Σε παιχνίδια εντυπώσεων σχετικά με την έλευση ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα επιδίδεται συστηματικά η κυβέρνηση, πίσω από τη βιτρίνα ωστόσο κρύβεται ένα δυστοπικό τοπίο που θα απογειώσει τις κοινωνικές ανισότητες και θα μετατρέψει σε εμπόρευμα την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Tο ζήτημα της ίδρυσης παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, με την κυβέρνηση να παρουσιάζει την εξέλιξη αυτή ως ένα σημαντικό βήμα για την αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα. Ωστόσο, η επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος καθώς και οι διαδικασίες που απαιτούνται για την υλοποίησή του γεννούν σημαντικά ερωτήματα.
Κατά την τελετή παράδοσης-παραλαβής του υπουργείου Παιδείας, ο Κυριάκος Πιερρακάκης δήλωσε ότι πανεπιστήμια όπως το Harvard, το Yale, το Columbia, το ETH και το Imperial «έρχονται στην Ελλάδα». Ωστόσο, η διατύπωση αυτή αποτελεί παραπλανητική αναπαραγωγή επιχειρημάτων που είχαν χρησιμοποιηθεί για την ψήφιση του νόμου για τα μη κρατικά πανεπιστήμια.
Η περίπτωση του York
Χρήστος Κάτσικας
Στην πραγματικότητα τα διεθνή πανεπιστήμια δεν ιδρύουν παραρτήματα στην Ελλάδα, αλλά συνεργάζονται με ελληνικά ΑΕΙ για κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα – αυτή είναι μια πρακτική που το θεσμικό πλαίσιο επέτρεπε και πριν από τον νόμο Πιερρακάκη και βέβαια εφαρμοζόταν.
Παράλληλα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε πρόσφατη επικοινωνία του μέσω κοινωνικών δικτύων, ανακοίνωσε πανηγυρικά την έλευση του βρετανικού Πανεπιστημίου του York, το οποίο φέρεται να έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να δημιουργήσει παράρτημα στη Θεσσαλονίκη και εν συνεχεία στην Αθήνα. Ο τρόπος διατύπωσης αυτής της ανακοίνωσης αφήνει να εννοηθεί ότι πρόκειται για μια ειλημμένη απόφαση, παρά το γεγονός ότι η διαδικασία έγκρισης τέτοιων ιδρυμάτων είναι αυστηρά καθορισμένη από τη νομοθεσία.
«Ακόμη ένα κορυφαίο ξένο δημόσιο Πανεπιστήμιο, το βρετανικό University of York, ενδιαφέρεται να δημιουργήσει παραρτήματα στην Ελλάδα. Το York, που βρίσκεται 146ο στην παγκόσμια κατάταξη το 2025, έχει διακριθεί για την ποιότητα στην έρευνα και τη διδασκαλία από επίσημους βρετανικούς φορείς.
»Αρχικά θα προσφέρει στη Θεσσαλονίκη προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές με τρεις Σχολές – Διοίκησης Επιχειρήσεων, Επιστημών και Σχολή Νομικής και Ανθρωπιστικών Σπουδών. Οταν επεκταθεί στην Αθήνα, θα προσφέρει προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στην Πληροφορική» είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Αξιολόγηση και έγκριση
Σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, κάθε πρόταση για την ίδρυση παραρτήματος ξένου πανεπιστημίου πρέπει να περάσει από την αξιολόγηση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), η οποία εξετάζει τόσο την ακαδημαϊκή επάρκεια όσο και την οικονομική βιωσιμότητα των υποψήφιων ιδρυμάτων. Επιπλέον, υπάρχουν ακόμη ανοικτές προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), το οποίο δεν έχει αποφανθεί επί του ζητήματος, δεδομένης της συνταγματικής απαγόρευσης της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι απλό: Πώς μπορεί ο πρωθυπουργός να ανακοινώνει ως δεδομένη την ίδρυση ενός πανεπιστημιακού παραρτήματος προτού ολοκληρωθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες; Εχει κάποια εσωτερική πληροφόρηση για το αποτέλεσμα της αξιολόγησης; Ή μήπως η κυβέρνηση προεξοφλεί ότι η ΕΘΑΑΕ και το ΣτΕ θα δώσουν το «πράσινο φως», ανεξαρτήτως των πραγματικών δεδομένων;
Πραγματικές επιπτώσεις
Πέρα από το επικοινωνιακό κομμάτι, η έλευση ξένων πανεπιστημίων εγείρει σοβαρά ερωτήματα για το μέλλον της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
Ακαδημαϊκός ανταγωνισμός ή ανισορροπία; Τα ελληνικά πανεπιστήμια διαθέτουν αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό, σημαντικά ερευνητικά επιτεύγματα και πολυάριθμες συνεργασίες με διεθνή ιδρύματα. Αντί η κυβέρνηση να επενδύσει στην ενίσχυση αυτών των δημόσιων ιδρυμάτων, φαίνεται να δίνει προτεραιότητα σε ξένα ιδιωτικά παραρτήματα, τα οποία θα λειτουργούν με δίδακτρα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε άνιση κατανομή πόρων και σε αποδυνάμωση της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Η οικονομική διάσταση: ποιοι θα έχουν πρόσβαση; Τα προγράμματα που θα προσφέρουν τα ξένα παραρτήματα θα είναι επί πληρωμή, γεγονός που εγείρει ζητήματα ταξικών φραγμών στην ανώτατη εκπαίδευση. Αντί να παρέχεται πρόσβαση σε ποιοτικές σπουδές για όλους, η κυβέρνηση προωθεί ένα μοντέλο όπου η τριτοβάθμια εκπαίδευση μετατρέπεται σε προνόμιο όσων μπορούν να αντέξουν το κόστος.
Η θεσμική διάσταση: το συνταγματικό ζήτημα. Το άρθρο 16 του ελληνικού Συντάγματος απαγορεύει ρητά την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Παρόλο που τα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων θεωρούνται νομικά «παραρτήματα δημόσιων ιδρυμάτων άλλων χωρών», δεν παύουν να λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Το πώς θα ερμηνευτεί αυτό από τη Δικαιοσύνη μένει να φανεί.
Ποιοτικό κριτήριο ή πολιτική επιλογή; Το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν διαφημίζει με την ίδια έμφαση τις συνεργασίες των ελληνικών πανεπιστημίων με κορυφαία ξένα ιδρύματα, αλλά επιλέγει να προωθεί την ίδρυση νέων ιδιωτικών παραρτημάτων, δημιουργεί υποψίες για μια πολιτική στρατηγική που στοχεύει στην ιδιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης, ανεξαρτήτως του πραγματικού οφέλους για τους φοιτητές και την κοινωνία.
Φοιτητές και καθηγητές
Η παρουσίαση της έλευσης του Πανεπιστημίου του York στην Ελλάδα ως δεδομένης αποτελεί μια επικοινωνιακή τακτική που δεν αντικατοπτρίζει την πραγματική θεσμική διαδικασία. Η κυβέρνηση επιχειρεί να δημιουργήσει την αίσθηση ότι η ελληνική ανώτατη εκπαίδευση εκσυγχρονίζεται και γίνεται διεθνής, ενώ στην πραγματικότητα, εκτός όλων των άλλων, παρακάμπτει κρίσιμες διαδικασίες ελέγχου και αξιολόγησης. Είναι φανερό ότι αυτή η στρατηγική όχι μόνο δεν θα οδηγήσει σε βελτίωση της ανώτατης εκπαίδευσης αλλά θα απογειώσει περαιτέρω τις κοινωνικές ανισότητες.
Το βέβαιο είναι ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα, οι πανεπιστημιακοί και οι φοιτητές, καθώς και όλη η κοινωνία οφείλουν να έχουν ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην αντιμετώπιση της πολιτικής που μετατρέπει σε εμπόρευμα την είσοδο στα ΑΕΙ.
https://www.efsyn.gr/ellada/ekpaideysi/466599_mythoi-kai-alitheies-gia-ta-idiotika-panepistimia
Σχόλια (0)