µια ποιο­τι­κή αλ­λα­γή της φυ­σιο­γνω­µί­ας του κα­θε­στώ­τος του προς τον αυ­ταρ­χι­σµό. Αλλά και τότε το βλέ­µµα ήταν στρα­µµέ­νο προς τα έξω και συ­γκε­κρι­µέ­να τη Συρία: Μετά το 2014-15, στα πλαί­σια του πο­λέ­µου κατά του ISIS, το πρό­πλα­σµα αυ­τό­νο­µου κουρ­δι­κού κρά­τους στη Ρο­ζά­βα είχε πλέον απο­κτή­σει την προ­νο­µια­κή στή­ρι­ξη των ΗΠΑ, γε­γο­νός που ενί­σχυε τις πο­λι­τι­κο­στρα­τιω­τι­κές του δυ­να­τό­τη­τες και την αυ­το­πε­ποί­θη­σή του.

Αν το 2015, οι εξε­λί­ξεις κοντά στα σύ­νο­ρα της Τουρ­κί­ας «τορ­πί­λι­σαν» µια ει­ρη­νευ­τι­κή δια­δι­κα­σία στο εσω­τε­ρι­κό της, σή­µε­ρα ξε­κι­νά µια ει­ρη­νευ­τι­κή δια­δι­κα­σία µέσα στην Τουρ­κία µε στόχο να απε­νερ­γο­ποι­ή­σει κιν­δύ­νους κοντά στα σύ­νο­ρά της.

Συ­ρία-Ισ­ρα­ήλ

Ο «ελέ­φα­ντας στο δω­µά­τιο» είναι το Ισ­ρα­ήλ. Μετά την κα­τάρ­ρευ­ση του Άσαντ, οι υπουρ­γοί του Νε­τα­νιά­χου απέ­κτη­σαν ένα ιδιαί­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον για τις «µειο­νό­τη­τες στη Συρία». Είναι γνω­στό ότι οι Σιω­νι­στές αντι­µε­τω­πί­ζουν µε κα­χυ­πο­ψία τη «νέα Συρία» και φι­λο­δο­ξούν να την κρα­τή­σουν αδύ­να­µη και κα­τα­κε­ρµα­τι­σµέ­νη. Αν οι Δρού­ζοι δια­δη­λώ­νουν κατά της κα­το­χής και των απει­λών του Νε­τα­νιά­χου στη νέα κυ­βέρ­νη­ση της Δα­µα­σκού (βλ. «Κι όµως γυ­ρί­ζει», δίπλα σε­λί­δα), µια πτέ­ρυ­γα του κουρ­δι­κού κι­νή­µα­τος µπο­ρεί να απο­δει­χθεί πιο πρό­θυ­µη να ακού­σει τα Σιω­νι­στι­κά κα­λέ­σµα­τα. Στον Ισ­ραη­λι­νό Τύπο συ­ζη­τιέ­ται ανοι­χτά η ανά­γκη να πει­στούν οι ΗΠΑ να πα­ρα­µεί­νουν στη βό­ρεια Συρία, να ενι­σχύ­σουν τη σχέση µε τις κουρ­δι­κές δυ­νά­µεις, να δια­τη­ρή­σουν τις κυ­ρώ­σεις κατά της νέας συ­ρια­κής ηγε­σί­ας κ.ο.κ.

Αυτά ανα­δει­κνύ­ουν τους κιν­δύ­νους. Η κα­τάρ­ρευ­ση του Άσαντ ανα­δει­κνύ­ει και µια ευ­και­ρία. Ο Αχµέντ αλ Σάρα θέλει να ενο­ποι­ή­σει τη Συρία υπό τον έλεγ­χο του κε­ντρι­κού κρά­τους, αλλά και να απο­φύ­γει έναν νέο πό­λε­µο, γι’ αυτό και έχει ανοί­ξει συ­νο­µι­λί­ες µε τα κουρ­δι­κά κό­µµα­τα και τους συ­µµά­χους τους στις SDF, δη­λώ­νο­ντας ότι επι­διώ­κει «να συ­να­ντη­θούν στη µέση» και ανα­γνω­ρί­ζο­ντας ότι «ο κουρ­δι­κός λαός δεν είχε καν τα δι­καιώ­µα­τα του πο­λί­τη στο πα­ρελ­θόν… πολ­λές αδι­κί­ες δια­πρά­χθη­καν ενα­ντί­ον του, ει­δι­κά στη διάρ­κεια του κα­θε­στώ­τος του Μπα­σάρ αλ Άσαντ».

Η ενερ­γο­ποί­η­ση του Οτσα­λάν, πνευ­µα­τι­κού ηγέτη και πηγή θε­ω­ρη­τι­κής έµπνευ­σης για τους πρω­τερ­γά­τες της Ρο­ζά­βα, µπο­ρεί να προ­ο­ρί­ζε­ται να επη­ρε­ά­σει τη στάση και των Κούρ­δων της Συ­ρί­ας στις δια­πρα­γµα­τεύ­σεις µε την κυ­βέρ­νη­ση Αλ Σάρα, που ανα­πτύσ­σει στε­νούς δε­σµούς µε την Τουρ­κία του Ερ­ντο­γάν. Το κά­λε­σµα του ιστο­ρι­κού ηγέτη έκανε λόγο για  «όλες τις ορ­γα­νώ­σεις» και ίσως ανα­φε­ρό­ταν έµµε­σα στα «αδελ­φι­κά» κό­µµα­τα του PKK, όπως το συ­ρια­κό. [Rp: Από όταν γρά­φτη­κε αυτό το άρθρο, ανα­κοι­νώ­θη­κε η συμ­φω­νία της ηγε­σί­ας των SDF με τον Μο­χά­μεντ Αλ Σάρα]

Στις προ­κα­ταρ­κτι­κές επα­φές του Δε­κέ­µβρη, η αντι­προ­σω­πεία του DEM είχε µε­τα­φέ­ρει µια σύ­νο­ψη του «νέου υπο­δεί­γµα­τος» που ει­ση­γεί­ται ο Οτσα­λάν. Το πιο εν­δια­φέ­ρον ση­µείο στο σκε­πτι­κό του ήταν αυτό: «Τα γε­γο­νό­τα στη Γάζα και τη Συρία έδει­ξαν ότι η επί­λυ­ση αυτού του προ­βλή­µα­τος, που µε­τα­τρέ­πε­ται σε γάγ­γραι­να από τις ξένες πα­ρε­µβά­σεις, δεν µπο­ρεί να ανα­βλη­θεί άλλο»…

Προ­ο­πτι­κές

Την 1η Μάρτη, το PKK ανα­κοί­νω­σε κα­τά­παυ­ση του πυρός «για να ανοί­ξει ο δρό­µος προς την εφα­ρµο­γή της έκ­κλη­σης του Άπο για ει­ρή­νη», δή­λω­σε την «πλήρη συ­µφω­νία» του µε το πε­ριε­χό­µε­νο της έκ­κλη­σης, ευ­χή­θη­κε να ελευ­θε­ρω­θεί (ή έστω να απο­κτή­σει µε­γα­λύ­τε­ρες ελευ­θε­ρί­ες κι­νή­σε­ων) ο Οτσα­λάν και πέ­τα­ξε το µπα­λά­κι των εγ­γυ­ή­σε­ων µιας πρα­γµα­τι­κά δη­µο­κρα­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας στο τουρ­κι­κό κρά­τος. Τη στή­ρι­ξή του έχει δη­λώ­σει και το κόµµα DEM και ο φυ­λα­κι­σµέ­νος ηγέ­της του, Σε­λα­χα­τίν Ντε­µιρ­τάς.

Προς το παρόν, όλη η (δη­µό­σια) συ­ζή­τη­ση αφορά τον τε­ρµα­τι­σµό του πο­λέ­µου και δεν έχει αγ­γί­ξει καµιά πο­λι­τι­κή πτυχή του κουρ­δι­κού ζη­τή­µα­τος, για να µπο­ρέ­σου­µε να απο­τι­µή­σου­µε την πρω­το­βου­λία ή να εκτι­µή­σου­µε τις προ­ο­πτι­κές της. O Σίρι Σου­ρέ­για Οντέρ, βου­λευ­τής και µέλος της αντι­προ­σω­πεί­ας του DEM στις συ­νο­µι­λί­ες ανέ­δει­ξε τις αντι­φά­σεις και τα προ­βλή­µα­τα: «Η κοινή γνώµη συχνά συγ­χέ­ει την έν­νοια της λύσης µε την έν­νοια της ει­ρή­νης… Ει­ρή­νη µπο­ρείς να κά­νεις µε µια απλή αγκα­λιά. Η λύση από την άλλη, είναι µια µα­κρο­πρό­θε­σµη δια­δι­κα­σία δη­µο­κρα­τι­κού αγώνα… Προς το παρόν, αυτό που προ­σπα­θού­µε να χτί­σου­µε είναι η ει­ρή­νη».

https://rproject.gr/article/piso-apo-tin-istoriki-ekklisi-toy-otsalan