Κίνα: Διαδηλώσεις-ρωγμές στην εικόνα «παντοδυναμίας» του Σι

Λίγο μετά το 20ό συνέδριο του ΚΚ Κίνας, που χαρακτηρίστηκε από την κατοχύρωση της παντοδυναμίας του Σι Γινπίνγκ*, ο Πρόεδρος της Κίνας βρέθηκε αντιμέτωπος με το μεγαλύτερο κύμα λαϊκής αμφισβήτησης στα 10 χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία.

(*Βλ. «Το 20ό Συ­νέ­δριο του ΚΚ Κίνας: Δύ­να­μη, αντα­γω­νι­σμοί και πο­λυ­πο­λι­σμός»)

Σε πεί­σμα κά­ποιων πε­ρι­γρα­φών στα με­γά­λα ΜΜΕ που αντι­με­τω­πί­ζουν ως «πρω­το­φα­νή» την ενερ­γο­ποί­η­ση των αν­θρώ­πων στην Κίνα, οι αγώ­νες και οι αντι­στά­σεις δεν είναι κα­θό­λου ξένες στη χώρα. 

Ωστό­σο το ση­με­ρι­νό κύμα δια­δη­λώ­σε­ων έχει κά­ποια χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά τα οποία όντως το ξε­χω­ρί­ζουν σε σχέση με τους προη­γού­με­νους αγώ­νες στην Κίνα. 

Πάνος Πέτρου

Κα­ταρ­χήν, είναι εξαι­ρε­τι­κά σπά­νιο φαι­νό­με­νο η εξά­πλω­ση των δια­δη­λώ­σε­ων σε διά­φο­ρες πό­λεις της αχα­νούς χώρας, από τα δυ­τι­κά της άκρα μέχρι τις νο­τιο­α­να­το­λι­κές ακτές της. Η μα­ζι­κό­τη­τα ή η μα­χη­τι­κό­τη­τα δια­φέ­ρει από πόλη σε πόλη, ούτε είναι δό­κι­μο να μι­λή­σει κα­νείς για «πα­νε­θνι­κή» διά­στα­ση, ωστό­σο για πρώτη φορά εδώ και πάρα πολλά χρό­νια (ίσως από το 1989), εμ­φα­νί­ζε­ται ένα κύμα που ξε­περ­νά τον πα­ρα­δο­σια­κά το­πι­κό χα­ρα­κτή­ρα των προη­γού­με­νων αγώ­νων.

Έπει­τα εμ­φα­νί­ζε­ται και μια άλλη μορφή ενό­τη­τας, αυτή με­τα­ξύ δια­φο­ρε­τι­κών εθνο­τή­των (οι τα­ρα­χές είχαν ως αφε­τη­ρία την Σιν­γιάνγκ με το ισχυ­ρό μου­σουλ­μα­νι­κό στοι­χείο των Ουι­γού­ρων αλλά συμ­με­τέ­χουν μα­ζι­κά Κι­νέ­ζοι Χαν) αλλά και κοι­νω­νι­κών ομά­δων: Οι βιο­μη­χα­νι­κοί ερ­γά­τες -όπως της Foxconn- και οι κά­τοι­κοι των με­γά­λων ερ­γα­τι­κών πο­λυ­κα­τοι­κιών, οι φοι­τη­τές σε πε­ρί­που 50 πα­νε­πι­στή­μια της χώρας, τα με­σο­στρώ­μα­τα της Σαν­γκά­ης, όπου άλλοι εκ­φρά­ζουν τις δυ­σφο­ρί­ες τους για τις βάρ­βα­ρες ερ­γα­σια­κές συν­θή­κες, άλλοι για τον ασφυ­κτι­κό έλεγ­χο του κρά­τους στην κα­θη­με­ρι­νό­τη­τά τους, άλλοι για την ευ­ρύ­τε­ρη έλ­λει­ψη δη­μο­κρα­τι­κών ελευ­θε­ριών.

Από το συν­δυα­σμό αυτών των στοι­χεί­ων προ­κύ­πτει κι ένα τρίτο: τη στο­χο­ποί­η­ση της κο­ρυ­φής του κρά­τους, είτε δια­τυ­πω­μέ­νη ρητά στα συν­θή­μα­τα (κατά του Σι, ή κατά του ΚΚ), είτε ως γε­νι­κό­τε­ρο αί­σθη­μα ότι τα προ­βλή­μα­τα είναι συ­νο­λι­κά-συ­στη­μι­κά. Πρό­κει­ται επί­σης για τομή σε σχέση με τους πα­λιό­τε­ρους αγώ­νες που πα­ρα­δο­σια­κά στο­χο­ποιού­σαν τους το­πι­κούς αξιω­μα­τού­χους. Αυτή η πρα­κτι­κή αντα­να­κλού­σε μια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα (το­πι­κοί κυ­βερ­νή­τες κ.ά. στε­λέ­χη απο­λαμ­βά­νουν συχνά με­γά­λες «αυ­το­νο­μί­ες» στη δια­χεί­ρι­ση των πε­ριο­χών τους), ενώ στη­ρι­ζό­ταν και σε έναν υπο­λο­γι­σμό: Να απο­φευ­χθεί η κα­τα­στο­λή από το κε­ντρι­κό κρά­τος ή/και να «διευ­κο­λυν­θεί» από τους δια­δη­λω­τές η πρα­κτι­κή του Πε­κί­νου να πα­ρεμ­βαί­νει ενί­ο­τε «πυ­ρο­σβε­στι­κά», κά­νο­ντας κά­ποιες πα­ρα­χω­ρή­σεις και φορ­τώ­νο­ντας όλη την ευ­θύ­νη στον εκά­στο­τε το­πι­κό άρ­χο­ντα.

Στο φόντο αυτής της εξέ­λι­ξης βρί­σκο­νται κά­ποιες συ­νο­λι­κό­τε­ρες δυ­να­μι­κές. Για ένα διά­στη­μα, το κι­νε­ζι­κό κρά­τος είχε κα­τορ­θώ­σει να δια­μορ­φώ­σει μια σχε­τι­κή κοι­νω­νι­κή ει­ρή­νη. Η τα­χύ­τα­τη ανά­πτυ­ξη είχε φέρει βελ­τιώ­σεις (ή την προσ­δο­κία βελ­τί­ω­σης) στις (εξω­φρε­νι­κά χα­μη­λές για χρό­νια) απο­λα­βές αρ­κε­τών ερ­γα­τών, είχε δη­μιουρ­γή­σει μια «με­σαία τάξη» στις με­γά­λες πό­λεις και σε αυτό το φόντο εμ­φα­νι­ζό­ταν και μια υπο­τυ­πώ­δης «κοι­νω­νία των πο­λι­τών» -κυ­ρί­ως από φοι­τη­τι­κά στρώ­μα­τα που είτε επι­χει­ρού­σαν με ιντερ­νε­τι­κά και έντυ­πα Μέσα να αυ­ξή­σουν τη λο­γο­δο­σία των Αρχών είτε κα­τα­πιά­νο­νταν με τη δη­μιουρ­γία «ερ­γα­τι­κών ΜΚΟ» (ου­σια­στι­κά προ­σπά­θειες «από έξω» πα­ρέμ­βα­σης στα ερ­γο­στά­σια και στή­ρι­ξης των ερ­γα­τι­κών αγώ­νων και δι­καιω­μά­των).

Όμως τα τε­λευ­ταία χρό­νια, ο Σι Γιν­πίνγκ κα­θο­δη­γεί μια αυ­ταρ­χι­κή σκλή­ρυν­ση του κα­θε­στώ­τος, ενώ η σχε­τι­κή βελ­τί­ω­ση των απο­λα­βών δεν αναι­ρεί την άθλια κα­τά­στα­ση των ερ­γα­σια­κών συν­θη­κών στα ερ­γο­στά­σια, την απου­σία δι­καιω­μά­των όπως η υγειο­νο­μι­κή πε­ρί­θαλ­ψη κ.ο.κ.

Η παν­δη­μία και η κρα­τι­κή δια­χεί­ρι­σή της πα­ρό­ξυ­ναν αυτές τις αντι­φά­σεις. Η πο­λι­τι­κή «μη­δε­νι­κού κο­βίντ» αρ­χι­κά συ­νά­ντη­σε την απο­δο­χή ή και την ενερ­γή στή­ρι­ξη/συμ­με­το­χή της κι­νε­ζι­κής κοι­νω­νί­ας και λει­τούρ­γη­σε το 2020 και 2021 (λίγες χι­λιά­δες νε­κροί σε μια τε­ρά­στια χώρα). Σύμ­φω­να με Κι­νέ­ζους επι­στή­μο­νες, με τα ση­με­ρι­νά δε­δο­μέ­να σε εμ­βο­λια­σμό και δια­θέ­σι­μα νο­σο­κο­μεία, μια πο­λι­τι­κή «συμ­βί­ω­σης με τον ιό», σε μια χώρα όπως η Κίνα, θα μπο­ρού­σε να οδη­γή­σει σε 1,5 εκα­τομ­μύ­ριο νε­κρούς.

Αλλά τα lockdown του 2022 είναι δια­φο­ρε­τι­κά. Η κό­πω­ση του πλη­θυ­σμού αντι­με­τω­πί­ζε­ται με ασύλ­λη­πτη σκλή­ρυν­ση της κα­τα­στο­λής (πο­λυ­κα­τοι­κί­ες «σφρα­γί­ζο­νται», δια­με­ρί­σμα­τα αλ­λά­ζουν κλει­δα­ριές, με  το κρά­τος να «κλει­δώ­νει μέσα» τους αν­θρώ­πους κυ­ριο­λε­κτι­κά). Η κοι­νω­νι­κή πρό­νοια (επαρ­κής δια­νο­μή τρο­φί­μων, φαρ­μά­κων, πρό­σβα­ση σε υγειο­νο­μι­κό προ­σω­πι­κό κλπ) που κάνει ένα lockdown στοι­χειω­δώς βιώ­σι­μο αυτή τη φορά ήταν λειψή. Αλλά η πιο εξορ­γι­στι­κή «και­νο­το­μία» του 2022 υπήρ­ξε η μέ­θο­δος που επε­λέ­γη για να μην στα­μα­τή­σει η «οι­κο­νο­μία». Τον Απρί­λη του 2022, αντι­μέ­τω­πη με εμ­φά­νι­ση κρου­σμά­των στη Σα­γκάη, η κι­νε­ζι­κή ηγε­σία ξε­χώ­ρι­σε 666 εται­ρεί­ες που είναι κε­ντρι­κές για την οι­κο­νο­μία της πε­ριο­χής και εφάρ­μο­σε σε αυτές το σύ­στη­μα της «κλει­στής λού­πας». Αυτή η πρα­κτι­κή, που γε­νι­κεύ­τη­κε σε άλλα το­πι­κά lockdown, προ­βλέ­πει ότι οι ερ­γά­τες ζουν μέσα στα ερ­γο­στά­σια (!) και η ευ­θύ­νη της δια­χεί­ρι­σης του μο­ντέ­λου (συν­θή­κες στέ­γα­σης, σί­τι­σης, υγειο­νο­μι­κή πε­ρί­θαλ­ψη) βρί­σκε­ται στην ευ­χέ­ρεια των ερ­γο­δο­τών!

Μπο­ρεί κα­νείς να φα­ντα­στεί τη «δια­χεί­ρι­ση» που έκανε η Foxconn, η εται­ρεία που έγινε δια­βό­η­τη πριν χρό­νια για την επι­δη­μία αυ­το­κτο­νιών ερ­γα­τών της. Οι άθλιες συν­θή­κες και η εμ­φά­νι­ση κρου­σμά­των εντός ερ­γο­στα­σί­ου οδή­γη­σαν χι­λιά­δες ερ­γά­τες σε μια μα­ζι­κή και βίαιη «έξοδο» της οποί­ας οι ει­κό­νες συ­γκλό­νι­σαν την κι­νε­ζι­κή κοι­νω­νία. Λίγες μέρες μετά, η πυρ­κα­γιά σε πο­λυ­κα­τοι­κία στο Ου­ρουμ­κί κό­στι­σε τις ζωές 10 αν­θρώ­πων. Αν και δεν έχει επι­βε­βαιω­θεί τι ακρι­βώς συ­νέ­βη και η πυ­ρο­σβε­στι­κή απέ­τυ­χε να πα­ρέμ­βει, στο κλίμα που έχει δια­μορ­φω­θεί οι ντό­πιοι θε­ώ­ρη­σαν τα «πρω­τό­κολ­λα» του lockdown υπεύ­θυ­να και ακο­λού­θη­σε μια το­πι­κή εξέ­γερ­ση. Είναι αυτές οι αφορ­μές και οι πα­ρό­μοιες κοι­νές εμπει­ρί­ες που οδή­γη­σαν σε εξά­πλω­ση των δια­δη­λώ­σε­ων -σε αλ­λη­λεγ­γύη στους ερ­γά­τες της Foxconn και στη μνήμη των νε­κρών του Ου­ρουμ­κί.

Η σπέ­κου­λα των δυ­τι­κών ΜΜΕ πάνω στα προ­βλή­μα­τα που αντι­με­τω­πί­ζει η κι­νε­ζι­κή ηγε­σία, δεί­χνο­ντας τάχα ευαι­σθη­σία για τους δια­δη­λω­τές, δεν μπο­ρεί να κρύ­ψει μια άλλη πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Η Foxconn, που γι­γα­ντώ­θη­κε αξιο­ποιώ­ντας τις συν­θή­κες γα­λέ­ρας στην Κίνα, είναι… ταϊ­βα­νέ­ζι­κη. Το άγριο σύ­στη­μα της «κλει­στής λού­πας» εφαρ­μό­ζε­ται από ερ­γο­στά­σια της αμε­ρι­κα­νι­κής Tesla ή τα ερ­γο­στά­σια της Quanta που πα­ρέ­χει ηλε­κτρο­νι­κά στην επί­σης αμε­ρι­κα­νι­κή Apple. Είναι ίσως το πιο γλα­φυ­ρό σύγ­χρο­νο πα­ρά­δειγ­μα της ρήσης του Μαρξ για τους κα­πι­τα­λι­στές ως «αδέρ­φια που τρώ­γο­νται με­τα­ξύ τους». Απέ­να­ντι στους ερ­γά­τες, πα­ρα­μέ­νουν «αδέρ­φια»… Αντί­στοι­χα οφεί­λου­με να στα­θού­με και εμείς. Όπως κα­τα­λή­γει άρθρο Κι­νέ­ζου συ­ντρό­φου:

«Η υπο­στή­ρι­ξη των δια­δη­λω­τών δεν είναι αυτή που θα κλι­μα­κώ­σει την κα­θη­γού­με­νη από τις ΗΠΑ ιμπε­ρια­λι­στι­κή σύ­γκρου­ση με την Κίνα. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, η δική μας λαϊκή αλ­λη­λεγ­γύη πέρα από σύ­νο­ρα είναι ο κα­λύ­τε­ρος τρό­πος να μειώ­σου­με τις εντά­σεις και να οι­κο­δο­μή­σου­με ένα διε­θνή αγώνα για δι­καιο­σύ­νη, ισό­τη­τα και δη­μο­κρα­τία -που όλα τους απει­λού­νται από τους άρ­χο­ντές μας σε όλο τον πλα­νή­τη».

Άλ­λω­στε η πιο όμορ­φη ει­κό­να από τους δρό­μους της Κίνας αυτές τις μέρες είναι ότι η Διε­θνής, λε­ρω­μέ­νη από τους εκα­τομ­μυ­ριού­χους-γρα­φειο­κρά­τες με το σφυ­ρο­δρέ­πα­νο στο πέτο, ξα­να­βρί­σκει αυτό το πραγ­μα­τι­κό της νόημα στα στό­μα­τα των δια­δη­λω­τών…

rproject.gr