Το κόκκινο χάπι σε μορφή βιβλίου | του Γιάννη Γιαπράκη

• Γράφει ο Γιάννης Γιαπράκης |  | red line

.Σε δυο -τρία πραγματάκια -βασικούς άξονες του βιβλίου κατ’εμέ- θα σταθώ..α) Ποιά η διαφορά της βιωματικής αξίας απο την ανταλλακτική και σε τι εξυπηρετεί η πληρης σχεδόν αντικατάσταση της πρώτης απο την δεύτερη β) Πως συνδέεται ο μοχλός χρέους -κέρδους με τον Φάουστ και γ) Γιατί το χρήμα έχει “ανάγκη” τη δημοκρατία..

α) Οι τιμές λοιπόν εναντίον των αξιών.Φανταστειτε ένα όμορφο σούρουπο ,ένα όμορφο ηλιοβασίλεμα, μια βόλτα με μια ευχάριστη παρέα που σε κάνει να γελάς και να αισθάνεσαι άνετα και ωραία.Ή σκεφτείτε ένα φιλί που το κερδίσατε με τρυφερότητα, με νου και συναίσθημα, αν συγκρίνεται η χαρά που σας δίνει, με ένα άλλο που το αγοράσατε..Φαντάσου, λέει στη κόρη του ο συγγραφέας, ότι ειναι καλοκαίρι στην Αίγινα και ο καπετάν Χρήστος ο φίλος μας σου ζητάει να βουτήξεις να ξεπιάσεις την άγκυρα του καικιού του γιατι ο ιδιος δεν μπορεί αφου τελευταία όπως λέει τον ταλαιπωρούν πολύ τα αρθριτικά του.”Αμέσως” του απαντάς γεμάτη ευτυχία και φουσκωμένη περηφάνια..Βουτάς με μεγάλη χαρά, είναι τιμή για σένα που θα φανείς χρήσιμη σε ένα φίλο..έτσι απλώς γιατι σου το ζήτησε.Σιγουρα η χαρά σου θα ήταν πολύ μικρότερη αν σε πλήρωνε γι αυτό, θα έχανε το “βάρος” της “αυταπάρνησης” της “προσφοράς” και της “αλληλεγγύης”..που δεν έχουν τιμή, είναι ανεκτίμητα.. Τα αγαθά λοιπόν δεν ειναι αναγκαστικά εμπορεύματα.Τα εμπορευματα όπως πχ ένα τάμπλετ παράγονται με σκοπό να πουληθουν.Ενα ηλιοβασίλεμα όμως, ένα όμορφο ειλικρινές φιλί ή η βουτιά της Ξένιας ( κόρη του Βαρουφάκη) δεν πουλιούνται …ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΙ.Στις σημερινές κοινωνίες ομως η Οικονομία επιτάσσει πως ό,τι δεν έχει τιμή ό,τι δεν φέρνει κέδρος δεν έχει και ..αξία.

β)Εν αρχή ην το..χρέος το οποίο με τη σειρά του στη συνέχεια γέννησε το κέρδος ως αυτοσκοπό.Η ανάδυση του κέρδους ειναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κυριαρχία των ανταλλακτικών επι των βιωματικών αξιών.Οι συγχρονες κοινωνίες της αγοράς δημιουργήθηκαν απο την εμπορευματοποίηση της γης και της εργασίας η οποία γέννησε σχηματικά την εργατική αλλά και την πρώτη επιχειρηματική τάξη στις αγροτικές περιοχές της Βρετανίας, η οποία για να βάλει μπρος την παραγωγική μηχανή δημιουργεί το..χρέος δανειζόμενη απο τοκογλύφους γαιοκτήμονες..Χρέος και Κέρδος λοιπόν γίνανε συνέταιροι “συνδυασταί” που λέει και στην ταινία του ο Γορίτσας “Βαλκανιζατέρ”.Στις μέρες μας όμως, η ιστορία του χρέους θυμίζει πολύ τον Φάουστ. “Κόλαση ειναι όπου ειμαι” λέει ο Μεφιστοφελης. “Με περιβάλλει όπου σταθώ κι όπου βρεθώ”…Ο Φαουστ προκειμένου να πάρει είκοσι χρόνια ευδαιμονίας παραχωρεί την ψυχή του στον Μεφιστοφελή. “Λαμβάνω απο σένα είκοσι χρόνια ευδαιμονίας και σου υπόσχομαι πως όταν το δάνειο ωριμάσει θα έχεις λαμβάνειν την ψυχή μου”.Και μάλιστα για να έχει η ..δανειακή σύμβαση μεγαλύτερη βαρύτητα και ισχύ,αντί για μελάνι ο Φάουστ την υπογράφει με το αίμα του.Και μπορεί στην εκδοχή του Γκαίτε, στο τέλος ο Φάουστ να γλιτώνει την Κόλαση..για τις σημερινές κοινωνίες -αποικίες χρέους δεν είμαι και τόσο σιγουρος.. ΚΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΟΥΜΕ σε ό,τι συντελείται στην Ευρώπη, γιά να δούμε πώς ακριβώς υποτίθεται ότι λύνεται η κρίση του χρέους. Η επιλογή, με χώρα μοντέλο την Ελλάδα, είναι σαφής: με την κατεδάφιση όλου του μεταπολεμικού «κοινωνικού συμβολαίου» το οποίο στηριζόταν στην ελάχιστη προστασία της εργασίας, στην εγγύηση ενός ελάχιστου εισοδήματος, στη χρηματοδότηση μιας στοιχειώδους πρόνοιας και ασφάλισης και στη φιλοσοφία διαπραγμάτευσης των κοινωνικών εταίρων, που ορίζεται ως προϋπόθεση της «κοινωνικής ειρήνης». Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μαρξιστής για να αντιληφθεί ότι συντελείται μια αλλαγή ιστορικών διαστάσεων..με φόντο την ..Κόλαση !

γ) Ιδρυτικός μύθος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι αποτελεί το ιδεώδες πλαίσιο εδραίωσης της δημοκρατίας και της ειρηνικής συνύπαρξης των κοινωνιών, στην ήπειρο που κατεξοχήν έχει δοκιμαστεί από ανθρωποκτόνους πολέμους, αυταρχικά καθεστώτα, φασισμούς και αντιδημοκρατικές εκτροπές. Αυτό αποτέλεσε και το θεμελιώδες επιχείρημα της ελληνικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ όταν αποφάσισε, με νωπή ακόμη την εμπειρία της δικτατορίας, την ένταξη της χώρας στην τότε ΕΟΚ. Ένας λίγο μεταγενέστερος μύθος, καλλιεργημένος από τους μέντορες του φιλελευθερισμού και αργότερα του νεοφιλελευθερισμού, λέει πως όχι απλώς η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς γενικότερα,είναι ασύμβατος με οποιοδήποτε άλλο πολιτικό καθεστώς πέρα από τη δημοκρατία.

Η αντίληψη αυτή περί μαθηματικής «ταυτότητας» καπιταλισμού και δημοκρατίας έφτασε στο απόγειό της με την εισήγηση του Φουκουγιάμα για «το τέλος της ιστορίας», που ορίζει τον καπιταλισμό ως το σύστημα που κάνει πραγματικότητα την ευημερία για όλους, βάζει τέλος στις κοινωνικές και διακρατικές συγκρούσεις και, κυρίως, αναδεικνύει την αντιπροσωπευτική δημοκρατία ως το μόνο πολιτικό μοντέλο εντός του οποίου υλοποιείται η καπιταλιστική «ουτοπία» της αειφόρου ανάπτυξης.Η διάψευση αυτής της αφήγησης ήταν και παραμένει παταγώδης.Αρκεί να αναλογιστει κανείς τις “απελευθερωτικές” εκστρατείες της Δύσης ή την εξαγωγή του καπιταλισμού στην Ανατολική Ευρώπη που συνδυάστηκε είτε με σκιώδεις δημοκρατίες είτε με κανονικές απολυταρχίες. Και φυσικά το απόλυτο παράδειγμα ιλιγγιώδους καπιταλιστικής ανάπτυξης που βάσίζεται στον πολιτικό αυταρχισμό,παραμένει η Κίνα.

Αλλά και η ιδια η Ευρώπη, απο τη μια στο οχι και τόσο μακρινό παρελθόν, συνδυάσε μια χαρά τις αυταρχικές εκτροπές με το καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας..βλέπε τις δικτατορίες στην Ελλάδα (“Λαμόγια στο χακί” του Δ.Ελευθεράτου είναι ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που θα έχουμε την ευκαρία να σχολιάσουμε στο άμεσο μέλλον) του Φράνκο στην Ισπανία και του Σαλαζάρ στην Πορτογαλλία..και φυσικά τα αποκρουστικά καθεστώτα του Χίτλερ και του Μουσολίνι..και απο την άλλη μεριά σήμερα, δέσμια μιας ιδιαίτερης κάστας τεχνοκρατών φονταμενταλιστών της οικονομίας της αγοράς χωρίς κανένα δημοκρατικό έρεισμα ή στοιχειώδη εκπροσώπηση, σε συνεργασία με ανεξέλεγκτους εκπροσώπους του παγκοσμιου χρηματοπιστωτικού συστηματος ,επιχειρηματικά λόμπυ και τους πολιτικούς υπαλλήλους τους, που δεν διστάζουν προκειμένου να διασώσουν την ελευθερία του κεφαλαίου, να πετάξουν στα σκουπίδια βασικές ατομικές και συλλογικές ελευθερίες αποδεικνύοντας στην πράξη πως αγορά και δημοκρατία είναι ειναι έννοιες αλληλοαναιρούμενες..Και αυτό αποδεικνύεται απο την αγωνιώδη τους προσπάθεια να στεγανοποιήσουν συννταγματικά πια την οικονομική διακυβέρνηση και διαδικασία απο οποιαδήποτε δημοκρατική επίδραση ..ή και ακόμη να καταστρατηγούν κυνικά και πραξικοπηματικά τις δημοκρατικές διαδικασίες όπως συνέβη με το πρόσφατο δημοψήφισμα του καλοκαιριού στην Ελλάδα..που υποχρεώθηκε μια κοινωνία εξουθενωμένη υλικά και πνευματικά να υποκυψει στον φόβο..Αν κάτι ειπώθει με σοφία στην προηγούμενη περίοδο αλλά δεν τονιστηκε όσο θα έπρεπε ακόμη και απο τα ιδια τα στόματα που το πρόφεραν, ήταν πως το πραγματικό επίδικο του δημοψηφίσματος θα ήταν Ευρώ ή Δημοκρατία..

Η επιφυλλίδα του βιβλίου, και με αυτό κλείνω, είναι πως ο Συγγραφέας δανειζόμενος την ιδέα απο την τανία Matrix ΠΡΟΤΕIΝΕΙ ΣΤΗΝ KOΡΗ του αντί για το μπλε χάπι της υποταγής στην εικονική πραγματικότητα, το κόκκινο χάπι της αναζήτησης, της αμφιβολίας και της αλήθειας.

——

Σημειώσεις.Το παραπάνω άρθρο υποβοηθήκε απο το ίδιο το βιβλίο του Βαρουφάκη αλλά και απο ένα παλιότερο άρθρο του καλού μου φίλου του Γιάννη του Κιμπουρόπουλου “ Επιστροφή στην απολυταρχία”(26/11/2011).