Η πορεία του πολέμου και οι προοπτικές

Καθώς έχουν συμπληρωθεί πάνω από 2 μήνες από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, κάποια πράγματα έχουν γίνει σαφή, αλλά πλέον δίνουν τη θέση τους σε νέα ερωτήματα.

Είναι πα­σι­φα­νές ότι η αρ­χι­κή ρω­σι­κή εκ­στρα­τεία έχει απο­τύ­χει. Αλλά το τέλος μιας εκ­στρα­τεί­ας (με την στενή έν­νοια του όρου, της επι­χεί­ρη­σης με συ­γκε­κρι­μέ­νους πο­λι­τι­κούς/γε­ω­γρα­φι­κούς και χρο­νι­κούς στό­χους) δεν ση­μαί­νει και το τέλος ενός πο­λέ­μου. 

Πάνος Πέτρου

Η πρώτη φάση του πο­λέ­μου

Η έναρ­ξη του πο­λέ­μου συ­νο­δεύ­τη­κε από τη ρη­το­ρι­κή της «απο­να­ζι­στι­κο­ποί­η­σης», η οποία -με βάση το ρω­σι­κό αφή­γη­μα για την Ου­κρα­νία- με­τα­φρά­ζε­ται σε συ­νο­λι­κό ξή­λω­μα του ου­κρα­νι­κού κρά­τους, στα χνά­ρια της αμε­ρι­κα­νι­κής «απο­μπα­α­θο­ποί­η­σης» στο Ιράκ και της στρα­τη­γι­κής «αλ­λα­γής κα­θε­στώ­τος». Συ­νο­δεύ­τη­κε επί­σης από τη ρη­το­ρι­κή της «πραγ­μα­τι­κής απο­κομ­μου­νι­στο­ποί­η­σης, μέχρι τέ­λους», η οποία -σε συ­νάρ­τη­ση με τη θε­ω­ρία ότι το ου­κρα­νι­κό έθνος είναι «κομ­μου­νι­στι­κή κα­τα­σκευή»- με­τα­φρά­ζε­ται σε πλήρη κα­τάρ­γη­ση της ου­κρα­νι­κής αυ­το­διά­θε­σης.

Το κρα­τι­κό πρα­κτο­ρείο «Ρία Νο­βό­στι», από υπερ­βάλ­λο­ντα ζήλο, είχε αναρ­τή­σει ένα επι­νί­κιο άρθρο στις 26 Φλε­βά­ρη (υπο­χρε­ώ­θη­κε να το  κα­τε­βά­σει στη συ­νέ­χεια) που απο­τυ­πώ­νει γλα­φυ­ρά τις αρ­χι­κές προσ­δο­κί­ες. Δια­κή­ρυσ­σε ότι «η Ου­κρα­νία επέ­στρε­ψε στη Ρωσία. Αυτό δεν ση­μαί­νει ότι το κρά­τος της θα δια­λυ­θεί, αλλά ότι θα ανα­διορ­γα­νω­θεί, θα επα­νι­δρυ­θεί και θα επα­νέλ­θει στη φυ­σι­κή του κα­τά­στα­ση ως μέρος του ρω­σι­κού κό­σμου… Η Δύση βλέ­πει την επι­στρο­φή της Ρω­σί­ας στα ιστο­ρι­κά της σύ­νο­ρα στην Ευ­ρώ­πη. Και φω­νά­ζει με αγα­νά­κτη­ση, αν και στα βάθη της ψυχής της πρέ­πει να πα­ρα­δέ­χε­ται ότι δεν μπο­ρού­σε να γίνει αλ­λιώς. Πί­στευε κα­νείς στα σο­βα­ρά στις πα­λιές ευ­ρω­παϊ­κές πρω­τεύ­ου­σες, στο Πα­ρί­σι και στο Βε­ρο­λί­νο, ότι η Μόσχα θα εγκα­τέ­λει­πε το Κίεβο;».

Τα με­γά­λα προ­βλή­μα­τα στον εφο­δια­σμό και τη διοί­κη­ση, οι ανα­φο­ρές για χα­μη­λό ηθικό με­τα­ξύ φα­ντά­ρων ή και αξιω­μα­τι­κών καθώς δεν είχαν ενη­με­ρω­θεί ότι πάνε σε πό­λε­μο, το «άπλω­μα» των δια­θέ­σι­μων ρω­σι­κών δυ­νά­με­ων σε πολλά δια­φο­ρε­τι­κά μέ­τω­πα (που επι­δεί­νω­νε αυτά τα προ­βλή­μα­τα) -όλα αυτά που από κοι­νού έπαι­ξαν ρόλο στην απο­τυ­χία της αρ­χι­κής φάσης της ει­σβο­λής- μπο­ρούν επί­σης να ερ­μη­νευ­τούν από μια προσ­δο­κία «αστρα­πιαί­ου πο­λέ­μου» που θα προ­κα­λού­σε μια κα­τάρ­ρευ­ση του ου­κρα­νι­κού κρά­τους. Η εκτί­μη­ση για «αστρα­πιαίο πό­λε­μο» μπο­ρεί να εξη­γή­σει και γιατί ο -κατά τα άλλα ιστο­ριο­δί­φης- Ρώσος πρό­ε­δρος αγνό­η­σε την επι­κεί­με­νη έλευ­ση της δια­βό­η­της «ρα­σπού­τι­τσα» («εποχή χωρίς δρό­μους»), την ανοι­ξιά­τι­κη λάσπη που ιστο­ρι­κά έχει κάνει τη ζωή πολ­λών στρα­τών ει­σβο­λής δύ­σκο­λη.

Άλ­λω­στε ο ρω­σι­κός στρα­τός είχε κα­τα­γά­γει εύ­κο­λες νίκες επί του (τότε) ου­κρα­νι­κού στο Ντον­μπάς το 2014, είχε απο­σπά­σει αναί­μα­κτα -απλά με την εμ­φά­νι­σή του- την Κρι­μαία, ενώ το 2008 είχε χρεια­στεί 5 μέρες για να προ­ε­λά­σει πα­νη­γυ­ρι­κά στην Τι­φλί­δα και να υπο­χρε­ώ­σει τον Σα­α­κα­σβί­λι σε τα­πει­νω­τι­κή συν­θη­κο­λό­γη­ση. Αντί­στοι­χα, η «συ­ναί­νε­ση» του Πε­ντα­γώ­νου και των αμε­ρι­κα­νι­κών υπη­ρε­σιών στις 24 Φλε­βά­ρη ήταν ότι το Κίεβο θα πέσει «σε 96 ώρες»και ο στρα­τός ή η κυ­βέρ­νη­ση ίσως άντε­χαν να πα­ρα­τά­ξουν αντί­στα­ση «με­ρι­κές μέρες πα­ρα­πά­νω», ενώ Αμε­ρι­κά­νοι αξιω­μα­τού­χοι φέ­ρο­νταν να προ­σφέ­ρουν στον Ζε­λέν­σκι ασφα­λή δια­φυ­γή.

Αυτές οι εκτι­μή­σεις ανα­τρά­πη­καν από την ου­κρα­νι­κή αντί­στα­ση. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι εκτι­μή­σεις των στρα­τών και των υπη­ρε­σιών  ξε­χνούν να συ­νυ­πο­λο­γί­σουν τον πο­λι­τι­κό πα­ρά­γο­ντα της διά­θε­σης του πλη­θυ­σμού ή δεν είναι σπά­νιο μια ηγε­σία να πι­στέ­ψει τον μύθο που καλ­λιερ­γεί. Χρό­νια μετά το δια­ψευ­σμέ­νο από τα γε­γο­νό­τα -σε βαθμό γε­λοιο­ποί­η­σης- «απο­στο­λή εξε­τε­λέ­σθη» (Μπους, άνοι­ξη 2003), κο­ρυ­φαί­οι Αμε­ρι­κά­νοι αξιω­μα­τού­χοι επι­μέ­νουν ότι -τό­τε- πί­στευαν όντως ότι οι Ιρα­κι­νοί θα τους δε­χτούν ως απε­λευ­θε­ρω­τές. Εξί­σου έκ­πλη­κτοι μπο­ρεί να έμει­ναν σή­με­ρα στο Κρεμ­λί­νο από την απρο­θυ­μία του πλη­θυ­σμού της Ου­κρα­νί­ας να στη­ρί­ξει τους «απε­λευ­θε­ρω­τές του από τη χού­ντα του Κιέ­βου».

Ο λει­ψός σχε­δια­σμός της ει­σβο­λής, η διά­φο­ρα που έκανε στο στρα­τιω­τι­κό πεδίο το «πο­λι­τι­κό στοι­χείο» (της λαϊ­κής διά­θε­σης που υπο­στή­ρι­ξε την άμυνα στις πό­λεις), το «αντάρ­τι­κο» που αξιο­ποιού­σε κυ­ρί­ως ενέ­δρες για να χτυπά τις πο­μπές των ρω­σι­κών τε­θω­ρα­κι­σμέ­νων που έμε­ναν στους με­γά­λους δρό­μους (λόγω και της «ρα­σπού­τι­τσα») έκρι­ναν τη μάχη του Κιέ­βου, μαζί με έναν πα­ρα­γνω­ρι­σμέ­νο πα­ρά­γο­ντα, που αξί­ζει ανα­φο­ράς. Η συ­νερ­γα­σία του Λου­κα­σέν­κο δια­σφά­λι­σε στο ρω­σι­κό στρα­τό την άμεση πα­ρου­σία σε «από­στα­ση βολής» από το Κίεβο. Αλλά τα συ­στη­μα­τι­κά σα­μπο­τάζ που προ­έ­κυ­ψαν από τη συ­νερ­γα­σία Λευ­κο­ρώ­σων σι­δη­ρο­δρο­μι­κών και χάκερ οδή­γη­σαν κά­ποιες στιγ­μές σε πλήρη πα­ρά­λυ­ση της σι­δη­ρο­δρο­μι­κής σύν­δε­σης Ρω­σί­ας-Λευ­κο­ρω­σί­ας-Ου­κρα­νί­ας, πα­ρο­ξύ­νο­ντας τα υπαρ­κτά προ­βλή­μα­τα εφο­δια­σμού. Στρα­τιω­τι­κές πε­ριο­πο­λί­ες άρ­χι­σαν να κι­νού­νται κατά μήκος των γραμ­μών και δε­κά­δες Λευ­κο­ρώ­σοι σι­δη­ρο­δρο­μι­κοί και όχι μόνο φυ­λα­κί­στη­καν ως «τρο­μο­κρά­τες» στη διάρ­κεια του Μάρτη…

Αλ­λα­γή κα­τά­στα­σης

Η μα­ταί­ω­ση του αρ­χι­κού σχε­δί­ου της ει­σβο­λής προ­κά­λε­σε νέα πο­λι­τι­κο­στρα­τιω­τι­κά γε­γο­νό­τα.

Στη Μόσχα, εξε­λί­χθη­κε μια στα­δια­κή με­τα­τό­πι­ση όσον αφορά την «ανα­γνώ­ρι­ση» του Ζε­λέν­σκι, η οποία άνοι­ξε το δρόμο και για να υπάρ­ξει δί­αυ­λος δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων. Σύμ­φω­να με αρ­κε­τούς, ανα­γνω­ρί­στη­κε απλά ως «αυτός που θα υπο­γρά­ψει τη συν­θη­κο­λό­γη­ση», αν και πλέον ο Λα­βρόφ δη­λώ­νει ως τεκ­μή­ριο της καλής θέ­λη­σης της Ρω­σί­ας ότι «τη στιγ­μή που ο πρό­ε­δρος Ζε­λέν­σκι πρό­τει­νε δια­πραγ­μα­τεύ­σεις, αντα­πο­κρι­θή­κα­με αμέ­σως».

Στην Ουά­σινγ­κτον, το αρ­χι­κό τε­τε­λε­σμέ­νο της επι­τυ­χούς ου­κρα­νι­κής αντί­στα­σης ενί­σχυ­σε τη διά­θε­ση να υπο­στη­ρι­χτεί στρα­τιω­τι­κά, δια­βλέ­πο­ντας τη δυ­να­τό­τη­τα να επι­φέ­ρει αυτή μια ρω­σι­κή ήττα, η οποία μπο­ρεί να «κο­ντύ­νει» τις ευ­ρύ­τε­ρες ρω­σι­κές φι­λο­δο­ξί­ες και να με­τριά­σει τον αμε­ρι­κα­νι­κό πο­νο­κέ­φα­λο της ξαφ­νι­κής ανα­κί­νη­σης ζη­τή­μα­τος «ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης», που απο­σπά από το κρί­σι­μο μέ­τω­πο του Ει­ρη­νι­κού. Οι αμε­ρι­κα­νι­κοί αντιαρ­μα­τι­κοί και αντια­ε­ρο­πο­ρι­κοί πύ­ραυ­λοι με­τρί­α­σαν το πλε­ο­νέ­κτη­μα της Ρω­σί­ας στον αέρα και σε τε­θω­ρα­κι­σμέ­να, ενι­σχύ­ο­ντας πε­ρισ­σό­τε­ρο την κα­τά­στα­ση «stalemate» (αδιέ­ξο­δης ισορ­ρο­πί­ας).

Μια τέ­τοια κα­τά­στα­ση, θα μπο­ρού­σε θε­ω­ρη­τι­κά να ενι­σχύ­ει τη δυ­να­μι­κή των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων, όπως απο­τυ­πώ­θη­κε και στο ευ­ρύ­τε­ρο κλίμα που επι­κρα­τού­σε στη διάρ­κεια του Μάρτη και κο­ρυ­φώ­θη­κε με το ου­κρα­νι­κό σχέ­διο «10 ση­μεί­ων». Όμως έκτο­τε υπάρ­χει βήμα ση­μειω­τόν. Η ομί­χλη γύρω από την απου­σία ση­μα­ντι­κών νέων από το δι­πλω­μα­τι­κό πεδίο (αν και οι επα­φές συ­νε­χί­ζο­νται εξ’ απο­στά­σε­ως) προ­σφέ­ρε­ται για blame game ως προς το ποιος γί­νε­ται πιο «αδιάλ­λα­κτος» ή ποιος δια­πραγ­μα­τεύ­ε­ται «με κακή πίστη».

Ο Ζε­λέν­σκι εξα­κο­λου­θεί να υπο­στη­ρί­ζει τη ση­μα­σία της δι­πλω­μα­τι­κής διε­ξό­δου ως μέ­θο­δο λήξης του πο­λέ­μου, αλλά επι­μέ­νει ότι δεν μπο­ρεί να εμπι­στευ­τεί τον ει­σβο­λέα («αν πά­ρουν το Ντον­μπάς, γιατί να μην ξα­να­ε­πι­τε­θούν στο Κίεβο;») και υπεν­θυ­μί­ζει ότι δεν είναι ο αμυ­νό­με­νος αυτός που έχει την πο­λυ­τέ­λεια να στα­μα­τή­σει να πο­λε­μά ως έν­δει­ξη καλής θέ­λη­σης.

Ο Λα­βρόφ, σε πρό­σφα­τη ανα­λυ­τι­κή συ­νέ­ντευ­ξή του στο El-Arabiya, για πρώτη φορά έκανε συ­γκε­κρι­μέ­νη την γε­νι­κό­λο­γη μέχρι πρό­τι­νος κα­τη­γο­ρία για «ου­κρα­νι­κές πα­λι­νω­δί­ες». Ο Ρώσος υπ. Εξ. ισχυ­ρί­ζε­ται ότι  η ου­κρα­νι­κή πλευ­ρά έχει υπα­να­χω­ρή­σει από την αρ­χι­κή πρό­τα­σή της ότι οι διε­θνείς «εγ­γυ­ή­σεις ασφα­λεί­ας» (ως συ­νο­δευ­τι­κές στην ου­δε­τε­ρό­τη­τα της Ου­κρα­νί­ας) δεν θα αφο­ρούν την Κρι­μαία και το Ντον­μπάς (που στο δη­μο­σιευ­μέ­νο ου­κρα­νι­κό κεί­με­νο πα­ρα­πέ­μπο­νται σε ξε­χω­ρι­στές δια­δι­κα­σί­ες δια­λό­γου). Ασφα­λώς, την ίδια ώρα, Ρώσοι ανα­λυ­τές δεν κρύ­βουν ότι η στρα­τιω­τι­κή ει­σβο­λή, που συ­νε­χί­ζε­ται, είναι «σαν το σκάκι», όπου «αν πά­ρεις ένα κομ­μά­τι, προ­χω­ράς στο επό­με­νο».

Το βα­σι­κό γε­γο­νός πα­ρα­μέ­νει ότι αυτός που απο­φα­σί­ζει την έναρ­ξη ενός πο­λέ­μου, δη­μιουρ­γεί τε­τε­λε­σμέ­να (αί­μα­τος) που κά­νουν πολύ πιο δύ­σκο­λη υπό­θε­ση την λήξη του.

Η δεύ­τε­ρη φάση

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, έχου­με πε­ρά­σει σε αυτό που οι Ρώσοι απο­κα­λούν «δεύ­τε­ρη φάση της επι­χεί­ρη­σης» και που πε­ρισ­σό­τε­ρο θυ­μί­ζει «Πλαν Β» μετά την απο­τυ­χία του «Α».

Για να αντι­με­τω­πι­στούν οι απώ­λειες, τα προ­βλή­μα­τα εφο­δια­σμού, η υπε­ρέ­κτα­ση των δυ­νά­με­ων, ο κακός συ­ντο­νι­σμός κ.ο.κ., οι ρω­σι­κές δυ­νά­μεις συ­γκε­ντρώ­νο­νται σε ένα μέ­τω­πο, για να ανα­συ­γκρο­τη­θούν/συγ­χω­νευ­τούν μο­νά­δες, να ενι­σχυ­θούν πι­θα­νά με νέες δυ­νά­μεις, να εφο­δια­στούν από τη Ρωσία, να κι­νη­θούν σε εδάφη που γνω­ρί­ζουν πολύ κα­λύ­τε­ρα (από την εμπει­ρία του πο­λέ­μου του 2014) και στην ανοι­χτή κοι­λά­δα που μπο­ρεί να τους ευ­νο­ή­σει. Η απου­σία «με­γά­λων ει­δή­σε­ων» από το μέ­τω­πο ίσως απο­τυ­πώ­νει το χρόνο που χρειά­στη­κε/χρειά­ζε­ται η ρω­σι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση στο Ντον­μπάς μετά τις δυ­σκο­λί­ες της πρώ­της φάσης του πο­λέ­μου.

Η ου­κρα­νι­κή πλευ­ρά επί­σης προ­σαρ­μό­ζε­ται στη μάχη του Ντον­μπάς. Η στρα­τιω­τι­κή βο­ή­θεια που ζητά και παίρ­νει αφορά πλέον και πιο «βαριά όπλα», συ­γκε­κρι­μέ­να τα Χό­βι­τζερ, πυ­ρο­βο­λι­κό που είναι χρή­σι­μο στην επι­βρά­δυν­ση εχθρι­κής προ­έ­λα­σης σε ανοι­χτά εδάφη και «κου­μπώ­νει» στις ανά­γκες της μάχης του Ντον­μπάς, κά­νο­ντας πι­θα­νά τη σύ­γκρου­ση λίγο πιο «στα­τι­κή» για όποιον θέλει να απο­φύ­γει με­γά­λες απώ­λειες.

Βρι­σκό­μα­στε μπρο­στά σε ένα νέο ση­μείο κα­μπής, καθώς από την έκ­βα­ση αυτής της μάχης μπο­ρεί να κρι­θούν πολλά. Αν έχουν δίκιο όσοι επι­κα­λού­νται την αρέ­σκεια του Πού­τιν στους συμ­βο­λι­σμούς, αξί­ζει να προ­σε­χθεί η φε­τι­νή ομι­λία του στις 9 Μάη. Όπου είναι προ­φα­νές ότι θα ήθελε να ανα­κοι­νώ­σει κά­ποιου εί­δους «νίκη».

Η με­τα­τό­πι­ση από τον έλεγ­χο όλης της Ου­κρα­νί­ας προς το δια­με­λι­σμό της έχει δια­φα­νεί ήδη στην κα­θε­στω­τι­κή προ­πα­γάν­δα στο «Ρία Νο­βό­στι». Όπου μέσα στον Απρί­λη ανέ­βη­κε ένα άρθρο που έπαιρ­νε υπόψη τα τε­τε­λε­σμέ­να της ύπαρ­ξης μα­ζι­κής ου­κρα­νι­κής αντί­στα­σης. Πρώτα εξη­γεί ότι η «να­ζι­στι­κο­ποί­η­ση» της Ου­κρα­νί­ας ξε­κί­νη­σε «του­λά­χι­στον (!) από το 1989», ενη­με­ρώ­νο­ντας το ρω­σι­κό κοινό ότι «η Ου­κρα­νία… δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει με την μορφή μιας εθνι­κής κυ­βέρ­νη­σης, και οι προ­σπά­θειες να “οι­κο­δο­μη­θεί” ως τέ­τοια, φυ­σιο­λο­γι­κά οδη­γούν στο να­ζι­σμό».

Έχο­ντας ξε­κα­θα­ρί­σει αυτά, πα­ρου­σιά­ζει τις προ­κλή­σεις της «απο­να­ζι­στι­κο­ποί­η­σης» όταν «ένα με­γά­λο τμήμα του πλη­θυ­σμού -κατά πάσα πι­θα­νό­τη­τα η πλειο­ψη­φία του- έχει εκ­παι­δευ­τεί και τρα­βη­χτεί στο να­ζι­στι­κό κα­θε­στώς και τις πο­λι­τι­κές του. Δη­λα­δή, όταν η θε­ω­ρία “καλός λαός, αλλά κακή κυ­βέρ­νη­ση” δεν ισχύ­ει πια».

Σε τέ­τοιες συν­θή­κες, «την απο­να­ζι­στι­κο­ποί­η­ση την ανα­λαμ­βά­νει ο νι­κη­τής», με αυτή την έν­νοια «μια χώρα που υπό­κει­ται σε απο­να­ζι­στι­κο­ποί­η­ση δεν μπο­ρεί να είναι κυ­ρί­αρ­χη». Η Ρωσία θα ανα­λά­βει την «ανα­μόρ­φω­ση» του πλη­θυ­σμού, που θα κρα­τή­σει του­λά­χι­στον για «μια ολό­κλη­ρη γενιά». «Τα στε­λέ­χη και οι ορ­γα­νώ­σεις που θα λει­τουρ­γή­σουν ως ερ­γα­λεία απο­να­ζι­στι­κο­ποί­η­σης στις νέες απο­να­ζι­στο­ποι­η­μέ­νες δη­μο­κρα­τί­ες μπο­ρούν να στη­ρι­χτούν μόνο στην άμεση εξου­σία και ορ­γα­νω­τι­κή υπο­στή­ρι­ξη της Ρω­σί­ας». Η «απο­να­ζι­στι­κο­ποί­η­ση» ασφα­λώς θα είναι «ανα­πό­φευ­κτα» και «από-ου­κρα­νο­ποί­η­ση» και «από-ευ­ρω­παιο­ποί­η­ση».

Αλλά αυτό το σχέ­διο κα­το­χής/προ­σάρ­τη­σης/ρω­σο­ποί­η­σης, δεν πε­ρι­λαμ­βά­νει όλη τη ση­με­ρι­νή Ου­κρα­νία: «Είναι αδύ­να­το να προ­βλέ­ψου­με πού ακρι­βώς, σε ποιες πε­ριο­χές θα βρε­θεί αυτή η κρί­σι­μη μάζα του πλη­θυ­σμού για να σχη­μα­τι­στεί μια ανα­γκαία πλειο­ψη­φία. Οι “κα­θο­λι­κές επαρ­χί­ες” είναι απί­θα­νο να εντα­χτούν στις φι­λο­ρω­σι­κές πε­ριο­χές… Θα πα­ρα­μεί­νουν εχθρι­κές προς τη Ρωσία, αλλά θα πα­ρα­μεί­νουν ως μια υπο­χρε­ω­τι­κά ου­δέ­τε­ρη και απο­στρα­τιω­τι­κο­ποι­η­μέ­νη Ου­κρα­νία… Εκεί θα κα­τα­φύ­γουν όλοι όσοι μι­σούν τη Ρωσία…».

Άλ­λω­στε και ο Βλά­ντι­σλαβ Σούρ­κοφ, ο «γκρί­ζος καρ­δι­νά­λιος» του Κρεμ­λί­νου, όταν προ­φή­τευε ότι «η Ου­κρα­νία θα δια­λυ­θεί από τη βα­ρυ­τι­κή έλξη της Δύσης και της Ρω­σί­ας», έδει­χνε μια κά­ποια «γεν­ναιο­δω­ρία» προς το ου­κρα­νι­κό έθνος, δη­λώ­νο­ντας ότι «ασφα­λώς ένας εθνι­κός πυ­ρή­νας υπάρ­χει», για να συ­μπλη­ρώ­σει ότι «το ζή­τη­μα είναι να ορί­σου­με τα σύ­νο­ρα».

Ήδη στην Χερ­σώ­να, ο ρω­σι­κός στρα­τός διέ­λυ­σε το δη­μο­τι­κό συμ­βού­λιο και διό­ρι­σε μια κα­το­χι­κή διοί­κη­ση που σπεύ­δει να ορ­γα­νώ­σει τη με­τά­βα­ση στο ρού­βλι και δη­λώ­νει ότι οι άο­πλοι δια­δη­λω­τές κατά της κα­το­χής θα αντι­με­τω­πι­στούν ως «εχθρι­κές δυ­νά­μεις σε πό­λε­μο».

Από μια στρα­τιω­τι­κή επι­τυ­χία στο Ντον­μπάς, ο Πού­τιν θα έχει να πα­ρου­σιά­σει ίσως μια τέ­τοια «αντι­φα­σι­στι­κή» νίκη στην ανα­το­λι­κή Ου­κρα­νία.

Καθώς ο Λα­βρόφ διευ­κρι­νί­ζει ότι «δεν εί­μα­στε σε πό­λε­μο με το ΝΑΤΟ» και εξη­γεί ότι το στρα­τιω­τι­κό υλικό που στέλ­νουν κρά­τη-μέ­λη του «είναι νό­μι­μος στό­χος από τη στιγ­μή που θα πε­ρά­σει μέσα στην Ου­κρα­νία», αρ­κε­τοί πιά­στη­καν από τη δή­λω­ση του Μπάι­ντεν ότι «ο Πού­τιν δεν πρό­κει­ται ποτέ να ελέγ­ξει ολό­κλη­ρη την Ου­κρα­νία», για να ανα­ρω­τη­θούν αν ενερ­γο­ποιεί­ται το ψυ­χρο­πο­λε­μι­κό δόγμα του «συμ­φω­νη­μέ­νου πο­λέ­μου» (εν προ­κει­μέ­νω, μια πα­ρα­δο­χή εκα­τέ­ρω­θεν ότι θα δοθεί μάχη για την ανα­το­λι­κή Ου­κρα­νία και δεν θα ξε­φύ­γει πέρα από αυτό). Η αύ­ξη­ση της αστι­κής αρ­θρο­γρα­φί­ας που εκ­φρά­ζει ανη­συ­χία για τις συ­νέ­πειες της πα­ρά­τα­σης ή επέ­κτα­σης του πο­λέ­μου θα μπο­ρού­σε να συ­νη­γο­ρεί σε τέ­τοιες σκέ­ψεις.

Εύ­κο­λο τέλος;

Αλλά κα­νείς δεν μπο­ρεί να εφη­συ­χά­ζει σε ένα τέ­τοιο σε­νά­ριο, όπου «θα λύ­σουν τους λο­γα­ρια­σμούς τους στο Ντον­μπάς».

Κα­ταρ­χήν, η ρω­σι­κή προ­πα­γάν­δα πα­ρα­μέ­νει σκό­πι­μα ασα­φής ως προς τα «σύ­νο­ρα» που είναι πρό­θυ­μη να απο­δε­χτεί για μια κου­τσου­ρε­μέ­νη  Ου­κρα­νία, τα οποία μάλ­λον τα εξαρ­τά από την πρό­ο­δο των στρα­τιω­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων. Τε­λευ­ταία, σε πρά­ξεις και σε λόγια, έχει δια­φα­νεί ένα σχέ­διο ελέγ­χου της νο­τιο­α­να­το­λι­κής Ου­κρα­νί­ας, από το Ντον­μπάς στις ακτές της Μαύ­ρης Θά­λασ­σας και μέσω Οδησ­σού στην Υπερ­δνει­στε­ρία.

Σύμ­φω­να με εκτί­μη­ση με­ρί­δας του Τύπου, ο Πού­τιν δεν θα έχει να ανα­κοι­νώ­σει κά­ποια «νίκη» στις 9 Μάη, οπότε θα ανα­κοι­νώ­σει κλι­μά­κω­ση: Εν­δε­χο­μέ­νως την κή­ρυ­ξη πο­λέ­μου, τόσο συμ­βο­λι­κά-ιδε­ο­λο­γι­κά (η κρα­τι­κή προ­πα­γάν­δα επι­μέ­νει να απο­φεύ­γει τη λέξη, κά­νο­ντας λόγο για «ει­δι­κή στρα­τιω­τι­κή επι­χεί­ρη­ση»), όσο και έμπρα­κτα (με πλήρη κι­νη­το­ποί­η­ση).

Σε αυτά πρέ­πει να συ­νυ­πο­λο­γι­στεί η απο­φα­σι­στι­κή κλι­μά­κω­ση της στρα­τιω­τι­κής στή­ρι­ξης στην Ου­κρα­νία από τις ΗΠΑ: τα ποσά που έχουν δε­σμεύ­σει από την αρχή του έτους, μαζί με το νέο με­γά­λο «πα­κέ­το» που προ­ο­ρί­ζε­ται να κα­λύ­ψει τους επό­με­νους 5-6 μήνες, κά­νουν την πο­λε­μι­κή δα­πά­νη για την Ου­κρα­νία μέσα στη διάρ­κεια του 2022 να αγ­γί­ζει το ετή­σιο κό­στος ενός χρό­νου πο­λέ­μου στο Αφ­γα­νι­στάν. Αλλά και η ανα­βάθ­μι­ση ιδε­ο­λο­γι­κά-πο­λι­τι­κά της το­πο­θέ­τη­σης των ΗΠΑ: Επί­σκε­ψη Πε­λό­ζι στην Ου­κρα­νία με υπό­σχε­ση στή­ρι­ξης «μέχρι το τέλος των μαχών», δη­λώ­σεις Αμε­ρι­κα­νών υπουρ­γών για την «απο­δυ­νά­μω­ση του ρω­σι­κού στρα­τού» ως αυ­το­τε­λή σκοπό, πέρα από την «στή­ρι­ξη στην Ου­κρα­νία».

Αυτά μπο­ρεί να εξω­θή­σουν ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο τον Πού­τιν να ερ­μη­νεύ­σει/πα­ρου­σιά­σει τη σύ­γκρου­ση ως έναν «πό­λε­μο με τη Δύση» στο ου­κρα­νι­κό έδα­φος και άρα να δώσει την εντο­λή της γε­νι­κευ­μέ­νης κι­νη­το­ποί­η­σης που θα αντι­στοι­χού­σε σε μια τέ­τοια πε­ρί­πτω­ση.

Δυ­στυ­χώς, δεν υπάρ­χουν ορα­τοί λόγοι αι­σιο­δο­ξί­ας. Κα­ταρ­χήν, μια ει­ρή­νευ­ση δεί­χνει εξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λη υπό­θε­ση. Η ρω­σι­κή ηγε­σία επέν­δυ­σε πολλά σε αυτόν τον πό­λε­μο, όσον αφορά την θέση της στο εσω­τε­ρι­κό και στο εξω­τε­ρι­κό και δεν «αντέ­χει» μια ήττα. Η ει­σβο­λή ήταν μια ζω­ο­γό­νος δύ­να­μη για τον ου­κρα­νι­κό εθνι­κι­σμό (κά­ποιοι ισχυ­ρί­ζο­νται ότι ο Πού­τιν κα­τά­φε­ρε να κάνει πε­ρισ­σό­τε­ρα για την τα­λαι­πω­ρη­μέ­νη ου­κρα­νι­κή «εθνο­γέ­νε­ση» από όσα όλη η ου­κρα­νι­κή εθνι­κή πα­ρά­δο­ση), που είναι εξαι­ρε­τι­κά αμ­φί­βο­λο αν θα απο­δε­χτεί ει­ρη­νι­κά μια (ακόμα) μα­ταί­ω­ση. Εξί­σου αμ­φί­βο­λο είναι αν η Ουά­σινγ­κτον από τη μεριά της «αντέ­χει» (για την «αξιο­πι­στία» της απέ­να­ντι στους συμ­μά­χους της στην ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη και όχι μόνο) να απε­μπλα­κεί ή αν τα «γε­ρά­κια» της μπο­ρούν να αφή­σουν την «ευ­και­ρία να πάει χα­μέ­νη», έχο­ντας πλέον «μυ­ρι­στεί» ρω­σι­κή αδυ­να­μία.

Πιο με­σο­πρό­θε­σμα, ακόμα και μια εκε­χει­ρία ή ει­ρή­νη που θα πε­ρι­λαμ­βά­νει εκα­τέ­ρω­θεν συμ­βι­βα­σμούς, δεν θα απε­νερ­γο­ποιεί τη «βόμβα». Η παλιά εύ­στο­χη πα­ρα­τή­ρη­ση του Λένιν ότι «η Ου­κρα­νία είναι για τη Ρωσία ό,τι είναι η Ιρ­λαν­δία για την Αγ­γλία», φέρ­νει στο μυαλό την επι­τυ­χη­μέ­νη πρό­βλε­ψη του Ιρ­λαν­δού μαρ­ξι­στή Τζέιμς Κό­νο­λι ότι ένας πι­θα­νός δια­με­λι­σμός της Ιρ­λαν­δί­ας ως λύση θα φέρει «το πα­νη­γύ­ρι της αντί­δρα­σης και στις δυο πλευ­ρές του συ­νό­ρου».

Ιμπε­ρια­λι­στι­κός αντα­γω­νι­σμός

Αλλά οι λόγοι που δεν επι­τρέ­πουν εφη­συ­χα­σμό ξε­περ­νούν την Ου­κρα­νία.

Έχει γίνει ήδη σαφές ότι ο πό­λε­μος εκεί έχει γίνει αντι­κεί­με­νο ευ­ρύ­τε­ρης εκ­με­τάλ­λευ­σης από τις ΗΠΑ. Αυτή είναι εμ­φα­νής ιδε­ο­λο­γι­κά-πο­λι­τι­κά: Η εμ­φά­νι­ση του «ρω­σι­κού μπα­μπού­λα» αξιο­ποιεί­ται για την πίεση στα ευ­ρω­παϊ­κά κράτη να «ανα­λά­βουν τις ευ­θύ­νες τους» στο ευ­ρω­παϊ­κό μέ­τω­πο του πα­γκό­σμιου αντα­γω­νι­σμού (επι­τα­χύ­νο­ντας την εξο­πλι­στι­κή κούρ­σα), για τη προ­σέλ­κυ­ση των «ου­δέ­τε­ρων» στην «προ­στα­σία» του ΝΑΤΟ (Φιν­λαν­δία, Σου­η­δία), για να στη­ρι­χτεί το αστείο αφή­γη­μα «δη­μο­κρα­τί­ας ενα­ντί­ον αυ­ταρ­χι­σμού», με στόχο τη συ­σπεί­ρω­ση των πλη­θυ­σμών πίσω από τις ση­μαί­ες των κρα­τών τους σε μια εποχή που η κοι­νω­νι­κή ει­ρή­νη δεν θα είναι κα­θό­λου εύ­κο­λη υπό­θε­ση. Αξιο­ποιεί­ται επί­σης για να κη­ρυ­χθεί ο «οι­κο­νο­μι­κός πό­λε­μος»: πρό­κει­ται για μέτρα τέ­τοιας εμ­βέ­λειας και μα­κρο­πρό­θε­σμης διάρ­κειας που ξε­περ­νούν κατά πολύ την πα­ρα­δο­σια­κή έν­νοια του όρου «κυ­ρώ­σεις» και αφο­ρούν πε­ρισ­σό­τε­ρο το «τέλος της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης».

Αλλά η αξιο­ποί­η­ση της ου­κρα­νι­κής κρί­σης για την προ­ώ­θη­ση ευ­ρύ­τε­ρων σχε­δια­σμών προ­κύ­πτει και πολύ πιο «χει­ρο­πια­στά»-υλι­κά. Μια προ­σε­κτι­κή ματιά στα δια­δο­χι­κά «πα­κέ­τα βο­ή­θειας» στην Ου­κρα­νία είναι απο­κα­λυ­πτι­κή: Πέρα από ένα τμήμα τους που αφορά οι­κο­νο­μι­κή-αν­θρω­πι­στι­κή βο­ή­θεια (την ώρα που το δυ­σβά­στα­κτο ου­κρα­νι­κό χρέος συ­νε­χί­ζει να απο­πλη­ρώ­νε­ται και οι όροι του ΔΝΤ μέ­νουν απα­ρα­βί­α­στοι) κι ένα πιο σο­βα­ρό τμήμα που αφορά στρα­τιω­τι­κή βο­ή­θεια (που η ανά­γκη να εγ­γρα­φεί στον κρα­τι­κό προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό ως επι­πλέ­ον δα­πά­νη απο­δει­κνύ­ει ότι στην ουσία αφορά την ανα­πλή­ρω­ση των όπλων που «δω­ρί­ζουν» οι ΗΠΑ, μην τυχόν κι απο­δυ­να­μω­θεί στο ελά­χι­στο το οπλο­στά­σιό τους) στην Ου­κρα­νία, ένα πολύ σε­βα­στό κομ­μά­τι κα­τευ­θύ­νε­ται στην ενί­σχυ­ση των αμε­ρι­κα­νι­κών-να­τοϊ­κών δυ­νά­με­ων συ­νο­λι­κό­τε­ρα στα άλλα κράτη που είναι μέλη της Συμ­μα­χί­ας στην ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη. Η ει­σβο­λή της Ρω­σί­ας στην Ου­κρα­νία αξιο­ποιεί­ται ως «ευ­και­ρία» ενί­σχυ­σης του ΝΑΤΟ και ιδιαί­τε­ρα του ευ­ρω­παϊ­κού μι­λι­τα­ρι­σμού, για να μπο­ρέ­σουν οι ΗΠΑ να «ηγη­θούν» απε­ρί­σπα­στες στη σύ­γκρου­ση στον Ει­ρη­νι­κό…

Αλλά και εκ μέ­ρους της Ρω­σί­ας, παρά την «υπαρ­ξια­κή» πτυχή που έχει για τον ρω­σι­κό εθνι­κι­σμό ει­δι­κά η Ου­κρα­νία, εκ­κρε­μεί η τύχη της ευ­ρύ­τε­ρης ιμπε­ρια­λι­στι­κής απαί­τη­σης που πα­ρου­σί­α­σε πριν λί­γους μήνες για να ανα­γνω­ρι­στεί η «θέση της στον κόσμο». Οι «αδέ­σπο­τες» ρου­κέ­τες στην Υπερ­δνει­στε­ρία λίγο μετά από κά­ποιες ρω­σι­κές δη­λώ­σεις με υπο­νο­ού­με­να για τη σειρά της Μολ­δα­βί­ας, οι απει­λές στη Φιν­λαν­δία για τις «τε­χνι­κο­στρα­τιω­τι­κές» συ­νέ­πειες αν ζη­τή­σει να εντα­χθεί στο ΝΑΤΟ, τα οι­κο­νο­μι­κά αντί­με­τρα ει­δι­κά σε Πο­λω­νία-Βουλ­γα­ρία ανα­δει­κνύ­ουν τη «βε­ντά­λια» που έχει ανοί­ξει.

Πριν την ει­σβο­λή στην Ου­κρα­νία, υπήρ­χε ήδη μια με­γά­λη διε­θνής συ­ζή­τη­ση για μια κυο­φο­ρού­με­νη «νέα Γιάλ­τα». Αλλά η προη­γού­με­νη ήταν προ­ϊ­όν πο­λέ­μου. Και σή­με­ρα, οι μεν χορ­τά­τοι «δυ­τι­κοί» δεί­χνουν απρό­θυ­μοι να την πα­ρα­χω­ρή­σουν ει­ρη­νι­κά, οι δε πει­να­σμέ­νοι Ρώσοι απέ­δει­ξαν ότι είναι πρό­θυ­μοι να πο­λε­μή­σουν για να την επι­βά­λουν, ενώ οι το­πι­κοί εθνι­κι­σμοί εξα­κο­λου­θούν να θε­ω­ρούν την προ­ο­πτι­κή της έναν εφιάλ­τη που δεν θα επι­τρέ­ψουν…

rproject.gr