Ισπανικό Κράτος: Από το αδιέξοδο στον δρόμο προς την αντίδραση – Μια αναγκαία αποτίμηση του πολιτικού σκηνικού

Το PSOE [το σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό Ισπα­νι­κό Σο­σια­λι­στι­κό Ερ­γα­τι­κό Κόμμα], που βρί­σκε­ται στην κυ­βέρ­νη­ση, έχασε 6 από τις 8 αυ­τό­νο­μες κοι­νό­τη­τες στις οποί­ες κυ­βερ­νού­σε. Πλέον, η Βα­λεν­θια­νή Κοι­νό­τη­τα, η Αρα­γόν, η Εξ­τρε­μα­δού­ρα, οι Βα­λε­α­ρί­δες Νήσοι, η Λα Ριόχα και τα Κα­νά­ρια Νησιά θα κυ­βερ­νώ­νται από τη Δεξιά.

Μπράις Φερνάντεζ

Το PP [το δεξιό Λαϊκό Κόμμα] συσ­σώ­ρευ­σε επί­σης εκλο­γι­κή δύ­να­μη κερ­δί­ζο­ντας πολ­λές πε­ρι­φε­ρεια­κές πρω­τεύ­ου­σες (Βα­για­δο­λίδ, Σα­ρα­γό­σα, Βα­λέν­θια, όλες τις Αν­δα­λου­σια­νές εκτός από τη Χαέν…) και εδραιώ­νο­ντας το «κά­στρο» του στη Μα­δρί­τη. Το [ακρο­δε­ξιό κόμμα] Vox εδραιώ­θη­κε ως μια πο­λι­τι­κή δύ­να­μη με εμ­βέ­λεια σε όλο το ισπα­νι­κό κρά­τος.

Η κυ­βερ­νη­τι­κή Αρι­στε­ρά [που συμ­με­τέ­χει στο συ­να­σπι­σμό με το PSOE] βυ­θί­ζε­ται, με το Podemos να εξα­φα­νί­ζε­ται στη Μα­δρί­τη, τα Κα­νά­ρια Νησιά και τη Βα­λεν­θια­νή Κοι­νό­τη­τα, ενώ έγινε πε­ρι­θω­ρια­κό κόμμα στις υπό­λοι­πες πε­ρι­φέ­ρειες. Η [προ­ερ­χό­με­νη από την Αρι­στε­ρά δή­μαρ­χος] Άντα Κο­λά­ου έχασε το δη­μο­τι­κό συμ­βού­λιο της Βαρ­κε­λώ­νης. Η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά, όπως η [κα­τα­λα­νι­κή] CUP και το [αν­δα­λου­σια­νό] Adelante Andalucia, δεν τα κα­τά­φε­ραν κα­λύ­τε­ρα σε αυτές τις εκλο­γές: Η πρώτη έχασε 40.000 ψή­φους και πε­ριο­ρί­ζε­ται στα όρια της Κα­τα­λο­νί­ας, ενώ το Adelante Andalucia έχασε το Κάδιθ και δεν έχει πλέον πα­ρου­σία σε ση­μα­ντι­κές πό­λεις όπως η Χερές και η Σε­βίλ­λη. Μόνο το BNG (Γα­λι­κια­νό Εθνι­κι­στι­κό Μπλοκ) και το [αρι­στε­ρό ρι­ζο­σπα­στι­κό αυ­το­νο­μι­στι­κό] Bildu βελ­τί­ω­σαν τα απο­τε­λέ­σμα­τά τους στη Γα­λι­κία και στη Χώρα των Βά­σκων, ενώ το Mas Madrid [πα­λιό­τε­ρη, μα­δρι­λέ­νι­κη «δε­ξιό­στρο­φη» διά­σπα­ση του Podemos υπό τον Ινίγο Ερε­χόν] κα­τά­φε­ρε να πα­ρα­μεί­νει η με­γα­λύ­τε­ρη αντι­πο­λι­τευ­τι­κή δύ­να­μη απέ­να­ντι στην [υπερ­συ­ντη­ρη­τι­κή πρό­ε­δρο της Κοι­νό­τη­τας της Μα­δρί­της] Αγιού­σο και τον [δεξιό δή­μαρ­χο Μα­δρί­της] Αλ­μέι­δα. Αυτή είναι μια πε­ρι­γρα­φι­κή πα­ρου­σί­α­ση του πο­λι­τι­κού πα­νο­ρά­μα­τος που οδή­γη­σε τον [σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τη πρω­θυ­πουρ­γό] Πέδρο Σάν­τσες να προ­κη­ρύ­ξει εκλο­γές για τις 23 Ιούλη.

Από την πο­λι­τι­κή του «με­τα­σχη­μα­τι­σμού» στην πα­λι­νόρ­θω­ση

Αυτά τα απο­τε­λέ­σμα­τα μπο­ρούν να δια­βα­στούν ως μια στρο­φή δεξιά. Στο πεδίο της θε­σμι­κής ισχύ­ος και του πο­λι­τι­κού πε­ρι­βάλ­λο­ντος, ασφα­λώς είναι τέ­τοια. Ωστό­σο, ο ελιγ­μός του Πέδρο Σάν­τσες είναι μια από­πει­ρα απο­φυ­γής τη φθο­ράς που θα του προ­κα­λού­σε η ανα­μο­νή σε θέση άμυ­νας επί μήνες. Επι­πλέ­ον, απο­τε­λεί και μια προ­σπά­θεια απο­φυ­γής ενός εν­δυ­να­μω­μέ­νου Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος, καθώς και απο­φυ­γής της πί­ε­σης από τους Ciudadanos (Πο­λί­τες), αλλά και της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας της κυ­βέρ­νη­σης η οποία επι­χει­ρεί για πολ­λο­στή φορά να επα­νι­δρυ­θεί γύρω από την Γιο­λά­ντα Ντίαζ. Πρό­κει­ται για μια προ­σπά­θεια να επι­πλεύ­σει μέσα σε μια κατά γε­νι­κή ομο­λο­γία βαθιά κρίση.

Πολ­λοί ανα­λυ­τές επι­μέ­νουν ότι ο Πέδρο Σάν­τσες πο­ντά­ρει τα πάντα σε μια τε­λευ­ταία ευ­και­ρία να νι­κή­σει, κατά τον συ­νη­θι­σμέ­νο «α λα πόκερ» τρόπο του. Είναι πι­θα­νό να του βγουν οι αριθ­μοί: Υπάρ­χει η πι­θα­νό­τη­τα να είναι μια πολύ αμ­φίρ­ρο­πη εκλο­γι­κή μάχη. Όσο κι αν ο Πέδρο Σάν­τσες επι­χει­ρή­σει να σωθεί (θα δούμε αν θα το κα­τα­φέ­ρει), η Δεξιά βιώ­νει μια φάση ανό­δου και η Αρι­στε­ρά μια δια­δι­κα­σία υπο­χώ­ρη­σης, με εμ­φα­νή συμ­πτώ­μα­τα απο­σύν­θε­σης κά­ποιων από τους συμ­μά­χους του Σάν­τσες, όπως συμ­βαί­νει με το Podemos.

Υπάρ­χουν αναμ­φί­βο­λα διε­θνείς αι­τί­ες που κα­θο­ρί­ζουν την ισπα­νι­κή πο­λι­τι­κή σκηνή και τις πο­λι­τι­κές δια­θέ­σεις. Η κοι­νω­νία μετά την παν­δη­μία και στον καιρό του πο­λέ­μου, είναι μια εξα­ντλη­μέ­νη κοι­νω­νία, που επι­ζη­τά την ασφά­λεια σε ένα πλαί­σιο όπου, μετά την κα­τάρ­ρευ­ση και τη συν­θη­κο­λό­γη­ση των αρι­στε­ρών επι­λο­γών που ανα­δύ­θη­καν το 2008, η «αλ­λα­γή» γί­νε­ται αντι­λη­πτή πε­ρισ­σό­τε­ρο ως κάτι που θα μας φέρει πιο κοντά σε μια χώρα της κα­πι­τα­λι­στι­κής πε­ρι­φέ­ρειας και λι­γό­τε­ρο σε μια χώρα σαν τη Σου­η­δία.

Αυτό το πο­λι­κό κλίμα, πα­ντα­χού παρόν σε όλο το κα­πι­τα­λι­στι­κό κέ­ντρο, προ­κα­λεί μια ισχυ­ρή ηγε­μο­νία των πα­λιών με­σαί­ων τά­ξε­ων και της αντι­δρα­στι­κής Δε­ξιάς, που επι­διώ­κουν να φορ­τώ­σουν τα βάρη της κρί­σης στην ερ­γα­τι­κή τάξη. Αλλά το κε­ντρι­κό ζή­τη­μα είναι ότι η προ­ο­δευ­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση δεν έκανε τί­πο­τα για να ενι­σχύ­σει την ερ­γα­τι­κή τάξη σε αυτά τα χρό­νια που κυ­βέρ­νη­σε. Η πο­λι­τι­κή της κοι­νω­νι­κής ει­ρή­νης και των συμ­φω­νιών με τους ερ­γο­δό­τες σή­μαι­νε μεί­ω­ση στους μι­σθούς χωρίς να θί­γο­νται τα επι­δό­μα­τα. Με αυτό τον τρόπο, ο συ­σχε­τι­σμός δύ­να­μης ανά­με­σα στις τά­ξεις πα­ρέ­μει­νε απο­λύ­τως ίδιος. Η προ­ο­δευ­τι­κή αρι­στε­ρά πι­στεύ­ει ότι το πρό­βλη­μά της είναι βα­σι­κά επι­κοι­νω­νια­κό, αλλά το πρό­βλη­μα είναι βα­θύ­τε­ρο: είναι ανί­κα­νη να κάνει τον οποιο­δή­πο­τε ση­μα­ντι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό, γιατί δεν έχει τη θέ­λη­ση και την κοι­νω­νι­κή δύ­να­μη να το κάνει. Το σχέ­διό της αφορά έναν κα­πι­τα­λι­στι­κό εκ­συγ­χρο­νι­σμό και τη δια­τή­ρη­ση της Ισπα­νί­ας στο κλαμπ της πα­ρακ­μά­ζου­σας ιμπε­ρια­λι­στι­κής πε­ρι­φέ­ρειας.

Ακόμα κι αν ο Πέδρο Σάν­τσες απο­δει­κνυό­ταν τυ­χε­ρός και έβρι­σκε τους αριθ­μούς για να κρα­τη­θεί στην κυ­βέρ­νη­ση, η δεξιά πα­λι­νόρ­θω­ση θα εξα­κο­λου­θού­σε να είναι σε εξέ­λι­ξη. Η κυ­βερ­νη­τι­κή Αρι­στε­ρά, ήδη χτυ­πη­μέ­νη και μι­σο­βου­λιαγ­μέ­νη μετά από αυτές τις εκλο­γές, θα επι­διώ­ξει να αντέ­ξει εν μέσω δια­φω­νιών της για αξιώ­μα­τα και καυ­γά­δες  στα κοι­νω­νι­κά δί­κτυα. Κι όλα αυτά χωρίς να κάνει την πα­ρα­μι­κρή στρα­τη­γι­κή ανά­λυ­ση των συ­νε­πειών που είχε η εν­σω­μά­τω­σή της στο κα­θε­στώς. Καθώς είναι δε­μέ­νη χει­ρο­πό­δα­ρα στο προ­ο­δευ­τι­κό μπλοκ, η κοι­νω­νι­κή της φθορά, ανε­ξάρ­τη­τα από το τι θα συμ­βεί στις επό­με­νες εκλο­γές, είναι ήδη ανα­πό­φευ­κτη. Με­σο­πρό­θε­σμα, αυτό θα με­τα­φρα­στεί σε νέες κρί­σεις και δια­λυ­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες.

Δύο σε­νά­ρια και μια προ­ο­πτι­κή

Το πιο απί­θα­νο σε­νά­ριο, που όμως δεν απο­κλεί­ε­ται, είναι να κερ­δί­σει μια νέα θη­τεία η προ­ο­δευ­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Λέμε ότι δεν απο­κλεί­ε­ται γιατί αυτό δεί­χνει η εκλο­γι­κή αριθ­μη­τι­κή, πα­ρό­τι οι πο­λι­τι­κές δυ­να­μι­κές κι­νού­νται προς την αντί­θε­τη κα­τεύ­θυν­ση. Η κυ­βέρ­νη­ση θα συ­νέ­χι­ζε για ένα διά­στη­μα την εκ­συγ­χρο­νι­στι­κή πο­λι­τι­κή της, προ­ε­τοι­μα­ζό­με­νη για τις κα­τευ­θύν­σεις της ΕΕ (που ελά­χι­στα συ­ζη­τιού­νται στη δη­μό­σια σφαί­ρα μας, η οποία έχει εμ­μο­νή με τα δευ­τε­ρεύ­ο­ντα θέ­μα­τα) η οποία εξαγ­γέ­λει πε­ρι­κο­πές δα­πα­νών στο όνομα του ελ­λείμ­μα­τος, θα διέ­νει­με   ευ­ρω­παϊ­κούς πό­ρους, θα αύ­ξα­νε τις στρα­τιω­τι­κές δα­πά­νες και θα ωθού­σε το πά­γω­μα των μι­σθών μέσω συμ­φω­νιών με­τα­ξύ ερ­γο­δο­τών και συν­δι­κά­των. Δεν υπάρ­χει άλλο όραμα για αυ­τούς: Να στα­μα­τή­σουν τη Δεξιά, για να συ­νε­χί­σουν τις ίδιες πο­λι­τι­κές.

Στην πε­ρί­πτω­ση που κερ­δί­σει η Δεξιά, το πρώτο δί­λημ­μα θα αφορά την εί­σο­δο του Vox στην κυ­βέρ­νη­ση. Αλλά είναι ση­μα­ντι­κό να ση­μειώ­σου­με ότι κάτι τέ­τοιο δεν θα απο­τε­λεί αλ­λα­γή κα­θε­στώ­τος. Κά­ποια από τα αδύ­να­μα μέτρα που πήρε η κυ­βέρ­νη­ση θα κα­ταρ­γη­θούν. Άλλα θα μεί­νουν στη θέση τους. Η πο­λι­τι­κή κα­τα­στο­λή της μα­χό­με­νης Αρι­στε­ράς αναμ­φί­βο­λα θα ανέ­βει κλί­μα­κα, αξιο­ποιώ­ντας τον νό­μο-φί­μω­τρο τον οποίο δεν κα­τήρ­γη­σε ποτέ η προ­ο­δευ­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Το ση­μα­ντι­κό­τε­ρο νέο στοι­χείο θα είναι ο απο­κλει­σμός των με­γά­λων συν­δι­κά­των από τον κοι­νω­νι­κό διά­λο­γο. Αλλά οι κοι­νω­νι­κές δυ­να­μι­κές δεν είναι σαν ένα συ­ντρι­βά­νι που πότε ανοί­γει και πότε κλεί­νει: Απέ­να­ντι σε μια απο­θαρ­ρυ­μέ­νη και εξα­ντλη­μέ­νη Αρι­στε­ρά, η αντι­πο­λί­τευ­ση θα παί­ξει τον κλασ­σι­κό δι­κομ­μα­τι­κό ρόλο στην ομαλή κυ­βερ­νη­τι­κή εναλ­λα­γή. Σε ένα τέ­τοιο σε­νά­ριο το PSOE θα είχε τον ηγε­τι­κό ρόλο στην αντι­πο­λί­τευ­ση και η λε­γό­με­νη αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα του PSOE θα επι­τά­χυ­νε την «α λα ιτα­λι­κά» κρίση της.

Αυτό το δεύ­τε­ρο σε­νά­ριο δεν θα πρέ­πει να θε­ω­ρη­θεί θε­τι­κό, ούτε από τα κοι­νω­νι­κά και συν­δι­κα­λι­στι­κά κι­νή­μα­τα, ούτε από την οι­κο­σο­σια­λι­στι­κή και αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή Αρι­στε­ρά -με την ευ­ρεία έν­νοια- που αντι­πο­λι­τεύ­ο­νται την προ­ο­δευ­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Κα­ταρ­χάς, γιατί δεν θα ση­μαί­νει κά­ποια φθορά της κυ­βέρ­νη­σης από τα αρι­στε­ρά, αλλά πε­ρισ­σό­τε­ρο μια στρο­φή δεξιά που θα δι­πλα­σιά­σει τις επι­θέ­σεις ενά­ντια στην ερ­γα­τι­κή τάξη. Δεύ­τε­ρον, γιατί (χωρίς να χρειά­ζε­ται να λέμε ανοη­σί­ες περί φα­σι­σμού) οι συν­θή­κες πο­λι­τι­κής ελευ­θε­ρί­ας θα επι­δει­νω­θούν ση­μα­ντι­κά. Τρί­τον, γιατί χρειά­ζε­ται χρό­νος μέχρι να απο­σπα­στούν τμή­μα­τα της ερ­γα­τι­κής τάξης από το προ­ο­δευ­τι­κό μπλοκ, μετά από μια εμ­φα­νώς απο­γοη­τευ­τι­κή κυ­βερ­νη­τι­κή εμπει­ρία. Αυτό δεν ση­μαί­νει ότι υιο­θε­τού­με τη λο­γι­κή του μι­κρό­τε­ρου κακού ή υπο­κύ­πτου­με στον εκ­βια­σμό των προ­ο­δευ­τι­κών κομ­μά­των που έχουν την κύρια ευ­θύ­νη για αυτή την κα­τά­στα­ση. Το θε­με­λιώ­δες ζή­τη­μα είναι να εξο­πλι­στού­με για όσα έρ­χο­νται, να επι­χει­ρή­σου­με να κα­τα­νο­ή­σου­με γιατί άνοι­ξε αυτός ο κύ­κλος πα­λι­νόρ­θω­σης, να μην ξα­να­κά­νου­με τα ίδια λάθη.

Η οι­κο­δό­μη­ση ενός οι­κο­σο­σια­λι­στι­κού και αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κού πο­λι­τι­κού σχε­δί­ου δεν θα έχει να αντι­με­τω­πί­σει το ίδιο σε­νά­ριο αν κυ­βερ­νά το προ­ο­δευ­τι­κό μπλοκ ή αν κυ­βερ­νά η Δεξιά. Αλλά ό,τι κι αν συμ­βεί, το ση­μα­ντι­κό θα είναι να μην στα­μα­τή­σου­με να ερ­γα­ζό­μα­στε για το άνοιγ­μα μιας άλλης προ­ο­πτι­κής.

Δεν πι­στεύω ότι έχει ιδιαί­τε­ρο νόημα να εμπλα­κού­με σε συ­ζη­τή­σεις για την ψήφο όταν δεν υπάρ­χουν αρι­στε­ρές επι­λο­γές έξω από το προ­ο­δευ­τι­κό κυ­βερ­νη­τι­κό μπλοκ. Οι εκ­κλή­σεις για αποχή αφο­ρούν πε­ρισ­σό­τε­ρο τις ανά­γκες αυ­τό-συ­γκρό­τη­σης μιας ομά­δας (κάθε αγω­νι­στής/αγω­νί­στρια  ορ­γά­νω­σης της επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς με πραγ­μα­τι­κή πα­ρου­σία οπου­δή­πο­τε έξω από το ίντερ­νετ, γνω­ρί­ζει ότι μια κυ­βέρ­νη­ση Δε­ξιάς-Vox θα ενι­σχύ­σει την πο­λι­τι­κή κα­τα­στο­λή που έχει να υπο­στεί). Στο συ­γκε­κρι­μέ­νο πλαί­σιο, η αποχή θα ση­μαί­νει, στο με­γα­λύ­τε­ρο βαθμό, απο­γο­ή­τευ­ση και πο­λι­τι­κή απά­θεια. Αυτή μπο­ρεί να με­τα­τρα­πεί σε οργή στο μέλ­λον: Αυτό είναι ένα κε­ντρι­κό ζή­τη­μα, αλλά για να εί­μα­στε σο­βα­ροί, αυτό το τμήμα της κοι­νω­νί­ας, που μπο­ρεί να είναι το κλει­δί για μελ­λο­ντι­κά ξε­σπά­σμα­τα τύπου Κί­τρι­να Γι­λέ­κα, δεν θα κα­θο­ρί­σει την πο­λι­τι­κή του συ­μπε­ρι­φο­ρά από τις θέ­σεις που θα προ­βά­λει οποιοσ­δή­πο­τε αυτήν τη στιγ­μή. Αντί­στοι­χα είναι απα­ρά­δε­κτη η εκ­βια­στι­κή λο­γι­κή που πάει να υπο­χρε­ώ­σει όποιον ενα­ντιώ­νε­ται στην προ­ο­πτι­κή μιας δε­ξιάς κυ­βέρ­νη­σης να γίνει αφο­σιω­μέ­νος συλ­λέ­κτης ψήφων, με απο­στρο­φή απέ­να­ντι στην μα­χη­τι­κή οι­κο­δό­μη­ση και στην ανά­γκη ενός σχε­δί­ου ρήξης.

Ας κερ­δί­σει τις ψή­φους που μπο­ρεί από μόνος του ο προ­ο­δευ­τι­σμός κι ας εξα­ντλή­σει τα πε­ρι­θώ­ρια του δικού του δρό­μου. Όσες και όσοι εί­μα­στε αφο­σιω­μέ­νες/οι σε έναν άλλο δρόμο, στη­ριγ­μέ­νο στην τα­ξι­κή σύ­γκρου­ση, αν και σή­με­ρα αυτός είναι μειο­ψη­φι­κός, πρέ­πει να ετοι­μα­ζό­μα­στε για τις προ­κλή­σεις που έρ­χο­νται, επι­διώ­κο­ντας τη συ­νέ­νω­ση όλων των απε­λευ­θε­ρω­τι­κών κι­νη­μά­των, βά­ζο­ντας στο κέ­ντρο μια στρα­τη­γι­κή συσ­σώ­ρευ­σης δυ­νά­με­ων για την ανα­τρο­πή του πο­λι­τι­κού κα­θε­στώ­τος. Πρέ­πει επί­σης να εί­μα­στε σε θέση να υψώ­σου­με μαζί μια κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή άμυνα ενά­ντια στις επι­θέ­σεις που έρ­χο­νται. Είναι μια με­γά­λη πρό­κλη­ση, αλλά στο λυ­κό­φως του προ­ο­δευ­τι­σμού, είναι επί­σης και ο μόνος δρό­μος για να ρί­ξου­με τους σπό­ρους για ένα άλλο μέλ­λον.

rproject.gr