Σουδάν: Πώς φτάσαμε στον εμφύλιο;

Οι δυ­νά­μεις του τα­κτι­κού στρα­τού, υπό τον στρα­τη­γό Αλ Μπουρ­χάν, επι­κε­φα­λής του Στρα­τιω­τι­κού Συμ­βου­λί­ου που κυ­βερ­νά τη χώρα, συ­γκρού­ο­νται με το ελίτ πα­ρα­στρα­τιω­τι­κό σώμα των Δυ­νά­με­ων Τα­χεί­ας Υπο­στή­ρι­ξης (RSF) υπό τον στρα­τη­γό «Χε­μέ­ντι» (Ντα­γκα­λό), ανα­πλη­ρω­τή επι­κε­φα­λής και «Νο2» του Στρα­τιω­τι­κού Συμ­βου­λί­ου. 

Πάνος Πέτρου

Προϊ­στο­ρία

Οι δύο άντρες συ­μπο­ρεύ­τη­καν για πολλά χρό­νια. Αναρ­ρι­χή­θη­καν στη στρα­τιω­τι­κή ιε­ραρ­χία επί της δια­κυ­βέρ­νη­σης του δι­κτά­το­ρα Μπα­σίρ, παί­ζο­ντας ενερ­γό ρόλο στην αι­μα­τη­ρή κα­τα­στο­λή του αντάρ­τι­κου κι­νή­μα­τος στο Νταρ­φούρ και σε άλ­λους πο­λέ­μους του κα­θε­στώ­τος ενά­ντια σε το­πι­κές-φυ­λε­τι­κές πο­λι­τι­κο­στρα­τιω­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις και κι­νή­μα­τα στην πε­ρι­φέ­ρεια της χώρας. Απέ­συ­ραν -μαζί με την υπό­λοι­πη στρα­τιω­τι­κή ιε­ραρ­χία- τη στή­ρι­ξή τους στον Μπα­σίρ όταν κλι­μα­κώ­θη­κε η εξέ­γερ­ση ενα­ντί­ον του (Δε­κέμ­βρης του 2018 – Απρί­λης του 2019), συμ­με­τέ­χο­ντας στο Στρα­τιω­τι­κό Συμ­βού­λιο που τον κα­θαί­ρε­σε και ανέ­λα­βε την εξου­σία. Πα­ρα­μέ­ρι­σαν από κοι­νού τον ΙμπνΑ­ούφ, τον αρ­χη­γό του Συμ­βου­λί­ου και των ενό­πλων δυ­νά­με­ων, ως «εξι­λα­στή­ριο θύμα», όταν το κί­νη­μα δια­δή­λω­σε την οργή του που στη θέση του Μπα­σίρ βρέ­θη­κε ο επι­τε­λάρ­χης του. Έκτο­τε ο Αλ Μπουρ­χάν ήταν ο ντε­φά­κτο επι­κε­φα­λής της χώρας και ο «Χε­μέ­ντι» το δεξί -σι­δε­ρέ­νιο- χέρι του.

Καθώς το σου­δα­νι­κό κί­νη­μα είχε πάρει τα «μα­θή­μα­τα» της Αι­γύ­πτου (της αρ­χι­κής ευ­φο­ρί­ας για τον ρόλο του στρα­τού στην απο­μά­κρυν­ση του Μου­μπά­ρακ) και πα­ρέ­μει­νε στους δρό­μους απαι­τώ­ντας να απο­χω­ρή­σει άμεσα ο στρα­τός από την εξου­σία, οι RSF του «Χε­μέ­ντι» εξα­πέ­λυ­σαν ένα λου­τρό αί­μα­τος στο Χαρ­τούμ, στη με­γά­λη σφαγή της 3ης Ιούνη του 2019.

Τον Αύ­γου­στο εκεί­νης της χρο­νιάς, αντι­μέ­τω­ποι με συ­γκλο­νι­στι­κή  αντί­στα­ση που πε­ρι­λάμ­βα­νε μα­ζι­κές πο­λι­τι­κές απερ­γί­ες, οι στρα­τη­γοί απο­δέ­χτη­καν μια «συ­γκα­τοί­κη­ση» με πο­λι­τι­κά στε­λέ­χη της αντι­πο­λί­τευ­σης, η οποία θα ήταν -τά­χα- με­τα­βα­τι­κή. Δυ­στυ­χώς, η SPA (Επαγ­γελ­μα­τι­κή Ένωση Σου­δάν, μια «ομπρέ­λα» συν­δι­κά­των και επαγ­γελ­μα­τι­κών ενώ­σε­ων), που είχε κα­τα­κτή­σει το ρόλο της ανα­γνω­ρι­σμέ­νης ηγε­σί­ας του κι­νή­μα­τος μέσα από τη δράση της κατά του Μπα­σίρ, απο­δέ­χτη­κε το συμ­βι­βα­σμό κι ανέ­στει­λε τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις.

Στις 25 Οκτώ­βρη του 2021, οι Αλ-Μπουρ­χάν και «Χε­με­ντί» συ­νερ­γά­στη­καν εκ νέου στο πρα­ξι­κό­πη­μα που ανέ­τρε­ψε την κυ­βέρ­νη­ση «συ­γκα­τοί­κη­σης» και τον πρω­θυ­πουρ­γό Αμπ­ντά­λα Χά­μντοκ. Ακο­λού­θη­σε μια ακόμα με­τω­πι­κή σύ­γκρου­ση με το κί­νη­μα: αυτή τη φορά, οι Επι­τρο­πές Αντί­στα­σης, που είχαν ανα­πτυ­χθεί το 2018-19 ως «ορ­γα­νω­τι­κά» ερ­γα­λεία στις γει­το­νιές, έπαι­ξαν έναν πιο πο­λι­τι­κό ρόλο, ανα­λαμ­βά­νο­ντας την ηγε­σία από την -πιο απα­ξιω­μέ­νη πλέ­ον- SPA.

Η συ­γκλο­νι­στι­κή αντί­στα­ση στο πρα­ξι­κό­πη­μα οδή­γη­σε τους στρα­τη­γούς στο να επα­να­φέ­ρουν τον Χά­μντοκ στην εξου­σία το Νο­έμ­βρη, στο φόντο γι­γα­ντιαί­ων δια­δη­λώ­σε­ων και πα­ρα­λυ­τι­κών απερ­γιών. Η συ­νέ­χεια της αντί­στα­σης, καθώς το σύν­θη­μα των Επι­τρο­πών «καμία δια­πραγ­μά­τευ­ση-κα­νέ­νας συμ­βι­βα­σμός-κα­μία εξου­σία πάνω από εκεί­νη του λαού», γι­νό­ταν ηγε­μο­νι­κό, οδή­γη­σε τον Χά­μντοκ σε πα­ραί­τη­ση το Γε­νά­ρη του 2022.

Το Στρα­τιω­τι­κό Συμ­βού­λιο πα­ρέ­μει­νε κυ­βέρ­νη­ση της χώρας αλλά δε στα­θε­ρο­ποί­η­σε ποτέ την εξου­σία του -με τις Επι­τρο­πές Αντί­στα­σης να επι­βιώ­νουν σε επί­πε­δο κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας και να ορ­γα­νώ­νουν πε­ριο­δι­κά κε­ντρι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις «υπεν­θύ­μι­σης» ότι ο αγώ­νας συ­νε­χί­ζε­ται. Υπό αυτή την πίεση, η «διε­θνής κοι­νό­τη­τα» (με κε­ντρι­κό ρόλο ΗΠΑ-Βρε­τα­νί­ας-Σα­ου­δι­κής Αρα­βί­ας-Ηνω­μέ­νων Αρα­βι­κών Εμι­ρά­των) επι­χει­ρεί επί μήνες να δια­μορ­φώ­σει μια κά­ποια -σά­πια- συμ­φω­νία με­τά­βα­σης σε «κυ­βέρ­νη­ση πο­λι­τι­κών στε­λε­χών». Αυτή κα­τέ­λη­ξε τον πε­ρα­σμέ­νο Δε­κέμ­βρη στη «Συμ­φω­νία Πλαί­σιο». Πρό­κει­ται για μια συμ­φω­νία που πέρα από ένα ευ­χο­λό­γιο (για τον στα­δια­κό πε­ριο­ρι­σμό του ρόλου του στρα­τού) και ένα ασφυ­κτι­κό χρο­νο­διά­γραμ­μα «δια­βου­λεύ­σε­ων» , άφηνε πολλά ανοι­χτά ση­μεία και δια­τη­ρού­σε τους στρα­τη­γούς σε ρόλο «ρυθ­μι­στή». Όπως το έθεσε πρώην σύμ­βου­λος του Χά­μντοκ, από τους κύ­κλους «πο­λι­τι­κών στε­λε­χών» υπε­ρά­νω υπο­ψί­ας για αντι-ιμπε­ρια­λι­σμό ή αρι­στε­ρι­σμό, «οι με­γά­λες δυ­νά­μεις είχαν ως μόνη έγνοια να προ­κύ­ψει μια κυ­βέρ­νη­ση, όποια κυ­βέρ­νη­ση, την οποία θα μπο­ρούν να έχουν ως συ­νο­μι­λη­τή για να προ­χω­ρή­σουν οι υπο­θέ­σεις τους».

Τα επί­δι­κα της σύ­γκρου­σης

Τε­λι­κά, η «Συμ­φω­νία Πλαί­σιο» επι­τά­χυ­νε τη σύ­γκρου­ση μέσα στις γραμ­μές της στρα­τιω­τι­κής χού­ντας. Ένα από τα ζη­τή­μα­τα που άφηνε ανοι­χτά προς διευ­θέ­τη­ση ήταν η εν­σω­μά­τω­ση των RSF στον τα­κτι­κό στρα­τό. Πάνω σε αυτό το ζή­τη­μα ξέ­σπα­σε η δια­φω­νία, με τον Αλ Μπουρ­χάν να ζητά την «αυ­το­διά­λυ­σή» τους, ενώ ο «Χε­μέ­ντι» διεκ­δι­κού­σε μια πιο «ήπια» εν­σω­μά­τω­ση (και με σχε­τι­κή αυ­το­νο­μία ως σώμα). Το πραγ­μα­τι­κό γε­νι­κό­τε­ρο επί­δι­κο αφορά τις θέ­σεις ισχύ­ος από τις οποί­ες θα μπει η κάθε πλευ­ρά στην «επό­με­νη μέρα» του Σου­δάν, μετά την (τυ­πι­κή…) λήξη της αμι­γώς στρα­τιω­τι­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης. Μέσα από τις συ­γκρού­σεις και τις ρα­διουρ­γί­ες των τε­λευ­ταί­ων χρό­νων, ο «Χε­μέ­ντι» ανα­βαθ­μί­στη­κε πο­λι­τι­κά –με την ίδια την «Συμ­φω­νία Πλαί­σιο» να απο­τε­λεί την τυ­πι­κή επι­κύ­ρω­ση της θέσης του ως ισό­τι­μης με εκεί­νη του αρ­χη­γού των τα­κτι­κών ενό­πλων δυ­νά­με­ων. Πα­ράλ­λη­λα, οι δύο πλευ­ρές εκ­φρά­ζουν και οι­κο­νο­μι­κά συμ­φέ­ρο­ντα. Ο στρα­τός του Σου­δάν πα­ρα­δο­σια­κά ελέγ­χει σο­βα­ρό τμήμα της οι­κο­νο­μί­ας (κυ­ρί­ως σε βιο­μη­χα­νία και εμπό­ριο). Οι RSF από τη μεριά τους, έχουν απο­τε­λέ­σει το ένο­πλο στή­ριγ­μα μιας μι­κρής οι­κο­νο­μι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας για τον «Χε­μέ­ντι» (έλεγ­χος των φυ­σι­κών πόρων και ιδιαί­τε­ρα του χρυ­σο­ρυ­χεί­ων της χώρας κ.ά.). Η προ­ο­πτι­κή ενός κά­ποιου «ξα­να­μοι­ρά­σμα­τος» πο­λι­τι­κής και οι­κο­νο­μι­κής εξου­σί­ας (που θα πε­ρι­λαμ­βά­νει και τις εκ­κο­λα­πτό­με­νες πο­λι­τι­κές ελίτ) σπρώ­χνει τους στρα­τη­γούς στο να κα­το­χυ­ρώ­σουν τις θέ­σεις τους –και το κά­νουν με τον τρόπο που γνω­ρί­ζουν κα­λύ­τε­ρα, τα όπλα. Επι­πλέ­ον κα­τα­στρο­φι­κό ρόλο παί­ζει ο διε­θνής πα­ρά­γο­ντας. Ακρι­βώς επει­δή με­γά­λες και πε­ρι­φε­ρεια­κές δυ­νά­μεις εν­δια­φέ­ρο­νται για να προ­κύ­ψει «όποια κυ­βέρ­νη­ση, την οποία θα μπο­ρούν να έχουν ως συ­νο­μι­λη­τή για να προ­χω­ρή­σουν οι υπο­θέ­σεις τους» και επει­δή αυτές οι «υπο­θέ­σεις» είναι πολύ καυ­τές στη γε­ω­γρα­φι­κή πε­ριο­χή που βρί­σκε­ται το Σου­δάν και άρα προ­σο­δο­φό­ρες για όποιον τις δια­χει­ρι­στεί, ο Αλ Μπουρ­χάν και ο «Χε­μέ­ντι» μά­χο­νται λυσ­σα­σμέ­να για το ποιος θα είναι ο «συ­νο­μι­λη­τής» των ξένων κυ­βερ­νή­σε­ων.

Γε­ω­πο­λι­τι­κή

Η Σα­ου­δι­κή Αρα­βία και τα Ηνω­μέ­να Αρα­βι­κά Εμι­ρά­τα απο­τέ­λε­σαν το βα­σι­κό μα­ξι­λά­ρι του στρα­τιω­τι­κού κα­θε­στώ­τος τα προη­γού­με­να χρό­νια. Πα­ρα­μο­νές της σφα­γής των δια­δη­λω­τών στις 3  Ιούνη του 2019, η ηγε­σία του Στρα­τιω­τι­κού Συμ­βου­λί­ου είχε πυ­κνές επα­φές στο Ριάντ και στο Άμπου Ντά­μπι. Μια μέρα πριν την σφαγή, οι Σα­ούντ και τα Εμι­ρά­τα είχαν ανα­κοι­νώ­σει την απο­στο­λή 3 δισ. δο­λα­ρί­ων οι­κο­νο­μι­κής «βο­ή­θειας» στο Σου­δάν. Είναι πα­ρα­πά­νω από σαφές από ποιες δυ­νά­μεις δό­θη­κε το «πρά­σι­νο φως» για τον έλεγ­χο των εξε­λί­ξε­ων στη χώρα από τους στρα­το­κρά­τες. Οι ίδιες μο­ναρ­χί­ες επί­σης αξιο­ποί­η­σαν –με το αζη­μί­ω­το– τις RSF του «Χε­μέ­ντι», ως μι­σθο­φο­ρι­κό στρα­τό απο­δε­δειγ­μέ­νης αγριό­τη­τας κατά τον βάρ­βα­ρο πό­λε­μο που εξα­πέ­λυ­σαν στην Υε­μέ­νη.

Η Αί­γυ­πτος του στρα­τη­γού Σίσι έχει καλ­λιερ­γή­σει στε­νούς δε­σμούς με τον τα­κτι­κό σου­δα­νι­κό στρα­τό. Είναι μια σχέση «επι­χει­ρη­μα­τι­κή» (και οι δύο ένο­πλες δυ­νά­μεις απο­τε­λούν ση­μα­ντι­κούς οι­κο­νο­μι­κούς παί­κτες), αλλά και γε­ω­πο­λι­τι­κή. Η Αί­γυ­πτος βρί­σκε­ται εδώ και πολλά χρό­νια σε  δια­μά­χη με την Αι­θιο­πία γύρω από τον έλεγ­χο του Νεί­λου, με ση­μείο τρι­βής το θη­ριώ­δες Φράγ­μα της Αι­θιο­πι­κής Ανα­γέν­νη­σης που ανυ­ψώ­νει Αντίς Αμπέ­μπα. Το Σου­δάν απο­τε­λεί το τρίτο «εν­δια­φε­ρό­με­νο μέρος» στο ζή­τη­μα και έχει αλ­λά­ξει το­πο­θέ­τη­ση/πλευ­ρά αρ­κε­τές φορές στη διάρ­κεια αυτής της σύ­γκρου­σης. Ο Σίσι έχει πλέον επεν­δύ­σει στους δε­σμούς με τον Αλ Μπουρ­χάν για να ρυ­μουλ­κή­σει το Χαρ­τούμ απέ­να­ντι στο αι­θιο­πι­κό σχέ­διο.

Όλες οι πα­ρα­πά­νω πε­ρι­φε­ρεια­κές δυ­νά­μεις, μαζί με τα επι­μέ­ρους συμ­φέ­ρο­ντα που προ­ω­θούν, συ­νερ­γά­ζο­νται στενά με τον ένα ή τον άλλο στρα­τη­γό γιατί έχουν μια κοινή, πο­λι­τι­κοϊ­δε­ο­λο­γι­κή αφε­τη­ρία: Την ανά­γκη να συ­ντρι­βεί το δη­μο­κρα­τι­κό κί­νη­μα στο Σου­δάν, για να μην «μπαί­νουν ιδέες» στις μάζες της πε­ριο­χής.

Με πα­ρό­μοια κί­νη­τρα μπο­ρούν να εξη­γη­θούν οι πυ­κνές φήμες για στή­ρι­ξη του «Χε­μέ­ντι» από τον Λίβυο Χα­φτάρ. Μια επι­λο­γή που τον φέρ­νει απέ­να­ντι από τους στε­νούς συμ­μά­χους του στην Αί­γυ­πτο, αλλά απο­τε­λεί την ελά­χι­στη αντα­πό­δο­ση για τη δράση των RSF –και– στη Λιβύη, όπως και δείγ­μα «αλ­λη­λεγ­γύ­ης» με­τα­ξύ «απο­στα­τών πο­λέ­μαρ­χων» που φι­λο­δο­ξούν να αναρ­ρι­χη­θούν στην εξου­σία της χώρας τους.

Η φι­λε­λεύ­θε­ρη-δη­μο­κρα­τι­κή ΕΕ έχει το δικό της πα­ρελ­θόν αμοι­βαία επω­φε­λών συν­διαλ­λα­γών με αυτά τα κα­θάρ­μα­τα. Στα πλαί­σια της προ­σπά­θειας της Ευ­ρώ­πης-Φρού­ριο να απω­θή­σει ακόμα πιο μα­κριά από τα τείχη της τους με­τα­νά­στες, το Σου­δάν έλαβε πλού­σια χρη­μα­το­δό­τη­ση για να ανα­λά­βει να κυ­νη­γά­ει δυ­στυ­χι­σμέ­νους Αφρι­κα­νούς πριν καν αυτοί φτά­σουν στη Λιβύη. Την δου­λειά αυτή ανέ­λα­βαν οι RSF, που μαζί με τα γεν­ναία ευ­ρω­παϊ­κά κον­δύ­λια, αυ­γά­τι­ζαν τα χρή­μα­τά τους και από το δου­λε­μπό­ριο όσων συ­νε­λάμ­βα­ναν οι πε­ρι­πο­λί­ες τους –μια άλλη πτυχή του πώς οι­κο­δο­μή­θη­κε η οι­κο­νο­μι­κή αυ­το­κρα­το­ρία του «Χε­μέ­ντι», η οποία δεν ενό­χλη­σε τις «φω­τι­σμέ­νες» Βρυ­ξέλ­λες από τη στιγ­μή που ο στρα­τη­γός ήταν απο­τε­λε­σμα­τι­κός στη φύ­λα­ξη των ευ­ρω­παϊ­κών συ­νό­ρων…

Οι ΗΠΑ θε­ώ­ρη­σαν την πτώση του Μπα­σίρ ευ­και­ρία να πα­ρέμ­βουν στο «νέο τοπίο», καθώς ο πρώην δι­κτά­το­ρας –απο­μο­νω­μέ­νος από τη «Δύση» κά­ποια χρό­νια– είχε προ­σφέ­ρει στον Βλα­δί­μη­ρο Πού­τιν το Σου­δάν ως «πα­ρά­θυ­ρο της Ρω­σί­ας στην Αφρι­κή». Εκεί λο­γο­δο­τού­σε η συμ­με­το­χή τους στο διε­θνές «σχήμα» που ανέ­λα­βε τις επα­φές με τους ντό­πιους  εμπλε­κό­με­νους στη «με­τα­βα­τι­κή δια­δι­κα­σία» και η προ­θυ­μία τους να ανα­γνω­ρί­σουν τους πρα­ξι­κο­πη­μα­τί­ες ως ρυθ­μι­στές, ελ­πί­ζο­ντας να ρυ­μουλ­κή­σουν στο πλευ­ρό τους κά­ποιον που –όπως έλεγε ο Θε­ό­δω­ρος Ρούζ­βελτ– «μπο­ρεί να είναι κά­θαρ­μα, αλλά είναι δικό μας κά­θαρ­μα».

Η Ρωσία μπό­ρε­σε να συ­νε­χί­σει τις δρα­στη­ριό­τη­τές της στο Σου­δάν και μετά την πτώση του Μπα­σίρ, καθώς ο άν­θρω­πος που έκανε αυτές τις «δου­λειές», ο «Χε­μέ­ντι» έμει­νε στη θέση του. Μαζί με τη μι­σθο­φο­ρι­κή τους δράση ως πε­ζι­κό για λο­γα­ρια­σμό των Σα­ούντ στην Υε­μέ­νη και την δράση τους ως «κυ­νη­γοί κε­φα­λών» για λο­γα­ρια­σμό της ΕΕ στα σύ­νο­ρα του Σου­δάν, οι RSF ανέ­πτυ­ξαν και μια ιδιαί­τε­ρα επι­κερ­δή συ­νερ­γα­σία με τους «συ­να­δέλ­φους» της Βά­γκνερ, ανα­λαμ­βά­νο­ντας από κοι­νού τη «φύ­λα­ξη» των χρυ­σω­ρυ­χεί­ων -και την τα­κτι­κή με­τα­φο­ρά του σου­δα­νι­κού χρυ­σού στη Μόσχα…

Καμία από τις πα­ρα­πά­νω δυ­νά­μεις δεν (φαί­νε­ται να) έσπρω­ξε τα πράγ­μα­τα προς τον εμ­φύ­λιο. Οι κατά και­ρούς και ανά τον κόσμο το­πι­κοί σύμ­μα­χοι/«αντι­πρό­σω­ποι» δεν είναι υπο­χρε­ω­τι­κά «μα­ριο­νέ­τες». Αλλά οι με­γά­λοι αντα­γω­νι­σμοί και τα με­γά­λα επί­δι­κα, στον ανα­δυό­με­νο πο­λυ­πο­λι­κό κόσμο ενι­σχύ­ουν φυ­σι­κά και τις φι­λο­δο­ξί­ες των το­πι­κών «παι­κτών» να βρε­θούν σε θέση ισχύ­ος για να μπο­ρούν να είναι αυτοί που θα δια­λέ­ξουν «όποια πλευ­ρά πλειο­δο­τή­σει».

Σή­με­ρα, διά­φο­ρες «φι­λε­λεύ­θε­ρες» ψυχές στο διε­θνή (ιδιαί­τε­ρα τον αμε­ρι­κα­νι­κό) Τύπο, παίρ­νο­ντας απο­στά­σεις από το δράμα του εμ­φυ­λί­ου, δια­πι­στώ­νουν ότι «εξα­πα­τη­θή­κα­με» κι ότι «δεί­ξα­με αφέ­λεια» στην εμπι­στο­σύ­νη με την οποία πε­ριέ­βα­λε η «διε­θνής κοι­νό­τη­τα» τους πρα­ξι­κο­πη­μα­τί­ες. Οι κρα­τι­κές γρα­φειο­κρα­τί­ες των με­γά­λων και των πε­ρι­φε­ρεια­κών δυ­νά­με­ων μπο­ρούν να κα­τη­γο­ρη­θούν για πολλά, αλλά σί­γου­ρα όχι για κα­λό­βο­λη, ρά­θυ­μη αφέ­λεια στις συν­διαλ­λα­γές τους με πο­λε­μάρ­χους. Όλες αυτές οι δυ­νά­μεις που σή­με­ρα «αγω­νιούν» για το Σου­δάν, πέ­ρα­σαν τα τε­λευ­ταία 4 χρό­νια να ερ­γά­ζο­νται για τη μα­ταί­ω­ση των προσ­δο­κιών της εξέ­γερ­σης του σου­δα­νι­κού λαού («ο στρα­τός πίσω στους στρα­τώ­νες»!) αλλά και να του κου­νά­νε το δά­κτυ­λο όταν δια­δή­λω­νε την αντίρ­ρη­σή του σε αυτά τα πα­ζά­ρια, κα­τη­γο­ρώ­ντας τον ότι με την αδιαλ­λα­ξία του οδη­γεί –αφε­λώς ή σκό­πι­μα– του Σου­δάν σε «αστά­θεια»…

Από τα κάτω εναλ­λα­κτι­κή 

Στο εσω­τε­ρι­κό της χώρας, έχει πλη­ρω­θεί πολύ ακρι­βά η στάση των κομ­μά­των της φι­λε­λεύ­θε­ρης αντι­πο­λί­τευ­σης να δια­πραγ­μα­τεύ­ο­νται με τους στρα­τη­γούς. Δια­δο­χι­κές φορές τα τε­λευ­ταία χρό­νια έχει επι­βε­βαιω­θεί το προει­δο­ποι­η­τι­κό σχό­λιο της μαρ­ξί­στριας Αν Αλε­ξά­ντερ (που ασχο­λή­θη­κε  εκτε­τα­μέ­να με τις αρα­βι­κές εξε­γέρ­σεις) που από την άνοι­ξη του 2019 έγρα­φε: «Το πρό­βλη­μα, όταν ζητάς από στρα­τη­γούς να οδη­γή­σουν με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κά τους εαυ­τούς τους εκτός εξου­σί­ας, είναι ότι συ­νή­θως δεν συμ­φω­νούν».

Στο φόντο της τε­λευ­ταί­ας κρί­σης υπήρ­ξαν αντί­στοι­χες πτυ­χές. Ο τα­κτι­κός στρα­τός είχε αρ­χί­σει να απο­κα­θι­στά σχέ­σεις με τα δί­κτυα του πο­λι­τι­κού Ισλάμ που στή­ρι­ζαν την εξου­σία του Μπα­σίρ και είχαν βρε­θεί «στη γωνία» μετά την εξέ­γερ­ση. Ο «Χε­μέ­ντι» αξιο­ποί­η­σε τους φό­βους που προ­κά­λε­σαν αυτές οι διερ­γα­σί­ες σε κύ­κλους της φι­λε­λεύ­θε­ρης αντι­πο­λί­τευ­σης για να πα­ρα­στή­σει αίφ­νης τον… φίλο της πο­λι­τι­κής με­τά­βα­σης κι εναλ­λα­γής και κά­ποια πο­λι­τι­κά στε­λέ­χη είναι πι­θα­νό να στή­ρι­ξαν μια προ­ο­πτι­κή ανί­ε­ρης συμ­μα­χί­ας με τον χα­σά­πη του Νταρ­φούρ και της εξέ­γερ­σης στο Χαρ­τούμ.

Το δράμα των αρα­βι­κών εξε­γέρ­σε­ων μετά το 2011 υπήρ­ξε ότι στά­θη­καν απέ­να­ντι σε «πολ­λα­πλές αντε­πα­να­στά­σεις». Πολ­λές φορές αυτές οι δια­φο­ρε­τι­κές εκ­φάν­σεις της αντε­πα­νά­στα­σης συ­γκρού­ο­νταν ανη­λε­ώς με­τα­ξύ τους και αξιο­ποιού­σαν αυ­τα­πά­τες για τη μία ή την άλλη πλευ­ρά για να ρυ­μουλ­κή­σουν ση­μα­ντι­κά τμή­μα­τα των λαϊ­κών μαζών στο πλευ­ρό τους.

Ευ­τυ­χώς, μέσα από δια­δο­χι­κές εμπει­ρί­ες -προη­γού­με­νων εξε­γέρ­σε­ων σε άλλες χώρες αλλά και δια­δο­χι­κών φά­σε­ων της δικής του- το κί­νη­μα στο Σου­δάν έχει εξε­λι­χθεί στο πιο προ­χω­ρη­μέ­νο πο­λι­τι­κά και ορ­γα­νω­τι­κά. Το μπα­ράζ ανα­κοι­νώ­σε­ων και δια­κη­ρύ­ξε­ων που έρ­χο­νται από την χώρα είναι ελ­πι­δο­φό­ρο με δύο τρό­πους. Κα­ταρ­χήν, το ίδιο το πλή­θος των υπο­γρα­φών υπεν­θυ­μί­ζει τη δου­λειά που έχει γίνει «στο έδα­φος»: Συν­δι­κά­τα, Ερ­γα­τι­κές Ενώ­σεις, Επι­τρο­πές Αντί­στα­σης, Επι­τρο­πές Γει­το­νιάς, Γυ­ναι­κεί­ες Ομά­δες κ.ο.κ.  Έπει­τα, αυτές οι «κοι­νω­νι­κές» ορ­γα­νώ­σεις διεκ­δι­κούν έναν πο­λι­τι­κό ρόλο με τις το­πο­θε­τή­σεις τους, κα­ταγ­γέ­λο­ντας και τις δύο ένο­πλες πλευ­ρές, ζη­τώ­ντας «κα­νείς να μην πα­ρα­συρ­θεί σε συμ­με­το­χή σε αυτή την σύρ­ρα­ξη», δη­λώ­νο­ντας ότι δεν θα ανα­γνω­ρί­σουν όποιο «τε­τε­λε­σμέ­νο» προ­κύ­ψει από αυτή την ένο­πλη σύ­γκρου­ση, επα­να­φέ­ρο­ντας την απαί­τη­ση ξη­λώ­μα­τος της πο­λι­τι­κής-οι­κο­νο­μι­κής εξου­σί­ας του στρα­τού, αλλά και κα­λώ­ντας σε έμπρα­κτα κα­θή­κο­ντα –πε­ρί­θαλ­ψης των τραυ­μα­τί­ων, δια­νο­μής των ανα­γκαί­ων πόρων, πε­ρι­φρού­ρη­σης των γει­το­νιών και αλ­λη­λο­προ­στα­σί­ας.

Η επι­βί­ω­ση και η ενί­σχυ­ση αυτών των δυ­νά­με­ων –και μιας Αρι­στε­ράς που τους αξί­ζει– θα είναι πο­λύ­τι­μη. Γιατί μόνο αυτοί κι αυτές μπο­ρούν να χτί­σουν («από κάτω προς τα πάνω», όπως έλεγε και μια κοινή δια­κή­ρυ­ξη των Επι­τρο­πών) ένα Σου­δάν που θα δι­καιώ­σει τους αγώ­νες και τις προσ­δο­κί­ες τους.

rproject.gr