Η συμφωνία ειρήνης στη Γάζα εκδηλώνει μια νέα διπλωματική συνήθεια του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να προηγείται βολονταριστικά ένας οδικός χάρτης για την ειρήνη, με την πραγματοποίηση των απώτατων σταδίων του να παραμένει εκκρεμής και αμφίβολη. Με τον τρόπο αυτό δρέπει εύκολες δάφνες «ειρηνοποιού», ενώ η κατάπαυση του πυρός μπορεί να διακοπεί ανά πάσα στιγμή.
Διονύσιος Σκλήρης
Πρόκειται για μια κλιμακωτή συμφωνία, η οποία εφαρμόζεται σταδιακά. Η πρώτη φάση της αφορά στην απελευθέρωση ομήρων και κρατουμένων, στην απρόσκοπτη πλέον είσοδο της ανθρωπιστικής συνδρομής στην Παλαιστίνη (αναμένονται 600 φορτηγά ημερησίως με τρόφιμα και ιατροφαρμακευτικό υλικό) και στην τμηματική αποχώρηση του στρατού του Ισραήλ από το πρώτο μέρος των εδαφών που κατέχει. Πρόκειται για μια συμφωνία που μοιάζει περισσότερο με εκεχειρία ανάλογη με αυτές του Νοεμβρίου 2023 και του Ιανουαρίου 2025, όπου επίσης είχε πραγματοποιηθεί ανταλλαγή ομήρων, παρά με μια πλήρη συμφωνία ειρήνης. Ακολουθεί περισσότερο τη λογική των διευθετήσεων και όχι της οριστικής επίλυσης, καθώς λ.χ. δεν περιγράφει σαφή ρόλο για τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και δεν περιέχει εγγυήσεις που να εξασφαλίζουν τα συμβαλλόμενα μέρη σε περίπτωση αθέτησής του, δηλαδή στη διόλου απίθανη περίπτωση που το Ισραήλ θα αναιρέσει τη συμφωνία όπως έκανε και με τις δύο προηγούμενες. Το ντε φάκτο δέλεαρ ήταν η εμπλοκή των αραβικών μουσουλμανικών χωρών που είλκυσε στη συμφωνία και τη Χαμάς. Εντέλει το Ισραήλ έλαβε μια μάλλον ποθητή ανάπαυλα σε μια στιγμή που είχε φτάσει στο όριο εσωτερικών και εξωτερικών αντοχών λόγω της παγκόσμιας απονομιμοποίησης, ενώ οι Παλαιστίνιοι έλαβαν ένα διάλειμμα από τη μαζική εθνοκάθαρση της Γάζας, η οποία, αν και αποτελεί έναν υπερβολικά αλαζονικό στόχο με αδυναμία πραγματοποίησης, προωθείτο μαζικώς κατά το τελευταίο διάστημα από τον ισραηλινό στρατό. Το ερώτημα παραμένει αν το «διάλειμμα» αυτό έχει ως στόχο την επικέντρωση σε άλλα μέτωπα, όπως το Ιράν ή η Βενεζουέλα.
Μια πλήρης συμφωνία ειρήνης, άλλωστε, σκοντάφτει αφενός στο ότι το Ισραήλ δεν είναι διατεθειμένο να αναγνωρίσει παλαιστινιακό κράτος και, αφετέρου, στο ότι η Χαμάς δεν πρόκειται να δεχθεί τον πλήρη αφοπλισμό της. Άλλωστε το Ισραήλ έχει παραβιάσει τις προηγούμενες συμφωνίες, όπως και αυτές στον Λίβανο και μια οποιαδήποτε πολυεθνική δύναμη δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί ότι οι Ισραηλινοί δεν θα εισβάλουν ξανά. Ταυτοχρόνως, σε μια Γάζα απολύτως κατεστραμμένη όπου το 70% όλων των κτηρίων έχουν χτυπηθεί, όπως και το 92% όλων των κατοικιών, η ανάδειξη προσωπικοτήτων, όπως ο Τόνι Μπλερ, σε κομβικές για την οργάνωση της ανοικοδόμησης αποτελεί μία ευθεία πρόκληση στο αίσθημα των κατοίκων. Η Χαμάς έχει χαρακτηριστικά σημειώσει ότι θα δεχόταν μόνο μια διακυβέρνηση από Παλαιστίνιους τεχνοκράτες με την υποστήριξη Αράβων και Μουσουλμάνων που θα οδηγήσει εν καιρώ σε διακριτό παλαιστινιακό κράτος. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εγκαινιάσει ένα νέο ήθος διπλωματίας, όπου αρχίζουμε με τη διακήρυξη της ειρήνης, ενώ οι λεπτομέρειες αναμένεται να διευθετηθούν στο μέλλον. Κατά τον τρόπο αυτό έχουμε έναν ευφρόσυνο βολονταρισμό, αλλά και αμέτρητες παλινωδίες και παγίδες σε κάθε στάδιο της εφαρμογής, καθώς λείπουν απολύτως δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα, ενώ επικρατεί μια μάλλον επιχειρηματική λογική και το ένστικτο του κτηματομεσίτη που αντιμετωπίζει τη Γάζα ως «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής». Εξάλλου, κομβικός σύμβουλος του Αμερικανού Προέδρου είναι ο γαμπρός του, Τζάρεντ Κούσνερ, που έχει νυμφευθεί τη μεγαλύτερη κόρη του Ίβανκα και συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις στο Σαρμ ελ Σεΐχ. Ο σκοπός του Τραμπ είναι ένα γεωπολιτικό και οικονομικό τείχος ενάντια στην Κίνα, το οποίο θα συνασπίσει το Ισραήλ και τις αραβικές μοναρχίες στο πνεύμα των «Συμφωνιών του Αβραάμ», οι οποίες είχαν διακοπεί από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 και την ισραηλινή μαζική απάντηση. Δυο χρόνια μετά, ο Τραμπ επιθυμεί να ξαναπιάσει το νήμα, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Έτσι και στο παλαιστινιακό, εκκινούμε με την πρώτη φάση, που είναι ίσως και η μόνη κάπως εφικτή, και συνεχίζουμε με διαπραγματεύσεις για τις επόμενες, από τις οποίες το Ισραήλ θα μπορεί να αποσυρθεί με διάφορα προσχήματα ή και χωρίς κανένα απολύτως.
Σύμφωνα με το σχέδιο σε πρώτη φάση ο ισραηλινός στρατός παραμένει στο 53% του εδάφους της Λωρίδας και στη συνέχεια πρέπει να υποχωρήσει στο 40% και μετά στο 15% του εδάφους. Πλην η απουσία σαφών χρονοδιαγραμμάτων καθιστά τη συμφωνία νεκρό γράμμα. Το Ισραήλ έτσι κερδίζει την απελευθέρωση των ομήρων, στερεί από τη Χαμάς το διαπραγματευτικό της χαρτί, χωρίς να είναι ντε φάκτο υποχρεωμένο να τηρήσει τους υπόλοιπους όρους. Θα μπορεί έτσι να παραμείνει στο μεγαλύτερο μέρος της Γάζας πέρα από τη ζώνη ασφαλείας. Το κύριο είναι ότι η Χαμάς δεν έχει αίσθηση ήττας, οπότε δεν θεωρεί ότι πρέπει να αφοπλιστεί, ενώ για το Ισραήλ ο αφοπλισμός της αποτελεί αναπόσπαστη προϋπόθεση για να αποσυρθεί. Εφόσον το Ισραήλ δεν αποσυρθεί, οι δικαιοδοσίες της Διεθνούς Δυνάμεως Ασφαλείας (ISF) θα είναι εντελώς αόριστες. Σημειωτέον ότι στη διεθνή δύναμη θα συμμετέχει και η Τουρκία παραθέτοντας στρατό στην Παλαιστίνη για πρώτη φορά μετά την απόσυρσή της ύστερα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά μια εντυπωσιακή επιτέλεση της νεο-οθωμανικής ιδεολογίας, καθώς ανήκει στις εγγυήτριες δυνάμεις, σε μια στιγμή που η Ελλάδα είναι απούσα. Η Τουρκία αξιοποιεί στο έπακρο τη δυνατότητά της να πιέζει τη Χαμάς, εμφανιζόμενη ως μεσολαβήτρια, όπως φάνηκε από τη σημασία που έδωσε ο Ντόναλντ Τραμπ στις συναντήσεις του με τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν. Επομένως, το μόνο που έχει πραγματικά εξασφαλιστεί είναι η ανταλλαγή των 20 ομήρων με τους 1700 κατοίκους της Γάζας που κρατούνται από το Ισραήλ, καθώς και με τους Παλαιστίνιους κρατούμενους (συμπεριλαμβανομένων 200 ισοβιτών). Και εδώ ακόμη υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο μερών, καθώς το Ισραήλ αφαιρεί από τη λίστα τους πιο σημαντικούς κρατούμενους, όπως λ.χ. τον Μαρουάν Μπαργούτι, τον λαοφιλή αρχηγό της ένοπλης πτέρυγας της Φατάχ, ο οποίος θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο συνδέσμου ανάμεσα στις παλαιές γενιές της PLO και στους νεώτερους μαχητές, φέροντας για τον λόγο αυτό το χαρακτηριστικό προσωνύμιο «Παλαιστίνιος Μαντέλα». Από τα 20 σημεία του σχεδίου Τραμπ μόνο τα 4 είναι τα συγκριτικά ευκόλως εφαρμόσιμα κατά την πρώτη φάση, ενώ τα υπόλοιπα 16 ενδέχεται να παραπεμφθούν στις ελληνικές καλένδες. Μία ακόμη έλλειψη του σχεδίου είναι η απουσία αναφορών στη Δυτική Όχθη που μπορεί να αποτελέσει την επόμενη Γάζα λόγω των μαζικών εβραϊκών εποικισμών. Δεν έχουμε, επομένως, μια συνολική λύση του παλαιστινιακού, αλλά μια επικίνδυνη σαλαμοποίηση.
Σχόλια (0)