Σύμφωνα με τη νομισματική πολιτική που εφαρμόζει η ΕΚΤ για την ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονομία και την ενίσχυση της ανάπτυξης, έχει υιοθετηθεί εδώ και καιρό τόσο από τις κεντρικές τράπεζες όσο και από τα πιστωτικά ιδρύματα στην ευρωζώνη, η εφαρμογή αρνητικών επιτοκίων σε καταθέσεις και πιστωτικούς λογαριασμούς. Χαμηλό ή αρνητικό επιτόκιο συνήθως παραπέμπει και σε ισχυρή ρευστότητα, αφού δεν υπάρχει η ανάγκη για καταθέσεις. Περαιτέρω, έχουμε μια πολύ μεγάλη αύξηση των αποταμιεύσεων (ιδιωτών κυρίως), που εν μέρει προέρχεται από αναβληθείσα κατανάλωση λόγω της κρίσης και από την άλλη πλευρά οφείλεται σε λόγους πρόνοιας για το μέλλον.
Δρ.Δημήτριος Μελάς
Οικονομολόγος PhD, MBA
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται στην τελευταία συνοπτική λογιστική κατάσταση της Τράπεζας της Ελλάδος, για τον μήνα Ιούλιο, οι ελληνικές τράπεζες είχαν λάβει στο τέλος του μήνα δανεισμό από την ΕΚΤ ύψους 46,9 δισ. ευρώ με αρνητικό επιτόκιο, δηλαδή η κεντρική τράπεζα τις πριμοδοτούσε για να τις δανείζει ένα ποσό που αντιστοιχεί σε περισσότερο από το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της χώρας. Τα ποσά που λαμβάνουν οι τράπεζες από το πρόγραμμα της μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης που δημιουργήθηκε ειδικά για την περίοδο της πανδημίας (PELTRO) έχουν αυξηθεί θεαματικά από τον Απρίλιο του 2020. Το πρόγραμμα PELTRO έχει πλέον καθοριστική σημασία στη διαμόρφωση των οικονομικών αποτελεσμάτων των ελληνικών τραπεζών, που δεν έχουν πολλές άλλες πηγές εσόδων και κερδοφορίας.
Τι συμβαίνει όμως στην ελληνική πραγματικότητα και πως αντιμετωπίζεται το θέμα αυτό φορολογικά; Σχετικά με τυχόν αρνητικούς τόκους καταθέσεων, τέθηκε σχετικό ερώτημα, το οποίο έτυχε ήδη απάντησης με το με αρ. πρωτ. 20453/15.7.2019 έγγραφο της Α.Α.Δ.Ε. (Διευθυντής άμεσης φορολογίας), ως απάντηση σε ερώτηση φυσικού προσώπου, το οποίο του γνωστοποιήθηκε από τη Δ.Ο.Υ. Πολυγύρου (της οποίας και ο αριθμός πρωτοκόλλου). Σύμφωνα με το έγγραφο, ορίζεται ότι:
«Σε απάντηση του ηλεκτρονικού μηνύματός σας, σας γνωρίζουμε τα εξής:
1. Η έννοια των όρων «μερίσματα» και «τόκοι» ορίζεται με τις διατάξεις των άρθρων 36 και 37 του ΚΦΕ και οι συντελεστές φορολόγησής τους ορίζονται με τις διατάξεις του άρθρου 40. Επίσης, το εισόδημα που προκύπτει από υπεραξία μεταβίβασης τίτλων ορίζεται από τις διατάξεις του άρθρου 42 του ΚΦΕ και o συντελεστής φορολόγησής τους με τις διατάξεις του άρθρου 43.
2. Οδηγίες για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων έχουν δοθεί με τις ΠΟΛ.1042/2015 και ΠΟΛ.1032/2015 εγκυκλίους. ενώ με την ΠΟΛ.1082/2018 δόθηκαν οδηγίες για την αναγραφή στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων των κερδών / ζημιών από αγοραπωλησίες τίτλων όταν η υπεραξία είναι αφορολόγητη (εισηγμένων σε χρηματιστήριο μετοχών, όταν ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο των εταιριών με ποσοστό μικρότερο του μισού τοις εκατό (0,5%) ή όταν οι μετοχές έχουν αποκτηθεί πριν την 1η Ιανουαρίου 2009)…
5. Τέλος. σας ενημερώνουμε ότι στις διατάξεις του ΚΦΕ δεν υπάρχει η έννοια των αρνητικών τόκων, ούτε και υπάρχουν δαπάνες που εκπίπτουν από το εισόδημα από τόκους και συνεπώς δεν προβλέπεται η συμπλήρωση τέτοιων ποσών στη φορολογική δήλωση.».
Είναι σωστή η θέση της Διοίκησης; Κατά τη γνώμη μας ναι, επειδή οι καταθέσεις δεν αφορούν τίτλους με αβέβαιο αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία), αλλά ουσιαστικά, εν γνώση του καταθέτη τραπεζική καταθετική τοποθέτηση με αρνητικό επιτόκιο, το οποίο είναι εκ των προτέρων γνωστό (πριν από την κατάθεση), δεν τροποποιείται κατά τη διάρκεια της κατάθεσης και συνεπώς ο καταθέτης γνωρίζει εκ των προτέρων ότι τελικά όχι μόνο δεν θα λάβει τόκους, αλλά το αρνητικό επιτόκιο θα του επιφέρει ουσιαστικά μείωση και του κεφαλαίου του. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν να δεχθεί κάποιος, κατά την άποψή μας και κατά την άποψη της Διοίκησης τη θεωρία τη «προσδοκώμενης ζημίας», η οποία εκ των προτέρων γνωστή θα συμψηφισθεί με θετικά εισοδήματα ακόμα και της ιδίας πηγής. Δηλαδή δεν μπορεί να υπάρξει συμψηφισμός θετικών και αρνητικών τόκων και σε κάθε περίπτωση, δεδομένης της παρακράτησης από τα τραπεζικά ιδρύματα του φόρου επί των τόκων εκ καταθέσεων σε ποσοστό 15%, να υπάρξει επιστροφή φόρου (επί φυσικών προσώπων). Φυσικά, όλα τα ανωτέρω αποτελούν προσωπικές μας απόψεις που έως σήμερα συμφωνούν με αυτές της Διοίκησης, η οποία έχει και τον τελευταίο λόγο σε τυχόν μεταγενέστερη διαφορετική αντιμετώπιση του θέματος.
www.e-forologia.gr/
