Τουρκικές εκλογές: Τα αποτελέσματα και πρώτα σχόλια

Σε πεί­σμα των δη­μο­σκο­πή­σε­ων, αλλά και της προσ­δο­κί­ας ενός ση­μα­ντι­κού τμή­μα­τος της τουρ­κι­κής κοι­νω­νί­ας, ο Τούρ­κος πρό­ε­δρος πήρε την πρώτη θέση, φτά­νο­ντας κοντά σε νίκη από τον πρώτο γύρο (49,5%) και δια­μορ­φώ­νο­ντας μια δια­φο­ρά 4,6 μο­νά­δων από τον Κεμάλ Κι­λιτσ­ντά­ρο­γλου (44,9%) που τον κα­θι­στά φα­βο­ρί.

Στην πιο κρί­σι­μη κι αμ­φίρ­ρο­πη εκλο­γι­κή μάχη της θη­τεί­ας του (πα­ρα­τε­τα­μέ­νη οι­κο­νο­μι­κή κρίση, πρό­σφα­τος ο φο­νι­κός σει­σμός), ο Ερ­ντο­γάν δια­τή­ρη­σε τη συ­νο­χή του κοι­νω­νι­κού μπλοκ που τον υπο­στη­ρί­ζει (ίδιες πε­ρί­που ψήφοι με εκεί­νες του 2018).

Πάνος Πέτρου

Στην τε­λι­κή ευ­θεία προς τις κάλ­πες, αξιο­ποί­η­σε όλα τα ιδε­ο­λο­γι­κά «όπλα» του ΑΚΡ: Τον κοι­νω­νι­κό συ­ντη­ρη­τι­σμό (με συ­χνές επι­θέ­σεις πχ. στα ΛΟ­ΑΤ­ΚΙ δι­καιώ­μα­τα), τον αντια­με­ρι­κα­νι­σμό (πα­ρου­σιά­ζο­ντας μια πι­θα­νή εκλο­γι­κή νίκη της αντι­πο­λί­τευ­σης ως «πο­λι­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα της Δύσης μετά την απο­τυ­χία του στρα­τιω­τι­κού»), τον εθνι­κι­σμό (χρε­ώ­νο­ντας στον Κι­λιτσ­ντά­ρο­γλου «δε­σμούς με το PKK»). Ωστό­σο, όλοι οι δη­μο­σκό­ποι συ­νέ­κλι­ναν ότι το βα­σι­κό θέμα που εν­δια­φέ­ρει τους Τούρ­κους είναι η οι­κο­νο­μία. Πάνω σε αυτό το κρί­σι­μο θέμα, φαί­νε­ται ότι απέ­δω­σαν κά­ποιες πα­ρο­χές «αντι­στρο­φής της δη­μο­σκο­πι­κής ει­κό­νας» από το Γε­νά­ρη και μετά, αλλά και ένα μπα­ράζ προ­ε­κλο­γι­κών υπο­σχέ­σε­ων για αυ­ξή­σεις σε μι­σθούς, συ­ντά­ξεις κ.ο.κ. Αυτά μπο­ρούν εύ­κο­λα να απο­δει­χθούν ψη­φο­θη­ρι­κές δη­μα­γω­γί­ες, μιας κι έρ­χο­νται σε αντί­θε­ση με τα «θέλω» της ρα­χο­κοκ­κα­λιάς του ερ­ντο­γα­νι­σμού -τις με­σαί­ες επι­χει­ρή­σεις, «υψη­λής έντα­σης ερ­γα­σί­ας», που καί­γο­νται πε­ρισ­σό­τε­ρο από κάθε άλλη αστι­κή με­ρί­δα για την συ­μπί­ε­ση του «ερ­γα­τι­κού κό­στους».

Αλλά πάνω σε αυτό το κρί­σι­μο θέμα, απέ­τυ­χε πα­τα­γω­δώς (ακόμα και να δη­μα­γω­γή­σει…) ο συ­να­σπι­σμός της αντι­πο­λί­τευ­σης. Τις μέρες της δη­μο­σκο­πι­κής σι­γου­ριάς (και της ρά­θυ­μης ανα­πα­ρα­γω­γής της) στη με­γα­λύ­τε­ρη με­ρί­δα του διε­θνούς Τύπου, ο Πέ­τρος Πα­πα­κων­στα­ντί­νου είχε εύ­στο­χα ανα­φερ­θεί σε μια απο­στρο­φή άρ­θρου του Foreign Policy: «Με το να απαρ­νεί­ται την Αρι­στε­ρά και να υιο­θε­τεί νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες θέ­σεις, ο Κεμάλ Κι­λιτσ­ντά­ρο­γλου μπο­ρεί να απο­ξε­νω­θεί από την ερ­γα­τι­κή τάξη και να χάσει τις εκλο­γές». Με άλλα λόγια, ο Ερ­ντο­γάν δεν πλή­ρω­σε την «άδεια κα­τσα­ρό­λα», γιατί ο Κι­λιτσ­ντά­ρο­γλου δεν έπει­σε (αν προ­σπά­θη­σε καν…) ότι σκο­πεύ­ει να την γε­μί­σει πε­ρισ­σό­τε­ρο ή κα­λύ­τε­ρα από τον Τούρ­κο Πρό­ε­δρο.

Φαί­νε­ται επί­σης ότι δεν λει­τούρ­γη­σε προ­ω­θη­τι­κά η (ακραία ετε­ρο­γε­νής) πο­λυ­συλ­λε­κτι­κό­τη­τα. Η συ­νερ­γα­σία του κε­μα­λι­κού και αλε­βί­τη Κι­λιτσ­ντά­ρο­γλου με κο­ρυ­φαία πρώην στε­λέ­χη του ΑΚΡ (Ντα­βού­το­γλου, Μπα­μπα­κάν) δεν με­τα­φρά­στη­κε σε εκλο­γι­κή διείσ­δυ­ση μέσα στην κοι­νω­νι­κή βάση του σου­νι­τι­κού πο­λι­τι­κού Ισλάμ. Σύμ­φω­να με κά­ποιους σχο­λια­στές του απο­τε­λέ­σμα­τος, ακόμα και η υπό­νοια μιας κά­ποιας επι­κοι­νω­νί­ας με το HDP (λόγω της έξω­θεν στή­ρι­ξης που έδωσε), είναι πι­θα­νό να απο­ξέ­νω­σε τμήμα του κε­μα­λι­σμού -ενώ σε κάθε πε­ρί­πτω­ση βο­ή­θη­σε το φι­λο­κυ­βερ­νη­τι­κό ακρο­δε­ξιό MHP να δια­ψεύ­σει τις προ­βλέ­ψεις απω­λειών του προς το αντι­πο­λι­τευ­τι­κό  ακρο­δε­ξιό «Καλό Κόμμα». Τε­λι­κά, ο Κι­λιτσ­ντά­ρο­γλου δεν κα­τόρ­θω­σε να πε­τύ­χει κάτι (πολύ) πε­ρισ­σό­τε­ρο από το άθροι­σμα των ψήφων που είχαν πάρει το 2018 οι δια­φο­ρε­τι­κές τότε υπο­ψη­φιό­τη­τες της αντι­πο­λί­τευ­σης.

Ενό­ψει του δεύ­τε­ρου γύρου, το εν­δια­φέ­ρον στρέ­φε­ται αφε­νός στον ακρο­δε­ξιό Σινάν Ογκάν και τους ψη­φο­φό­ρους του. Οι κε­μα­λι­κές ανα­φο­ρές και ο έξαλ­λος αντι­προ­σφυ­γι­κός ρα­τσι­σμός αυτού του ρεύ­μα­τος, απο­τε­λούν ση­μείο επα­φής με τον Κι­λιτσ­ντά­ρο­γλου (που έχει δε­σμευ­τεί να διώ­ξει σε 2 χρό­νια τους Σύ­ρους πρό­σφυ­γες). Αλλά ο έξαλ­λος αντι­κουρ­δι­σμός τον απο­μα­κρύ­νει από τον Κι­λιτσ­ντά­ρο­γλου και τον φέρ­νει πιο κοντά στο ερ­ντο­γα­νι­κό μπλοκ.

Το άλλο εν­δια­φέ­ρον είναι αν και ποιος θα μπο­ρέ­σει να ενερ­γο­ποι­ή­σει εκλο­γι­κά τα πε­ρί­που 8,5 εκα­τομ­μύ­ρια Τούρ­κους που απεί­χαν (η συμ­με­το­χή έφτα­σε στο 86,87%).

Από αυτά θα κρι­θεί αν μπο­ρεί να ανα­τρα­πεί το κλίμα που δια­μορ­φώ­νει και η δια­φο­ρά με­τα­ξύ των δύο αλλά και η νίκη της «Λαϊ­κής Συμ­μα­χί­ας» (το 4κομ­μα­τι­κό ερ­ντο­γα­νι­κό μπλοκ) στις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές και η συ­γκρό­τη­ση «ερ­ντο­γα­νι­κής» πλειο­ψη­φί­ας στη Βουλή.

Στις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές απο­τυ­πώ­θη­κε πε­ρισ­σό­τε­ρο μια φθορά του ΑΚΡ. Έχασε πάνω από 2 εκα­τομ­μύ­ρια ψή­φους και έπεσε στο 35,84%, από το 42,56% του 2018, που ήταν κι αυτό με τη σειρά του προ­ϊ­όν ση­μα­ντι­κών απω­λειών. Όπως και τότε, έτσι και τώρα, φθεί­ρε­ται το κυ­βερ­νη­τι­κό κόμμα αλλά όχι ο «Αρ­χη­γός» που πη­γαί­νει κα­λύ­τε­ρα στις προ­ε­δρι­κές, όπου βέ­βαια υπο­λο­γί­ζει και στις ψή­φους των συμ­μά­χων του. Και στη Βουλή άλ­λω­στε, ήταν τα απο­τε­λέ­σμα­τα του MHP (στα­θε­ρό στο 10,14%) και των μι­κρό­τε­ρων συμ­μά­χων του (που άθροι­σαν 3,81%) αυτά που εξα­σφά­λι­σαν μια νέα κοι­νο­βου­λευ­τι­κή πλειο­ψη­φία (322 έδρες από τις 600), καθώς όλες οι απώ­λειες εδρών της «Λαϊ­κής Συμ­μα­χί­ας» αφο­ρού­σαν το ΑΚΡ.

Στις γραμ­μές της «Εθνι­κής Συμ­μα­χί­ας» (συ­νο­λι­κά 213 έδρες, με 35,13% των ψήφων), το «Καλό Κόμμα» της Ασκε­νέρ έμει­νε στα­θε­ρό (ορια­κή αύ­ξη­ση ψήφων και ορια­κή μεί­ω­ση πο­σο­στού με 9,7% από 9,96%). Το CHP κα­τέ­γρα­ψε μια σχε­τι­κή αύ­ξη­ση σε ψή­φους και πο­σο­στά (πε­ρί­που 2,5 εκα­τομ­μύ­ρια ψήφοι πε­ρισ­σό­τε­ροι και πο­σο­στό 25,33% από 22,65%), ίσως αξιο­ποιώ­ντας και το ότι στα δικά του ψη­φο­δέλ­τια εντά­χθη­καν οι άλλοι «σύμ­μα­χοι» πλην της ακρο­δε­ξιάς.

Το ανη­συ­χη­τι­κό είναι ότι η διαι­ρε­μέ­νη σε ερ­ντο­γα­νι­κή και αντιερ­ντο­γα­νι­κή ακρο­δε­ξιά (το MHP και το Καλό Κόμμα που απο­τε­λεί διά­σπα­σή του) συ­γκε­ντρώ­νει συ­νο­λι­κά ένα 20%.

Η τουρ­κι­κή Αρι­στε­ρά δεν ενι­σχύ­θη­κε, αλλά και δεν πιέ­στη­κε από την πό­λω­ση με­τα­ξύ των δύο μπλοκ. Η «Συμ­μα­χία για την Ερ­γα­σία και την Ελευ­θε­ρία» πήρε τις ίδιες ψή­φους με εκεί­νες του HDP το 2018, οι οποί­ες όμως με­τα­φρά­ζο­νται σε μι­κρό­τε­ρο πο­σο­στό φέτος (10,54% από 11,7%). Οι σύ­ντρο­φοι και οι συ­ντρό­φισ­σες κέρ­δι­σαν 66 έδρες στη Βουλή. Το πιο εν­δια­φέ­ρον νέο σε αυτόν το χώρο απο­τε­λεί το απο­τέ­λε­σμα του TIP (Κόμμα Ερ­γα­τών Τουρ­κί­ας). Δεν γνω­ρί­ζου­με την επιρ­ροή των άλλων ορ­γα­νώ­σε­ων της ρι­ζο­σπα­στι­κής-αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς που αντα­πο­κρί­θη­καν στο κά­λε­σμα του HDP και εντά­χθη­καν στη «Συμ­μα­χία», καθώς προ­κρί­θη­κε η μέ­θο­δος της έντα­ξης των υπο­ψη­φί­ων τους σε ένα ψη­φο­δέλ­τιο -αυτό της Πρά­σι­νης Αρι­στε­ράς, της «συ­νι­στώ­σας» της Συμ­μα­χί­ας που αξιο­ποί­η­σε με τον ίδιο τρόπο και το HDP για να απο­φύ­γει τυχόν δι­κα­στι­κή απα­γό­ρευ­σή του. Το TIP, μετά από μια πα­ρό­μοια τα­κτι­κή (μέσα στις λί­στες του HDP) το 2018, επι­χεί­ρη­σε να δώσει φέτος την εκλο­γι­κή μάχη με δια­κρι­τό ψη­φο­δέλ­τιο εντός της ευ­ρύ­τε­ρης συμ­μα­χί­ας και να με­τρή­σει τις δυ­νά­μεις του. Το 1,73% (940.000 ψήφοι, 4 έδρες) απο­τε­λεί μια εν­θαρ­ρυ­ντι­κή «μαγιά» για αυτήν τη (σχε­τι­κά) νέα προ­σπά­θεια να χτι­στεί μια μα­ζι­κή ορ­γά­νω­ση στον χώρο της ρι­ζο­σπα­στι­κής-αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς στην Τουρ­κία.

Η στε­νό­τε­ρη «Συμ­μα­χία των Σο­σια­λι­στι­κών Δυ­νά­με­ων» (3 ορ­γα­νώ­σεις της άκρας Αρι­στε­ράς που δεν αντα­πο­κρί­θη­καν στο κά­λε­σμα για κοινό κα­τέ­βα­σμα) πήρε 0,29%.

rproject.gr/