60 χρόνια από τη νίκη του Αλγερινού λαού στον Αγώνα για την Εθνική Ανεξαρτησία από την Γαλλική Αποικιοκρατία
3 χρόνια από το ξέσπασμα του ΧΙΡΑΚ-του κινήματοςτου Αλγερινού λαού για τη Λαϊκή Ανεξαρτησία
Στις 5 Ιουλίου 2022η Αλγερία έκλεισε60 χρόνια από τη συνθήκη του Εβιάν. Σε αυτήν επισφραγίστηκε η νίκη του Λαϊκού Αγώνα Ανεξαρτησίας (1954-1960) του Εθνικού Απελευθερωτικού Αλγερινού Μετώπου Soummam (FLN) ενάντια στη Γαλλική Αποικιοκρατία (1830-1962) και κηρύχθηκε η Εθνική Ανεξαρτησία της Αλγερίας.
Όπως αναφέρει σε ειδική έκδοση τηςLeMonde,ο ειδικός στη συνταγματική εξέλιξη της Αλγερίας, MassensenCherbi,διδάκτωρ νομικής, η δημογραφική άνοδος και η οικονομική βελτίωση της χώρας από την ανεξαρτησία στις 5 Ιουλίου 1962 μέχρι σήμερα, είναι πολύ σημαντική και ο αναλφαβητισμός από 85% έχει σχεδόν εξαλειφθεί (15%). Η διατήρηση όμως της πρωτοκαθεδρίας του στρατού στο σύστημα διακυβέρνησης, που είναι αυταρχικό και καθόλου δημοκρατικό, παραμένει πηγή απογοήτευσης για τον πληθυσμό.
Πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη ότι η Αλγερία σήμερα είναι η μεγαλύτερη χώρα και σύμφωνα με τον ΟΗΕ η πιο αναπτυγμένη χώρα της Αφρικής με έκταση πάνω από 2.381.741 τ. χλμ. και44.600.000 κατοίκους και χώρα με τεράστιο φυσικό πλούτο (υδρογονάνθρακες-πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ορυχεία σιδήρου και άλλων μεταλευμάτων κλπ.).Είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ), του Κινήματος των Αδεσμεύτων και του Αραβικού Συνδέσμου σχεδόν από την ανεξαρτησία της το 1962. Έχει επίσης ενταχθεί στον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) το 1969 και ήταν μεταξύ των ιδρυτικών μελών του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας την ίδια χρονιά. Τον Φεβρουάριο του 1989, η Αλγερία συμμετείχε, με τα άλλα κράτη του Μαγκρέμπ, στη δημιουργία της οργάνωσης της Ένωσης Αραβικού Μαγκρέμπ (UMA). Η χώρα εντάχθηκε επίσης στην Ένωση για τη Μεσόγειο το 2008.
Ας δούμε λίγο συνοπτικά την πορεία από την ανεξαρτησία και εξής:
Το 1962 η κατάσταση στην ανεξάρτητη Αλγερία ήταν χαοτική. Οι ηγέτες του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (FLN) είχαν σχηματίσει μια συντηρητική προσωρινή κυβέρνηση (Προσωρινή Κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Αλγερίας) και το συνέδριο του κόμματος στην Τρίπολη είχε εκλέξει έναν σοσιαλιστικό προσανατολισμό.
Η κακή αρχή ήταν πραγματικά η εσωτερική κρίση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1962. Σε αυτήν αντιπαρατέθηκαν, κατά προσέγγιση, η προσωρινή κυβέρνηση της Αλγερινής Δημοκρατίας και ο στρατός των συνόρων (παραρτήματα του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού στην Τυνησία και το Μαρόκο) ο οποίος, συνδεδεμένος με τον θρυλικό Αχμέντ Μπεν Μπέλα, βγήκε τελικά νικητής.
Η σύγκρουση ήταν αρκετά σκληρή, με πολλούς θανάτους. Ήταν τραυματικό για τους ανθρώπους που το έζησαν, γιατί οι Αλγερινοί πολέμησαν εναντίον των Αλγερινών. Αυτό που έμεινε ήταν η ανάμνηση μιας μεγάλης απογοήτευσης. Το ξεκίνημα της νικηφόρας επανάστασης είχε αρχίσει άσχημα.
Το ίδιο το καλοκαίρι του1962 ακόμα, ο συνταγματάρχης Χουαρί Μπουμεντιέν καθαίρεσε τρείς συνταγματάρχες της προσωρινής κυβέρνησης της Αλγερινής Δημοκρατίας και ανέλαβε την εξουσία εναντίον των wilayas(εδαφικών κοινοτήτων) του εσωτερικού –με τη δύναμη που είχε στη διάθεσή του ελέγχοντας τον στρατό στα σύνορα.
Έτσι δημιουργήθηκε αυτό το «στρατιωτικοποιημένο πολιτικό σύστημα», ακόμη κι αν το καθεστώς, στην αρχική φάση της ανεξαρτησίας, είχε μια πολιτική εμφάνιση με τον πρωτεργάτη της δημιουργίας του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Μπεν Μπελλά.
Ο Μπεν Μπελλά έτυχε τότε ευρύτατης λαϊκής αποδοχής και στις πρώτες εκλογές της χώρας εκλέχτηκε πρώτος πρωθυπουργός (1962–63) και πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος (1963–65) της Αλγερινής δημοκρατίας. Ο Μπεν Μπελλά προσπάθησε να δημιουργήσει ένα εθνικό κράτος και να οδηγήσει τη χώρα προς μια σοσιαλιστική οικονομία.
Επανέφερε την τάξη σε μια χώρα αποδιοργανωμένη τόσο από τη μαζική αποχώρηση των Γάλλων αποίκων όσο και από τις συγκρούσεις των ενόπλων ομάδων. Δημιούργησε κράτος εκ του μηδενός και διέθεσε το ένα τέταρτο του προϋπολογισμού για την εθνική εκπαίδευση. Πάνω από όλα, εγκαινίασε, υπό τον τίτλο ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, μια σειρά από μεγάλες αγροτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της εθνικοποίησης —αλλά όχι του άμεσου κρατικού ελέγχου— των τεράστιων αγροκτημάτων των πρώην αποίκων.
Ο Μπεν Μπελλά συμμάχησε με τα αντισιωνιστικά αραβικά κράτη και ανέπτυξε πολιτιστικές και οικονομικές σχέσεις με τη Γαλλία. Έβγαλε επίσης τη χώρα από σημαντικές συνοριακές διαφορές με το Μαρόκο.
Όμως ο Μπουμεντιέν τον καθαίρεσε και αυτόν με πραξικόπημα το 1965 αποκαλύπτοντας ξεκάθαρα τον στρατιωτικό και αυταρχικό χαρακτήρα του νέου καθεστώτος. Και αυτό το σύστημα —όπως λένε Αλγερινοί ιστορικοί και ερευνητές—με σταθερή τη βοήθεια της Ρωσίας, από τα χρόνια του πολέμου της Ανεξαρτησίας, υπάρχει έκτοτε μέχρι σήμερα με κάποιες διακυμάνσεις και τροποποιήσεις. Το 1976 εγκαταλείφθηκε το σοσιαλιστικό μοντέλο και ο Μπουμεντιέν προσέγγισε το κίνημα των Αδεσμεύτων.
Στην πρώτη αυτή φάση και μέχρι το 1978είχαμε στην Αλγερία τη φάση της σχεδιοποιημένης οικονομίας όπου υπήρξε: εθνικοποίηση βασικών τομέων της οικονομίας και δημιουργία δημόσιων επιχειρήσεων, καθώς και καθιέρωση μιας κεντρικής διαδικασίας σχεδιασμού, δημιουργία μιας βιομηχανίας δομών καθώς και ολοκλήρωση των δημόσιων φορέων.
Το έτος 1966 χαρακτηρίστηκε από την εθνικοποίηση ορυχείων και ξένων ασφαλιστικών εταιρειών και την υπογραφή συμφωνιών συνεργασίας με τη Γαλλία, ενώ το έτος 1971 από την εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων με την απόκτηση από το Δημόσιο του 51% των περιουσιακών στοιχείων των γαλλικών πετρελαϊκών εταιρειών που βρίσκονταν στην Αλγερία. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους η κυβέρνηση ξεκίνησε την «αγροτική επανάσταση» και τη «σοσιαλιστική διαχείριση των επιχειρήσεων».
Ο Μπεν Μπελλά παρέμεινε υπό κράτηση για 14 χρόνια μέχρι το θάνατο του Μπουμεντιέν το 1978. Μέχρι το 1980 ήταν σε κατ’ οίκον περιορισμό και μέχρι το 1990 έζησε εξόριστος. Επανήλθε στην πολιτική αρένα αμέσως μετά την επιστροφή του. Δημιούργησε το Κίνημα για Δημοκρατία στην Αλγερία, ένα μετριοπαθές ισλαμιστικό κόμμα της αντιπολίτευσης που είχε ιδρύσει το 1984 ενώ ήταν εξόριστος.
Η δεκαετία του 1980 χαρακτηρίστηκε από την απόσυρση του στρατού από την πολιτική ζωή καικατέληξε στο Σύνταγμα του 1989 που του είχε αφαιρέσει τον ρόλο του ως ασπίδα της σοσιαλιστικής επανάστασης.
Ο στρατιωτικός θεσμός πολιτικοποιήθηκε εκ νέου με την άνοδο του Ισλαμικού Μετώπου Σωτηρίας (FIS), το οποίο οδήγησε στην αναστολή της εκλογικής διαδικασίας(στρατιωτικό πραξικόπημα) τον Ιανουάριο του 1992.
Η έλευση του Προέδρου Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα, το 1999, ήταν μέρος μιας ορισμένης συνέχειας, αφού κα ιο ίδιος ήταν προστατευόμενος του συνταγματάρχη Μπουμεντιέν, στον οποίο όφειλε την καριέρα του.
Αν δούμε την πορεία της οικονομίας της Αλγερίας αυτά τα χρόνια θα δούμε τη σταδιακή μετάβασή της από την προγραμματισμένη οικονομία (1962-1978), στην αναδιάρθρωση (1979-1987). Η πτώση τότετων τιμών του πετρελαίου κατά 40% κατέστρεψε τις ψευδαισθήσεις της ισχύος του βιομηχανικού δυναμικού της Αλγερίας και αποκάλυψε την εξάρτηση και την ευθραυστότητα ενός συστήματος που βασίζεται αποκλειστικά στην απόδοση του τομέα των υδρογονανθράκων.
Στη συνέχεια το καθεστώς προχώρησε στην ιδιωτικοποίηση (1988-1993) που σε συνδυασμό με την πολιτική κρίση έθεσε τη χώρα στον δανεισμό και την εποπτεία του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Η εξυπηρέτηση του χρέους κατά την περίοδο 1989-1993 πάντα απορροφούσε περισσότερο από το 70% των πόρων της Αλγερίας. Το 1993 ξεπέρασε το 80%. Κατά συνέπεια, η λειτουργία της οικονομίας και η ικανοποίηση των ζωτικών αναγκών του πληθυσμού ήταν όλο και λιγότερο εξασφαλισμένη και το χρέος συνέχιζε να αυξάνεται. Στις αρχές του 1994 έγινε η μετάβαση από μια οικονομία ελέγχου στην οικονομία της αγοράς.20 χρόνια μετά τη μετάβαση στην οικονομία της αγοράς, το 2015, η αλγερινή οικονομία- παρόλο που έχει μειώσει πολύ το διεθνές της χρέος-παραμένει πολύ λίγο βιομηχανική με σχετικό τομέα που να ζυγίζει λιγότερο από το 5% του συνόλου του ΑΕΠ.
Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε επίσης από υπερστελέχωση στις δημόσιες επιχειρήσεις καθώς και στη διοίκηση. Οι πωλήσεις του ενεργειακού τομέα εξακολούθησαν να αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 95% των εξωτερικών εσόδων του και το 60% του κρατικού προϋπολογισμού της Αλγερίας και με την αγροτική οικονομία υποβαθμισμένη –στο 8% του ΑΕΠ –παρέμεινε εξαρτημένη από τις εισαγωγές σε δύο βασικά γεωργικά προϊόντα: Το σιτάρι και το γάλα.
Εν τω μεταξύ ο Μπουτεφλίκα παρέμεινε στην προεδρία μέχρι τις 2 Απριλίου του 2019 όπου ανατράπηκε από τον ίδιο τον Στρατό που του επέβαλε να τα μαζέψει και να φύγει κάτω από την πίεση συνεχών –κάθε Παρασκευή από τις 22Φεβρουαρίου 2019και εξής μέχρι το ξέσπασμα της πανδημίας τουCovid 19– ειρηνικών διαδηλώσεων πλήθους λαού, εκατομμυρίων, στις κυριότερες πόλεις της χώρας. Ήταν το κίνημα του ΧΙΡΑΚ.
Με βασικό αίτημα για ένα «πολιτικό, μη στρατιωτικό κράτος»–όπως είχε ήδη διατυπωθεί στο περίφημο συνέδριο του Σουμάμ ή ακόμη και στο προσχέδιο του Συντάγματος της ομοσπονδίας της Γαλλίας [του FLN], το 1962– και με αιχμή του δόρατος την αποπομπή του Μπουτεφλίκα από την υποβολή της πέμπτης κατά σειρά υποψηφιότητας στις προεδρικές εκλογές του Ιουνίου του 2019.
Όπως αναφέρουν αλγερινοί πολιτικοί επιστήμονες και συγγραφείς το ΧΙΡΑΚ «σίγουρα λίγα έχει πετύχει για σήμερα και το άμεσο μέλλον», αλλά «κατόρθωσε να αφυπνίσει τη συλλογική συνείδηση».
Η ΜαλίκαΡ αχάλ, συγγραφέας, ιστορικός εξειδικευμένη στην ιστορία της Αλγερίας, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας, ενός κλάδου του CNRS, αναφέρει: «Παρακολούθησα στενά την αρχή του ΧΙΡΑΚ. Ήταν ανησυχητικό να σημειωθεί ότι, σε ορισμένες πτυχές, το 2019 έμοιαζε με το 1962. Υπήρχε ο ίδιος αναβρασμός, η χαρά του να είσαι λαός. Οι διαδηλωτές εκμεταλλεύτηκαν την απέραντη ευτυχία που έβλεπαν ο ένας τον άλλον προσπαθώντας να σκηνοθετηθούν στα μάτια του κόσμου. Δεν κράτησε πολύ, αυτή η ανάμνηση επικεντρώθηκε μόνο στο έτος 1962. Αλλά πραγματικά σηματοδότησε την πιο έντονη και δημοφιλή στιγμή του κινήματος. Διακυβευόταν κάτι που ήταν της τάξης της επιβεβαίωσης της ύπαρξης. Όπως το 1962».
Παρόλο που έχουν χαλαρώσει οι δημόσιες εκφράσεις του ΧΙΡΑΚ, λόγω μέτρων πανδημίας COVIDκαι απηνών καταδιώξεων των πρωτεργατών μέχρι και των απλών συμπαθούντων του, εκφράζει με σαφήνεια την αναθέρμανση μακρόχρονων αγωνιστικών παραδόσεων του αλγερινού λαού.
Εκφράζει την κοινωνική κρίση και τις κοινωνικές ανισότητες, ανάμεσα στις διάφορες εδαφικές περιοχές της χώρας και τη δυσαρέσκεια του λαού:
τόσο εμπρός στην έλλειψη δημοκρατίας, τη μη χρηστή διακυβέρνηση, την ύψιστη διαφθορά και τον παράνομο πλουτισμό των κυβερνώντων, τον απηνή πόλεμο μεταξύ των φατριών για ιδιοποίηση του φυσικού και όχι μόνο πλούτου (που παρουσιάζεται σαν προσπάθειες καταπολέμησης της διαφθοράς),
όσο και στη φίμωση κάθε κριτικής του καθεστώτος με καταδίωξη, φυλακίσεις και –σύμφωνα με δηλώσεις διεθνών και αλγερινών οργανισμών προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων– παράνομων πρακτικών βασανιστηρίων των αντιπάλων που, συλλήβδην και σύμφωνα με τελευταίες τροποποιήσεις άρθρων του Συντάγματος, κατηγορούνται ως τρομοκράτες. ( τον Απρίλη του 2022 αναφέρονται ως παράνομα κρατούμενοι του καθεστώτος περί τα 300 άτομα)
Εκφράζει την εναντίωση:
στην οικονομική κρίση , την υψηλή ανεργία-κατά μέσο όρο 15%το 2021, (ενώ τα ποσοστά είναι πολύ μεγαλύτερα για τους νέους 16-24 χρονών και για τους απόφοιτους πανεπιστημίων), την διασπάθιση του φυσικού πλούτου από μια χώρα έντονα ευνοημένη (υδρογονάνθρακες, ορυχεία σιδήρου κλπ μεταλλευμάτων)
Εκφράζει την αίσθηση περιθωρίου που έχει η νεολαία και οι εργαζόμενοι της Αλγερίας να ληφθεί η γνώμη τους και η συμμετοχή τους:
στη δημιουργία των υποδομών και της βιομηχανίας της Αλγερίας που απευθύνεται κυρίως σε ξένους επενδυτές (Κινέζους –αυτοκινητόδρομοι–, Τούρκους –υφαντουργία, βιομηχανία σιδηρομεταλλευμάτων– ,Ινδούς, Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ–επίσης βιομηχανία σιδηρομεταλλευμάτων – αλλά και ακόμα τους Γάλλους και τους Αμερικάνους στην πετρελαϊκή βιομηχανία, βιομηχανία φυσικού αερίου, μέσα μαζικής μεταφοράς ) κ.α.
στην αναγκαιότητα της μετατροπής του μονοδιάστατου της οικονομίας, της ανάπτυξης της γεωργίας, της μικρής οικοτεχνίας και βιοτεχνίας, της ενίσχυσης των πολιτικών, οικονομικών και δημοσιονομικών αναγκαίων τροποποιήσεων προς όφελος του Αλγερινού λαού
στην αποκατάσταση της κοινωνικής ανισότητας, άρσης της ανεργίας και προνομιακής μεταχείρισης Γάλλων και λοιπών Ευρωπαίων, Τούρκων, Κινέζων, Ινδών, Ασιατών κλπ. στις εμπορικές συναλλαγές εισαγωγών αγροτικών και βιομηχανικών προϊόντων και πολλές φορές και δημιουργίας ψευδεπίγραφων επιχειρήσεων μεταποίησης (αυτοκινήτων κ.λπ.).
Είναι έκδηλο ότι στην Αλγερία έχει επανέλθει με άλλο τρόπο η παλαιά αποικιοκρατία με την καταλήστευση του φυσικού της πλούτου και την καταδυνάστευση του λαού της με στρατιωτικά δυναστικά καθεστώτα.
Όμως το ΧΙΡΑΚ είναι μήνυμα από τον Αλγερινό λαό. Διότι οι λαοί θυμούνται…
Και όπως πάρα πολλοί λαοί παντού στον κόσμο σήμερα έτσι και οι Αλγερινοί είναι ένα καζάνι που βράζει…
Οι Αλγερινοί θυμούνται τον Αγώνα του Ανεξαρτησίας ενάντια στη Γαλλική Αποικιοκρατία 1954-1962.Και όπως ήδη λέγεται στην Αλγερία, σύντομα η επέτειος της γέννησης του ΧΙΡΑΚ(22 Φλεβάρη 2019) θα είναι η δεύτερη εθνική επέτειος της σύγχρονης Αλγερίας…
Και αυτά γράφονται για να αρχίσουμε να νοιώθουμε ότι δεν είμαστε οι λαοί δίχως όπλα απέναντι στην αδυσώπητη καταδυνάστευση του νεοφιλελευθερισμού.Το πρώτο και μεγάλο μας όπλο είναι η κοινή μας αφύπνιση και αλληλεγγύη…
*Η Αντωνία Πάνου είναι αρχιτέκτων –ερευνήτρια.
Πηγές: Διαδικτυακή έκδοση LeMonde – Afrique,ΛήμμαΑλγερία – Wikipedia,ΜalikaRahal: Algerie-1962, Αλγερινός διαδικτυακός τύπος:ElWatan-dz.com
Ετικέττες:Aλγερινός Πόλεμος Ανεξαρτησίας (1954-1962), Αλγερία, ΧΙΡΑΚ, Μαγκρέμπ.
kommon.gr
