Ενώ μαίνονται οι καταιγιστικοί βομβαρδισμοί και οι χερσαίες επιχειρήσεις του Ισραήλ κατά μήκος όλου του θύλακα της Γάζας προκαλώντας πρωτοφανές λουτρό αίματος στους Παλαιστίνιους, στον Καύκασο συνεχίζονται οι έντονες διαπραγματεύσεις, συμφωνίες και εξοπλισμοί ένθεν και ένθεν της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν.
Μετά την αστραπιαία επίθεση των Αζέρων -με την βοήθεια σε εξοπλισμό και έμψυχο μισθοφορικό στρατό ήδη εκπαιδευμένο στη Συρία από τους Τούρκους- οι Αρμένιοι του θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ συνθηκολόγησαν, αποδεχόμενοι να διαλύσουν τη 30ετή Αυτόνομη Δημοκρατία τους (Ατσάχ) από την 1η Γενάρη του 2024.
Άμεση συνέπεια υπήρξε η φυγή – εθνοκάθαρση των Αρμένιων του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Σύσσωμοι 100.000 από τους 120.000 συνολικά κατοίκους του μετανάστευσαν στη γειτονική Αρμενία. Βλέπε άρθρα Kommon εδώ και εδώ .
Στα προαναφερόμενα άρθρα του Κοmmon.gr έχουμε εκθέσει λεπτομερειακά την ιστορία της διαμάχης των δύο εθνοτήτων και την τοπική και διεθνή συγκυρία της σημερινής σύγκρουσης όπου οι παλιοί διεθνείς, περιφερειακοί και ντόπιοι παίκτες αναδιατάσσονται επί του πεδίου.
Συνοπτικά
.Η Αρμενία εκτιμά -κατά πως φαίνεται- ότι οι Αζέροι μαζί με τους συνεργάτες τους Τούρκους, δεν θα σταματήσουν στην κατάληψη μόνο του Ναγκόρνο – Καραμπάχ αλλά θα προχωρήσουν και στην κατάκτηση του νότιου τμήματος της Αρμενίας (συμπεριλαμβανομένου του διαδρόμου Ζανζεγκούρ) για να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη συνέχεια του κράτους τους με τον Αζέρικο θύλακα του Ναχιτσεβάν που συνορεύει άμεσα με την Τουρκία.
Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Αλίεφ, είχε δηλώσει ότι ήταν έτοιμος να τον αποκτήσει ακόμα και με τη βία. Το Μπακού διαβεβαιώνει επίσης τακτικά ότι η αρμενική περιοχή Σιουνίκ, στα νοτιοανατολικά της χώρας, «είναι Αζερμπαϊτζάν», εγείροντας φόβους για επίθεση.
Όπως είχε αναφερθεί και στο προηγούμενο άρθρο μας, μετά την κατάληψη του Ναγκόρνο Καραμπάχ έφυγε ένα μεγάλο εμπόδιο στη σύνδεση του Αζερμπαϊτζάν με τη Γεωργία.
Η Αρμενία φοβάται πώς ήρθε η σειρά της έτσι ώστε να εξαλειφθεί το εμπόδιο της σύνδεσης του Αζερμπαϊτζάν με την Τουρκία. Η ύπαρξη στο Αζερμπαϊτζάν του κόμβου στο Χάσμα της Γκάντζας (λίγο πιο βόρεια από πρώην αντίστοιχα σύνορα Ναγκόρνο Καραμπάχ) διέλευσης προς Γεωργία, Τουρκία, Ευρώπη, Ρωσία, Ιράν, Ινδία, εμπορικών δρόμων, αγωγών υδρογονανθράκων, διεθνών μεταφορών – μέχρι και του ευρωπαϊκού αυτοκινητόδρομου Ε60, από τη Βρέμη της Γαλλίας μέχρι τα σύνορα Κιργιστάν – Κίνας, κάνει ακόμα πιο δελεαστική στη Τουρκία τη συνεργασία με Αζερμπαϊτζάν.
Και όχι μόνο στην Τουρκία όπως θα δούμε παρακάτω.
Η αναδιάταξη των παικτών επί του πεδίου
.Περιφερειακοί παίκτες
Αυτός που φαίνεται να κρατά τα ηνία της αναδιάταξης, αψηφώντας τους μεγάλους παίκτες -ομάδα του Μινσκ (Ρωσία, ΗΠΑ, ΕΕ) και ΝΑΤΟ- είναι ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν. Εκπροσωπώντας τη σύγχρονη Τουρκία μια περιφερειακή δύναμη που αναδύεται με ορμή.
Δίχως να πάρει την άδεια κανενός ΝΑΤΟ -στο οποίο εξακολουθεί να συμμετέχει- βοήθησε καθοριστικά τους Αζέρους στην κατάληψη του Ναγκόρνο Καραμπάχ, έδωσε το παρόν μαζί με τον Αλίεφ στο Ναχιτσεβάν[1] , συμμετείχε σε κοινά στρατιωτικά γυμνάσια -3.000 στρατιωτών- με Αζέρους, κοντά στην Αρμενία (Μπακού, Ναχιτσεβάν και «απελευθερωμένα εδάφη») -τέλη Οκτώβρη, τον υποστηρίζει στην οριστική διεκδίκηση του, αρμένικης κυριαρχίας, διαδρόμου Ζανζεγκούρ, υπέγραψε συμφωνία φιλίας και συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας, Αζερμπαϊτζάν και Κατεχομένων της Κύπρου σε υλοποίηση του δόγματος τρία κράτη – ένα έθνος.[2] Είναι εμφανές ότι ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να υλοποιήσει, με σύγχρονους όρους, την ανασύσταση της οθωμανικής ισχύος στην περιοχή, και να εξυπηρετήσει την τούρκικη αστική τάξη την οποία και εκπροσωπεί.
Η σύναψη συμφωνιών του Αζερμπαϊτζάν με ΕΕ και ΗΠΑ, για παροχή υδρογονανθράκων από την περιοχή της Κασπίας, δίνει τη δυνατότητα στην τούρκικη αστική τάξη να εξασφαλίσει μερίδια των κερδών τόσο με τη συνεκμετάλλευση της παραγωγής, όσο και με τη μεταφορά προς Ευρώπη, πετρελαίου και αερίου, μέσω Τουρκίας.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι, ενώ ο Ερντογάν καταδικάζει την πολιτική του Ισραήλ προς τους Παλαιστίνιους, ποσώς τον ενδιαφέρει η στενή σχέση του Ισραήλ με το Αζερμπαϊτζάν, ούτε καν διανοείται ο ίδιος τη διακοπή των εμπορικών σχέσεων Τουρκίας -Ισραήλ.
Η στάση των λοιπών περιφερειακών δυνάμεων της περιοχής είναι εμφανής στις δηλώσεις του υπουργού εξωτερικών του Ιράν στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Αρμενίας, Αζερμπαϊτζάν, Ρωσίας, Τουρκίας, Ιράν και Γεωργίας που συναντήθηκαν στην Τεχεράνη, τη Δευτέρα 23.10.2023, σε μια προσπάθεια να κατευνάσουν τις εντάσεις.
Σύμφωνα με το επίσημο ιρανικό πρακτορείο Τύπου, η συνάντηση αποσκοπούσε στην αποφυγή “παρεμβάσεων από μη περιφερειακές και δυτικές χώρες”. Ο δε Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμίρ Αμπντολαχιάν (έχοντας πολλούς κατοίκους Αζέρικης μειονότητας στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν)[3] δήλωσε ότι “τα προβλήματα της περιοχής, συμπεριλαμβανομένου του Νοτίου Καυκάσου”, μπορούν να επιλυθούν “χωρίς την παρέμβαση των ξένων”. Κατ’ αυτόν: “Η παρουσία ξένων στην περιοχή όχι μόνο δεν λύνει τα προβλήματα, αλλά περιπλέκει την κατάσταση”. Ακόμα παρότρυνε τους συνδαιτημόνες, να αποτελέσει η συνάντηση αυτοί “τον ακρογωνιαίο λίθο στο δρόμο προς την ειρήνη και τον τερματισμό των προκλήσεων στον Νότιο Καύκασο”.
.Διεθνείς παίκτες
Η Ρωσία
Η Ρωσία -από την ομάδα του Μινσκ- παραδοσιακή σύμμαχος της Αρμενίας, (όπου και συντηρεί στρατιωτική βάση), φαίνεται ότι δεν της αρέσει καθόλου η μεσοβέζικη συμπεριφορά του Αρμένιου πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν[4]. Παρότι η Ρωσία δεν θέλει να εξαπλωθεί η σύρραξη σε ολόκληρο τον Καύκασο, φαίνεται ότι έχει άλλες προτεραιότητες -ιδιαίτερα να φέρει σε πέρας το τέλος της επιχείρησης στην Ουκρανία- και δεν θέλει να αναμειχθεί, παραμένοντας όμως πάντα μια δύναμη εγγυήτρια της διατήρησης της εκεχειρίας.
Είναι γεγονός ότι η Ρωσία διατηρεί καλές σχέσεις και με το Μπακού, που βασίζονται στην ιστορία της σχέσης με τον πατέρα του σημερινού προέδρου Αλίεφ υψηλού κυβερνητικού στελέχους της παλιάς ΕΣΣΔ, και τις αναπτυγμένες εμπορικές συναλλαγές υδρογονανθράκων, ακόμη και στρατιωτικού υλικού με τους Αζέρους.
Οι ΕΕ και ΗΠΑ
Τους τελευταίους μήνες ΕΕ και ΗΠΑ έχουν αναπτύξει εμπορικές διμερείς συμφωνίες με Αζερμπαϊτζάν, στους τομείς της προμήθειας υδρογονανθράκων, ούτως ώστε να καλύψουν τα ελλείμματα που τους προκαλούν οι σχετικές κυρώσεις τους προς τη Ρωσία.
Η Γαλλία
Στα τέλη του Οκτώβρη, ο υπουργός Ενόπλων Δυνάμεων της Γαλλίας Σεμπαστιέν Λεκορνού και ο Αρμένιος ομόλογός του Σουρέν Παπικιάν, παρουσίασαν στη Γαλλία τις λεπτομέρειες μιας νέας “στρατηγικής οικειότητας”.
Ο Γάλλος υπουργός δήλωσε ότι:
Η πρώτη πτυχή αυτής της οικειότητας αφορά στρατιωτικό υλικό που θα αποσταλεί στην Αρμενία. Δήλωσε ότι θα αποσταλούν εξοπλισμοί που θα είναι πάνω απ’ όλα “αμυντικοί” και πρόκειται για συμβάσεις εξοπλισμού και όχι για δωρεές.
Η δεύτερη πτυχή αυτής της συνεργασίας είναι η “ανταλλαγή τεχνογνωσίας” μεταξύ του γαλλικού και του αρμενικού στρατιωτικού προσωπικού. Ένας αδιευκρίνιστος αριθμός Γάλλων στρατιωτών πρόκειται να σταλεί στην Αρμενία μεταξύ “του τέλους του έτους και των αρχών του 2024”, για να παράσχει εκπαίδευση στις δυνάμεις του Ερεβάν κατά τα πρότυπα εκείνης που παρέχεται στους Ουκρανούς στρατιώτες στην Πολωνία.
Ακόμα συμφωνήθηκε η δημιουργία θέσης αμυντικού ακόλουθου στη γαλλική πρεσβεία στο Ερεβάν, η οποία είχε γίνει αποδεκτή και από τα δύο μέρη στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Άραγε το Ερεβάν θα μπορέσει να χρηματοδοτήσει τις αγορές που ανακοινώθηκαν και οι οποίες μπορεί να κοστίσουν αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ; Βέβαια, τον Οκτώβρη, η υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας πρότεινε στην Αρμενία να επωφεληθεί από την Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Ειρήνης (EPF), έναν μηχανισμό που χρησιμοποιείται για την οργάνωση της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία και τη Μολδαβία! Παρόλα αυτά, η ένταξη της Αρμενίας στον κατάλογο των δυνητικών δικαιούχων απέχει ακόμη πολύ, καθώς η ΕΕ-27 είναι διχασμένη επί του θέματος.
Ινδία
Από το 2022 η Αρμενία είχε συμφωνήσει στρατηγική συνεργασία με την Ινδία και προμήθεια εξοπλιστικού αμυντικού υλικού που περιελάμβανε:
Πυραυλικά συστήματα επιφανείας-αέρος από την Bharat Dynamics Limited, ρυμουλκούμενα πυροβόλα ATAGS 155 mm, συστήματα Anti-Drone τύπου Zen, χειροβομβίδες 30 και 40 mm, σφαίρες διαμετρήματος 7,62 mm, πολλαπλούς εκτοξευτές ρουκετών και αντιαρματικά πυρομαχικά. Η προμήθεια εξοπλιστικού υλικού ανανεώθηκε πρόσφατα με ινδικής κατασκευής αυτοκινούμενα πυροβόλα τύπου MArG 155 (κατά πολύ καλύτερα από τα συστήματα πυροβολικού που χρησιμοποιούσαν ως τώρα οι ένοπλες δυνάμεις της Αρμενίας).
Τόσο η Γαλλία όσο και η Ινδία και οι λοιπές δυνάμεις, έχουν καταστήσει εμφανή την επιθυμία τους να “πατούν το πόδι τους” στον Νότιο Καύκασο με την προοπτική, σε ένα άμεσο ή απώτερο μέλλον, να μπορέσουν να αντλήσουν οφέλη από μια στρατιωτική εμπλοκή στην περιοχή.
Τελευταία συμφωνία Γερεβάν – Μπακού
Σε κοινή ανακοίνωση που εκδόθηκε, μετά τις συνομιλίες μεταξύ του γραφείου του πρωθυπουργού της Αρμενίας και της προεδρίας του Αζερμπαϊτζάν, στις 7 Δεκέμβρη 2023, το Γερεβάν και το Μπακού «επιβεβαίωσαν την πρόθεσή τους να εξομαλύνουν» τις σχέσεις τους, μετά την πολυετή τους διαμάχη.
Σε επίρρωση της πρόθεσής τους αυτής, συμφώνησαν στην απελευθέρωση 32 αρμένιων αιχμαλώτων πολέμου, σε αντάλλαγμα για την απελευθέρωση δύο αζέρων στρατιωτών (από την πρόσφατη τραγωδία του Ναγκόρνο Καραμπάχ) , ενώ η Αρμενία απέσυρε την υποψηφιότητα της από την επόμενη σύνοδο για το κλίμα C29, αποδεχόμενη την εκπροσώπησή της σε αυτήν, από το Αζερμπαϊτζάν.
Ίδωμεν…
[1] Όπως έγινε γνωστό, οι πρόεδροι της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν επισκέφθηκαν το Ναχτσιβάν στις 25 Σεπτεμβρίου, με την ευκαιρία της έναρξης της κατασκευής μιας μεγάλης παράκαμψης αγωγού του αζέρικου φυσικού αερίου στο Ναχιτσεβάν, μέσω της Γεωργίας και Τουρκίας, υπογραμμίζοντας τη γεωπολιτική σημασία αυτής της επί μακρόν παραμελημένης γωνιάς του Καυκάσου η οποία βρίσκεται εμφανώς σε διαδικασία ανάκτησης καινούργιου γεωπολιτικού ρόλου.
[2] Στις 14 Νοέμβρη του 2023, στην κατεχόμενη Λευκωσία, τα κυβερνώντα κόμματα της Τουρκίας, του Αζερμπαϊτζάν, αλλά και του ψευδοκράτους υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για την ενίσχυση των πολιτικών σχέσεων μεταξύ των χωρών τους. Η τελετή υπογραφής πραγματοποιήθηκε μεταξύ εκπροσώπων του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKΡ) του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του Κόμματος του Νέου Αζερμπαϊτζάν του Ιλχάν Αλίεφ και του Κόμματος Εθνικής Ενότητας (UBP) του ψευδοκράτους, του κόμματος που ίδρυσε ο Ραούφ Ντενκτάς και του οποίου προήδρευσε ο νυν ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ. Ο “πρωθυπουργός” των κατεχομένων Ουνάλ Ουστέλ (νυν πρόεδρος του UBP) δήλωσε ότι “τα μέρη υπέγραψαν μια ιστορική, διεθνή, θεσμική συμφωνία για να ενισχύσουν περαιτέρω τις γέφυρες μεταξύ τους και να ανεβάσουν τη συνεργασία μεταξύ των χωρών τους σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα”.Remaining Time-0:00Fullscreen
Mute
«Με αυτές τις υπογραφές, το σύνθημά μας μας ‘τρία κράτη, ένα έθνος’ έχει πλέον αποκτήσει διεθνή νομική διάσταση”.
Ο Ταχίρ Μπουντάγκοφ του Νέου Κόμματος του Αζερμπαϊτζάν είπε ότι τα κατεχόμενα πήραν τη θέση τους ως μέλος παρατηρητή στον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών (TDT) με την υποστήριξη του Μπακού και της Άγκυρας.
[3] Ακόμα αξίζει να σημειωθεί ότι παλιότερα η μόνη χερσαία οδός που συνέδεε το Ναχιτσεβάν με το υπόλοιπο Αζερμπαϊτζάν περνούσε από το Ιράν, κάνοντας μια εκτροπή αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων για να παρακάμψει τα αρμενικά σύνορα. Η Τεχεράνη είχε αποκόψει αυτή τη διαδρομή κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2020. Στις 6 Οκτώβρη ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν άλλαξε αιφνίδια στάση και επέτρεψε τη διέλευση των Αζέρων μέσα από το έδαφός του. Ανακοινώθηκαν κοινά έργα (Τεχεράνης – Μπακού) οδοποιίας, γεφυρών κ.λπ., για την υλοποίησή του.
[4] Ο τελευταίος έχει προβεί σε κοινά στρατιωτικά γυμνάσια με τις ΗΠΑ, έχει υποστηρίξει άμεσα τον Ζελένσκυ, κύρωσε το Καταστατικό της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου -επιτρέποντας τη σύλληψη του Πούτιν αν βρεθεί σε αρμενικό έδαφος- και δεν συμμετείχε στην τελευταία σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης -παρόλο που αποτελεί μέλος του.
https://www.kommon.gr/paremvaseis/item/7617-kaykasos-ena-stavrolekso-gia-dynatoys-lytes-tis-antonias-panou
