Λωρίδα της Γάζας: Νησί εξορίας, ξηρασίας, εξόντωσης

Πα­ρα­φρά­ζο­ντας τον Σάιντ στο «After the last sky», η Γάζα απο­τε­λεί την τε­λευ­ταία θά­λασ­σα. Η τε­λευ­ταία θά­λασ­σα έχει απο­κλει­στεί από το ισ­ραη­λι­νό ναυ­τι­κό, το οποίο πυ­ρο­βο­λεί κα­ΐ­κια κατά το δο­κούν. Κάθε ψαριά κιν­δυ­νεύ­ει να είναι η τε­λευ­ταία. Σή­με­ρα, η θά­λασ­σα της Πα­λαι­στί­νης είναι πεδίο προς κα­τά­κτη­ση και εξο­ρυ­κτι­κού αποι­κι­σμού. Οι εξο­ρύ­ξεις για πε­τρέ­λαιο γί­νο­νται σε αμ­φι­σβη­τού­με­νες πε­ριο­χές με­τα­ξύ των οποί­ων και η θά­λασ­σα της Γάζας.

Απο­κλει­σμέ­νη από θά­λασ­σα, αέρα και στε­ριά, η Γάζα είναι μια πε­λώ­ρια Μα­κρό­νη­σος υπό ανε­λέ­η­το βομ­βαρ­δι­σμό. Ενα γκέτο συλ­λο­γι­κής τι­μω­ρί­ας. Ενα νησί μα­ζι­κής εξο­ρί­ας και ξη­ρα­σί­ας απο­κομ­μέ­νο από τον έξω κόσμο εδώ και 20 χρό­νια, και ασφυ­κτι­κά γε­μά­το τρι­πλο­πρό­σφυ­γες, οι οποί­οι απο­τε­λούν το 70% των πλη­θυ­σμού. Οταν το Ισ­ρα­ήλ κα­τέ­λα­βε τη Γάζα το 1967, η πρώτη πράξη ήταν η ανα­τί­να­ξη του σι­δη­ρο­δρο­μι­κού σταθ­μού που ένωνε τη Γάζα με την Αί­γυ­πτο. Σή­με­ρα, η Γάζα είναι ένα πο­λιορ­κη­μέ­νο ξε­ρο­νή­σι με 80% παι­διών να πά­σχουν από κά­ποιας μορ­φής τραύ­μα. Μόνο το 10,5% των Πα­λαι­στι­νί­ων στη Γάζα είχε πρό­σβα­ση σε ασφα­λές πό­σι­μο νερό και τώρα πια κα­νείς.

Πριν από τον πό­λε­μο το Ισ­ρα­ήλ κα­τέ­στρε­φε τις πα­ρα­γω­γι­κές δυ­να­τό­τη­τες της Γάζας, με­τα­τρέ­πο­ντάς την κυ­ριο­λε­κτι­κά σε ξε­ρο­νή­σι. Το εμπάρ­γκο μπλο­κά­ρει ει­σα­γω­γές, ο διε­θνώς απα­γο­ρευ­μέ­νος λευ­κός φώ­σφο­ρος καίει καλ­λιέρ­γειες μό­νι­μα, η ρίψη βομ­βών δια­σπο­ράς στα χω­ρά­φια σκο­τώ­νει και τραυ­μα­τί­ζει αν­θρώ­πους και ζώα ακόμα και πολλά χρό­νια μετά, όπως στον Λί­βα­νο το 2006.

Η Γάζα απο­τε­λεί ερ­γα­στή­ρι αποι­κια­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης και κα­πι­τα­λι­στι­κής εκ­με­τάλ­λευ­σης, μέσα από την πα­ρα­γω­γή τε­χνο­λο­γιών πα­ρα­κο­λού­θη­σης και αστι­κού πο­λέ­μου τις οποί­ες το Ισ­ρα­ήλ τε­στά­ρει στα σώ­μα­τα των Πα­λαι­στι­νί­ων, δια­φη­μί­ζει και εξά­γει σε άλλες χώρες. Πα­ρά­δειγ­μα τα drones της Elbit πάνω από τα ευ­ρω­παϊ­κά σύ­νο­ρα και η τε­χνο­γνω­σία των κλει­στών καμπ προ­σφύ­γων με πύρ­γους ελέγ­χου, συρ­μα­το­πλέγ­μα­τα και κά­με­ρες ασφα­λεί­ας.

Η φα­ντα­σί­ω­ση του ξε­ρο­νη­σιού συχνά ξε­σα­λώ­νει στα μυαλά των Ισ­ραη­λι­νών ιθυ­νό­ντων. Οπως στην πρό­τα­ση του υπουρ­γού Κατζ για τη δη­μιουρ­γία ενός νη­σιού ασφα­λεί­ας έξω από τη Γάζα, όπου το Ισ­ρα­ήλ θα ελέγ­χει την εί­σο­δο εμπο­ρευ­μά­των και προ­σώ­πων. Σή­με­ρα, στο πλαί­σιο του γε­νο­κτο­νι­κού πο­λέ­μου, το φα­ντα­σια­κό του νη­σιού τε­μα­χί­ζει την πε­ριο­χή σε μι­κρο­νή­σια «ασφα­λεί­ας» όπου οι Πα­λαι­στί­νιοι κα­λού­νται να βρουν κα­τα­φύ­γιο από τους συ­νε­χείς βομ­βαρ­δι­σμούς αλλά βομ­βαρ­δί­ζο­νται παρ’ όλα αυτά.

Στην αποι­κιο­κρα­τι­κή πο­λι­τι­κή φα­ντα­σία, το ξε­ρο­νή­σι υπήρ­ξε ιδα­νι­κό πεδίο πει­θάρ­χη­σης και τι­μω­ρί­ας αντι­στα­σια­κών υπο­κει­μέ­νων. Οι Σεϊ­χέ­λες –η μόνη αρα­βι­κή χώρα μαζί με τη χού­ντα του Μπα­χρέιν στην αμε­ρι­κα­νο­κε­ντρι­κή δύ­να­μη ενά­ντια στην Υε­μέ­νη– υπήρ­ξε γαλ­λι­κή αποι­κια­κή φυ­λα­κή από το 1798 ώς το 1814, με εξε­γερ­μέ­νους από τη Ρεϊ­νιόν και Γάλ­λους Για­κω­βί­νους. Από το 1814, όταν πέ­ρα­σε στους Αγ­γλους, φυ­λα­κί­στη­καν εκεί αγω­νι­στές από Αί­γυ­πτο, Somaliland, αφρι­κα­νι­κά βα­σί­λεια, Αι­θιο­πία, Gold Coast, Πα­λαι­στί­νη από το 1937 και μετά, και Κύπρο. Ο Αρ­χιε­πί­σκο­πος Μα­κά­ριος φυ­λα­κί­στη­κε εκεί το 1956 για 13 μήνες.

Δυ­τι­κή Οχθη, ένα αρ­χι­πέ­λα­γος ξε­ρο­νη­σιών

Η ξε­ρο­νη­σο­ποί­η­ση της πα­λαι­στι­νια­κής γης δεν αφορά μόνο τη Γάζα. Συ­νε­χί­ζε­ται συ­στη­μα­τι­κά στη Δυ­τι­κή Οχθη. Εκεί, τα πα­λαι­στι­νια­κά χωριά και πό­λεις, πε­ρι­τρι­γυ­ρι­σμέ­να από το τεί­χος, απο­κομ­μέ­να με­τα­ξύ τους από αλ­λε­πάλ­λη­λα ισ­ραη­λι­νά φυ­λά­κια και δρό­μους απο­κλει­στι­κά για εποί­κους, απο­τε­λούν ένα αρ­χι­πέ­λα­γος από δυ­νη­τι­κά νησιά εξο­ρί­ας και ξη­ρα­σί­ας στη στε­ριά.

Το 1950, το Ισ­ρα­ήλ πέ­ρα­σε τον νόμο περί ιδιο­κτη­σί­ας από­ντων δη­μεύ­ο­ντας την πε­ριου­σία των 800.000 Πα­λαι­στι­νί­ων που ανα­γκά­στη­καν να εγκα­τα­λεί­ψουν τα σπί­τια τους με­τα­ξύ 1947 και 1949 λόγω της Νάκ­μπα. Ο νόμος πε­ρι­λάμ­βα­νε όσους Πα­λαι­στί­νιους εκτο­πί­στη­καν στη Δυ­τι­κή Οχθη, στην Ανα­το­λι­κή Ιε­ρου­σα­λήμ, στη Γάζα ή σε γει­το­νι­κές χώρες. Το Ισ­ρα­ήλ ισχυ­ρί­στη­κε ότι ο νόμος ήταν για την προ­στα­σία των πε­ριου­σιών μέχρι να επι­στρέ­ψουν οι πρό­σφυ­γες, αλλά ταυ­τό­χρο­να τους απα­γό­ρευ­σε να επι­στρέ­ψουν και πού­λη­σε τη γη τους σε Εβραί­ους Ισ­ραη­λι­νούς.

Μετά τον πό­λε­μο του 1967 και την κα­το­χή της Δυ­τι­κής Οχθης, το Ισ­ρα­ήλ εφάρ­μο­σε αυτόν τον νόμο με τη μορφή στρα­τιω­τι­κής δια­τα­γής που προ­έ­βλε­πε τη με­τα­βί­βα­ση όλης της πε­ριου­σί­ας που ανήκε σε Πα­λαι­στί­νιους πρό­σφυ­γες που έφυ­γαν από τη Δυ­τι­κή Οχθη το 1967 στην ισ­ραη­λι­νή κυ­βέρ­νη­ση. Το 2015, η ισ­ραη­λι­νή κυ­βέρ­νη­ση επέ­κτει­νε τον νόμο στην Ανα­το­λι­κή Ιε­ρου­σα­λήμ για να δε­σμεύ­σει ιδιω­τι­κές πε­ριου­σί­ες προ­σφύ­γων της Ιε­ρου­σα­λήμ στη Δυ­τι­κή Οχθη ή τη Γάζα, στους οποί­ους απα­γο­ρεύ­ε­ται να επι­στρέ­ψουν στα σπί­τια τους. Η νο­μο­θε­σία αυτή είναι πα­ρά­νο­μη βάσει του διε­θνούς δι­καί­ου, που ορί­ζει την ανά­γκη σε­βα­σμού του δι­καιώ­μα­τος της ιδιω­τι­κής ιδιο­κτη­σί­ας και απα­γο­ρεύ­ει την απαλ­λο­τρί­ω­σή της μετά τη λήξη του πο­λέ­μου.

Από το 1967, οι ισ­ραη­λι­νές αρχές έχουν κα­τε­δα­φί­σει πάνω από 27.000 πα­λαι­στι­νια­κά σπί­τια στα κα­τε­χό­με­να εδάφη. Με­τα­ξύ 2000 και 2007, οι ισ­ραη­λι­νές αρχές απέρ­ρι­ψαν πάνω από το 94% των αι­τη­μά­των για άδεια στην Πε­ριο­χή Γ. Το 2019, του­λά­χι­στον 547 Πα­λαι­στί­νιοι έχα­σαν τα σπί­τια τους λόγω κα­τε­δα­φί­σε­ων στη Δυ­τι­κή Οχθη. Οι κα­τε­δα­φί­σεις σπι­τιών και άλλων κα­τα­σκευών που εκτο­πί­ζουν βίαια Πα­λαι­στί­νιους ισο­δυ­να­μούν με εγκλή­μα­τα πο­λέ­μου.

Το Ισ­ρα­ήλ ελέγ­χει πε­ρί­που το 90%, πε­ρί­που έξι φορές πε­ρισ­σό­τε­ρο, των υδά­τι­νων πόρων στη Δυ­τι­κή Οχθη. Οι Ισ­ραη­λι­νοί έποι­κοι χρη­σι­μο­ποιούν πε­ρί­που έξι φορές πε­ρισ­σό­τε­ρο νερό από ό,τι τα 3,1 εκα­τομ­μύ­ρια Πα­λαι­στί­νιοι στην πε­ριο­χή. Στην Ανα­το­λι­κή Ιε­ρου­σα­λήμ, το 44% των Πα­λαι­στι­νί­ων είναι συν­δε­δε­μέ­νο με το δί­κτυο ύδρευ­σης. Η κα­τα­στρο­φή της γης από ένο­πλους εποί­κους, η κλοπή του νερού από το επί­ση­μο ισ­ραη­λι­νό κρά­τος, οι συ­χνές επι­δρο­μές από τον στρα­τό, αλλά και η ίδια η αποι­κια­κή το­πο­γρα­φία -όπως έχει δεί­ξει ο Eyal Weizman και η ομάδα του Forensic Architecture- στιγ­μα­τί­ζει τη γη σε μια εναλ­λα­γή από ξε­ρο­νή­σια στις κοι­λά­δες αλλά και εξω­τι­κών νη­σί­δων εποι­κι­σμού στους λό­φους.

Εποι­κι­σμοί – νησιά αποι­κια­κής/εξω­τι­κής δυ­στο­πι­κό­τη­τας

Στην κα­τε­χό­με­νη Δυ­τι­κή Οχθη ή την Ιε­ρου­σα­λήμ, οι ισ­ραη­λι­νοί εποι­κι­σμοί από μα­κριά φαί­νο­νται απλώς ως συ­νοι­κι­σμοί σε λό­φους. Από κοντά, οι κα­τοι­κί­ες αυτές, πε­ρι­τρι­γυ­ρι­σμέ­νες από όμορ­φα στο­λι­σμέ­νους πρά­σι­νους χλο­ο­τά­πη­τες, μοιά­ζουν με σπί­τια αμε­ρι­κα­νι­κού προ­α­στί­ου (suburbs). Χτι­σμέ­νες γρή­γο­ρα σε πλέγ­μα­τα ομοιό­μορ­φων μο­νά­δων, στέ­κο­νται ψηλά σαν πο­λυ­τε­λή οχυρά, σε άμεση αντί­θε­ση με τα αχανή ασβε­στο­λι­θι­κά σπί­τια των Πα­λαι­στι­νί­ων από κάτω.

Το 2018 πάνω από 600.000 Ισ­ραη­λι­νοί έποι­κοι ζουν σε πάνω από 250 οι­κι­σμούς στην κα­τε­χό­με­νη Δυ­τι­κή Οχθη, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της Ανα­το­λι­κής Ιε­ρου­σα­λήμ, κατά πα­ρά­βα­ση του διε­θνούς δι­καί­ου. Ο με­γα­λύ­τε­ρος οι­κι­σμός, το Modi’in Illit, στε­γά­ζει πε­ρισ­σό­τε­ρους από 70.000 Ισ­ραη­λι­νούς Εβραί­ους στην κα­τε­χό­με­νη Δυ­τι­κή Οχθη. Εχει τον δικό του δή­μαρ­χο, σχο­λεία, εμπο­ρι­κά κέ­ντρα και ια­τρι­κά κέ­ντρα. Κά­ποιοι οι­κι­σμοί έχουν ακόμη και δικά τους πα­νε­πι­στή­μια. Σή­με­ρα, σχε­δόν 750.000 Ισ­ραη­λι­νοί ζουν σε αυ­τούς τους με­γά­λους οι­κι­σμούς, πο­σο­στό που ισο­δυ­να­μεί με πε­ρί­που το 11% του συ­νο­λι­κού εβραϊ­κού ισ­ραη­λι­νού πλη­θυ­σμού. Ζουν πέρα από τα διε­θνώς ανα­γνω­ρι­σμέ­να σύ­νο­ρα του κρά­τους τους, σε πα­λαι­στι­νια­κή γη που κα­τέ­λα­βε το Ισ­ρα­ήλ το 1967. Εκτο­τε, η ισ­ραη­λι­νή κυ­βέρ­νη­ση χρη­μα­το­δό­τη­σε ανοι­χτά και έχτι­σε οι­κι­σμούς για να ζή­σουν εκεί οι έποι­κοι, προ­σφέ­ρο­ντας κί­νη­τρα και επι­δο­τού­με­νες κα­τοι­κί­ες.

Προ­σφέ­ρει ωστό­σο και ιδε­ο­λο­γι­κές φόρ­μες για όλα τα γού­στα. Ως σύγ­χρο­νες Κι­βω­τοί του Νώε –ή και κυ­ριο­λε­κτι­κά νησιά σε πε­ρί­πτω­ση κα­τα­κλυ­σμού– οι εποι­κι­σμοί αντα­να­κλώ­νται στη φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κή ανά­γνω­ση της εβραϊ­κής θε­ο­λο­γί­ας από τους φα­να­τι­κούς εποί­κους. Ως κομ­μού­νες και προ­πλά­σμα­τα της αγρο-σο­σια­λι­στι­κής κοι­νω­νί­ας, οι εποι­κι­σμοί με τη μορφή των κι­μπούτς αντα­να­κλούν τις εξω­τι­κές φα­ντα­σιώ­σεις κά­ποιων κομ­μα­τιών της δυ­τι­κής Αρι­στε­ράς. Τα κι­μπούτς στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα απο­τε­λούν νησιά λευ­κής κα­θα­ρό­τη­τας όπου δυ­να­στεί­ες λευ­κών ρα­τσι­στών έδιω­ξαν τους Αρα­βες και τους εκτό­πι­σαν από τα εδάφη τους. Είναι επί­σης τρο­φο­δό­τες του στρα­τού κα­το­χής, μιας και μόνο λόγω του γε­γο­νό­τος ότι προ­έρ­χο­νται από κι­μπούτς μέλη τους υπη­ρε­τούν σε επί­λε­κτες μο­νά­δες του στρα­τού, γί­νο­νται πι­λό­τοι ή αξιω­μα­τι­κοί πλη­ρο­φο­ριών. Κά­ποια από αυτά τα κι­μπούτς έγι­ναν στό­χος την 7η Οκτω­βρί­ου.

Το εξω­τι­κό νησί ήταν βα­σι­κό όχημα της οριε­ντα­λι­στι­κής φα­ντα­σί­ας και αποι­κια­κής ιδε­ο­λο­γί­ας. Τα μικρά τρο­πι­κά νησιά ως απο­μο­νω­μέ­νοι πα­ρά­δει­σοι κυ­ριαρ­χούν σε ση­μα­ντι­κά μυ­θι­στο­ρή­μα­τα της νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τας/αποι­κια­κό­τη­τας. Ο «Ρο­βιν­σώ­νας Κρού­σος» του Ντε­φόε (1719), το «Νησί των θη­σαυ­ρών» του Στί­βεν­σον (1883), το «Νησί των κο­ρα­λιών» του Μπα­λά­ντιν (1857) προ­ώ­θη­σαν μια αποι­κια­κή αφή­γη­ση, χο­ρο­γρα­φώ­ντας αυ­το­κρα­το­ρι­κές γε­ω­γρα­φί­ες, κα­τα­κτη­τι­κές φι­λο­δο­ξί­ες και κοι­νω­νι­κο-θρη­σκευ­τι­κές, φυ­λε­τι­κές και έμ­φυ­λες ιε­ραρ­χί­ες. Το νησί του Ρο­βιν­σώ­να Κρού­σου ήταν μια ου­το­πία της βρε­τα­νι­κής προ­τε­στα­ντι­κής με­σαί­ας τάξης, μια φυ­λε­τι­κή κο­σμο­θε­ω­ρία με τον Λευκό Αντρα που πρέ­πει να υπο­τά­ξει τη φύση και τον άγριο για να κυ­ριαρ­χή­σει στον απο­μο­νω­μέ­νο Πα­ρά­δει­σο. Το σχήμα είναι ανε­ξά­ντλη­το. Μια ισ­ραη­λι­νή εται­ρεία δια­φη­μί­ζει μελ­λο­ντι­κές βίλες πάνω στην κα­τε­στραμ­μέ­νη Γάζα με την επι­γρα­φή «Ξυ­πνή­στε! Ενα σπίτι στην πα­ρα­λία δεν είναι (πια) όνει­ρο!»

Απο-αποι­κια­κά αρ­χι­πε­λά­γη

Το «Αρ­χι­πέ­λα­γος» είναι μια με­τα­ξο­τυ­πία της Bouchra Khalili, Μα­ρο­κι­νο­γαλ­λί­δας καλ­λι­τέ­χνι­δας. Επι­κε­ντρώ­νε­ται στην πε­ρί­ο­δο με­τα­ξύ 1962 και 1972, όταν το Αλ­γέ­ρι ως «Μέκκα των επα­να­στα­τών» φι­λο­ξέ­νη­σε εκ­προ­σώ­πους απε­λευ­θε­ρω­τι­κών κι­νη­μά­των από την Αφρι­κή, την Ασία και την Αμε­ρι­κή, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου του διε­θνούς τμή­μα­τος του Κόμ­μα­τος των Μαύ­ρων Παν­θή­ρων, του Αφρι­κα­νι­κού Εθνι­κού Κο­γκρέ­σου του Νέλ­σον Μα­ντέ­λα και του Αφρι­κα­νι­κού Κόμ­μα­τος για την Ανε­ξαρ­τη­σία της Γουι­νέ­ας και του Πρά­σι­νου Ακρω­τη­ρί­ου, με επι­κε­φα­λής τον Amilcar Cabral. Λαμ­βά­νο­ντας ως αφε­τη­ρία αυτή τη συχνά ξε­χα­σμέ­νη ιστο­ρία του διε­θνι­σμού μετά την ανε­ξαρ­τη­σία, ο αρ­χι­πε­λα­γι­κός χάρ­της του Αλ­γε­ρί­ου βα­σί­ζε­ται στη γε­ω­γρα­φι­κή κα­τα­νο­μή των αρ­χη­γεί­ων των απε­λευ­θε­ρω­τι­κών κι­νη­μά­των σε όλη την πόλη – με­τα­φρά­ζο­νται σε νη­σιω­τι­κούς σχη­μα­τι­σμούς των οποί­ων τα σχή­μα­τα αντι­κα­το­πτρί­ζουν την αρ­χι­τε­κτο­νι­κή δομή των κε­ντρι­κών γρα­φεί­ων κάθε ορ­γά­νω­σης.

Οι Αν­σα­ρου­λάχ της Υε­μέ­νης (Χούθι) έχουν πραγ­μα­το­ποι­ή­σει πε­ρισ­σό­τε­ρες από 100 επι­θέ­σεις με drone και βαλ­λι­στι­κούς πυ­ραύ­λους, με στόχο 10 εμπο­ρι­κά πλοία στα οποία εμπλέ­κο­νταν πε­ρισ­σό­τε­ρα από 35 δια­φο­ρε­τι­κά έθνη, σε έν­δει­ξη δια­μαρ­τυ­ρί­ας για τα εγκλή­μα­τα του Ισ­ρα­ήλ στη Γάζα. Ως απο­τέ­λε­σμα, το θα­λάσ­σιο εμπό­ριο του Ισ­ρα­ήλ αντι­με­τω­πί­ζει προ­κλή­σεις μετά το κλεί­σι­μο της Ερυ­θράς Θά­λασ­σας.

 

Η κι­νέ­ζι­κη OOCL θα στα­μα­τή­σει την απο­δο­χή φορ­τί­ου από και προς το Ισ­ρα­ήλ με άμεση ισχύ. Η Maersk, η 2η με­γα­λύ­τε­ρη ναυ­τι­λια­κή εται­ρεία στον κόσμο, μόλις ανα­κοί­νω­σε ότι θα στα­μα­τή­σει τη διέ­λευ­ση όλων των πλοί­ων με­τα­φο­ράς εμπο­ρευ­μα­το­κι­βω­τί­ων από την Ερυ­θρά Θά­λασ­σα λόγω των απει­λών των Ενό­πλων Δυ­νά­με­ων της Υε­μέ­νης. Η Μα­λαι­σία ανα­κοι­νώ­νει ότι όλα τα «ισ­ραη­λι­νά» πλοία και τα πλοία που προ­ο­ρί­ζο­νται για το «Ισ­ρα­ήλ» απα­γο­ρεύ­ε­ται να ελ­λι­με­νι­στούν στα λι­μά­νια της Μα­λαι­σί­ας.

Ποια είναι η δια­φο­ρά με­τα­ξύ του αντι-αποι­κια­κού αντάρ­τι­κου του ’60-’70 και των ση­με­ρι­νών σχη­μά­των σε Πα­λαι­στί­νη, Λί­βα­νο, Υε­μέ­νη, Ιράκ και αλλού; Σή­με­ρα οι αντι-αποι­κια­κές δυ­νά­μεις δεί­χνουν να είναι πιο απο­φα­σι­σμέ­νες, ορ­γα­νω­μέ­νες, συ­γκρο­τη­μέ­νες, αδιά­φθο­ρες, δια­βα­σμέ­νες. Αλλά και αντι­μέ­τω­πες με ένα αδια­νό­η­το κύμα ισλα­μο­φο­βί­ας και λευ­κού ρα­τσι­σμού που ξε­χαρ­βα­λώ­νει την αλ­λη­λεγ­γύη ως μια αμ­φί­δρο­μη δια­δι­κα­σία μέ­θε­ξης και με­τα­μόρ­φω­σης. Αντί λοι­πόν να ση­κώ­νου­με το δά­χτυ­λο και να τα βά­ζου­με στον Προ­κρού­στη της ηθι­κής του κα­να­πέ μας, ίσως να σκύ­ψου­με και να μά­θου­με από τα κι­νή­μα­τα αυτά και τις τα­ρα­χώ­δεις θά­λασ­σές τους.

* Κα­θη­γη­τής Κοι­νω­νι­κής Αν­θρω­πο­λο­γί­ας και Πο­λι­τι­κής στο Αμε­ρι­κα­νι­κό Πα­νε­πι­στή­μιο της Βη­ρυ­τού (AUB)

https://rproject.gr/article/lorida-tis-gazas-nisi-exorias-xirasias-exontosis